نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

2 گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان

3 جغرافیا و برنامه ریزی شهری (نویسنده مسئول)

چکیده

یکی از موضوعاتی که بیش­تر شهرهای بزرگ جهان با آن مواجه هستند، موضوع حوادث طبیعی است. برای اتخاذ و اجرای سریع و صحیح تصمیم­ها جهت کاهش آسیب­پذیری و اثرات آن­ها قبل، حین و بعد از وقوع حوادث طبیعی مدیریت بحران لازم می­باشد. این مدیریت با برنامه­ریزی، مدیریت شهری و نیز جغرافیا ارتباط نزدیک دارد. با به­کارگیری اصول و ضوابط شهرسازی مانند بافت، ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه­های ارتباطی و... می­توان تا حد زیادی اثرات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد. هدف از این مطالعه مکان­یابی مراکز اسکان موقت در منطقه شش شهر اصفهان در بحران­های محیطی با استفاده از GIS و مدیریت صحیح قبل، حین و بعد از بحران می­باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی می­باشد که با استفاده از تکنیک AHP و نرم­افزار ARC/GIS برای تهیه نقشه و مکان­یابی مراکز اسکان موقت مسایل و مشکلات فضاهای سبز و باز و مراکز امداد و نجات منطقه 6 شهر اصفهان با رویکرد مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفته است. نوع پژوهش از نظر هدف «کاربردی» می­باشد. نتایج نشان می­دهد: فضاهای سبز و باز از توزیع مناسب برخوردار نیستند. مراکز امداد و نجات از تعداد و توزیع مناسب برخوردار نیستند. علاوه بر آن با کمبود تأسیسات و تجهیزات هم مواجه می­باشند. به همین منظور راهبردها و برنامه­هایی برای توانمندسازی منطقه 6 شهر اصفهان در برابر تبعات ویرانگر حوادث از دیدگاه مدیریت بحران ارائه شده است. براساس نتایج این پژوهش با استفاده از تکنیک فوق و با توجه به شاخص­های متعدد از جمله توزیع مراکز برق، ایستگاه­های آتش نشانی، مراکزدرمانی، مراکز سوخت و... در منطقه 6 شهر اصفهان مناطق مناسب اسکان موقت شناسایی و نسبت به اولویت­بندی آن­ها اقدام گردیده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Geographical Analysis and the Spatial Allocation of Urban Temporary Settlement Centers in Environmental Crisis by Using of GIS (Case Study of Esfahan City)

نویسندگان [English]

  • Ali Zanghiabadi 1
  • Mahin Nastaran 2
  • Ziba Momeni 3

1 Geography and Urban Planning, University of Isfahan

2 Urban Planning Department of Art University of Isfahan

3 Geography and Urban Planning (Author)

چکیده [English]

One of the subjects that most cities of the world are faced to it is the
subject of natural occurance the crisis management is necessary. for
the quick and correct performance of decisions to reduce the hurt and
their effects before, during and after the natural occurrences.This
management is related to planning, urban management and also
geography.Using the urbanism principles such us texture, urban
structure,and use of urban lands, relation networks and urban
substructures and so on,we can reduce the effects of natural
occurrences a lot.The goal of this study is the spatial allocation of
temporary settlement centers in the district six of Isfahan city in
environmental crisis using GIS and the correct management of the
past, during and after the crisis.
The methodology of the research is descriptive and analytical that
using the technique of AHP and using the graphic software ARC/GIS
to provide the map and spatial allocation of temporary settlement
centers, the problems of the parks and the rescue centers of the district
six of Isfahan city with the crisis management have been researched.
The kind of research from the point of goal is application.The results
show that
1) The parks don’t have suitable numbers and distribution.
2) The rescue centers don’t have suitable numbers and distribution.
3) Also
they face to lack of the equipments and installations
For this reason, some programs have been offered to Power the
district six of Isfahan city against the destructive effects of the
occurrences from the point of crisis management. Based on the results
of this research using the upper technique and regarding the various
standards such as the distribution of electricity centers, fire station
cure centers, fuel centers and so on in district six of Isfahan city, the
suitable regions of temporary settlement have been recognized and
preferred.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Esfahan city
  • Rescue centers
  • Crisis management
  • Spatial allocation
  • Green and open space or park
  • Temporary settlement
- بحرینی، سیدحسین (1375)، «برنامه­ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله­خیز نمونه شهرهای منجیل، لوشان، رودبار»، چاپ اول، تهران:  انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- بیرو، آلن (1375)، «فرهنگ علوم اجتماعی»، مترجم باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
- حاجوی، اباذر و دیگران (1388)، «مدیریت بحران در بخش مدارک پزشکی (بیمارستان­های آموزشی استان کرمان و شهرستان بروجردو ارائه الگو: 1385)»، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت- سلامت.
- ذاکر حقیقی، کیانوش (1381)، «مکان­یابی ایستگاه­های آتش­نشانی با GIS»، پایان­نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا.
- رهبرسوره، سعید (1383)، «نقش اطلاعات سیستماتیک در مدیریت امداد و بررسی سیستم EM-DAT»، چاپ اول، مقالات اولین همایش علمی تحقیقی مدیریت امداد و نجات.
- زبردست، اسفندیار و عسل محمدی (1384)، «مکانیابی مراکز امداد رسانی(در شرایط وقوع زلزله) با استفاده از GIS و روش ارزیابی چندمعیاره AHP»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 21.
- سازمان مدیریت بحران کشور (1388)، «کارگاه آموزشی و تمرین ستادی مدیریت بحران»، اهواز.
- سهامی، حبیب­اله (1386)، «آمایش و مکان­یابی»، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
- عامریون، احمد (1383)، «اهمیت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بلایای طبیعی و لزوم توجه به ایمنی مراکز درمانی و بیمارستان­ها درحوادث و بلایای طبیعی»، چاپ اول، مقالات اولین همایش علمی تحقیقی مدیریت امداد و نجات.
- عبداللهی، مجید (1380-1382)، «مدیریت بحران در نواحی شهری»، چاپ دوم، تهران: انتشارات سازمان شهرداری­های کشور. 
-  فلاحی، علیرضا (1386)، «معماری سکونتگاه­های موقت پس از سوانح»، تهران: انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی.
- لینچ ،کوین (1376)، «تئوری شکل خوب شهر»، مترجم سیدحسین بحرینی، تهران: دانشگاه تهران.
- مرکز آمار ایران (1387)، «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر اصفهان».
- مرکز پژوهش و مطالعات سوانح طبیعی (1380) «جزوه مدیریت بحران»، تهران.
- مومنی، زیبا (1389)، «تحلیل جغرافیایی و مکانیابی مراکزاسکان موقت شهری در بحران­های     محیطی بااستفاده از GIS (مطالعه موردی شهر اصفهان)»، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد واحد نجف­آباد.
- مهدی­نژاد، محمود (1370)، «فضای سبز و اثرات آن بر آلودگی هوا و تحلیلی بر وضعیت فضای سبز شهر اصفهان»، مجله رشد جغرافیا، شماره 25،1370.
- مهندسان مشاور آتک (1382)، «طرح بازنگری در طرح تفضیلی مناطق 5 و6 شهر اصفهان» مرحله اول قسمت‌های اول و دوم نظام سبزینگی، مرکز خدمات و کاربری­ها.
- مهندسان مشاورنقش جهان-پارس (1386)، «طرح بازنگری در طرح تفضیلی مناطق 5 و 6 شهر اصفهان»، خرداد.

- سـعیدنیا، احمد (1379)، «کـتاب سبز شهرداری فضای سـبز شهری»، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور، جلد 9-8-2.

- Kawata, Yoshiaki (1993), “Charactristics of Urban Disaster and Its Scenarios toward Catastrophe, Disaster Managment of Metropolitan Area in 21th Century”, Japan, International Conference.
- Quarantelli, E.L. (2003), “Urban vulnerability to disasters in developing countries: Managing risks, in bulding safer cities” Washington.                                                   
- Moe, Tun (2006), “Line and pathranakul, pairote. An Integrated  Approachto Natural Disaster prevention and Management, Vole 15. 
- Nateghi, A.F.  (2000), “Disaster mitigation strategies in Tehran, Iran”,  Disaster preventation and Management.
- NIX, H.A. (1985), “What is environmental management”, In Environmental planning and management CSIRO, canberr.