نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مسعود جلالی ¹
• علی شاهبایی ²
• وهاب کمریان ²

¹ دانشگاه زنجان کشور ایران شهر زنجان

² دانشگاه زنجان کشورایران شهر زنجان

چکیده

در تحقیق حاضر تلاش شد در چارچوب روش محیطی به گردشی، الگوهای همدید ایجادکننده‌ بارش‌های شدید تابستانه در سواحل جنوبی دریای خزر شناسایی شود. بدین منظور با استفاده از آمار بارش روزانه 40 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی منطقه برای دوره‌ 20 ساله­ 1991 تا 2010 و به وسیله‌ روش صدک، 29 روز دارای بارش بیش از 15 میلی‌متر که حداقل در 30 درصد ایستگاه‌های منطقه رخ داده بودند به­عنوان روز دارای بارش شدید شناسایی شدند. با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای 3 الگوی همدید به­عنوان عوامل ایجاد بارش در این 29 روز به­دست آمد که الگوی اول 3/48 درصد، الگوی دوم 30 درصد و الگوی سوم 7/21 درصد از روزهای بارش شدید منطقه مورد مطالعه را به­خود اختصاص داده‌اند. به­منظور تحلیل همدید این الگوها از نقشه‌های فشار تراز دریا (Slp)، تراز 500 هکتوپاسکال، اُمگا (حرکات قائم جو)، تاوایی و جریانات رطوبتی تراز 850 هکتوپاسکال مربوط به دو روز قبل از هر بارش تا روز بارش استفاده شد و در نهایت مشخص شد عامل اصلی وقوع بارش‌های تابستانه در سواحل دریای خزر نفوذ سامانه‌ پرفشار و در پی آن شکل‌گیری جریانات خنک و مرطوب شمالی در سواحل جنوبی دریای خزر و همچنین وقوع همرفت گسترده در منطقه می‌باشد. هر سه الگو بر وقوع این شرایط تأکید دارند و تفاوت آن‌ها در محل استقرار سامانه‌ پرفشار و در نتیجه تعداد روزهای بارشی و شدت بارش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• بارش شدید
• تحلیل خوشه‌ای
• الگوی جوّی
• شاخص اُمگا
• تاوایی نسبی
• سواحل جنوبی دریای خزر

موضوعات

• آب و هواشناسی

عنوان مقاله [English]

Identify Synoptic Patterns of Heavy Rainfall in the Summer on the Southern Shores of the Caspian Sea

نویسندگان [English]

• Masoud Jalali ¹
• Ali SHahbai ²
• Vahab Kamrian ²

¹ Daneshgah Zanjan KeshvarIranSHare Zanjan

² Daneshgah ZanjanKeshvarIranSHahre Zanjan

چکیده [English]

In this paper, we attempted to identify the synoptic patterns of Summer heavy rainfall in the southern coast of the Caspian Sea by using environment- to- circulation method. To attain this aim , by using statistics of daily Precipitation of 40 synoptic and climatology stations located in the region for periods of 20 years of 1991 to 2010 and by percentile method , 29 days have rain more than 15 mm which have occurred in at least 30 percents of region stations , were determined as days with heavy rain. By using factorial analysis and cluster analysis methods , 3 synoptic patterns were determined as agent of creating rain in 29 days that the first pattern 48.3 percent , second pattern , 30 percent and the third pattern have allocated 21.7 percent of days of heavy rain in the studied region. In order to synoptic analysis of these patterns , maps of sea level pressure , 500 hectopascal level , omega (atmosphere vertical motions) , vorticity and moisture flows of level of 850 hectopascal related to two days before rain was used until rain day and finally it is determined that the main cause of occurring heavy summer rainfall in southern coast of the Caspian Sea is the penetration high-pressure system and after that formation of cool and moist northern flows as well as incidence of vast convection in the region. Each three patterns emphasize on occurrence of this condition and their difference is the place of deployment of high-pressure system and consequently the number of rainy days and severity of rain in these days.

کلیدواژه‌ها [English]

• Heavy precipitation
• Cluster analysis
• Atmospheric Pattern
• Omega index
• Relative Vorticity
• southern coast of the Caspian Sea