نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا پورمحمدی ¹
• آرزو شفاعتی ²
• کیومرث ملکی ²

¹ استاد دانشگاه تبریز، دانشکده جغرافیا

² دانشگاه تبریز

چکیده

اگرچه افزایش جمعیت علت اولیه گسترش شهرها محسوب می­شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگ جوامع می­گذارد. تلاش­های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده است که عمده­ترین آنها راهبرد «رشد هوشمند» به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با «پراکندگی» توسعه شهری است. الگوی توسعه میان­افزا یکی از ابزارهای رشد هوشمند است و در صورت تحقق از مصادیق بارز توسعه پایدار می­باشد. کمبود زمین، موانع طبیعی و مصنوعی گسترش افقی شهرها، گسترش شهر بر روی پهنه های مخاطره­آمیز و گسل­ها، هزینه بالای ایجاد خدمات زیربنائی و تسهیلات شهری، همچنین برخی ملاحظات مربوط به پایداری محیط، بهسازی و اصالت بخشی به بافت­های فرسوده شهری، کاهش اتلاف سرمایه و انرژی، ایجاد شبکه حمل و نقل مناسب، اختلاط کاربری­ها و مسائلی از این دست، موجب گردیده است تا الگوی توسعه میان­افزا و لایه­گذاری در بافت­های شهری مورد توجه قرار گیرد. شهر تبریز یکی از قدیمی­ترین مراکز سکونتی است که از جهات مختلف طبیعی، سیاسی، دموگرافیکی و... دارای اهمیت می­باشد. گسترش پراکنده و توسعه افقی شهر، ضمن اینکه گاهاً با محدودیت­های طبیعی روبروست هزینه­های خدمات شهری را نیز افزایش می­دهد. همچنین حدود یک سوم جمعیت شهر تبریز را حاشیه­نشینان تشکیل می­دهند، اگر به رقم فوق ساکنان بافت فرسوده را اضافه کنیم شاید در حدود نیمی از جمعیت شهر در شرایط نامناسب و ناهنجار زندگی می­کنند. توسعه میان­افزا و توجه به بهسازی بافت فرسوده و تشویق اسکان جمعیت در نواحی کم تراکم مرکز شهر، مشکلاتی از این دست را حل می­کند.  در این تحقیق به منظور  ارزیابی پتانسیل میان افزایی، محور تاریخی-فرهنگی شهر تبریز انتخاب گردیده و از داده­های طرح تفصیلی منطقه 6 طرح جامع تبریز استفاده شـده است. در ادامه به منظور ارزیابی پـتانسیل میان­افزایی آن، مدلی تـهیه و پتانسیل میان­افزایی در آن تعیین شده است. در نهایت با توجه به وضع موجود و خروجی مدل، این نتیجه حاصل شد که با استفاده از توسعه میان­افزا و ایجاد تغییراتی در بافت موجود شهر می­توان سطح پایداری را در شهر ارتقاء داده و ساختار کالبدی مناسبی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

• توسعه پایدار
• توسعه میان افزا
• بافت فرسوده
• برنامه¬ریزی شهری
• رشد هوشمند

عنوان مقاله [English]

In Assessing the Potential Synergy between the Historical-Cultural Metropolis of Tabriz

نویسندگان [English]

• Mohamadreza Pourmohammadi ¹
• Arezou Shafaaty ²
• Kiumars Maleky ²

¹ University Professor, Department of Geography

² Tabriz University

چکیده [English]

Although population growth is the primary cause of urban sprawl, however sprawl has unreasonable adverse effects on natural and cultural environment which affects communities. Great efforts to overcome the negative effects of urban development has grown whose main strategy of "smart growth" as one of the strategies to combat "sprawl" and smart growth, urban development, in fact is an alternative to sprawl. The increasing pattern of development is one of the tools of smart growth and the realization of sustainable development is the obvious example. Shortage of land, natural and artificial barriers to horizontal expansion of cities, the locating of city on risky zones and faults, high costs of creating infrastructure services and utilities, as well as, some considerations related to environmental sustainability, development and originality of the old urban texture, reducing waste and energy investment, suitable transport network, all have led to the development pattern and the increasing investment in the urban context.
By the horizontal spread and development of the city, sometimes the natural constraints face cost increases in utilities. If we add the number of aged residents tissue to the above number, probably about half of the population is poor under rough living conditions. Due to the increasing development and improvement of old tissue and the encouragement of low-density settlement in downtown areas, such problems could be solved.
In this study to evaluate the potential synergies, the historical-cultural city of for has been selected and detailed design of the data is used Tabriz 6th district master plan. In order to evaluate the potential synergies have been determined between its model and them. Finally, with regard to the status quo and the outgoing model, this result was obtained that the increased development and changes in the texture of the surface will promote stability in the city and provide an appropriate physical structure.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sustainable development
• Through increased development
• Tissue erosion
• urban planning
• smart growth