نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه اردبیل.

60

چکیده

هدف این تحقیق تحلیل عوامل مؤثر بر شکل­گیری الگو و دینامیک مجرا در بازه کوهستانی رودخانه قرنقو حد فاصل روستای خراسانک شهرستان هشترود تا ورودی رودخانه به شهرستان میانه می­باشد. الگوی تحقیق به­صورت مقایسه­ای- استنباطی می­باشد. نقشه­های توپوگرافی، نقشه­های زمین­شناسی، داده­های هیدرولوژیکی جریان، داده­های مستخرج از مدل رقومی ارتفاع و داده­های مطالعات صحرایی مواد تحقیق را تشکیل می­دهند، جهت رسیدن به هدف تحقیق، از روش­های تحلیل قدرت رودخانه، قدرت مخصوص رودخانه، شاخص­های ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی، تحلیل سینوسی مسیر و تحلیل نیمرخ طولی رودخانه برای تحلیل دینامیک و الگوی مجرا استفاده شده است. نتایج روش­های مختلف نشان داد که شکل­گیری الگو و دینامیک مجرا در محدوده مورد مطالعه تحت تاثیر ویژگی­های لیتولوژیک مقاطع کنترل می­گردد بر همین اساس دینامیک مجرا در مقاطعی مثل مقطع 1 تحت تأثیر عـملکرد مقاومت لیتولوژیکی بستر و کـناره­های رودخانه عمدتاً به­صورت تعمیق بستر بوده و در مقاطعی مثل مقطع 10 دینامیک مجرا به­دلیل تشکیلات سست و فرسایش­پذیر به­صورت تعریض بستر می­باشد که شدیداً توسط ویژگی­های لیتولوژیکی رودخانه کنترل می­گردد. نتایج این تحقیق می­تواند در شناسایی بازه­های حداکثر توان رودخانه و بازه­های تحت تأثیر فرسایش رودخانه­ای استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Channel form Analysis of Garangu River in Mountain Interval (between Khorasanak Village of Hashtrood Cities to Mianeh city)

نویسنده [English]

  • Sayyed Asghari Saraskanrood

Associate Professor Department of Geomorphology Faculty of Literature and Humanities University of Mohaghegh Ardabil

چکیده [English]

The purpose of this study is analysis of affecting factors in pattern forming and channel dynamic in mountainous Intervals of Garangu River between Khorasanak villages in Hashtrood to input of river in Mianeh city. The pattern of research is comparative – deductive. materials of research are include of Topographic map, Geological map, flow Hydrological data, data provided from Dem and field data. In this research were used methods of River Power Analysis, River specific power, Sinuosity Index, Central angle, Route Sinuosity and longitudinal profile analysis in order to channel pattern and dynamic analysis. Results indicated that forming of channel pattern and dynamic in studied area was controlled by lithological features of sections. So channel dynamic in sections such as section 1 is impressed by lithological resistance of river bed and sides mainly bed deepening and it in sections such as section 10 is impressed by erodibility and loose formation mainly bed Widening that it was controlled by river lithological features strongly. The results of this study can be used to identify of interval Maximum River power and interval affected by river erosion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Channel dynamic
  • River Pattern
  • Bed lithology and Garangu River
ـ احمدی، حسن (1367)، «ژئومورفولوژی کاربردی»، انتشارات دانشگاه تهران، 714 صفحه.
ـ اسماعیلی، رضا؛ حسین­زاده، محمدمهدی و رضا اقبالی (1392) «اثرات برداشت شن و ماسه بر ویژگی­های ژئومورفیک رودخانه لاویچ، استان مازندران»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، سال ششم، صص 70-57.
ـ بریچ، جان، اس. (1387) «رودخانه­ها و دشت­های سیلابی»، ترجمه محمدحسین رضایی مقدم و مهدی ثقفی، انتشارات سمت.
ـ بیاتی­خطیبی، مریم (1385) «بررسی علل تشکیل و توسعه پیچان­ها در دره­های نواحی کوهستانی»، رشد آموزش جغرافیا، شماره 75، صص 8-1.
ـ بیاتی­خطیبی، مریم؛ کرمی، فریبا؛ رجبی، معصومه و داود مختاری (1388) «تغییرات ژئومورفولوژیکی ناشی از احداث سدهای سهند و ملاجیق در بستر رودخانه­های  قرنقو و شور و دامنه­های مشرف به دریاچه­های سد (واقع در دامنه­های شرقی کوهستان سهند)»، پژوهش­های جغرافیایی طبیعی، شماره 68، صص 13-1.
ـ حیدری، اسدا.. و ابراهیم مقیمی (1386) «ژئومورفولوژی و مدیریت سیستمی رودخانه مطالعه موردی: حوضه قرنقو تا سد سهند»، فصلنامه جغرافیا، شماره 14 و 15 صص137-119.
ـ ریچاردز، کیت (1384) «رودخانه­ها-اشکال و فرایندهای آبراهه­های آبرفتی»، ترجمه کریم سلیمانی، میرخالق ضیاء تباراحمدی، انتشارات دانشگاه مازندران.
ـ فاطمی­عقدا، محمود، فرج­الله، فیاضی و داریوش علیپور (1380)، «بررسی زمین­شناسی مهندسی بخشی از رودخانه کرخه (روستای عبدالخان تا روستای الهایی)»، نشریه علوم دانشگاه تربیت معلم، جلد 1 شماره 3 و  4 صص 178-163.
-Kirby, Eric and Whipple, Kelin (2001). “Quantifying differential rock-uplift rates via stream profile analysis”, Geology, (29) No. 5, PP. 415-418.
-Makaske, A.D.G., Smith, H.J.A., Berendsen, A.G. de. Boer, M.F. van, Nielen-Kiezebrink and T. Locking., (2009), “Hydraulic and sedimentary processes causing anastomosing morphology of the upper Columbia River”, Geomorphology, 111(3-4), PP.194-205.
-Montgomery, D.R., Buffington, J.M., (1997). Channel-reach morphology in mountain drainage basins, Geological Society of America Bulletin, 109: PP.596-611.
-Phillips, R.T.J., Desloges, J.R., (2013), “Glacially conditioned specific stream powers in low-relief river catchments of the southern Laurentian Great Lakes, Geomorphology”, http://dx.doi.org/10.1016/j.geomorph.2013.09.030.
-Stock, Jonathan D. and Montgomery, David R., (1999). “Geologic constraints on bedrock river incision using the stream power law”, Journal of Geophysical Research, V. 104, No. B3, PP.4983-4993.
-Whipple, K.X., (2004), “Bedrock Rivers and the geomorphology of active orogens”, Annual Review of Earth and Planetary Science (32) PP. 151-185.
-Whol, E.E, Kuzma J.N, Brown N.E., (2004), “Reach- scale channel geometry of a mountain river”, Earth Surface Processes and Landforms, 29: PP.969-981.