مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
اکبر اصغری زمانی؛ ابراهیم شریف زاده اقدم؛ عبداله شیخی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجش از راه دور، GIS، معیارهای فضایی و مدل رگرسیون لجستیک در نرمافزار ادریسی بهمنظور بررسی مجموعهای از 13 معیار انتخاب شده جهت آشکار ساختن الگوهای پویایی رشد شهری در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. در واقع تحقیق حاضر در جهت پاسخ به این فرضیه که تغییرات کاربری اراضی کشاورزی روستای شینآباد و الحاق آن متأثر از گسترش کالبدی فضایی پیرانشهر بوده، شکل گرفته است. در نهایت یافتهها نشانگر آن است که اگر چه روستای "شینآباد" به شهر پیوسته است و اکنون یکی از نواحی آن محسوب میشود، اما شهر رشد اسپرال نداشته است و گسترش شهر عمدتاً هماهنگ با افزایش جمعیت شهری ناشی از مهاجرتهای پی در پی در طول چند دهه اخیر بوده است؛ اما سکونتگاههای غیررسمی زیادی در حواشی اتصال بین شهر روستا شکل گرفتهاند.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود
چکیده
هدف این تحقیق تحلیل عوامل مؤثر بر شکلگیری الگو و دینامیک مجرا در بازه کوهستانی رودخانه قرنقو حد فاصل روستای خراسانک شهرستان هشترود تا ورودی رودخانه به شهرستان میانه میباشد. الگوی تحقیق بهصورت مقایسهای- استنباطی میباشد. نقشههای توپوگرافی، نقشههای زمینشناسی، دادههای هیدرولوژیکی جریان، دادههای مستخرج از ...
بیشتر
هدف این تحقیق تحلیل عوامل مؤثر بر شکلگیری الگو و دینامیک مجرا در بازه کوهستانی رودخانه قرنقو حد فاصل روستای خراسانک شهرستان هشترود تا ورودی رودخانه به شهرستان میانه میباشد. الگوی تحقیق بهصورت مقایسهای- استنباطی میباشد. نقشههای توپوگرافی، نقشههای زمینشناسی، دادههای هیدرولوژیکی جریان، دادههای مستخرج از مدل رقومی ارتفاع و دادههای مطالعات صحرایی مواد تحقیق را تشکیل میدهند، جهت رسیدن به هدف تحقیق، از روشهای تحلیل قدرت رودخانه، قدرت مخصوص رودخانه، شاخصهای ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی، تحلیل سینوسی مسیر و تحلیل نیمرخ طولی رودخانه برای تحلیل دینامیک و الگوی مجرا استفاده شده است. نتایج روشهای مختلف نشان داد که شکلگیری الگو و دینامیک مجرا در محدوده مورد مطالعه تحت تاثیر ویژگیهای لیتولوژیک مقاطع کنترل میگردد بر همین اساس دینامیک مجرا در مقاطعی مثل مقطع 1 تحت تأثیر عـملکرد مقاومت لیتولوژیکی بستر و کـنارههای رودخانه عمدتاً بهصورت تعمیق بستر بوده و در مقاطعی مثل مقطع 10 دینامیک مجرا بهدلیل تشکیلات سست و فرسایشپذیر بهصورت تعریض بستر میباشد که شدیداً توسط ویژگیهای لیتولوژیکی رودخانه کنترل میگردد. نتایج این تحقیق میتواند در شناسایی بازههای حداکثر توان رودخانه و بازههای تحت تأثیر فرسایش رودخانهای استفاده شود.
مقاله علمی پژوهشی
علی رضا ایلدرمی؛ مینا مرادی
چکیده
بیابانزایی در اثر شدت فرسایش بادی به معنی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژی زمین است که بهصورت طبیعی یا مصنوعی با فعالیت انسان رخ میدهد. تاکنون روشهای متنوع و زیادی جهت برآورد میزان فرسایش بادی در سراسر دنیا توسط کارشناسان مختلف ارائه شده است. بهدلیل منطبق نبودن مدلهای ارائه شده توسط کارشناسان سایر کشورها با شرایط اقلیمی ...
بیشتر
بیابانزایی در اثر شدت فرسایش بادی به معنی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژی زمین است که بهصورت طبیعی یا مصنوعی با فعالیت انسان رخ میدهد. تاکنون روشهای متنوع و زیادی جهت برآورد میزان فرسایش بادی در سراسر دنیا توسط کارشناسان مختلف ارائه شده است. بهدلیل منطبق نبودن مدلهای ارائه شده توسط کارشناسان سایر کشورها با شرایط اقلیمی ایران، در سال 1375 مدل تجربی IRIFR.E.A تدوین و ارائه گردید. لذا دشت قهاوند در استان همدان که تخریب منابع تولید در این چند دهه به آن چهرهای بیابانی داده است، جهت بررسی انتخاب گردید منطقه مورد مطالعه در زون سنندج-سیرجان و بهموازات زون زاگرس قرار گرفته و بهشدت دگرگون و فعالیت ماگماتیسم در آن حاصل شده است. هدف از این بررسی، ارزیابی شدت فرسایش بادی و تهیه نقشه آن با استفاده از مدل IRIFR.E.A است. ابتدا هفت واحد کاری ژئومورفولوژی بر اساس ویژگیهای، زمینشناسی، خاکشناسی، پوشش گیاهی و آب و هواشناسی کاربری اراضی تعیین گردید. سپس عوامل 9گانه مؤثر در فرسایش بادی بر پایه مدل مذکور در هفت واحد کاری ژئومورفولوژی، ارزشگذاری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که بیشترین امتیاز مربوط به تغییر کاربری اراضی و پهنههای نمکی دانهریز یا پف کرده میباشد، و کمترین امتیاز مربوط به اراضی روستا است. همچنین با توجه به بررسیهای بهعمل آمده از کل منطقه مشخص شد که، 04/7 درصد از منطقه در کلاس فرسایشی کم، 59/23 درصد در کلاس فرسایش متوسط و 35/69 درصد در کلاس فرسایشی شدید و خیلی شدید قرار دارد.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ شیرین بدری اصل
چکیده
افزایش جمعیت شهری و روند رو به تزاید مالکیت خودرو باعث بروز بسیاری از مشکلات عبور و مرور در حمل و نقل شهری گردیده است. یکی از راههای برونرفت از این دشواریها، توسعه حمل و نقل عمومی بهویژه سیستمهای ریلی و مترو شهری است که در سالهای اخیر در اغلب شهرهای بزرگ کشور راهاندازی شده است. در این مقاله سعی بر آن است که ضمن معرفی ...
بیشتر
افزایش جمعیت شهری و روند رو به تزاید مالکیت خودرو باعث بروز بسیاری از مشکلات عبور و مرور در حمل و نقل شهری گردیده است. یکی از راههای برونرفت از این دشواریها، توسعه حمل و نقل عمومی بهویژه سیستمهای ریلی و مترو شهری است که در سالهای اخیر در اغلب شهرهای بزرگ کشور راهاندازی شده است. در این مقاله سعی بر آن است که ضمن معرفی شبکه متروی شهر تبریز به ارزیابی ایستگاههای مکانیابی شده در طرح توسعه متروی تبریز با استفاده از 18 شاخص در قالب روش تحلیل سلسله مراتبی پرداخته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد ایستگاه 29 بهمن و ایستگاه استاد شهریار بیشترین امتیاز از متغیر کیفیت مبلمان و کمترین امتیاز را از این گزینه را ایستگاه خیام دارا است. ایستگاه 4 در زیر شاخص وجود درمانگاه و اورژانس بیشترین امتیاز و ایستگاه 6 کمترین امتیاز را داراست.کاربریهای محدوده ایستگاه 2 و ایستگاه 7 ارتباط بیشتری با عملکرد ایستگاهها دارند. در بین ایستگاههای فاز اول خط یک ایستگاه استاد شهریار از لحاظ زیباشناختی امتیاز بیشتری را دارا است. ایستگاه 1 بهدلیل نزدیک بودن به دپو ائلگلی بیشترین وزن متغیر دسترسی به خدمات تأسیساتی را بهخود اختصاص داده است. ایستگاه 5 کمترین دسترسی به خدمات را در بین هفت ایستگاه دارد. ایستگاه 3 در موقعیتی مکانیابی شده است که بیشترین رفت و آمد تاکسیها میباشد و از میزان نظم واحدهای حمل و نقل بالایی برخوردار است. نتایج تحقیق حاضر میتواند در اولویتدهی اصلاح خدماتدهی ایستگاههای متروی تبریز مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
دکتر علی محمدخورشیددوست؛ رباب رزمی؛ نسیم معالی اهری؛ کریم عباس‌زاده
چکیده
فرونشینی پدیدهای طبیعی است که رخداد آن میتواند بر الگوی جریان آب‌های سطحی و زیرزمینی و کیفیت منابع آبی تاثیر منفی داشته باشد. همچنین باعث تحمیل خسارت بر تأسیسات زیربنایی و علت تبعات اقتصادی و اجتماعی گردد. در مقاله حاضر از دادههای سطوح پیزومتری طی 11 سال دوره آماری موجود در منطقه قلعه در تسوج در بخش شمال شرقی دریاچه ارومیه ...
بیشتر
فرونشینی پدیدهای طبیعی است که رخداد آن میتواند بر الگوی جریان آب‌های سطحی و زیرزمینی و کیفیت منابع آبی تاثیر منفی داشته باشد. همچنین باعث تحمیل خسارت بر تأسیسات زیربنایی و علت تبعات اقتصادی و اجتماعی گردد. در مقاله حاضر از دادههای سطوح پیزومتری طی 11 سال دوره آماری موجود در منطقه قلعه در تسوج در بخش شمال شرقی دریاچه ارومیه بهره گرفته شد. مطالعه سطح آب زیرزمینی نشان داد که طی این سالها میزان سطح آب زیرزمینی حدود 25 متر کاهش یافته است. لذا با توجه به میزان کاهش قابل توجه سطح آب زیرزمینی، به بررسی احتمال وقوع پدیده فرونشست زمین درمنطقه پرداخته شد. بدین منظور از نقشههای ژئومورفولوژی، زمین شناسی و گسلها و لوگهای حفاری استفاده گردید. تلفیق و تحلیل نقشهها توسط نرمافزارARC GIS و تهیه نقشههای ایزوپیز برای هریک از ماههای سال و سالانه با استفاده از نرمافزار Surfer Win و انجام تحلیل خوشهای بر روی مقادیر سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی نشان داد که طی 11 سال آمار موجود، میزان فرونشست زمین در برخی از قسمتهای منطقه از جمله روستای قلعه به وقوع پیوسته است که این فرونشست را می‌توان به افت سطح آب‌های زیرزمینی نسبت داد.
مقاله علمی پژوهشی
محمد دارند؛ بهروز ابراهیمی
چکیده
برای انجام این پژوهش دادههای روزانه بارش 162 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به تحقیقات آب و سازمان هواشناسی طی بازه زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) استفاده شد. به کمک روش زمینآماری کریگینگ مقادیر بارش روزانه بر روی یاختههای6×6 ...
بیشتر
برای انجام این پژوهش دادههای روزانه بارش 162 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به تحقیقات آب و سازمان هواشناسی طی بازه زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) استفاده شد. به کمک روش زمینآماری کریگینگ مقادیر بارش روزانه بر روی یاختههای6×6 کیلومتر میانیابی و برای هر روز یک نقشه رقومی ایجاد شد. سپس دادههای روزانه مربوط به 811 یاخته که کل استان را پوشش میدادند از نقشهها استخراج شد. یک پایگاه داده (گاهجای) در ابعاد 811×18914 ایجاد شد که بر روی سطرها روز (زمان) و بر روی ستونها یاختهها (مکان) قرار داشت. برای هر ماه از سال بر روی هر یاخته میانگین، آستانه بالا، آستانه پایین و انحراف معیار مدت زمان انتظار رخداد بارش محاسبه شد. برای شناسایی آستانهها از آزمون t-student بهره گرفته شد. مقادیر آستانهها در سطح اطمینان 99 درصد برآورد شد. یافتههای این پژوهش نشان داد که پیکربندی ناهمواریها نقش مهمی در پراکنش مدت زمان انتظار رخداد بارش استان کردستان دارند. مدت زمان انتظار رخداد بارش طی ماههای مختلف سال بر روی پهنه استان کردستان متفاوت است. پراکنش مدت زمان انتظار رخداد بارش طی فصلهای مختلف سال به نوعی مسیر عبور سامانههای بارشزا را بر روی استان کردستان نشان میدهند. بهطور کلی بهلحاظ مکانی هستههای کمینه مدت زمان انتظار رخداد بارش در فصل بهار بر روی شمالغرب، در فصل تابستان بر روی شمال و شمالشرق، در فصل پاییز و زمستان بر روی شمالغرب و غرب استان قرار دارند. طولانیترین و کوتاهترین مدت زمان انتظار رخداد بارش به ترتیب مربوط به ماههای شهریور و بهمن است. در بهمنماه بر روی بخشهای غربی و شمالغرب استان کردستان مدت زمان انتظار رخداد بارش حدود 3 روز است. درحالیکه در شهریور ماه بر روی مناطق یاد شده مدت زمان انتظار رخداد بارش به بیش از 60 روز میرسد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
محمد رحیمی؛ محمدرضا یزدانی؛ مسلم اسدی؛ نفیسه پگاه فر؛ محمد طالب حیدری
چکیده
هدف این تحقیق، مطالعه انحراف احتمالی از حالت نرمال برای برخی پارامترهای اقلیمی در استان کردستان میباشد. محاسبات و تحلیلها بر اساس متغیرهای دما، بارش، رطوبت و حداکثر سرعت باد انجام شده است. مقطع زمانی مورد مطالعه در این تـحقیق یک دوره 30 ساله است که بین سالهای 1983 تا 2012 واقع میگردد و ایستگاههای سنندج، سقز، قروه، مریوان، ...
بیشتر
هدف این تحقیق، مطالعه انحراف احتمالی از حالت نرمال برای برخی پارامترهای اقلیمی در استان کردستان میباشد. محاسبات و تحلیلها بر اساس متغیرهای دما، بارش، رطوبت و حداکثر سرعت باد انجام شده است. مقطع زمانی مورد مطالعه در این تـحقیق یک دوره 30 ساله است که بین سالهای 1983 تا 2012 واقع میگردد و ایستگاههای سنندج، سقز، قروه، مریوان، زرینه و بیجار را شامل میشود. ابتدا سعی شده است با استفاده از روش رتبهای من-کندال، تغییرات دادهها شناسایی شوند و سپس نوع و زمان آن مشخص گردد. در پایان نیز آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرها اعمال شد. نتایج بهدست آمده از تحلیل دادهها نشان میدهد که زمان شروع بیشتر تغییرات ناگهانی و از هر دو نوع روند و نوسان بوده است. همچنین نتایج بهدست آمده از آزمون همبستگی پیرسون حاکی از آن است که در اکثر ایستگاهها بین پارامترهای بارش و رطوبت همبستگی معنیدار مثبت و بین پارامترهای دما و رطوبت همبستگی معنیدار منفی برقرار است.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
محمدرضا رضایی؛ سهراب موذن
چکیده
با گسترش شهرنشینی و رشد لجام گسیخته شهرها در طی دهههای اخیر، مشکلات و نارسائیهای فزایندهای در حیطه مدیریت شهری بهوجود آمده است. یکی از رویکردهای مورد تأکید برای بهبود عملکرد مدیریت شهرها و حل مسائل و مشکلات شهری بهکارگیری طرح مدیریت محلهای یا همان رویکرد نوین "خود مدیریتی" شهروندان در امور متنوع مدیریت شهری میباشد. ...
بیشتر
با گسترش شهرنشینی و رشد لجام گسیخته شهرها در طی دهههای اخیر، مشکلات و نارسائیهای فزایندهای در حیطه مدیریت شهری بهوجود آمده است. یکی از رویکردهای مورد تأکید برای بهبود عملکرد مدیریت شهرها و حل مسائل و مشکلات شهری بهکارگیری طرح مدیریت محلهای یا همان رویکرد نوین "خود مدیریتی" شهروندان در امور متنوع مدیریت شهری میباشد. در سالهای اخیر مدیریت شهری تهران برای مدیریت هرچه بهتر این شهر و کاهش مشکلات و نارسائیهای خدمات ارائه شده به شهروندان تهرانی اقدام به پیادهسازی طرح مدیریت محلات در سطح محلات شهر تهران کرده است. با این توصیف، مقاله حاضر بهدنبال این موضوع میباشد که اولاً مدیریت محلات در دستیابی به هدف خود تاکنون موفق عمل کرده است؟ ثانیاً مدیریت شهری مناطق مورد مطالعه نسبت به شاخصهای حکمروایی مطلوب شهری در چه وضعیتی قرار دارد؟ و در نهایت این که آیا اجرای طرح مدیریت محلات میتواند زمینه و بستری برای تحقق رهیافت حکمروایی مطلوب شهری در مدیریت شهری مناطق مورد مطالعه ایجاد کند؟ نوع تحقیق کاربردی و روش مطالعه توصیفی- تحلیلی میباشد. روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه بوده و تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS صورت گرفته است. حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر محاسبه گردید. نتایج بهدست آمده از تحقیق نشان داد که مدیریت محلات در دستیابی به اهداف خود تاکنون موفق عمل نکرده است؛ همچنین مدیریت شهری مناطق مورد مطالعه نسبت به شاخصهای حکمروایی مطلوب شهری در وضعیت مطلوبی قرار ندارد؛ و اینکه همبستگی بالایی بین طرح مدیریت محلات و زمینهسازی برای تحقق حکمروایی مطلوب شهری در مدیریت شهری مناطق مورد مطالعه وجود دارد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
مجید رضائی بنفشه؛ طاهره جلالی عنصرودی
چکیده
با توجه به نقش مهم پارامترهای اقلیمی از جمله تابش، دما، بارش و در نهایت تبخیر در مدیریت منابع آب، هدف تحقیق حاضر، بررسی تغییر اقلیم در حوضه آبریز تسوج تحت سناریوهای A2، A1B و B1 و نحوه واکنش تراز آب زیرزمینی به این تغییرات در دوره 2030-2013 میباشد. برای انجام این پژوهش از آمار ایستگاههای تبخیر‌سنجی چرچر و شرفخانه و ایستگاه سینوپتیک خوی ...
بیشتر
با توجه به نقش مهم پارامترهای اقلیمی از جمله تابش، دما، بارش و در نهایت تبخیر در مدیریت منابع آب، هدف تحقیق حاضر، بررسی تغییر اقلیم در حوضه آبریز تسوج تحت سناریوهای A2، A1B و B1 و نحوه واکنش تراز آب زیرزمینی به این تغییرات در دوره 2030-2013 میباشد. برای انجام این پژوهش از آمار ایستگاههای تبخیر‌سنجی چرچر و شرفخانه و ایستگاه سینوپتیک خوی (2012-1985) و همچنین دادههای تراز آب حوضه آبریز تسوج بین سالهای 2012-2000 استفاده شد. دادههای دما، بارش و ساعات آفتابی با نرمافزار LARS-WG و تراز آب زیرزمینی با شبکه عصبی مصنوعی برای دوره مذکور پیشبینی گردید. نتایج نشاندهنده کاهش بارش و افزایش دما در هر سه سناریوی مورد مطالعه میباشد. حداکثر افت تراز آب در سناریوی A2 و حداقل افت تراز آب زیرزمینی در سناریویB1 اتفاق خواهد افتاد. همچنین بررسی همبستگی متقاطع نشاندهنده تأثیر بارش بر تراز آب زیرزمینی حوضه تسوج با تأخیر زمانی 2 ماهه میباشد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ فریبا صیادی
چکیده
شبکه‌های عصبی مصنوعی بهعنوان یکی از تکنیکهای غیرخطی در مطالعات اقلیمی و هیدرولوژی اهمیت فراوانی بهخود اختصاص دادهاند. تغییراقلیم و بهدنبال آن گرمایش جهانی از پدیده‌های اقلیمی به شمار می‌رود. شمار روزهای خشک و تداوم آن خشکسالی را بهدنبال دارد. در این پژوهش از دادههای بارش روزانه طی سالهای (1976-2008) و شبکه عصبی ...
بیشتر
شبکه‌های عصبی مصنوعی بهعنوان یکی از تکنیکهای غیرخطی در مطالعات اقلیمی و هیدرولوژی اهمیت فراوانی بهخود اختصاص دادهاند. تغییراقلیم و بهدنبال آن گرمایش جهانی از پدیده‌های اقلیمی به شمار می‌رود. شمار روزهای خشک و تداوم آن خشکسالی را بهدنبال دارد. در این پژوهش از دادههای بارش روزانه طی سالهای (1976-2008) و شبکه عصبی مصنوعی در نرمافزار MATLAB بهمنظور پیشبینی شمار روزهای خشک ایستگاه تهران استفاده شده است. شبکه بهکار رفته از نوع Feed-forward با الگوریتم کاهش شیب و مارکوارت لونبرگ در مرحله آموزش و یادگیری میباشد. ساختارهای گوناگونی در لایه ورودی و پنهان در مرحله آموزش مورد آزمایش قرار گرفت. در نهایت شبکه با 4 ورودی و 5 نرون در لایه پنهان و 1 نرون در لایه خروجی به مطلوب‌ترین ساختار (1-5-4) جهت پیشبینی بهینه با بیشترین همبستگی پاسخ داد. نتایج نشان داد که در ایستگاه مذکور، روزهای خشک پیشبینی شده توسط شبکه در مقایسه با طول دوره آماری مورد بررسی دارای روند افزایشی بوده است که با محاسبه احتمال وقوع روزهای خشک، طی سالهای (2018-2009) با استفاده از زنجیره مارکوف، موارد فوق تأیید گردیده است. ضریب همبستگی مقادیر پیشبینی روزهای خشک بدون ترکیب با الگوریتم ژنتیک 86 درصد است. بعد از آموزش شبکه با ترکیب الگوریتم ژنتیک با لایه‌های مختلف این مقدار به 88درصد رسید که می‌توان گفت در صورت ترکیب شبکه با الگوریتم مذکور نتایج قابل قبول ارائه میدهد.
مقاله علمی پژوهشی
آب و هواشناسی
امان اله فتح نیا؛ سعید رجایی؛ فرزانه برزو
چکیده
در این پژوهش با استفاده از دادههای ایستگاه گرگان بین سالهای 2010-1980 روند بارش بررسی شد. بهمنظور استخراج روند بارش از آزمون‌های میانگین متحرک و من-کندال استفاده شد. همچنین بهوسیله شاخص SPI دوره‌های خشکسالی استخراج و احتمال رویداد هر یک از حالات مختلف ترسالی و خشکسالی با زنجیره مارکوف محاسبه شد. در ادامه بهوسیله تصاویر NOAA-AVHRR ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از دادههای ایستگاه گرگان بین سالهای 2010-1980 روند بارش بررسی شد. بهمنظور استخراج روند بارش از آزمون‌های میانگین متحرک و من-کندال استفاده شد. همچنین بهوسیله شاخص SPI دوره‌های خشکسالی استخراج و احتمال رویداد هر یک از حالات مختلف ترسالی و خشکسالی با زنجیره مارکوف محاسبه شد. در ادامه بهوسیله تصاویر NOAA-AVHRR نوسانات پوشش گیاهی تحت تأثیر روند بارش بررسی و بهوسیله زنجیره مارکوف احتمال گذر هر یک از طبقات بررسی شد. نتایج نشان داد در میان سالهای 2007-2001 و 1994-1990 دوره ترسالی و سالهای 1986-1982 و 2010-2005 دوره خشکسالی رخ داده است. تحلیل شاخص خشکسالی روند بارش در این زمان را تأیید کرده و نشان داد سالهای 2005-2001 شرایط مرطوب و از سال 2005 شرایط خشکی حاکم بوده است. با توجه به ماتریس احتمالاتی مارکوف احتمال گذر خشکسالی شدید به خشکسالی شدید 6/0 و احتمال گذر از خشکسالی شدید به خشکسالی متوسط 13/0میباشد. با همین روند پوشش گیاهی نیمه متراکم از سال 1985 به مقدار 494479 هکتار تا سال 2000 به 380120 هکتار کاهش داشته است که کمترین مقدار در طی سالهای مورد مطالعه میباشد. از سال 2000 تا 2005 تراکم و مساحت پوشش گیاهی افزایش یافته، ولی تحت تأثیر خشکسالی اخیراٌ کاهش نشان میدهد و با احتمال 48/0 طبقه بدون پوشش گیاهی در شرایط خود باقی می‌ماند. احتمال تبدیل مربوط به پوشش گیاهی ضعیف به زمین فاقد پوشش به مقدار 41/0 میباشد. بر این اساس احتمالاً 214060 هکتار به زمین فاقد پوشش گیاهی تبدیل شود.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
صدیقه لطفی؛ مجتبی شهابی شهمیری؛ ساسان روشن
چکیده
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری میکند. با این وجود مطالعات اندکی وجود دارند که این انگاشتها را بهطور تطبیقی مورد سنجش قرار داده باشند. از این رو، مقاله حاضر در پی آن است تا با مطالعه تطبیقی دو منطقه کلانشهری شیراز و مازندران مرکزی، به بررسی برخی از ادعاها مبنی بر ارتباط میان ساختار فضایی بهینه و صرفههای تجمع بپردازد. روششناسی تحقیق مبتنی بر روشهای توصیفی و تحلیل آماری مانند شاخص سیسونه- هال و هرفیندال است. نتایج تحقیق نشان میدهد ساختار فضایی منطقه با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و پراکنش، بیانگر الگوی پراکنده و چندمرکزی مازندران مرکزی در مقابل الگوی متمرکز و تکمرکزی منطقه کلانشهری شیراز است. در این راستا، از منظر بعد مصرف، نبود شهری غالب با محیط و فرهنگی کلانشهری را باید مهمترین عامل در عدم دستیابی به صرفههای شهری تلقی کرد. این امر مانعی بر سر دستیابی به کارایی بالاتر خدمات و امکانات بهویژه سرمایهگذاری کمتر بخش خصوصی خواهد بود. با این وجود، یافتههای تحلیل از تنوع تولیدی نسبتاً برابر منطقه مازندران مرکزی در مقابل منطقه کلانشهری شیراز نشان میدهد که خود عاملی مهم در ایجاد پیوندهای مکمل در بین مراکز شهری این منطقه میباشد. همچنین، بهنظر میرسد یک الگوی چندمرکزی بدون به اشتراک گذاشتن منابع خود جهت تأمین بیشتر زیرساختها و تسهیلات در سطح منطقهای، نمیتوانند در دستیابی به صرفههای مکانی، خود را بهعنوان رقیبی نزدیک به مناطق کلانشهری تکمرکزی تعریف کند.
مقاله علمی پژوهشی
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده
چکیده
یک گام اساسی جهت مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری و همچنین ارزیابی اثرات تجمعی آن بررسی و شبیهسازی توسعه فیزیکی شهر میباشد. هدف از این مطالعه، درک عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی منطقه شهری سردرود با عنایت به مقوله توسعه فضایی پایدار شهری از بعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیست محیطی آن در دو دهه آتی میباشد. بدین منظور با استفاده ...
بیشتر
یک گام اساسی جهت مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری و همچنین ارزیابی اثرات تجمعی آن بررسی و شبیهسازی توسعه فیزیکی شهر میباشد. هدف از این مطالعه، درک عوامل مؤثر در روند توسعه فیزیکی منطقه شهری سردرود با عنایت به مقوله توسعه فضایی پایدار شهری از بعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیست محیطی آن در دو دهه آتی میباشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهوارهای چندزمانه لندست 5 و تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای شیگرا تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 1390-1363 با تأکید بر گسترش پراکنده شهر سردرود، مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله مقدار مساحت شهر سردرود از 24/111 هکتار در سال 1363 به 12/528 هکتار در سال 1390 رسیده است. 94/162 هکتار از توسعه ذکر شده بر روی اراضی باغی و زراعی صورت گرفته که لزوم مدیریت توسعه آتی مبتنی بر اصول توسعه پایدار را میطلبد. بدین منظور عوامل مؤثر بر توسعه فیزیکی شهر سردرود بر اساس پیشینه تحقیق در قالب 14 شاخص شناسایی و با استفاده از روش شبکه عصبی مبتنی بر مدل LTM نقشه احتمال توسعه شهری تهیه گردید. پس از پیشبینی الگوی آتی توسعه شهری در شهر سردرود با استفاده از راهبرد حفاظت از باغات و فضاهای سبز در فرایند توسعه شهری با بلوکبندی نقشه احتمال توسعه شهری، دادن فضای لازم برای توسعه، بهطول 15 کیلومتر و پیشنهاد اعمال ممنوعیت توسعه در اطراف کمربند سبز پیشنهادی، حفظ ذخایر اکولوژیک شهر سردرود با کاهش تخریب اراضی باغی و جلوگیری از اتصال شهر به کلانشهر تبریز مورد تأکید قرار گرفته است.
مقاله علمی پژوهشی
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
نصرت مرادی؛ سید هدایت الله نوری؛ کبریا مرادی؛ شیرکو پسندی
چکیده
گردشگری که امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان توانسته جایگاه خود را به بالاترین سطح ارتقاء دهد. صنعت گردشگری بهدلیل ماهیت چترگونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخشهای متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیرمجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. این شکل ...
بیشتر
گردشگری که امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان توانسته جایگاه خود را به بالاترین سطح ارتقاء دهد. صنعت گردشگری بهدلیل ماهیت چترگونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخشهای متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیرمجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. این شکل گردشگری بهعنوان یکی از فعالیت‌های تفریحی موفق، با آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی خود توانسته است به بدیلی مناسب برای توسعه مناطق روستایی و کمتر توسعهیافته تبدیل شود. از مهم ترین شروط برنامهریزی و توسعه گردشگری، شناسایی مناطق مستعد گردشگری و عوامل مؤثر بر توسعه آن است. شهرستان محلات بهدلیل دارا بودن جاذبه‌های بینظیر از جمله مزارع و باغات پرورش گل و گیاه، جشنوارههای گل و گیاه و کوچهباغ‌ها و ... از بستری مناسب جهت توسعه گردشگری گل و گیاه برخوردار است. لذا برنامهریزی و توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات که بهعنوان یکی از مناطق مستعد این شکل گردشگری مطرح است، نیازمند توجه به ابعاد مختلف تأثیرگذار بر توسعه این نوع گردشگری است که یکی از وجوه آن مسأله رضایتمندی گردشگران است. در این راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایتمندی گردشگران گل و گیاه در شهرستان محلات است که در زمان اوج ورود در شهریور ماه 1391 از جاذبه‌های گردشگری این منطقه دیدن کرده‌اند. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی – تحلیلی است و از نظر هدف یک پژوهش کاربردی است. در این مطالعه بهدلیل فقدان آمار قابل استفاده در زمینه تعداد گردشگران، برای تعیین حجم نمونه از روش تخمین شخصی استفاد شده و در زمان معین، تعداد 153 پرسشنامه بین گردشگران توزیع و تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی انجام گرفت. نتیجه تحلیل این روش نشان داد که بیشترین رضایتمندی گردشگران از جاذبه‌های منطقه مربوط به جاذبه‌های گردشگری گل و گیاه و مؤلفه‌های آن از جمله نمایشگاه و جشنواره گل و گیاه، کوچه باغ‌ها، مزارع و باغات پرورش گل و گیاه، مناظر طبیعی و چشم اندازها، آب و هوای منطقه و نیز عامل خدماتی و مؤلفه‌های آن است که این دو عامل مجموعاً 45 درصد واریانس متغیرها را توضیح میدهند. کمترین رضایتمندی گردشگران نیز مربوط به عامل تبلیغات و مؤلفه‌های آن و نیز عامل زیرساختی شناسایی شد که 11 درصد واریانس متغیرها را تبیین میکنند. سرمایهگذاری در زمینه تجهیزات زیر ساختی و تبلیغات می تواند آثار مثبتی در زمینه توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات داشته باشد. پیشنهاد میشود برنامهریزی در این دو زمینه در اولویت برنامههای توسعه گردشگری منطقه قرار گیرد.
مقاله علمی پژوهشی
ژئومورفولوژی
جمشید یار احمدی؛ نسرین حاجی حسنی؛ اصغر فرج نیا؛ علی تاج آبادی پور
چکیده
استمرار خشکسالی‌های اخیر در استان آذربایجان شرقی باعث کاهش منابع آبی قابل دسترس، افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن و پسروی دریاچه ارومیه و گسترش سطح اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه شده است. از طرف دیگر، سطح زیر کشت باغات و اراضی زراعی نیزکه شدیداً وابسته به منابع آب زیرزمینی بوده، بصورت بی رویه و نامتناسب با شرایط اقلیمی توسعه ...
بیشتر
استمرار خشکسالی‌های اخیر در استان آذربایجان شرقی باعث کاهش منابع آبی قابل دسترس، افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن و پسروی دریاچه ارومیه و گسترش سطح اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه شده است. از طرف دیگر، سطح زیر کشت باغات و اراضی زراعی نیزکه شدیداً وابسته به منابع آب زیرزمینی بوده، بصورت بی رویه و نامتناسب با شرایط اقلیمی توسعه پیدا کرده است. لذا تغییر الگوی کشت راهکار اساسی برای اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی بوده و تنها راه حل عملی در ارتباط با توسعه کشاورزی پایدار منطقه بشمار می‌رود. تحقیق حاضر با هدف تعیین پهنههای مناسب رویشی پسته جهت جایگزینی آن با باغات درجه دو و سه موجود در سطح استان انجام شدهاست. پهنههای مناسب کاشت پسته بر اساس فاکتورهای اقلیمی مختلف تاثیر گذار در مراحل مختلف رشد گیاه با استفاده از مدلسازی در محیط نرم افزار ArcGIS صورت گرفتهاست. نتایج این تحقیق نشان داد که از کل مساحت استان حدود 25 درصدکاملاً مناسب، 27 درصد نسبتاً مناسب و 4/48 درصد نیزکاملاً نامناسب جهت کاشت پسته میباشد. نکته قابل توجه اینکه مناطق حاشیه دریاچه ارومیه جزء مناطق کاملاً مناسب بوده و این امر نشان میدهد که امکان جایگزینی باغات پسته با باغات موجود در این مناطق که نیاز آبی بالائی دارند، کاملاً عملی و امکان پذیر است. نتایج حاصله میتواند مبنای تصمیم‌گیری مطمئن‌تر برنامهریزان بخش کشاورزی جهت ارائه الگوی کشت جدید و جایگزینی باغات پسته با باغاتی با نیاز آبی بالا گردد.
مقاله علمی پژوهشی
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
دوره 21، شماره 60 ، شهریور 1396، صفحه 299-350
چکیده
A
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای ...
بیشتر
A
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجش از راه دور، GIS، معیارهای فضایی و مدل رگرسیون لجستیک در نرمافزار ادریسی بهمنظور بررسی مجموعهای از 13 معیار انتخاب شده جهت آشکار ساختن الگوهای پویایی رشد شهری در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. در واقع تحقیق حاضر در جهت پاسخ به این فرضیه که تغییرات کاربری اراضی کشاورزی روستای شینآباد و الحاق آن متأثر از گسترش کالبدی فضایی پیرانشهر بوده، شکل گرفته است. در نهایت یافتهها نشانگر آن است که اگر چه روستای "شینآباد" به شهر پیوسته است و اکنون یکی از نواحی آن محسوب میشود، اما شهر رشد اسپرال نداشته است و گسترش شهر عمدتاً هماهنگ با افزایش جمعیت شهری ناشی از مهاجرتهای پی در پی در طول چند دهه اخیر بوده است؛ اما سکونتگاههای غیررسمی زیادی در حواشی اتصال بین شهر روستا شکل گرفتهاند.
