مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ ابراهیم شریف زاده اقدم
چکیده
چکیده مدیریت شهرها به عنوان یک سازمان گسترده بهوسیله اجتماعات محلی میتواند بهعنوان واسطهای هم برای کنشهای متقابل خرد و هم بهعنوان تأثیر ساختار فیزیکی، بر افراد درک شود. برای دستیابی به توسعه پایدار شهری که مبتنی بر مدیریت شورایی در برنامههای توسعه میباشد بایستی ظرفیتسازی نمود. ظرفیتسازی در سطح محلههای ...
بیشتر
چکیده مدیریت شهرها به عنوان یک سازمان گسترده بهوسیله اجتماعات محلی میتواند بهعنوان واسطهای هم برای کنشهای متقابل خرد و هم بهعنوان تأثیر ساختار فیزیکی، بر افراد درک شود. برای دستیابی به توسعه پایدار شهری که مبتنی بر مدیریت شورایی در برنامههای توسعه میباشد بایستی ظرفیتسازی نمود. ظرفیتسازی در سطح محلههای شهری از طریق شناخت توانایی‌های شهروندان و مشارکت دادن آنان در برنامههای شهری میسر میشود. هدف پژهش دستیابی به فرضیه اصلی پژوهش که عملکرد مدیریت شورایی در پایداری کالبدی و فیزیکی محلات شهری مؤثر است، میباشد. در این بررسی، با بهکارگیری روش پیمایشی و ابزار "پرسشنامه ساخت یافته" براساس شاخصهای پایداری در سطح داخلی و خارجی به گرداوری دادههای مورد نیاز پرداخته شده است. جامعه آماریمورد بررسی 4 ناحیه اصلی شهر پیرانشهر میباشند و با استفاده از مدل کوکران متناسب با جمعیت هر محله 382 نفر حجم نمونه این تحقیق بوده است. آزمونهای آماری SPSS به میزان پایداری هر یک از شاخص‌ها در شهر مورد پرداخته شده است و سپس بر اساس مدل ویکور به میزان رتبهبندی ناحیههای شهری انجام گرفته است که در نهایت نتایج نشان داد که شاخصهای موجود در تحقیق تأثیر معناداری در افزایش پایداری ناحیههای شهری دارد. یافتههای دیگر تحقیق بیانگر این واقعیت است که اعتقاد شهروندان به اینکه آنها بر تصمیمگیری مؤثر هستند و مدیریت شورایی شهری خواهان مشارکت مردم است، اثر مثبت و قوی بر توسعه پایدار دارد. بهگونهای که عدم حضور مردم در مدیریت شورایی شهر بر پایداری محله‌ای در شهر تأثیرگذار بوده است؛ و در نهایت یافتهها بر اساس مدل ویکور نشان داد که میزان پایداری در ناحیه 2 با میزان 55/0= Q نسبت به ناحیههای دیگر در وضعیت مطلوبتری قرار دارد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
ابراهیم اصغری کلجاهی؛ فاطمه نمکچی؛ عبدالرضا واعظی هیر
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 19-38
چکیده
زمینلغزش یکی از مخاطرات طبیعی است که هر ساله در مناطق کوهستانی خسارات زیادی را به مراتع، اراضی کشاورزی و تأسیسات زیربنایی وارد میکند. در اثر لغزش علاوه بر وارد شدن خسارات بر شهرها و روستاها و راهها، محیط طبیعی نیز بهواسطه فرسایش خاک آسیب می‌بیند. منطقه مورد مطالعه به مساحت حدود 80 هزار هکتار در شمال غربی ایران و در غرب شهرستان ...
بیشتر
زمینلغزش یکی از مخاطرات طبیعی است که هر ساله در مناطق کوهستانی خسارات زیادی را به مراتع، اراضی کشاورزی و تأسیسات زیربنایی وارد میکند. در اثر لغزش علاوه بر وارد شدن خسارات بر شهرها و روستاها و راهها، محیط طبیعی نیز بهواسطه فرسایش خاک آسیب می‌بیند. منطقه مورد مطالعه به مساحت حدود 80 هزار هکتار در شمال غربی ایران و در غرب شهرستان خوی قرار دارد. رخداد زمینلغزش در دامنههای مشرف به راهها، بارها سبب تخریب جادههای اصلی خوی- قطور و راهآهن سراسری ایران- ترکیه و چندین روستا از جمله روستاهای گوگرد و کلت علیا شده است. با توجه به وقوع لغزشهای متعدد در منطقه و تهدید راههای ارتباطی، مناطق مسکونی و مراتع و مزارع، مطالعه و پهنهبندی خطر زمین لغزش برای مدیریت خطر و برنامهریزی منطقه ضروری است. در این مقاله خطر زمینلغزش در منطقه مورد نظر بررسی شده و پهنهبندی زمینلغزش به روش آنبالاگان صورت گرفته است. در این پهنهبندی با استفاده از GIS برای هر یک از پارامترهای تأثیرگذار در زمینلغزش از جمله لیتولوژی، شیب دامنه، ساختارهای زمینشناسی، ارتفاع نسبی، کاربری و پوشش زمین و آبهای زیرزمینی، نقشه تهیه شده و سپس با تلفیق نقشههای مذکور و از طریق امتیازدهی به هر واحد و جمعبندی آنها، نقشه پهنهبندی خطر لغزش تهیه شده است. کل منطقه از نظر خطر زمینلغزش به 5 پهنه بی‌خطر، خطر کم، خطر متوسط، خطر بالا و خطر بسیار بالا تقسیم شده است. حدود 6/5 درصد در پهنه با خطر بسیار بالا و حدود 23 درصد از منطقه در پهنه با خطر بالا قرار دارد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
علی اکبر تقیلو؛ صیاد اصغری؛ بتول زینالی؛ صالح اصغری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 39-53
چکیده
ژئوتوریسم از ترکیب واژههای ژئو (زمین) و توریسم (گردشگری) پدید آمده است و به شکلی از گردشگری گفته میشود که دارای جاذبههای زمینشناسی، ژئومورفولوژی، میراث فرهنگی و زیباشناسی مکان جغرافیایی است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریستی روستای کندوان واقع در شهرستان اسکو میباشد. برای رسیدن به این هدف در این تحقیق از روش توصیفی- ...
بیشتر
ژئوتوریسم از ترکیب واژههای ژئو (زمین) و توریسم (گردشگری) پدید آمده است و به شکلی از گردشگری گفته میشود که دارای جاذبههای زمینشناسی، ژئومورفولوژی، میراث فرهنگی و زیباشناسی مکان جغرافیایی است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریستی روستای کندوان واقع در شهرستان اسکو میباشد. برای رسیدن به این هدف در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در روش توصیفی ابزار کار محققان مطالعات اسنادی و میدانی بوده و در مرحله بعد با استفاده از نظر کارشناسان و توریستها توان ژئوتوریستی روستا ارزیابی گردید. در نهایت برای تجزیه تحلیل دادهها مدل دینامیکی بهکار گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که شاخص ارزش علمی ژئوتوریستی روستا برابر با 88/22، شاخص ارزشهای مازاد 08/29 و ضریب آسیبپذیری منطقه نیز 47/2 بهدست آمده است. در نهایت توان ژئوتوریستی روستا بر اساس معیار کمی (مقدار 45/54 ) و معیار کیفی مدل، خوب ارزیابی گردید.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سعید جهانبخش اصل؛ مهدی اسدی؛ الهه اکبری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 55-72
چکیده
در این پژوهش جهت پتانسیل‌سنجی احداث نیروگاه بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازیسازی معیارها براساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایهها براساس درجهبندی عضویت آنها در محدوده صفر و یک در نرمافزار ...
بیشتر
در این پژوهش جهت پتانسیل‌سنجی احداث نیروگاه بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازیسازی معیارها براساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایهها براساس درجهبندی عضویت آنها در محدوده صفر و یک در نرمافزار IDRISI مشخص گردید. سپس با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزندهی به لایهها انتخاب و بهکمک نرمافزار Expert choice پیادهسازی گردید. سپس از نرمافزار ArcGIS، بهمنظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایهها استفاده شد و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استانهای خراسان رضوی و شمالی از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردیدند. در نهایت نتایج حاصله نشانگر آن است که مناطق عالی جهت احداث نیروگاه بادی در منطقه مورد بررسی، در محدوده جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه در ایستگاه تربتجام با مساحتی معادل 97/222565 هکتار (018/0 درصد) قرار دارد. علاوه بر این، مناطق خوب با مساحتی بالغ بر 81/1817573 هکتار (17/0 درصد) شامل ایستگاههای حوالی تایباد و خواف، گلمکان، سرخس، رشتخوار، بردسکن، نیشابور، سبزوار، بجنورد، جاجرم و فردوس میباشند. میتوان در آینده با احداث نیروگاه بادی در این مکان‌ها از انرژی تجدیدپذیر باد که عاری از هرگونه آلودگی میباشد، نهایت استفاده را برد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
سیداسداله حجازی؛ فریبا همتی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 73-88
چکیده
حفظ محیط زیست روستاها از جمله ضرورتهای توسعه روستایی محسوب میشود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفن زباله میباشد. دراین تحقیق به منظور ارزیابی مکان مناسب جهت دفن زباله در روستای لیقوان دادهها و اطلاعات مربوط به عوامل ژئومورفولوژیکی تهیه و تحلیل گردید. در بررسی محل دفن زباله از محیط سیستم اطلاعات ...
بیشتر
حفظ محیط زیست روستاها از جمله ضرورتهای توسعه روستایی محسوب میشود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفن زباله میباشد. دراین تحقیق به منظور ارزیابی مکان مناسب جهت دفن زباله در روستای لیقوان دادهها و اطلاعات مربوط به عوامل ژئومورفولوژیکی تهیه و تحلیل گردید. در بررسی محل دفن زباله از محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل فرآیند تحلیل شبکه (ANP) استفاده شد. در این تحقیق 5 عامل اصلی انسانی-اقتصادی، توپوگرافی-مورفولوژی، اقلیم-هیدرولوژی، خاک-پوشش گیاهی و زمینشناسی در نظر گرفته شده است که منجر به تولید 12 لایه کاربری اراضی، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از خطوط ارتباطی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، شیب، طبقات ارتفاعی، جهت شیب، اقلیم، خاک، پوششگیاهی و لیتولوژی شد. مکان مناسب دفن زباله با استفاده از لایهها و مدل مذکور در محیط Arc Map مشخص گردید. نتایج نشان داد مناطق کاملاً مناسب 23.98 درصد از میزان مساحت منطقه و نامناسب 54/21 درصد از میزان مساحت منطقه مورد نظر را به خود اختصاص داده است. بوسیله نقشه پهنهبندی، مکانهای بهینه در کل روستای لیقوان معرفی شد که در برنامه‌ریزی‌های آتی میتواند مثمر ثمر بوده و مورد استفاده قرار بگیرد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
حسن ذوالفقاری؛ بهمن فرهادی؛ حمید رحیمی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 89-105
چکیده
بررسی شرایط محیطی بهویژه شرایط اقلیمی محصولات زراعی از جمله سویا که ارزش غذایی و اقتصادی فراوانی برای کشور دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا برای تعیین توان اقلیمی کشت سویا در ایران، محدودههای نهایی که دارای حداقلهای اقلیمی مورد نیاز کشت این گیاه هستند، مشخص شد. با انتخاب یک دوره آماری 20 ساله از سال 1989 تا ...
بیشتر
بررسی شرایط محیطی بهویژه شرایط اقلیمی محصولات زراعی از جمله سویا که ارزش غذایی و اقتصادی فراوانی برای کشور دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا برای تعیین توان اقلیمی کشت سویا در ایران، محدودههای نهایی که دارای حداقلهای اقلیمی مورد نیاز کشت این گیاه هستند، مشخص شد. با انتخاب یک دوره آماری 20 ساله از سال 1989 تا 2008 و ترسیم نقشه هم بارش ایران بر مبنای تمام ایستگاههای موجود کشور که بالای 20 سال داده های روزانه کاملی داشتند، سه محدوده دارای بارش سالانه بیش از 500 میلیمتر در شمال، غرب و جنوب غرب مشخص گردید. برای افزایش دقت کار، با ایجاد ایستگاههای مجازی بر اساس آستانه دماهای حداقل و حداکثر روزانه، نقاط خارج از محدوده حذف و محدودههای داخلی هر کدام از نواحی مناسب، جهت توانسنجی نهایی مورد تأیید قرار گرفتند. با استفاده از نرمافزار CGMS دادههای دمای حداقل، حداکثر، فشار بخار، ساعات آفتابی و باد، برآورد شدند و برای برآورد بارش از روش زمین آمار اسپلاین کاملاً منظم (CRS) و همچنین جهت تخمین درصد رطوبت نسبی از روش اسپلاین منظم (SR) استفاده شد. در مرحله بعدی میانگین میزان کاهش بازدهی گیاه سویا در شرایط دیم با استفاده از نرمافزار CROPWAT تعیین شد. در ادامه کار، میزان ارزش سه لایه بارش، رطوبت نسبی و دمای حداکثر تبیین و با بهرهگیری از روش AHP، میزان وزن هر لایه تعیین و بر هم منطبق شدند. یافتههای این پژوهش نشان داد که نواحی غرب و جنوب غرب با درصد کاهش بازدهی بیش از 50 درصد به لحاظ استعداد کشت دیم سویا دارای شرایط ضعیف تا متوسط هستند ولی نیمه غربی ناحیه شمالی کشور، بهعنوان منطقه مستعد کشت سویا میتواند در نظر گرفته شود. محاسبات نشان داد که کسری بازدهی این پهنه کمتر از 10 درصد بوده و از این نظر استعداد خوبی برای کشت سویا بهصورت دیم دارد. همچنین معلوم شد که برای شروع کشت محصول سویا بهصورت دیم در همه پهنهها، اردیبهشت ماه نسبت به ماههای دیگر مناسبتر است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
مجید رضایی بنفشه؛ فاطمه جعفری شندی؛ فرشته حسین علی پور گزی؛ مجید علیمحمدی
چکیده
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال و در چهار دیدهبانی در ساعتهای 00:00، 06:00، 12:00، 18:00 زولو محاسبه شد. نتایج نشان داد که از میان این سطوح، سطح 850 هکتوپاسکال بهدلیل داشتن بالاترین فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت بر روی ایران و بهویژه شمالغرب ایران دارای اهمیت بوده است.
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال و در چهار دیدهبانی در ساعتهای 00:00، 06:00، 12:00، 18:00 زولو محاسبه شد. نتایج نشان داد که از میان این سطوح، سطح 850 هکتوپاسکال بهدلیل داشتن بالاترین فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت بر روی ایران و بهویژه شمالغرب ایران دارای اهمیت بوده است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
محمدحسین رضائی‌مقدم؛ خلیل ولیزاده کامران؛ مهدی بلواسی؛ حسین خیری استیار؛ صیاد اصغری سرسکانرود
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 127-148
چکیده
یکی از مراحل اصلی در مطالعات منابع آب برآورد توزیع مکانی بارندگی در مقیاس‌های زمانی متفاوت میباشد. مطالعه بارش بهعنوان یک عنصر بسیار مهم و رکن اساسی در مطالعات بیلان آب و اساس برنامه‌ریزی‌های منابع طبیعی هر کشوری شناخته میشود. بهدلیل کمبود ایستگاههای باران‌سنجی و نقطه‌ای بودن این ایستگاهها، استفاده از مدلی که علاوه ...
بیشتر
یکی از مراحل اصلی در مطالعات منابع آب برآورد توزیع مکانی بارندگی در مقیاس‌های زمانی متفاوت میباشد. مطالعه بارش بهعنوان یک عنصر بسیار مهم و رکن اساسی در مطالعات بیلان آب و اساس برنامه‌ریزی‌های منابع طبیعی هر کشوری شناخته میشود. بهدلیل کمبود ایستگاههای باران‌سنجی و نقطه‌ای بودن این ایستگاهها، استفاده از مدلی که علاوه بر مقادیر بارش ایستگاهها از عوامل دیگری همچون توپوگرافی، رطوبت و جهت‌شیب، بارش را درون‌یابی کند، ضروری است. لذا در این پژوهش دادههای بارش و رطوبت از 9 ایستگاه همدید و 31 ایستگاه باران‌سنجی استان لرستان بهمدت 12 سال آماری اخذ و با استفاده از روش کمترین مربعات روابط میان بارش با توپوگرافی و رطوبت به کمک نرمافزار Maple استخراج گردید؛ و سپس با اعمال این روابط در محیط GIS بهکمک زبان برنامه‌نویسی پایتون مدل رقومی بارش ایجاد شد. نتایج حاصل از این مدل حاکی از آن بود که میزان بارش از 02/0 تا 6/11 میلیمتر با مقدار اندازه‌گیری‌شده در ایستگاهها اختلاف دارد. همچنین برای سنجش کارایی این مدل، دادههای بارش در سوم اردیبهشت رادار TRMM[1] را با خروجی این مدل در همین روز مقایسه شد و این نتیجه بهدست آمد که ضریب تعیین برای دادههای رادار TRMM، 79 درصد و برای مدل رقومی بارش 86 درصد میباشد. [1]- Tropical Rainfall Measuring Mission
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
علی زنگی آبادی؛ مهین نسترن؛ زیبا مومنی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 149-169
چکیده
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن مواجه هستند، موضوع حوادث طبیعی است. برای اتخاذ و اجرای سریع و صحیح تصمیمها جهت کاهش آسیبپذیری و اثرات آنها قبل، حین و بعد از وقوع حوادث طبیعی مدیریت بحران لازم میباشد. این مدیریت با برنامهریزی، مدیریت شهری و نیز جغرافیا ارتباط نزدیک دارد. با بهکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی ...
بیشتر
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن مواجه هستند، موضوع حوادث طبیعی است. برای اتخاذ و اجرای سریع و صحیح تصمیمها جهت کاهش آسیبپذیری و اثرات آنها قبل، حین و بعد از وقوع حوادث طبیعی مدیریت بحران لازم میباشد. این مدیریت با برنامهریزی، مدیریت شهری و نیز جغرافیا ارتباط نزدیک دارد. با بهکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی مانند بافت، ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکههای ارتباطی و... میتوان تا حد زیادی اثرات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد. هدف از این مطالعه مکانیابی مراکز اسکان موقت در منطقه شش شهر اصفهان در بحرانهای محیطی با استفاده از GIS و مدیریت صحیح قبل، حین و بعد از بحران میباشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی میباشد که با استفاده از تکنیک AHP و نرمافزار ARC/GIS برای تهیه نقشه و مکانیابی مراکز اسکان موقت مسایل و مشکلات فضاهای سبز و باز و مراکز امداد و نجات منطقه 6 شهر اصفهان با رویکرد مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفته است. نوع پژوهش از نظر هدف «کاربردی» میباشد. نتایج نشان میدهد: فضاهای سبز و باز از توزیع مناسب برخوردار نیستند. مراکز امداد و نجات از تعداد و توزیع مناسب برخوردار نیستند. علاوه بر آن با کمبود تأسیسات و تجهیزات هم مواجه میباشند. به همین منظور راهبردها و برنامههایی برای توانمندسازی منطقه 6 شهر اصفهان در برابر تبعات ویرانگر حوادث از دیدگاه مدیریت بحران ارائه شده است. براساس نتایج این پژوهش با استفاده از تکنیک فوق و با توجه به شاخصهای متعدد از جمله توزیع مراکز برق، ایستگاههای آتش نشانی، مراکزدرمانی، مراکز سوخت و... در منطقه 6 شهر اصفهان مناطق مناسب اسکان موقت شناسایی و نسبت به اولویتبندی آنها اقدام گردیده شده است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
بهروز سبحانی؛ محمد فرامرزی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 171-191
چکیده
اقلیم، توپوگرافی و کاربری اراضی از مهم‌ترین مؤلفه‌های محیطی هستند که استعداد و قابلیت تولید محصول زراعی در یک منطقه به آنها وابسته است. در این تحقیق با استفاده از دادههای اقلیمی از قبیل دما، بارش، تعداد روزهای یخبندان و ساعات آفتابی و رطوبت نسبی مربوط به مراحل فنولوژیکی رشد زعفران و دادههای منابع زمینی از قبیل لایههای توپوگرافی ...
بیشتر
اقلیم، توپوگرافی و کاربری اراضی از مهم‌ترین مؤلفه‌های محیطی هستند که استعداد و قابلیت تولید محصول زراعی در یک منطقه به آنها وابسته است. در این تحقیق با استفاده از دادههای اقلیمی از قبیل دما، بارش، تعداد روزهای یخبندان و ساعات آفتابی و رطوبت نسبی مربوط به مراحل فنولوژیکی رشد زعفران و دادههای منابع زمینی از قبیل لایههای توپوگرافی و کاربری اراضی که با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست 8 مربوط به تاریخ 28/2/1392 در شهرستان ملایر تهیه‌شده، برای ارزیابی تناسب اراضی مستعد کشت زعفران در سطح شهرستان ملایر استفاده شده است. مطالعه و بررسی هر یک از آنها در رابطه با نیازهای اقلیمی و اکولوژی زعفران صورت گرفته است. با تعمیم دادهها به سطح، و پردازش آنها با استفاده از فنآوری GIS لایههای اطلاعاتی مربوط به هر یک از آنها تهیه شد. بهمنظور اولویتبندی و ارزیابی معیارها و لایههای اطلاعاتی در رابطه با هم و تعیین وزن آنها از روش تحلیل تصمیمگیری چندمعیاره (MCDM)، مبتنی بر روشvikor استفاده شد. سپس با وزندهی به لایههای تهیه‌شده بر اساس معیارها و مدل مورد نظر، همپوشانی و تحلیل فضایی لایهها در محیط GIS صورت گرفت و لایه نهایی ارزیابی تناسب اراضی برای کشت زعفران تهیه شد. در این تحقیق مقدار 23/10درصد از مساحت کل شهرستان را مناطقی که دارای تناسب اراضی مناسب هستند در بر میگیرد، 25/40 درصد از کل مساحت را مناطقی با تناسب متوسط برای کشت زعفران پوشش میدهد. و مابقی شهرستان را که سهم بیشتری هم دارد و 52/45 درصد از شهرستان را پوشش میدهد اراضی با تناسب ضعیف هستند. با توجه با این تحقیق روشvikor مـیتواند عملکرد مناسبی در انتخاب ارزشهای تناسب برای هر کدام از طبقات داشته باشد.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مسعود صفایی پور؛ هادی علیزاده
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 193-217
چکیده
پژوهش حاضر با روششناسی «توصیفی-تحلیلی» با هدف تحلیل شاخصهای مؤثر در ارزیابی توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار در استان خوزستان به انجام رسیده است. شاخصهای مؤثر در توان توسعه شهری حوضه، با توجه به منابع و دادههای در دسترس در 12 شاخص توپوگرافی، پوشش گیاهی، درجه شیب، جهت زمین، وضعیت خاک، ارتفاع، توان کاربری، راههای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با روششناسی «توصیفی-تحلیلی» با هدف تحلیل شاخصهای مؤثر در ارزیابی توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار در استان خوزستان به انجام رسیده است. شاخصهای مؤثر در توان توسعه شهری حوضه، با توجه به منابع و دادههای در دسترس در 12 شاخص توپوگرافی، پوشش گیاهی، درجه شیب، جهت زمین، وضعیت خاک، ارتفاع، توان کاربری، راههای ارتباطی منطقه، هیدرولوژی منطقه، پهنه اقتصادی و اجتماعی منطقه، وضعیت کاربری زمین و وضعیت گسلهای موجود در منطقه دستهبندی شده است. جهت تشکیل پایگاه داده و تهیه لایههای مورد نیاز، از نقشههای پایه موجود در سازمان منابع طبیعی استان خوزستان استفاده شده است. برای دستیابی به وضعیت توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار لایههای تبدیل و تولید شده در محیط نرمافزار ArcGIS 10 با توجه به توابع عضویت فازی به نقشههای فازی شده تبدیل و جهت تحلیل وضعیت آنها و مدلسازی نهایی ارزیابی توان توسعه شهری حوضه آبریز غفار از عملگر گامای فازی (Fuzzy Gama) بـهره برده شـده است. تـلفیق نقشههای تـولید شـده در محیط نـرمافـزار 10 ArcGIS و فرایند فازیسازی و تحلیل فازی لایهها در قالب شاخصهای منتخب پژوهش نشان میدهد که حدود 67/0 از سطح حوضه مستعد برای توسعه شهری نمیباشد. آزمایش حد آستانههای 7/0، 8/0 و 9/0 برای تحلیل گاما نشان میدهد که تحلیل گامای فازی با آستانه 7/0 متناسب با شرایط موجود منطقه بوده و مطابق خروجی آن به غیر از قسمتهای محدودی از جنوب شرقی و نوار مرزی شرق حوضه بقیه نواحی حوضه مستعد برای توسعه شهری اشد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
رسول قربانی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 219-238
چکیده
گسترش کلانشهر تبریز باعث شده بخش وسیعی از با ارزشترین اراضی بلافصل شهرها به زیر ساختوساز برود. بنابراین این تحقیق کاربردی تجربی با هدف بررسی پراکنش شهری و تغییرات کاربری اراضی در محدوده کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست برای یک مقطع 27 ساله و با استفاده از تکنیک طبقهبندی شی گرا صورت گرفته است. در این مقاله ...
بیشتر
گسترش کلانشهر تبریز باعث شده بخش وسیعی از با ارزشترین اراضی بلافصل شهرها به زیر ساختوساز برود. بنابراین این تحقیق کاربردی تجربی با هدف بررسی پراکنش شهری و تغییرات کاربری اراضی در محدوده کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست برای یک مقطع 27 ساله و با استفاده از تکنیک طبقهبندی شی گرا صورت گرفته است. در این مقاله با اتکا به روش تحقیق تاریخی علی با اخذ تصاویر ماهوارهای چندزمانه لندست 5 و 7 از سازمان زمینشناسی امریکا و استفاده از تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای شیگرا تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 2011-1984 با تأکید بر گسترش فضائی کلانشهر تبریز مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله مقدار مساحت کلانشهر تبریز (مادر شهر تبریز و شهرهای اقماری) از 34/7220 هکتار در سال 1984 به 82/22346 هکتار در سال 2011 رسیده است. مساحت قابل توجهی از توسعه اخیر بر روی اراضی زراعی و باغی صورت گرفته که کاهش 6470 هکتاری کاربریهای مذکور لزوم مدیریت توسعه آتی شهرها با سیاستهایهای انبوهسازی و بلندمرتبهسازی (شهر فشرده)، استفاده از زمینهای بایر و خالی موجود در داخل شهر (توسعه میانافزا)، هدایت سمت توسعه شهر در جهاتی غیر از زمینهای کشاورزی محدوده را می طلبد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
یوسف قویدل رحیمی؛ منوچهر فرج زاده اصل؛ داریوش حاتمی زرنه
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 239-255
چکیده
الگوی پیوندازدور دریای شمال-خزر بهعنوان یکی از الگوهای پیوندازدور جوی تأثیرگذار تراز 500 هکتوپاسکال، نقش مهمی در تغیرپذیری منطقهای دمایی و هیدرواقلیم شرق مدیترانه دارد. در پژوهش حاضر بهبررسی ارتباط بین الگوی پیوندازدور دریای شمال-خزر با نوسانات دماهای بیشینه ایران در یک دوره بلندمدت 60 ساله (۱۹۵0-۲۰۱۰) پرداخته ...
بیشتر
الگوی پیوندازدور دریای شمال-خزر بهعنوان یکی از الگوهای پیوندازدور جوی تأثیرگذار تراز 500 هکتوپاسکال، نقش مهمی در تغیرپذیری منطقهای دمایی و هیدرواقلیم شرق مدیترانه دارد. در پژوهش حاضر بهبررسی ارتباط بین الگوی پیوندازدور دریای شمال-خزر با نوسانات دماهای بیشینه ایران در یک دوره بلندمدت 60 ساله (۱۹۵0-۲۰۱۰) پرداخته شده است. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون بهعنوان روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش مبیّن وجود رابطه معنیدار و معکوس بین دمای بیشینه اکثر ایستگاههای منتخب با الگوی پیوندازدور دریای شمال-خزر است. این امر حاکی از کاهش دما در فاز مثبت الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر و افزایش دما در فاز منفی میباشد. از نظر زمانی، ضرایب همبستگی مورد محاسبه نشان از ارتباط معکوس و معنیدارتری بین دمای ایستگاهها و الگوی دریای شمال-خزر در ماههای ژانویه، فوریه، مارس و تقریباٌ ارتباط مستقیم اکثر ایستگاهها در ماه آگوست است. در بازه زمانی ماهانه بیشترین میزان همبستگی ماهانه در بین ایستگاه ها با 342/0- در ماه ژانویه مورد محاسبه قرار گرفت. بررسی ضرایب همبستگی فصلی نیز بیانگر ضریب همبستگی معنیدار دماهای بیشینه زمستان به میزان 212/0- دارد. به لحاظ دورهای، نتایج بیانگر ارتباط قوی دوره سرد در اکثر ایستگاهها با الگوی مورد مطالعه میباشد. تحلیل آرایش الگوهای جوّی تراز 500 هکتوپاسکال در فازهای منفی و مثبت نشان میدهد که در فاز مثبت، اسقرار ناوهای عمیق بر روی دریایخزر، عراق، ترکیه و ایران و همچنین قرارگیری ایران در بخش شرقی محور ناوه و از طرفی اسقرار پشتهای بر روی دریای شمال و اروپا باعث انتقال دماهای سرد شمال اروپا و جنب قطبی به سمت ایران میشود. اما در فاز منفی قرارگیری ایران در زیر محور پشته مستقر بر روی ایران منجر به ایجاد جوّی پایدار با وزش ضعیف مداری و دماهای گرم شده است. بنابراین با وزش هوای گرم و خشک آفریقا، عربستان و عرضهای پایین، دمای ایران بالاتر میرود.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
بهرام ملک محمدی؛ فاطمه جهانی شکیب؛ احمدرضا یاوری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 257-274
چکیده
تالابها با عملکردها و ساختارهای متفاوتی در شرایط پیچیده اکولوژیک سرزمینهای محل استقرار خود همراه با نوسانات و تغییرات در مکان و زمان هستند. بر این اساس نیاز است تالابها قبل از هر نوع بررسی در قالب نوعی ردهبندی، طبقهبندی و شناسایی شوند تا ویژگیهای خاص آن رده را بتوان مشخص نمود. در این مقاله دیدگاه هیدروژئومورفیک ...
بیشتر
تالابها با عملکردها و ساختارهای متفاوتی در شرایط پیچیده اکولوژیک سرزمینهای محل استقرار خود همراه با نوسانات و تغییرات در مکان و زمان هستند. بر این اساس نیاز است تالابها قبل از هر نوع بررسی در قالب نوعی ردهبندی، طبقهبندی و شناسایی شوند تا ویژگیهای خاص آن رده را بتوان مشخص نمود. در این مقاله دیدگاه هیدروژئومورفیک برای ردهبندی تالابها مورد بررسی قرار گرفته و نحوه طبقهبندی تالابها بر این اساس تشریح شده است. روش هیدروژئومورفیک بر اساس سه عامل تأثیرگذار 1) مکان و مقر تالاب (از نظر ژئومورفولوژی)، 2) منبع تأمین آب و 3) جریان و نوسان آب (هیدرودینامیک)، تالابها را به هفت طبقه و سپس با توجه به بیوم، آنها را به زیرطبقات بیشتری تفکیک میکند. طبقات رودخانهای، فروافتی، شیبدار، مسطح (با خاکآلی یا معدنی)، و حاشـیهای (مصبی و دریاچهای) هفت ردهی مطرح شـده مـیباشند. با انـتخاب تالاب بینالمللی چغاخور بهعنوان مطالعه موردی، ردهبندی این تالاب و زیرطبقات آن مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این تحقیق، تالاب چغاخور با بیوم کوهستانی از نوع حاشیه دریاچهای و فروافتی است که در زیرکلاس انسانساخت و حوضچهای قرار میگیرد. با توجه به نوع ردهبندی این تالاب، ارزیابی عملکردها و ارزشهای این تالاب نشان میدهد، در برنامههای آینده برای تالاب چغاخور لازم است به عملکردها و ارزشهایی نظیر تغذیه آبهای زیرزمینی، کنترل سیلاب، نگهداری رسوب و مواد رسوبی، تأمین آب، زیستگاه آبزیان و وجود تنوع زیستی توجه خاصی داشت.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
داوود مهدوی؛ عبدالرضا رکن الدین افتخاری؛ حمدالله سجاسی قیداری
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 275-300
چکیده
در دهههای اخیر گردشگری بهویژه در مناطق روستایی از اهمیت قابل توجهی در زمینه تنوع بخشی اقتصادی، حفظ میراث طبیعی و تاریخی- فرهنگی پیدا کرده است. در این میان اهمیت آثار تاریخی- فرهنگی موجود در روستاها بهعنوان میراث تمدنی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و سبب جذب گردشگران زیادی به مقصدهای دارای چنین پتانسیلهایی میشود. ...
بیشتر
در دهههای اخیر گردشگری بهویژه در مناطق روستایی از اهمیت قابل توجهی در زمینه تنوع بخشی اقتصادی، حفظ میراث طبیعی و تاریخی- فرهنگی پیدا کرده است. در این میان اهمیت آثار تاریخی- فرهنگی موجود در روستاها بهعنوان میراث تمدنی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده و سبب جذب گردشگران زیادی به مقصدهای دارای چنین پتانسیلهایی میشود. لذا بهرهگیری از این پتانسیلها نیازمند طرّاحی، راهبردهای مناسب و ویژه این نواحی از سوی برنامهریزان و مدیران گردشگری است. لذا این پژوهش با هدف تدوین راهبرد مناسب برای توسعه پایدار گردشگری در روستاهای مورد مطالعه در پی پاسخگویی به این سؤال اساسی است که راهبرد مناسب برای توسعه پایدار گردشگری در روستاهای تاریخی- فرهنگی کشور کدام است؟ بر این اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و شیوه پیمایشی و مدل تحلیلی SWOC و ماتریس ارزیابی QSPM به ارائه راهبردهای مناسب در قالب سه گروه مشارکتکننده مردم، گردشگران و مسئولان در 7 روستای تاریخی- فرهنگی ایران پرداخته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راهبرد مطلوب توسعه گردشگری روستایی، از روش تحلیلی سواک استفاده شده است. با توجّه به نتایج بهدست آمده از نظرات جامعههای نمونه راهبرد تدافعی بهعنوان راهبرد کانونی برای توسعه گردشگری روستایی در روستاهای مورد مطالعه میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، صفحه 301-327
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
