نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جغرافیای دانشگاه رازی
2 گروه مهندسی آب دانشگاه رازی
3 مخاطرات آب و هوایی دانشگاه رازی
چکیده
بررسی شرایط محیطی بهویژه شرایط اقلیمی محصولات زراعی از جمله سویا که ارزش غذایی و اقتصادی فراوانی برای کشور دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا برای تعیین توان اقلیمی کشت سویا در ایران، محدودههای نهایی که دارای حداقلهای اقلیمی مورد نیاز کشت این گیاه هستند، مشخص شد. با انتخاب یک دوره آماری 20 ساله از سال 1989 تا 2008 و ترسیم نقشه هم بارش ایران بر مبنای تمام ایستگاههای موجود کشور که بالای 20 سال داده های روزانه کاملی داشتند، سه محدوده دارای بارش سالانه بیش از 500 میلیمتر در شمال، غرب و جنوب غرب مشخص گردید. برای افزایش دقت کار، با ایجاد ایستگاههای مجازی بر اساس آستانه دماهای حداقل و حداکثر روزانه، نقاط خارج از محدوده حذف و محدودههای داخلی هر کدام از نواحی مناسب، جهت توانسنجی نهایی مورد تأیید قرار گرفتند. با استفاده از نرمافزار CGMS دادههای دمای حداقل، حداکثر، فشار بخار، ساعات آفتابی و باد، برآورد شدند و برای برآورد بارش از روش زمین آمار اسپلاین کاملاً منظم (CRS) و همچنین جهت تخمین درصد رطوبت نسبی از روش اسپلاین منظم (SR) استفاده شد. در مرحله بعدی میانگین میزان کاهش بازدهی گیاه سویا در شرایط دیم با استفاده از نرمافزار CROPWAT تعیین شد. در ادامه کار، میزان ارزش سه لایه بارش، رطوبت نسبی و دمای حداکثر تبیین و با بهرهگیری از روش AHP، میزان وزن هر لایه تعیین و بر هم منطبق شدند. یافتههای این پژوهش نشان داد که نواحی غرب و جنوب غرب با درصد کاهش بازدهی بیش از 50 درصد به لحاظ استعداد کشت دیم سویا دارای شرایط ضعیف تا متوسط هستند ولی نیمه غربی ناحیه شمالی کشور، بهعنوان منطقه مستعد کشت سویا میتواند در نظر گرفته شود. محاسبات نشان داد که کسری بازدهی این پهنه کمتر از 10 درصد بوده و از این نظر استعداد خوبی برای کشت سویا بهصورت دیم دارد. همچنین معلوم شد که برای شروع کشت محصول سویا بهصورت دیم در همه پهنهها، اردیبهشت ماه نسبت به ماههای دیگر مناسبتر است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Climatic Potentials in Iran for Soybean Cultivation
نویسندگان [English]
- Hasan Zolfagari 1
- Bahman Farhadi 2
- Hamid Rahimi 3
1 Department of Geography, University of Razi
2 Department of Geography, University of Razi
3 Climatic hazards Razi University
چکیده [English]
The evaluation of environmental conditions in particular climatic
conditions of crops such as soybean that have a great economic
importance for the country. In this regard, climate regions, with a
minimum requirement of soybean cultivation were identified. By
choosing a 20-year period from 1989 to 2008 and precipitation map of
Iran on the basis of all available stations over 20 years of daily data
completed, three regions with annual rainfall of over 500 mm in the
North, West and South West were then determined. To increase
precision, creating a virtual stations on the basis of daily maximum
and minimum temperatures, areas outside of the internal parts were
removed and each of the relevant area, was approved to determine the
ultimate potential. Using CGMS software, the minimum temperature,
maximum vapor pressure, sunshine hours and wind were estimated for
rainfall estimation from Completely Regularized Spline (CRS)
method, and Spline Regularize (SR) method was used to estimate
relative humidity. In the next phase, the mean rate of deficit in
soybean yield in dry land conditions was determined using the
CROPWAT. Then, three valuable layers of precipitation, relative
humidity and maximum temperature were explained by the use of
AHP to determine the weight of each layer which was overlapped.
The results showed that in the West and South West regions, with the
percentage deficit crop yield of over 50%, conditions are low to
moderate but the western half of the country's northern region can be
considered suitable for soybean cultivation. Calculations showed that
the deficit efficiency of the crop in this region, was less than 10
percent and thus has good potential for rain-fed soybean cultivation. It
also became clear that to start rain-fed soybean cultivation in all
regions, the month of Ordibehesht was more suitable than other months.
کلیدواژه‌ها [English]
- Climate potentials
- Soybean
- CGMS
- CROPWAT
- North- West Iran
)