نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• سیدهدایت ا... نوری ¹
• عفت فتحی ²
• سیدابوالفضل مسعودیان ³

¹ ـ دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان.

² دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

³ استاد گروه جغرافیا و اقلیم‌شناسی دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان.

چکیده

چکیده  
قنات یکیازپیچیده­ترین فنون ابداعی بشر برای استخراج منابع آب زیر زمینی درمناطقخشکو نیمه­خشکاستکهبرایآب­رسانیدرمناطقکمآبوحتیبدونآببه­وجودآمدهاست. قنات­ها در شهرستان لنجان علی­رغم دسترسی مردم این شهرستان به آب رودخانه زاینده رود از اهمیت فراوانی برخوردار است و در این منطقه از رشته قنات­هایی جهت آبیاری سطوح زیر کشت استفاده می­شود. روش پژوهش این مطالعه «توصیفی-تحلیلی» است و اطلاعات از منابع، اسناد کتابخانه­ای و سازمان­های مرتبط تهیه شده است. در این پژوهش سعی شده تغییرات کمّی آب قنات­های منطقه و وضعیت کاهش سطح زیر کشت زراعی آبی مرتبط با تغییر تخلیه آب قنات­های شهرستان لنجان مورد بررسی قرار گیرد. برای انجام این مطالعه داده­های آماری گردآوری شده با استفاده از مدل امتیاز استاندارد پردازش شده است. در ادامه داده­ها بر اساس هدف مطالعه، با استفاده از مدل رگرسیون خطی سری­های زمانی،نمودارهای هیدروگراف و روش همبستگی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج مطالعه نشان داد که میزان تخلیه آب قنات­های شهرستان لنجان طی دوره آماری گذشته به­ویژه در سال­های خشکسالی روند کاهشی داشته است. به­طوری که تعدادی از قنات­ها در سال آبی 1390-1389 به­طور کامل خشک شده است. هم­چنین کاهش سطحزیرکشترابطه مستقیمیبامیزان تخلیه آبقنات­هابا ضریب معناداری (001/0sig=) و ضریبهمبستگیبه مقدار 69/0 داشته است.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: قنات
• سطح زیر کشت
• خشکسالی
• هیدروگراف
• شهرستان لنجان

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Quantitative Analysis of Qanat Water Changes and Its Impact on the Agricultural Cultivated Area in Lenjan from 1991 to 2012

نویسندگان [English]

• seid hedayat allah nuri ¹
• efat fathi ²
• seid abolfazl masudian ³

¹ Ph.D of Geomorphology and Rural Planning, University of Esfahan.

² Ph.D Student of Geomorphology and Rural Planning, Faculty Sciences Geography and Planning of University of Esfahan.

³ Professor of Geomorphology and Rural Planning, University of Esfahan.

چکیده [English]

Abstract
Qanat is one of the most complicated human invention techniques to extract underground water in arid and semi-arid areas which has been constructed for irrigating. In spite of the Zayandehrood River’s water, Qanat in Lenjan is still an important source of water for irrigating agricultural areas.
The “descriptive-analytic” method has been used in this research, and all data have been collected from related libraries and institutes.  In this research, the relation between the qanat water quantity and the agricultural area under cultivation has been studied in Lenjan. For doing so, the statistical data has been analyzed using SPSS and Excel by standardized score analysis method. Next, the linear regression of time series, hydrograph charts, and correlation methods have been applied for further data interpretation and analysis. It has been found that the rate of qanat discharge has been decreased in Lenjan compared to the previous time periods especially in drought years. This has caused to complete dryness of some of the qanat sources during 19991-2012. In addition, a direct relation has been found between the amount of qanat water drainage and the cultivated areas which have been shown by significant factor 0.001 and the correlation coefficient 0.69.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Qanat
• Acreage
• Drought
• Hydrograph
• Lenjan County