نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران

2 ـ دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی

2

چکیده

مکانیابی و ساخت کاربری­های شهری در اقتصاد شهر و پایداری اقتصادی آن نقش به­سزایی دارد. امروزه رشد ناموزون کاربری­ها در بعضی از نواحی شهری موجب ناسازگاری و افزایش هزینه­های شهری شده است. شاخص­های سازگاری به­طور مستقیم و غیرمستقیم در پایداری اقتصاد شهر تأثیر گذارند. هدف این پژوهش تحلیل وضعیت کاربری زمین شهری بر اساس معیار سازگاری به­منظور دست­یابی به پایداری اقتصادی در منطقه یک شهرداری تهران است. در این پژوهش شاخص­های سازگاری کاربری­ها از جمله فاصله از خط گسل، همجواری کاربری­ها با کاربری­های آلوده­کننده و مزاحم، مکانیابی کاربری­ها بر اساس شیب زمین است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی، با بهره­گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و نرم­افزار (excel) است. داده­ها و اطلاعات جمع­آوری شده از منابع کتابخانه­ای و نقشه­های رقومی منطقه به­کمک GIS تحلیل شده است. نتایج مشخص می­سازد مکان­گزینی حدود 40 درصد کاربری­هایی که در محدوده 700 متری خط گسل قرار دارند؛ خطرساز می­باشد، بیش از 20 درصد کاربری­ها در شیب نامناسب ساخته شده­اند، هم­چنین 3/0 درصد از کاربری­های منطقه از لحاظ شاخص آلودگی و مزاحمت، وضعیت نامطلوبی دارند، در مجموع،  این فرآیند موجب خسارات مالی و جانی متنوعی می­گردد که ناپایداری اقتصادی منطقه را به­دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation of Compatibility Index in Urban Land Use Planning in Order to Stabilization the City's Economy, Case Study: Tehran 1st District

نویسندگان [English]

  • Ali Shamaee 1
  • Babak Lotfimoghadam 2

1 Associate Professor of Geography and Urban Palnning, University of Kharazmi, Tehran.

2 M.A. Student in Geography and Urban Planning, University of Kharazmi, Tehran.

چکیده [English]

Site Selection and spatial distribution of urban planning has an important role in the city's economy and its economic stability. Today, inharmonious distribution in some areas and the urban districts has led to conflict, increasing transport costs and environmental pollution. Compatibility index of land uses affect directly and indirectly on the stability of the city's economy. The aim of this study is to analyze the condition of urban land use based on compatibility index in order to achieve sustainable economic in Tehran 1st District. In this study compatible creterias of land uses including distance from the fault line, land uses proximity with infected and annoying user, land use site selection based on slope is used. The research is practical research and its method is descriptive-analytical method, using Geographic Information System (GIS) and (excel) software. The data and informationwas collected from library documents, Digital Maps of the study area were analyzed using GIS. Findings and results showedthat about 40% of locating is located within 700 meters from the fault line and there is a hazardous district. More than 20 % of land uses have located in inappropriate slope and about 0.3 % of land uses in terms of environmental pollution and nuisance are unfavorable land uses as well. Overall, various financial, casualties and irreparable losses to follow in present and future that finally will follow Urban Economic volatility. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban land use
  • Compatibility and proximity of land uses
  • Stabilization the City's Economy
  • Tehran 1st District
ـ انجمن شهرسازی امریکا (1387)، «مدیریت زیست محیطی»، ترجمه ماه­فرید منصوریان، نیلوفر نامدار قشقایی، انتشارات جامعه مهندسان مشاور ایران، چاپ اول.
ـ برک­پور، ناصر و ایرج اسدی (1388)، «مدیریت و حکمروایی شهری»، معاونت پژوهشی دانشگاه هنر، چاپ اول.
ـ بییر، آن آر و کاترین هیگینز (1390)، «برنامه­ریزی محیطی برای توسعه زمین راهنمایی برای برنامه­ریزی و طراحی محلی پایدار»، ترجمه سیدحسین بحرینی و کیوان کریمی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
ـ پورمحمدی، محمدرضا (1387)، «برنامه­ریزی کاربری زمین شهری»، انتشارات سمت، چاپ چهارم تابستان.
ـ رهنمایی، محمدتقی و سیدموسی پورموسوی (1385)، «بررسی ناپایداری­های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص­های توسعه پایدار شهری»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی،  شماره 57 ، پائیز.
ـ رهنمایی، محمدتقی (۱۳۷۷)، «محدودیت­های فضایی شهر تهران»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 34، ‏تیر.
ـ سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران و دانشگاه تهران (1389)، «اطلس کلانشهر تهران»، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، چاپ اول زمستان.
ـ مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، نتایج تفصیلی شهر تهران، (1335،1345،1355،1365،1375،1385،1390).
ـ صرافی، مظفر (1379)، شهر پایدار چیست؟»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4، زمستان.
ـ عزیزی، محمدمهدی و رضا اکبری (1387)، «ملاحظات شهرسازی در سنجش آسیب­پذیری شهرها از زلزله، نمونه منطقه فرحزاد تهران»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 34،  صص36- 25.
ـ مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری ایران (1376)، «پهنه­بندی خطر نسبی زمین لرزه در ایران»، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی، تهران.
ـ مهدیزاده، جواد (1379)، «برنامه­ریزی کاربری زمین تحول در دیدگاه­ها و روش­ها»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4 زمستان.
ـ مهدیزاده، جواد (1381)، «نظری به روند تاریخی توسعه کالبدی - فضایی شهر تهران (بخش دوم) دوره نوسازی و پیدایش مادر شهر تهران»، جستارهای شهرسازی، شماره سوم، پاییز و زمستان.
ـ ویلیامز، کتی؛ برتون، الیزابت و مایک جنکنز (1387)، «دستیابی به شکل پایدار شهری شکل پایداری و حمل­و نقل1»، ترجمه واراز مرادی مسیحی، انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری، چاپ اول.
ـ مهندسان مشاور بافت شهر (1382)، «بررسی مسایل توسعه شهری منطقه یک مطالعات جمعیتی و اقتصادی- اجتماعی»، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران،
ـ مهندسان مشاور بافت شهر (1384)، «تهیه الگوی توسعه و طرح تفصیلی منطقه و همکاری با شهرداری منطقه یک»، دی ماه.
ـ مثنوی، محمدرضا (1382)، «توسعه پایدار و پارادایم­های جدید توسعه شهری: شهر فشرده و شهر گسترده»، مجله محیط­شناسی، شماره 31، تابستان.
ـ محمدی، روح­ا... (1387)، «تحلیل کاربری زمین شهری دوگنبدان با تأکید بر توسعه پایدار شهری»، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تهران.
ـ مرصوصی، نفیسه و علی پیروی (1386)، تحلیل کاربری زمین شهری با رویکرد توسعه پایدار، مورد مطالعه: شهرک سعدیه شیراز»، جغرافیا (نشریه انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال پنجم شماره 14 و15، زمستان.
ـ مفیدی شمیرانی، سیدمجید و علی افتخاری مقدم (1388)، توسعه پایدار شهری، دیدگاه­ها و اصول اجرایی آن در کشورهای در حال توسعه»، فصلنامه بین­المللی پژوهشی ساخت شهر، سال ششم شماره 12.
ـ موسی­کاظمی محمدی، سیدمهدی (1378)، «ارزیابی توسعه پایدار در توسعه شهری پژوهش موردی شهر قم»، رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، زمستان.
-L. Choguill, Charles; Sustainable Cities: Urban Policies for the Future, Habitat Intl, Vol.17, No.3, pp 1-12. 1993
-Meg Holden, Mark Roseland, Karen Ferguson, Anthony Perl (2008), “Seeking urban sustainability on the world stage”, Habitat International, 32, pp 305-317.
-Mega, Voula; Pedersen, Jørn (1998), “Urban Sustainability Indicators, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions”.
-NÆss, Petter (2001), “Urban Planning and Sustainable Development”, European Planning Studies, Vol. 9, No. 4, pp 503-524.
-Ulrike Weiland, Annegret Kindler, Ellen Banzhaf, Annemarie Ebert, Sonia Reyes-Paecke (2011), “Indicators for sustainable land use management in Santiago de Chile”, Ecological Indicators, 11, pp 1074-1083.
-Yangang Xing, R. Malcolm W. Horner, Mohamed A. El-Haram, Jan Bebbington (2009), “A framework model for assessing sustainability impacts of urban development”, Accounting Forum, 33 pp 209-224.