نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه شهیدبهشتی

2 اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

توفان­های تـندری جزو پدیـده­های مـخرب اقـلیمی محسوب مـی­شوند که هـمه ساله خسارات جبران­ناپذیری را به صورت، تگرگ، بارش­های سیل­آسا و رعدوبرق به تأسیسات، مزارع و منازل وارد می­کنند. شناخت سازوکار این توفان­ها ضمن برخورداری از اهمیت بالا می­تواند از خسارات احتمالی آن بکاهد. در پژوهش حاضر پس از تحلیل ویژگی­های ترمودینامیکی و همدیدی به عمل آمده بر روی توفان­های تندری تبریز در یک دوره آماری 10 ساله (2005-1996) و اطمینان حاصل شدن از نتایج شاخص­های ناپایداری، بررسی­ها حاکی از آن است که زبانه واچرخندی قوی بر روی روسیه که تا شمال غرب ایران امتداد یافته، باعث افزایش شیو حرارتی در منطقه شده است. همچنین در تراز­های بالاتر­، وجود چرخندی قوی بر روی جنوب شرقی دریای سیاه با ریزش مداوم هوای سرد عرض­های شمالی بر روی منطقه سبب عمیق­تر شدن ناوه مهاجر دریای سیاه برروی شمال غرب ایران گردیده است. با ادغام دو سلول کم­فشار سودانی و مدیترانه­ای بر روی کویت و جنوب عراق و با امتداد زبانه آن به سمت شمال غرب ایران و همچنین وجود یک سلول کم­فشار روی تنگه هرمز و شمال عربستان و انتقال گرما و رطوبت دریای عمان و خلیج فارس برروی منطقه­، شرایط لازم برای ناپایداری بیشتر و ایجاد رعدوبرق­، فراهم  شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Synoptic Analaysis of Thunderstorms in Tabriz (1996-2005)

نویسندگان [English]

  • Hasan Lashkari 1
  • Noshin Aghasi 2

1 Department of Geography, University of Shahid Beheshti

2 Shahid Beheshti University of Climatology

چکیده [English]

The thunderstorms are climate destroyer phenomena every year entering irreversible losses on the establishments, farms, houses and so on such as the hail, the flooding rains and the thunder strike. The recognition of the role of these storms is very important that can decrease the possible losses. In the present research after the analyzing the thermodynamic and synoptic characteristics about the Tabriz thunderstorms in a statistical ten-year period (1996-2005) and ensuring the results of the instability indicators, the researches show strong anticyclone dominance on Russia which extends to the westernorth of Iran and causes increasing thermal gradiant at this area. Also in the higher levels, the presence of strong cyclones on the eastern south of the black sea due to the constant raining of the northern latitudes on this area has caused high depth of the entering path of the black sea on the north western of Iran. With the insertion of two low pressure cells of Sudan and Mediterranean on Kuwait and south of Iraq and with the extention of it's dominance toward the western north of Iran and also the presence of a low pressure cell on Hormoz strait and north of Arabia and finally the transfering of heat and the moisture of Oman sea and the Persian Gulf on the areas have provided the necessary conditions for the higher instability and the thunderstrikes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thunderstorm
  • Tabriz
  • synoptic analysis
  • Unstability
1ـ جعفرپور، ابراهیم (1381)، «اقلیم­شناسی»، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه تهران.
2ـ جلالی، اورج (1385)، «تحلیل زمانی- مکانی بارش­های رعد و برق منطقه شمال غرب کشور»، پایان­نامه دکترا، استاد راهنما، علی­اکبر رسولی، رشته جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
3ـ حقیقت کاشانی، خسرو (1370)، «فرکانس توفان­های تندری در ایران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما، اردکانی، حسین و پرویز ایران­نژاد، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران.
4ـ رسولی، علی­اکبر (1384)، «مدل­سازی بارش­های رعد و برقی محدوده شهر تبریز از دیدگاه ریسک وقوع سیلاب»، کنفرانس بین­المللی بلایای طبیعی، 7-5 مهر، 1384، دانشگاه تبریز.
5ـ سیف، مهرزاد (1375)، «بررسی توزیع بارش تگرگ در ایران و مطالعه موردی آن»، پایان­نامه کارشناسی ارشد هواشناسی، استاد راهنما، عسگری شیرازی، حسن و حسین اردکانی، دانشگاه تهران، ژئوفیزیک، گروه فیزیک فضا.
6ـ عزتیان، ویکتوریا (1382)، «نقش فرایندهای فیزیکی در تشدید ناپایداری­های جوی»، کنفرانس ژئوفیزیک ایران.
7ـ علیجانی، بهلول (1381)، «اقلیم­شناسی سینوپتیک»، چاپ دوم، انتشارات سمت.
8ـ قائمی، هوشنگ و محمود عدل (1371)، «ناپایداری و توفان­های رعدوبرق»، سازمان هواشناسی کشور.
9ـ لشگری، حسن (1375)، «الگوی سینوپتیکی بارش­های شدید جنوب غرب ایران»، پایان­نامه دکترا، استاد راهنما، قائمی، هوشنگ، رشته جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
10- Ackerman, A.S. and Knox, A.J. (2003), “Meteorology Understanding the Atmosphere”, Toronto, Ontorio, Canada.
11- Camuffo, D. Cocheo. C. Enzi, S. (2000),” Sesonality of Instability Phenomena (Hail Storms and Thunderstorm) in Pado Va, Northen Italy”, 642-645.
12- Changnon, A.S. (2001), “Thunderstorm Rainfall in the Conterminous United States”, Bull. Amer. Meteor. Soc., 82, 1925-1940.
13- Dayan, U. Margarit. Z.B., Sharon, M.E. (2001), “Aevere Autumn Storm over the Middle. est: Synoptic and Mesoscale Convection Analysis”, Theoretical and Applid Climatology,69, 103.122.
14- Delden, V.A. (2001), “The Synoptic Setting of Thunderstorm in Western Europe”, Atmospheric Research, 56, 89-110.
15- Etkin, D. and S.E. Brun, (2001), “Canada's Hail Climatology”, 1977-1993.
16- Haklander, J.A. and Delden, V. (2003), “Thunderstorm Predictors and Their Forecast Skill for the Netherland”, Atmospheric Research, 67-68.
17- Ikekhua, F.O. (1998), “The Nigerian Experience in Satellite Imagery Reception and Interpretation 3 User form in Africa”, Rabat, Morocco, 251 pp.
18- Miller, R.C. (1972), “Notes on Analysis and Severe Storm Forecasting Procedures of the Air Force Global Weather Central”, Tech. Rept. 200(R), Headquarters, Air Weather Service, USAF, 190pp.
19- Mortimor, O.K. (1990), “Thunderstorm Climatologically Research in Great Britain and Ireland”, Weather, 45, 21-27.
20- Prezerakos, N.G. (1989), “An Investigation into Thunderstorms Occur at Athens,” Meteorological Mag, 118, 31-36.
21- Roaring, L.M. and Ferguson, A.S. (1999), “Characteristics of Lightning and WildLand Fire Ignition in the Pacific Northwest,” Journal of Applied Meteorology, 38, 1565-1575.