نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• اصغر ضرابی ¹
• رسول بابانسب ¹
• علیرضا رحیمی چم چانی ²
• جبار علیزاده اصل ¹

¹ دانشگاه اصفهان کشورایران شهراصفهان

² دانشگاه اهوازآآزاداسلامی کشورایران شهر اهواز

چکیده

فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] به عنوان پارادایم جدید حاکم بر توسعه، با اثرگذاری بر نحوه تفکر و عمل و تغییر الگوهای کار و زندگی، محوریت تمامی جنبه­های تحول و پیشرفت قرار گرفته و در واقع هم علت توسعه و هم نشان توسعه‌یافتگی محسوب می­شود. با توجه به رشد روزافزون منفعت­های اتخاذ این فناوری جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و نیل به توسعه پایدار، تدوین و تبعیت از استراتژی­ها و رویکردهای مناسب جهت به­کار­گیری ICT در کشور ما نیز یک الزام است. در این میان با توجه به نقش بنیادی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دست­یابی به توسـعه پایدار و با علم بـه این­که شـکاف دیجیتال میان مناطق، عدالت فـضایی و جغرافیایی را تحت­الشعاع قرار داده و توسعه نامتعادل مناطق کشور را دامن می­زند؛ لذا هر طرح و برنامه­ای در زمینه توسعه ICT، باید بر اساس مطالعه و شناخت وضع موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق و در جهت حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال صورت گیرد.
در این پژوهش با بهره­گیری از 40 شاخص و استفاده از نرم­افزارها و مدل­های کمی نظیر GIS، SPSS، TOPSIS، ضریب پراکندگی، تکنیک وزن­دهی رتبه­ای، روش بی­مقیاس کردن خطی، همبستگی پیرسون و ... به مطالعه توسعه‌یافتگی استان­های کشور از لحاظ شاخص­های ICT پرداخته و آن‌ها را از این منظر رتبه­بندی و سطح­بندی کرده است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که استان­های کشور از نظر شاخص­های فناوری اطلاعات و ارتباطات وضعیت مطلوبی ندارند و استان تهران به­عنوان رتبه اول از این منظر در سطح نیمه­توسعه­یافته قرار دارد. میان استان­های کشور از لحاظ توسعه‌یافتگی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تا حدودی عدم تعادل و ناهمگونی یا به­عبارتی دیگر شکاف دیجیتال وجود دارد؛ به­طوری که استان دارای رتبه اول (تهران) نسبت به استان دارای رتبه آخر (خراسان شمالی) بیش از دو و نیم برابر و در مجموع استان­های سطح اول نسبت به استان­های سطح پنجم نزدیک به دو برابر توسعه‌یافته‌تر است. همچنین توسعه‌یافتگی ICT با میزان جمعیت و به­خصوص درصد شهرنشینی رابطه مستقیم داشته؛ بدین معنی که، در مجموع بیش­تر امکانات و استفاده از ICT در استان­هایی متمرکز است که جمعیت و درصد شهرنشینی بیش­تری دارند. در نهایت به­منظور حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال و ایجاد تعادل در زمینه توسعه در درازمدت، استان­های کشور جهت توسعه ICT اولویت­بندی شده‌اند



[1]- Information and Communication Technology

کلیدواژه‌ها

• : فناوری اطلاعات و ارتباطات
• توسعه
• عدالت فضایی
• شکاف دیجیتال
• استان‌های ایران

موضوعات

• سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis and Prioritization of Iran Provinces for ICT Planning and Development

نویسندگان [English]

• Asgar Zarabi ¹
• Rasoul Babanasab ¹
• Alireza Rahimichamchani ²
• Jabar Alizadehasl ¹

¹ Daneshgah EsfahanKeshvarIranSHahre Esfahan

² DAneshgahAzadeslami AhvazKeshvarIran Share Ahvaz

چکیده [English]

Nowadays ICT (Information and Communication Technology) as a new dominant paradigm of development has become the focus of all the aspects of development and progress by influencing the way of thinking and acting and changing life and work patterns and in fact it is considered as both the reason and the sign of development. Due to the growing benefits of adopting this technology in order to achieve economic, social and political goals and sustainable development, following appropriate strategies and approaches for using ICT in our country is a must. Due to the fundamental and key role of ICT in achieving sustainable development and knowing that digital divide between regions has overshadowed the spatial and geographical justice and has provoked the uneven and unbalanced development of the regions of the country, any plan or program in developing ICT in the country should be based on the studying and understanding the current situation of ICT in the regions of the country and should be used to remove or eliminate the digital divide.
In this research the development of the provinces of the country in terms of ICT was examined and these provinces were rated and ranked. In order to do so, we made use of  40 indicators and unique soft wares and models like GIS, SPSS, TOPSIS, scattering coefficient, weight rating technique, linear scale-up method, Pearson coefficient and so on. The findings of the study indicated that the provinces of the country are not in a good situation in terms of ICT and Tehran province as the first rank in terms of ICT was semi-developed. There are imbalances and disparities to some extent among the provinces of the country in terms of ICT development or in other words digital divide in such a way that Tehran province as the first rank was 2.5 times more developed than the last rank (Northern- Khorasan) and in general the first rank provinces were nearly twice times more developed than the fifth rank provinces. Also, ICT development correlated with population and especially with urban percentage; meaning that generally


speaking, the most facilities and usages of ICT are focused in the provinces with more population and urban percentage. At last in order to eliminate or remove digital divide and balancing long-term development, the provinces of the country were ranked for achieving ICT development.

کلیدواژه‌ها [English]

• Information and communication Technology
• Development
• Spatial Justice
• Digital divide
• Iranian Provinces