مقاله علمی پژوهشی
علیرضا انتظاری؛ حمزه احمدی؛ مختار کرمی؛ طالب احمدی
چکیده
یکی از کاربردهای اقلیم در برنامهریزی محیطی شناخت پتانسیل‌های بیوکلیمایی مناطق مختلف است. در این تحقیق، شرایط زیست اقلیمی شهر اسلامآباد غرب براساس دادههای اقلیمی در مقیاس ماهانه براساس شاخصهای زیستقلیمی، بیکر، ترجونگ، فشار عصبی، سوز باد و اولگی ارزیابی شد، نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهر اسلامآباد غرب نیز با استفاده ...
بیشتر
یکی از کاربردهای اقلیم در برنامهریزی محیطی شناخت پتانسیل‌های بیوکلیمایی مناطق مختلف است. در این تحقیق، شرایط زیست اقلیمی شهر اسلامآباد غرب براساس دادههای اقلیمی در مقیاس ماهانه براساس شاخصهای زیستقلیمی، بیکر، ترجونگ، فشار عصبی، سوز باد و اولگی ارزیابی شد، نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهر اسلامآباد غرب نیز با استفاده از دادههای دمای روزانه و روش درجه روزهای فعال (GDD) در آستانههای دمایی مختلف مشخص گردید. نتایج نشان میدهد که، ماههای فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان دارای بیوکلیمای آسایشی و ماههای آذر، دی، بهمن و اسفند بهدلیل تنش سرما و ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور نیز بهعلت تنش گرما خارج از محدوده آسایش هستند. نتایج شاخصهای ترجونگ، اولگی و سوز باد با شرایط اقلیمی منطقه همخوانی بیشتری دارند. براساس آستانه 10 درجه سانتیگراد پتانسیل گرمایی منطقه مورد مطالعه از اواسط خرداد تا اواخر شهریور ماه به بالاترین سطح میرسد، با توجه به پتانسیل گرمایی در این بازه زمانی بیوکلیمای انسانی خارج از محدوده آسایش قرار دارد، برای تعدیل دمای محیط نیاز سرمایشی ضروری میباشد. با توجه به واقع شدن منطقه در اقلیم نیمه سرد وجود 207 درجه روز سرمایش و 2273 درجه روز گرمایش لزوم برنامهیزی جهت طراحی اقلیمی که به کاهش مصرف انرژی منتهی گردد را بیش از پیش ایجاب میکند. بالاترین میزان انحراف از شرایط بهینه حرارتی از آبان تا دی ماه رخ مـیدهد، که استفاده از نیاز گرمایش برای تـعدیل دمای محیط را ضروری میسازد. نتایج این دستاوردها در بهینهسازی مصرف انرژی همچنین مدیریت سیستمهای گرمایشی و سرمایشی در مناطق مسکونی حائز اهمیت است.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
مسعود جلالی؛ علی شاهبایی؛ وهاب کمریان
چکیده
در تحقیق حاضر تلاش شد در چارچوب روش محیطی به گردشی، الگوهای همدید ایجادکننده بارش‌های شدید تابستانه در سواحل جنوبی دریای خزر شناسایی شود. بدین منظور با استفاده از آمار بارش روزانه 40 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی منطقه برای دوره 20 ساله 1991 تا 2010 و به وسیله روش صدک، 29 روز دارای بارش بیش از 15 میلی‌متر که حداقل در 30 درصد ایستگاههای ...
بیشتر
در تحقیق حاضر تلاش شد در چارچوب روش محیطی به گردشی، الگوهای همدید ایجادکننده بارش‌های شدید تابستانه در سواحل جنوبی دریای خزر شناسایی شود. بدین منظور با استفاده از آمار بارش روزانه 40 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی منطقه برای دوره 20 ساله 1991 تا 2010 و به وسیله روش صدک، 29 روز دارای بارش بیش از 15 میلی‌متر که حداقل در 30 درصد ایستگاههای منطقه رخ داده بودند بهعنوان روز دارای بارش شدید شناسایی شدند. با استفاده از روشهای تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای 3 الگوی همدید بهعنوان عوامل ایجاد بارش در این 29 روز بهدست آمد که الگوی اول 3/48 درصد، الگوی دوم 30 درصد و الگوی سوم 7/21 درصد از روزهای بارش شدید منطقه مورد مطالعه را بهخود اختصاص داده‌اند. بهمنظور تحلیل همدید این الگوها از نقشه‌های فشار تراز دریا (Slp)، تراز 500 هکتوپاسکال، اُمگا (حرکات قائم جو)، تاوایی و جریانات رطوبتی تراز 850 هکتوپاسکال مربوط به دو روز قبل از هر بارش تا روز بارش استفاده شد و در نهایت مشخص شد عامل اصلی وقوع بارش‌های تابستانه در سواحل دریای خزر نفوذ سامانه پرفشار و در پی آن شکلگیری جریانات خنک و مرطوب شمالی در سواحل جنوبی دریای خزر و همچنین وقوع همرفت گسترده در منطقه میباشد. هر سه الگو بر وقوع این شرایط تأکید دارند و تفاوت آنها در محل استقرار سامانه پرفشار و در نتیجه تعداد روزهای بارشی و شدت بارش میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
سید اسدالله حجازی؛ ستاره فرمانی منصور
چکیده
اشکال ژئومورفولوژیک و نمود آنها در مکانهای ژئومورفیکی یکی از ارکان اصلی دانش ژئوتوریسم است. محوریت مطالعاتی در این شاخه علمی، تعیین لندفرمهای ویژه گردشگری و ترکیب نمودن آن با مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی به منظور دستیابی به توسعه پایدار گردشگری است. بنابراین مکانهای ژئومورفیک بهصورت اشکال و فرآیندهای ...
بیشتر
اشکال ژئومورفولوژیک و نمود آنها در مکانهای ژئومورفیکی یکی از ارکان اصلی دانش ژئوتوریسم است. محوریت مطالعاتی در این شاخه علمی، تعیین لندفرمهای ویژه گردشگری و ترکیب نمودن آن با مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژیکی به منظور دستیابی به توسعه پایدار گردشگری است. بنابراین مکانهای ژئومورفیک بهصورت اشکال و فرآیندهای ژئومورفولوژیکی تعریف میشوند که بنابر درک انسان از عوامل تأثیرگذار زمینشناسی، ژئومورفولوژیکی، تاریخی و اجتماعی این مکانها، ارزش زیباییشناختی، علمی، فرهنگی- تاریخی و یا اجتماعی- اقتصادی پیدا میکنند. روستای ورکانه به سبب داشتن ویژگیهای زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی در معماری چشماندازهای طبیعی و فرهنگی، اهمیت و پتانسیل بالایی در زمینه جذب ژئوتوریسم دارند. بنابراین، ارایه روشهای ارزیابی جامع در تحقق توسعه ارزشهای علمی، فرهنگی، اقتصادی و مانند آن ضروری بهنظر میرسد. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از روش پرییرا و بررسیهای میدانی به ارزیابی توانمندی مکانهای ژئومورفیکی روستای ورکانه پرداخته شود. در این روش، از یک طرف از مجموع دو معیار علمی و مکمل، ارزش ژئومورفولوژیکی سایتها شناسایی میشود و از طرف دیگر ارزش مدیریتی از مجموع دو معیار محافظت و استفاده بهدست میآید و از جمع این دو ارزش اصلی امتیاز نهایی مکانهای ژئومورفیک مشخص میشود. نتایج نشان میدهد از میان سایتهای مورد بررسی، بالاترین امتیاز در بخش ژئومورفولوژیکی (62/7) متعلق به خانههای سنگی و بالاترین امتیاز در بخش مدیریتی (02/6) متعلق به همین مکان میباشد این بیانگر توانمندی قابل توجه مکانهای ژئومورفیکی مورد مطالعه برای جذب گردشگر و توسعه گردشگری در منطقه است. با توجه به نتایج بهدست آمده، برای اینکه مکانهای ژئومورفیک قابلیت عرضه به گردشگران و بازدیدکنندگان را داشته باشد، لازم است این مکانها تبدیل به محصول گردشگری شوند. تبدیل شدن جاذبهها و مکانهای گردشگری، پیش از هر چیز نیازمند سرمایهگذاری و آماده سازی دارد تا اینکه یک توسعه پایدار بهویژه در جوامع روستایی فراهم شود
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
اکبر رحیمی
چکیده
شهر تبریز بهعنوان بزرگترین شهر شمالغرب کشور، از چند دهه گذشته به گسترش فضایی-کالبدی سریع روی آورده است. بهطوریکه مساحت شهر تبریز از 1770 هکتار در سال 1335 به 25000 هکتار در سال 1385، افزایش یافته است. عدم سیاستگذاری صحیح در کنترل توسعه شهری و مدیریت زمین، باعث پیچیدگی مشکلات شهری گردیده است که کمبود کاربریهای عمومی یکی از این ...
بیشتر
شهر تبریز بهعنوان بزرگترین شهر شمالغرب کشور، از چند دهه گذشته به گسترش فضایی-کالبدی سریع روی آورده است. بهطوریکه مساحت شهر تبریز از 1770 هکتار در سال 1335 به 25000 هکتار در سال 1385، افزایش یافته است. عدم سیاستگذاری صحیح در کنترل توسعه شهری و مدیریت زمین، باعث پیچیدگی مشکلات شهری گردیده است که کمبود کاربریهای عمومی یکی از این مشکلات میباشد. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل گسترش فضایی شهر و اثر آن بر تغییرات کاربریهای عمومی به کاربریهای سودآور و کمبود کاربریهای عمومی در سطوح منطقهای و شهری در شهر تبریز و عوامل مؤثر در این تغییرات میباشد. روش تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش بررسی آن مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی است. در بررسی و تحلیل کاربریهای عمومی شهر، روش سرانه و همچنین جهت ارزیابی درجه بهرهمندی مناطق مختلف شهر از کاربریهای عمومی، از تاکسونومی عددی استفاده گردید. برای بررسیهای لازم از آمار و اطلاعات بلوکهای آماری شهر تبریز در سال 1385 و نقشه کاربری اراضی شهر تبریز استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشانگر آنست که شهر تبریز از لحاظ دسترسی به کاربریهای هفتگانه عمومی از وضعیت نامناسبی برخوردار میباشد. بهطوریکه از سرانه 71/16 مترمربع، پیشنهادی طرح جامع شهر، کمتر از 8 مترمربع تأمین گردیده است که نشاندهنده وضعیت بحرانی از لحاظ برخورداری از این نوع کاربریها در شهر تبریز میباشد. کاربری فضای سبز شهری در همه مناطق شهر با کمبودهای فراوانی مواجه میباشد که ناشی از گسترش بیبرنامه شهر بر روی باغات و فضاهای سبز اطراف شهری و تغییرات مداوم کاربری فضای سبز و باغات در داخل محدوده شهر میباشد. بررسی و ارزیابی میزان بهرهمندی مناطق با استفاده از تاکسونومی عددی نشانگر این است که منطقه یک تبریز با درجه بهرهمندی 0.30 در رتبه اول و بهرهمندترین منطقه شهر و منطقه نه نیز با درجه بهره مندی 83/0 محرومترین منطقه از لحاظ دسترسی به کاربریهای عمومی هفتگانه میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
محمدحسین رضایی مقدم؛ محمدرضا نیکجو؛ کامران خلیل ولیزاده؛ بلواسی ایمانعلی؛ مهدی بلواسی
چکیده
ین‌لغزش بهعنوان یکی از مخاطرات طبیعی در مناطق کوهستانی محسوب میشود که هر ساله منجر به خسارات زیادی میشود. حوضه آبریز دوآب الشتر با داشتن چهره‌ای کوهستانی و مرتفع و شرایط طبیعی مختلف دارای استعداد بالقوه زمین‌لغزش است. هدف از این تحقیق پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی در حوضه دوآب الشتر میباشد. ...
بیشتر
ین‌لغزش بهعنوان یکی از مخاطرات طبیعی در مناطق کوهستانی محسوب میشود که هر ساله منجر به خسارات زیادی میشود. حوضه آبریز دوآب الشتر با داشتن چهره‌ای کوهستانی و مرتفع و شرایط طبیعی مختلف دارای استعداد بالقوه زمین‌لغزش است. هدف از این تحقیق پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی در حوضه دوآب الشتر میباشد. بدین منظور ابتدا پزمارامترهای مؤثر در وقوع زمین‌لغزش استخراج و سپس لایه‌های مربوطه تهیه شده است. درادامه نقشه پراکنش زمین‌لغزش‌های رخ‌داده شده حوضه تهیه شد. سپس با تلفیق نقشه عوامل مؤثر بر لغزش با نقشه پراکـنش زمین‌لغزش‌ها، تأثیر هر یـک از عوامل شیب، جهت شیب، سنگ‌شناسی، بارش، کاربری اراضی، فاصله از گسل و آبراهه در محیط نرمافزار ArcGIS سنجیده شد. در این پژوهش مدل شبکه عصبی مصنوعی با الگوریتم پس انتشار خطا و تابع فعال‌سازی سیگموئید بهکار گرفته شد. ساختار نهایی شبکه دارای 7 نرون در لایه ورودی، 11 نرون در لایه پنهان و 1 نرون در لایه خروجی گردید. دقت شبکه در مرحله آزمایش 85/93 درصد محاسبه شد. پس از بهینه شدن ساختمان شبکه، کل اطلاعات منطقه در اختیار شبکه قرار گرفت. بر اساس پهنه‌بندی صورت گرفته با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی به ترتیب 37/44، 45/7، 93/8، 49/32، 76/6 درصد از مساحت منطقه در کلاس‌های خطر خیلی‌کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد قرار گرفته است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی روستایی
محمدرضا رضوانی؛ حبیب لطفی مهروئیه؛ رضا طالبی فرد
چکیده
با توجه به آسیبپذیری شدید مساکن روستایی، پرداخت اعتبارات ارزان قیمت به روستاییان بهعنوان یکی از مهمترین راهبردهای بهسازی مسکن در کشور، بهویژه در دهه اخیر بوده است. بنابر این مطالعه و بررسی عوامل مؤثر بر گرایش روستاییان به دریافت این تسهیلات، یکی از مهمترین مسائلی است که میتواند در اجرای موفق این راهبرد نقش مؤثری ...
بیشتر
با توجه به آسیبپذیری شدید مساکن روستایی، پرداخت اعتبارات ارزان قیمت به روستاییان بهعنوان یکی از مهمترین راهبردهای بهسازی مسکن در کشور، بهویژه در دهه اخیر بوده است. بنابر این مطالعه و بررسی عوامل مؤثر بر گرایش روستاییان به دریافت این تسهیلات، یکی از مهمترین مسائلی است که میتواند در اجرای موفق این راهبرد نقش مؤثری ایفا نماید. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر گرایش روستائیان به دریافت تسهیلات بهسازی مسکن روستایی و بر اساس روش میدانی در دهستان مهروئیه شهرستان فاریاب استان کرمان انجام شده است. روش تحقیق به صورت اسنادی-تحلیلی و میدانی بوده و دادههای میدانی با پرسشنامه جمعآوری شده و برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزارSPSS ، استفاده شده است. همچنین سطح پایایی پرسشنامه تحقیق با استفاده از روش آلفای کرونباخ 73/0 است. جامعه آماری این تحقیق را خانوارهای دهستان مهروئیه تشکیل میدهند که در بین سالهای 1392-1386 از تسهیلات بهسازی مسکن استفاده نمودهاند. تعداد این خانوارها شامل 1078 واحد میباشد و حجم نمونه با روش نمونهگیری کوکران 200 خانوار محاسبه شد که با استفاده از روش طبقهای با انتساب متناسب در بین روستاهای دهستان مهروئیه توزیع گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد، بین دریافت تسهیلات بهسازی و فقدان مسکن ملکی ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین وضعیت اجتماعی، اقتصادی و اداری- اجرایی بر ایجاد گرایش به دریافت تسهیلات مسکن روستایی نقش تعیینکنندهای دارند، و با بررسی مؤلفههای اجتماعی، اقتصادی و اداری- اجرایی مشخص گردید که مؤلفه اجتماعی بیشترین اهمیت را داشته است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ سونیا کرمی
چکیده
مسکن بزرگترین سرمایه خانواده‌ها به خصوص در کشورهای جهان سوم را تشکیل میدهد. از آنجایی که هر منبع اقتصادی با خود قدرت اجتماعی و سیاسی را بههمراه می‌آورد، داشتن مسکن و مالکیت آن نیز مزایای زیادی را بههمراه دارد. این مزایا زمانی پررنگ‌تر میشود که به گروهی از افراد جامعه تعلق بگیرد که زمانی از آن مزایا بی‌بهره بوده‌اند و ...
بیشتر
مسکن بزرگترین سرمایه خانواده‌ها به خصوص در کشورهای جهان سوم را تشکیل میدهد. از آنجایی که هر منبع اقتصادی با خود قدرت اجتماعی و سیاسی را بههمراه می‌آورد، داشتن مسکن و مالکیت آن نیز مزایای زیادی را بههمراه دارد. این مزایا زمانی پررنگ‌تر میشود که به گروهی از افراد جامعه تعلق بگیرد که زمانی از آن مزایا بی‌بهره بوده‌اند و این گروه همان زنان هستند که درصد مالکیت مسکن برای آنها نرخ بسیار پایینی را به نسبت مردان نشان میدهد. بر این اساس، این تحقیق به بررسی تأثیر مالکیت مسکن بر استقلال تصمیمگیری و نقش‌آفرینی زنان در شهر میپردازد. پژوهش بهلحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی و بهلحاظ هدف از نوع کاربردی میباشد. روش تحقیق، پیمایشی بوده و 300 نفر به شیوه نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گشتهاند. روش آماری مورد استفاده شامل آزمون همبستگی کندال و تحلیل مسیر میباشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که تأثیر مالکیت مسکن بر نقش‌آفرینی زنان بیشتر از تأثیر آن بر استقلال تصمیمگیری آنان بوده است، همینطور مالکیت مسکن بهطور غیرمستقیم بر نقش‌آفرینی زنان تأثیر میگذارد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
محمد تقی رهنمایی؛ اسماعیل علی اکبری؛ اسماعیل صفرعلی زاده
چکیده
گردشگری بهعنوان بزرگترین تحرک اجتماعی با پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و فضایی متعددی همراه است. بدین جهت، اثربخش کردن هرچه بیشتر توسعه گردشگری و ارتقاء پیامدهای مثبت آن، نیازمند شناخت و توجه ویژه به توانمندسازی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل موثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری استان آذربایجان غربی است. این مطالعه از نظر ماهیت ...
بیشتر
گردشگری بهعنوان بزرگترین تحرک اجتماعی با پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و فضایی متعددی همراه است. بدین جهت، اثربخش کردن هرچه بیشتر توسعه گردشگری و ارتقاء پیامدهای مثبت آن، نیازمند شناخت و توجه ویژه به توانمندسازی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل موثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری استان آذربایجان غربی است. این مطالعه از نظر ماهیت «توصیفی- تحلیلی» و از نظر هدف «کاربردی» است و در راستای پاسخ به این سوال است که: آیا توانمندسازی مؤلفههای «جوامع محلی (از بعد مشارکت)، نیروی انسانی (تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان) و رقابت‌پذیری مقاصد گردشگری» در توانمندسازی توسعة گردشگری استان آذربایجان غربی مؤثر است؟ جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش، کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی است که بهعلت گستردگی محدوده پژوهش و عدم اطلاع دقیق از تعداد افراد جامعه مورد مطالعه، با استفاده از روش نمونهگیری خوشه‌ای و تصادفی مجموعاً 100 نفر بهعنوان نمونه تعیین و انتخاب گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از شیوه‌های آمار توصیفی و همچنین در بخش آمار استنباطی جهت آزمون فرضیات پژوهش، از آزمون کای اسکوار (کی دو) استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که مؤلفههای توانمندسازی جوامع محلی (از بعد مشارکت)، نیروی انسانی (تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان) و رقابت‌پذیری مقاصد گردشگری با توانمندسازی توسعة گردشگری استان رابطة معناداری دارند و از بین آنها، مؤلفه «توانمندسازی نیروی انسانی(تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان)»، بیشترین تأثیر را بر توسعه گردشگری استان آذربایجان غربی دارد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
برومند صلاحی؛ مهدی عالی جهان؛ سعیده عینی؛ جعفر درخشی
چکیده
هدف از این پژوهش، پیشبینی یخبندانهای متوسط و شدید سه ایستگاه کرمانشاه، سرپل ذهاب و کـنگاور با استفاده از خروجی مدل ریزگردان لارس در دو دهه آینده میباشد. دادههای ورودی مدلهای مورد استفاده در این پژوهش شامل متغیرهای بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و تابش در مقیاس روزانه طی دوره زمانی 2012- 1992 میباشند. در پژوهش حاضر با استفاده ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، پیشبینی یخبندانهای متوسط و شدید سه ایستگاه کرمانشاه، سرپل ذهاب و کـنگاور با استفاده از خروجی مدل ریزگردان لارس در دو دهه آینده میباشد. دادههای ورودی مدلهای مورد استفاده در این پژوهش شامل متغیرهای بارش، دمای کمینه، دمای بیشینه و تابش در مقیاس روزانه طی دوره زمانی 2012- 1992 میباشند. در پژوهش حاضر با استفاده از خروجی دو مدل اقلیمی HADCM3 و BCM2 تحت سناریوی A1B، وقوع آغاز و پایان یخبندانهای زودرس و دیررس متوسط و شدید در سه بازه زمانی 2030- 2011، 2065- 2046 و 2099- 2080 مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پردازش مدل LARS-WG بهوسیله دو طرحواره Bcm2 و Hadcm3 نشانگر گرمتر شدن این ایستگاهها در سالهای آینده میباشد. شروع یخبندانهای متوسط ایستگاههای مذکور با گذشت زمان به سمت فروردین ماه میل میکند. در بین ایستگاههای مورد بررسی، رفتار ایستگاههای کنگاور و کرمانشاه شباهت زیادی به هم داشته اما ایستگاه سرپل ذهاب به دلیل ماهیت گرمسیری خود، رفتاری متفاوت از دو ایستگاه در سالهای آینده از خود نشان داد. شروع یخبندانهای شدید این ایستگاهها با گذر زمان به تأخیر افتاده و به سمت بهار پیشروی میکند و از آن طرف، زمان خاتمه آخرین یخبندانهای شدید نیز با گذشت زمان و نزدیک شدن به پایان دوره پیش بینی شده، به سمت ابتدای زمستان و حتی تا بهمن ماه در ایستگاه سرپل ذهاب نیز میرسد. با توجه به نتایج حاصل از پردازش مدلهای مذکور، در سالهای آتی از تـعداد روزهای یخبندان متوسط و شـدید این ایستگاهها کاسته شـده و رونـد دمایی این ایستگاهها رو به افزایش خواهد گذاشت.
مقاله علمی پژوهشی
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
اصغر ضرابی؛ رسول بابانسب؛ علیرضا رحیمی چم چانی؛ جبار علیزاده اصل
چکیده
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] به عنوان پارادایم جدید حاکم بر توسعه، با اثرگذاری بر نحوه تفکر و عمل و تغییر الگوهای کار و زندگی، محوریت تمامی جنبههای تحول و پیشرفت قرار گرفته و در واقع هم علت توسعه و هم نشان توسعه‌یافتگی محسوب میشود. با توجه به رشد روزافزون منفعتهای اتخاذ این فناوری جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ...
بیشتر
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] به عنوان پارادایم جدید حاکم بر توسعه، با اثرگذاری بر نحوه تفکر و عمل و تغییر الگوهای کار و زندگی، محوریت تمامی جنبههای تحول و پیشرفت قرار گرفته و در واقع هم علت توسعه و هم نشان توسعه‌یافتگی محسوب میشود. با توجه به رشد روزافزون منفعتهای اتخاذ این فناوری جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و نیل به توسعه پایدار، تدوین و تبعیت از استراتژیها و رویکردهای مناسب جهت بهکارگیری ICT در کشور ما نیز یک الزام است. در این میان با توجه به نقش بنیادی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دستیابی به توسـعه پایدار و با علم بـه اینکه شـکاف دیجیتال میان مناطق، عدالت فـضایی و جغرافیایی را تحتالشعاع قرار داده و توسعه نامتعادل مناطق کشور را دامن میزند؛ لذا هر طرح و برنامهای در زمینه توسعه ICT، باید بر اساس مطالعه و شناخت وضع موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق و در جهت حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال صورت گیرد. در این پژوهش با بهرهگیری از 40 شاخص و استفاده از نرمافزارها و مدلهای کمی نظیر GIS، SPSS، TOPSIS، ضریب پراکندگی، تکنیک وزندهی رتبهای، روش بیمقیاس کردن خطی، همبستگی پیرسون و ... به مطالعه توسعه‌یافتگی استانهای کشور از لحاظ شاخصهای ICT پرداخته و آنها را از این منظر رتبهبندی و سطحبندی کرده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که استانهای کشور از نظر شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات وضعیت مطلوبی ندارند و استان تهران بهعنوان رتبه اول از این منظر در سطح نیمهتوسعهیافته قرار دارد. میان استانهای کشور از لحاظ توسعه‌یافتگی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تا حدودی عدم تعادل و ناهمگونی یا بهعبارتی دیگر شکاف دیجیتال وجود دارد؛ بهطوری که استان دارای رتبه اول (تهران) نسبت به استان دارای رتبه آخر (خراسان شمالی) بیش از دو و نیم برابر و در مجموع استانهای سطح اول نسبت به استانهای سطح پنجم نزدیک به دو برابر توسعه‌یافته‌تر است. همچنین توسعه‌یافتگی ICT با میزان جمعیت و بهخصوص درصد شهرنشینی رابطه مستقیم داشته؛ بدین معنی که، در مجموع بیشتر امکانات و استفاده از ICT در استانهایی متمرکز است که جمعیت و درصد شهرنشینی بیشتری دارند. در نهایت بهمنظور حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال و ایجاد تعادل در زمینه توسعه در درازمدت، استانهای کشور جهت توسعه ICT اولویتبندی شدهاند [1]- Information and Communication Technology
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
زهره فنی؛ توحید احمدی؛ محمدتقی رضویان
چکیده
حمل و نقل شهری یکی از مهمترین مسایل کلانشهرهای ایران است و علیرغم اهمیتی که این سیستم در کلانشهرهای ایران دارد، برنامهریزی راهبردی مدونی که راهنمای توسعه این سیستم باشد کمتر به چشم میخورد. شهر تبریز نیز بهعنوان یکی از کلانشهرهای کشور از مشکلات ناشی از سیستم حمل و نقل ناکارآمد مستثنی نمیباشد. و حمل و نقل این شهر نیز ...
بیشتر
حمل و نقل شهری یکی از مهمترین مسایل کلانشهرهای ایران است و علیرغم اهمیتی که این سیستم در کلانشهرهای ایران دارد، برنامهریزی راهبردی مدونی که راهنمای توسعه این سیستم باشد کمتر به چشم میخورد. شهر تبریز نیز بهعنوان یکی از کلانشهرهای کشور از مشکلات ناشی از سیستم حمل و نقل ناکارآمد مستثنی نمیباشد. و حمل و نقل این شهر نیز نیازمند یک برنامه جامع و راهبردی میباشد. مقاله حاضر با هدف ارایه راهبردهای توسعه حمل و نقل هوشمند شهر تـبریز بهروش کاربردی تهیه شده است؛ از نـظر روش، این پژوهـش، توصیفی- تحلیلی و شـیوه جمعآوری دادهها بهصورت کتابخانهای و مطالعات میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) میباشد. در این فرایند، روایی پرسشنامه در زمینه موضوع پژوهش بر اساس نظر کارشناسان حاصل گردید و پایایی پرسشنامهها نیز با استفاده از بررسی آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. در ادامه با استفاده از تکنیک SWOT نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و سپس راهبردهای حاصل از اعمال روش دلفی و تکنیک SWOT، با استفاده از تکنیک ANP اولویتبندی شدهاند. نتیجه حاصل از این فرایند پژوهش، نشاندهنده این است که راهبردهای مورد قبول در این برنامهریزی، راهـبردهای تهاجمی بر پایه تـقویت نقاط قوت و استفاده از فرصتها میباشد. لذا، راهبردهای موجود در رویکرد تهاجمی با استفاده از مدل ANP تجزیه و تحلیل شده و اولویت نهایی آنها بههمراه میزان وزن هر کدام از راهکارها ارایه شده است. نتیجه نهایی حاصل از تحلیل ANP نشان میدهد که بیشترین نمره (395/0) مربوط به راهبرد SO1؛ (بهرهگیری از تجربیات طرحهای پایلوت اجرا شده شهر تبریز و سایر کلانشهرهای ایران در زمینه حمل و نقل هوشمند در جهت ارتقاء و توسعه سامانههای هوشمند حملو نقل) میباشد و اجرای این راهبرد در اولویت اول قرار دارد
مقاله علمی پژوهشی
یوسف قویدل رحیمی؛ منوچهر فرج زاده اصل؛ مهدی غالی جهان
چکیده
امروزه اثرات گرمایش جهانی بر روی جنبههای مختلف کره زمین بر کسی پوشیده نیست. بهدلیل اهمیت این موضوع، پژوهش پیش رو جهت آشکارسازی تأثیر گرمایش جهانی بر روی دماهای حداقل، بهصورت ماهانه و دورهای (سرد و گرم) انجام گرفته است. برای انجام این پژوهش از دو دسته داده، دادههای دمای 17 ایستگاه سینوپتیک کشور و مقادیر متناظر آن، دادههای ...
بیشتر
امروزه اثرات گرمایش جهانی بر روی جنبههای مختلف کره زمین بر کسی پوشیده نیست. بهدلیل اهمیت این موضوع، پژوهش پیش رو جهت آشکارسازی تأثیر گرمایش جهانی بر روی دماهای حداقل، بهصورت ماهانه و دورهای (سرد و گرم) انجام گرفته است. برای انجام این پژوهش از دو دسته داده، دادههای دمای 17 ایستگاه سینوپتیک کشور و مقادیر متناظر آن، دادههای ناهنجاریهای دمایی کره زمین طی بازه زمانی 60 ساله (1951تا2010)، میلادی استفاده گردید. جهت نیل به اهداف پژوهش از روشهای همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و پلینومیال، مدل زمین آمار و آزمون ناپارامتری من-کندال استفاده شد. براساس نتایج بهدست آمده بهغیر از ایستگاههای خرم‌آباد و ارومیه که رابطه همبستگی معکوس با گرمایش جهانی داشته و ایستگاههای همدان و کرمان که هیچ‌گونه رابطه معناداری با گرمایش جهانی نشان نمی‌دهند؛ در سایر ایستگاهها تأثیرپذیری مثبت از گرمایش جهانی دیده میشود. بررسی روند تغییرات دمای حداقل حاکی از تغییرات معنادار اغلب ماه‌ها دارد. نتایج حاصل‌از بررسی دورهای (سرد و گرم)، دمای حداقل بیانگر تأثیر بیشتر ناهنجاریهای دمایی کره زمین بر روی دمای حداقل دوره گرم سال است. در هر دو دوره تغییر روند صورت گرفته براساس نتایج حاصله به وضوح معنی‌دار هستند
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر کیانی؛ احمد رئیسی
چکیده
رشد و توسعه شهرها باعث استفاده نابجا از زمین شهری و توسعه پراکنده شهرها گردیده است. این مسأله باعث شکلگیری رویکردی با عنوان رشد هوشمند شهری شده است که هدف آن نظم دادن به توسعه شهرها است. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی توسعه فیزیکی-کالبدی شهر فنوج پرداخته میشود. در واقع هدف اصلی پژوهش، تعیین راهکارهای جلوگیری از ...
بیشتر
رشد و توسعه شهرها باعث استفاده نابجا از زمین شهری و توسعه پراکنده شهرها گردیده است. این مسأله باعث شکلگیری رویکردی با عنوان رشد هوشمند شهری شده است که هدف آن نظم دادن به توسعه شهرها است. بر این اساس در پژوهش حاضر به مطالعه چگونگی توسعه فیزیکی-کالبدی شهر فنوج پرداخته میشود. در واقع هدف اصلی پژوهش، تعیین راهکارهای جلوگیری از رشد «پراکنده» شهر فنوج و در نتیجه کاهش هزینههای اقتصادی ناشی از آن است. روششناسی تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و بررسیهای میدانی است. در این راستا اطلاعات و دادههای مورد نیاز در مورد توسعه شهر، نحوه توزیع کاربریها و میزان افزایش هزینههای اقتصادی توسعه پراکنده شهری، از اسناد معتبر و بخشی از طریق پرسشنامه تهیه گردیده و بهوسیله نرم‌افزارهایArcGIS و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. نتایج حاصل از بررسی رابطه رشد هوشمند و کاهش هزینههای توسعه بر اساس آزمون T نشان داد که مقدار معناداری (000/0Sig) با سطح کمتر از 01/0 میباشد، بنابراین میتوان با اطمینان 99/0 اذعان داشت که راهبرد رشد هوشمند بر کاهش هزینههای توسعه شهر فنوج، مؤثر خواهد بود. در صورت اجرای راهکارهای رشد هوشمند در شهر فنوج، میزان هزینههای اقتصادی و تخریب محیط زیست کاهش مییابد و باعث افزایش کیفیت محیط زندگی شهر و رضایتمندی شهروندان از محیط زندگی خود خواهد شد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
حسن لشکری؛ یوسف زارعی؛ محمد مرادی
چکیده
بهمنظور بررسی ویژگیهای همدیدی ـ ترمودینامیکی سازوکار ابر در منطقه آذربایجان در دوره آماری 2009-2000 با استفاده از دو شاخص بارش متوسط 15 میلی‌متر و بارش فراگیر، 13 روز شاخص انتخاب شد. برای بررسی نحوه تکوین سامانههای همدیدی از میدان فشار سطح دریا و ارتفاع ترازهای 850 و 500 هکتوپاسکال استفاده شد. از مقدار نمویژه 850 و 700 هکتوپاسکال برای ...
بیشتر
بهمنظور بررسی ویژگیهای همدیدی ـ ترمودینامیکی سازوکار ابر در منطقه آذربایجان در دوره آماری 2009-2000 با استفاده از دو شاخص بارش متوسط 15 میلی‌متر و بارش فراگیر، 13 روز شاخص انتخاب شد. برای بررسی نحوه تکوین سامانههای همدیدی از میدان فشار سطح دریا و ارتفاع ترازهای 850 و 500 هکتوپاسکال استفاده شد. از مقدار نمویژه 850 و 700 هکتوپاسکال برای بررسی فرایند تشکیل ابر و نحوه انتقال بخار آب به منطقه مورد مطالعه، استفاده شد. برای بررسی حرکت‌های بالاسو که سبب شکلگیری و افزایش رشد عمودی یا ضخامت ابرهای همرفتی میشود، از مؤلفه قائم سرعت باد در دستگاه مختصات فشاری در تراز 500 هکتوپاسکال استفاده شد. همچنین شرایط پایداری و ناپایداری جو نیز بر اساس نمودار اسکیوتی تبریز تحلیل شد. نتایج همدیدی نشان داد که در نمونه‌های موردمطالعه، مکانیسم تشکیل سامانههای کم‌فشاری که از منطقه عبور کرده‌اند، به عوامل مختلفی بستگی دارند. در اثر تعمیق ناوه ارتفاع تراز میانی از عرض‌های جغرافیائی جنب قطبی به‌سوی جنوب دریای مدیترانه، ناوه وارون فشاری دریای سرخ در راستای نصف‌النهاری به‌سوی جنوب دریای مدیترانه توسعه مییابد. بخش شمالی این ناوه با ناوه ارتفاع تراز میانی، یک سامانه کم‌فشار تشکیل میدهند که هوای سرد آن از عرض‌های میانی و رطوبت آن از عرض‌های جنوبی تأمین میشود. این سامانه که با جبهه‌های جوی گرم و سرد همراه است، با حرکت شرق سوی خود از روی آذربایجان عبور میکند و عامل ایجاد بارش در منطقه میشوند. نتایج ترمودینامیکی نشان داد که بین ضخامت ابر و شدت و مقدار بارش ارتباط مثبت غیر‌خطی وجود دارد یعنی بین مقدار و شدت بارش به‌غیراز ضخامت ابر، عوامل دیگری مؤثرند همچنین نتایج بررسی شاخصهای ترمودینامیکی نشان دادند که صعود همرفتی در فصل‌های بهار و پاییز بههمراه جبهه سرد و گرم باعث بارش‌های سنگینی در منطقه میشوند.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نوید هوشنگی؛ علی اصغر آل شیخ
چکیده
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقع‌شده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، ...
بیشتر
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقع‌شده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، مبانی فازیسازی و بهرهگیری از ابزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به تلفیق عوامل مؤثر در احداث نیروگاههای خورشیدی فتوولتائیک در مقیاس کشوری میپردازد تا پتانسیل مناطق مختلف کشور ایران در ایجاد این نیروگاهها تعیین شود. جهت تعیین مناطق مساعد روشهای تاپسیس (TOPSIS)، فازی تاپسیس (Fuzzy TOPSIS) و فازی سوگنو (Fuzzy Sugeno) اجرا و قابلیت آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. پس از اخذ نظرات کارشناسی، پتانسیلسنجی در دو مرحله اصلی اجرا شد: کسر مناطق غیرممکن (قیود) و محاسبه پتانسیل مناطق با استفاده از آنالیزهای مکانی در قالب سه روش مذکور. نتایج نشان داد که روش فازی تاپسیس از منظر پیوستگی نقشه و دخالت دادن دادهها حالت میانه بین دو روش تاپسیس و فازی سوگنو دارد و در قیاس با دو روش دیگر حساسیت معقولی به دقت وزنهای ورودی نشان میدهد. روش تاپسیس 71/14% و فازی تاپسیس 33/18% و روش سوگنو 52/20% از کل کشور را برای احداث نیروگاه خورشیدی مناسب دانستهاند. در راستای اولویت‌دهی به مناطق مختلف کشور، هر سه روش با ضریب همبستگی متوسط 85/0 نتایجی مشابه داشتند. اولویتهای اصلی کشور برای نیروگاههای خورشیدی با اختلافی ناچیز بخشهای نرمانشیر، نوبندگان، فرجهی، بمپور، شیبکوه و گاوبندی معرفی شدند
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
چکیده
Iran is located on the world’s Sun Belt; therefore the required energy of many parts of the country can be generated through photovoltaic systems. Nowadays, with the increasing growth of energy consumption, the tendency to use renewable energy and specifically solar powers is rising. Within 2000 to 2007, world energy production increased 10.3 percent per capita (Department of Energy, Iran).This consumption increase in 2030 reaches over 48% and even 60% in 2000. However, disadvantages of fossil energy led international community to use new types of renewable energy. Among the renewable ...
بیشتر
Iran is located on the world’s Sun Belt; therefore the required energy of many parts of the country can be generated through photovoltaic systems. Nowadays, with the increasing growth of energy consumption, the tendency to use renewable energy and specifically solar powers is rising. Within 2000 to 2007, world energy production increased 10.3 percent per capita (Department of Energy, Iran).This consumption increase in 2030 reaches over 48% and even 60% in 2000. However, disadvantages of fossil energy led international community to use new types of renewable energy. Among the renewable energy forms, solar energy tends to be the cleanest energy and considering potentials of the selected sites, is can be deemed economical, as well.
