نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• جمشید یار احمدی ¹
• نسرین حاجی حسنی ²
• اصغر فرج نیا ³
• علی تاج آبادی پور ⁴

¹ استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

² کارشناس ارشد بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

³ عضوء هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

⁴ عضوء هیات علمی پژوهشکده پسته، مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رفسنجان، ایران

چکیده

استمرار خشکسالی‌های اخیر در استان آذربایجان شرقی باعث کاهش منابع آبی قابل دسترس، افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن و پسروی دریاچه ارومیه و گسترش سطح اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه شده است. از طرف دیگر، سطح زیر کشت باغات و اراضی زراعی نیزکه شدیداً وابسته به منابع آب زیرزمینی بوده، بصورت بی رویه و نامتناسب با شرایط اقلیمی توسعه پیدا کرده است. لذا تغییر الگوی کشت راهکار اساسی برای اصلاح الگوی مصرف آب در بخش کشاورزی بوده و تنها راه حل عملی در ارتباط با توسعه کشاورزی پایدار منطقه بشمار می‌رود. تحقیق حاضر با هدف تعیین پهنه‌های مناسب رویشی پسته جهت جایگزینی آن با باغات درجه دو و سه موجود در سطح استان انجام شده­است. پهنه­های مناسب کاشت پسته بر اساس فاکتورهای اقلیمی مختلف تاثیر گذار در مراحل مختلف رشد گیاه با استفاده از مدل­سازی در محیط نرم افزار ArcGIS صورت گرفته­است. نتایج این تحقیق نشان داد که از کل مساحت استان حدود 25 درصدکاملاً مناسب، 27 درصد نسبتاً مناسب و 4/48 درصد نیزکاملاً نامناسب جهت کاشت پسته می­باشد. نکته قابل توجه اینکه مناطق حاشیه دریاچه ارومیه جزء مناطق کاملاً مناسب بوده و این امر نشان می­دهد که امکان جایگزینی باغات پسته با باغات موجود در این مناطق که نیاز آبی بالائی دارند، کاملاً عملی و امکان پذیر است. نتایج حاصله می‌تواند مبنای تصمیم‌گیری مطمئن‌تر برنامه­ریزان بخش کشاورزی جهت ارائه الگوی کشت جدید و جایگزینی باغات پسته با باغاتی با نیاز آبی بالا گردد.

کلیدواژه‌ها

• پهنه‌بندی اقلیمی
• پسته
• مناطق مستعد و استان آذربایجان شرقی

موضوعات

• ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Pistachio growing area zonation based on climatic parameters in East Azerbijan province

نویسندگان [English]

• Jamsheid Yarahmadi ¹
• Nasrein Hajihassani ²
• Asgar farajnia ³
• Ali Tajabadei pour ⁴

¹ Assistant Professor of Soil and Water Conservation Research, Agricultural Research and Education Center, East Azarbaijan Province, Agricultural Research and Education Organization, Tabriz, Iran

² Master of Science in Soil Conservation and Watershed Management, Agricultural Research and Education Center, East Azarbaijan Province, Agricultural Research and Training Organization, Tabriz, Iran

³ Faculty Member of Soil and Water Research Department, Agricultural Research and Education Center, East Azarbaijan Province, Agricultural Research and Training Organization, Tabriz, Iran

⁴ Member of the faculty of Pistachio Research Institute, Research Institute of Horticulture, Organization for Research, Education and Promotion of Agriculture, Rafsanjan, Iran

چکیده [English]

Recent permanent trend of drought in East Azerbaijan province has caused of the reduction in available water resources, a sharp drop in the groundwater levels as well as drying of the Uremia Lake and finally increasing saline lands surrounding the Uremia Lake. Also, the orchards and farm lands which strangely depended on groundwater have been indiscriminately and disproportionately developed related to the current climate condition. Therefore, modification of agricultural patterns is one of the best solutions for efficient water usage in agricultural section and is considered as the only practical solution in relation to the sustainable development of agriculture. This study was conducted in order to determine the suitability for growing pistachio orchards and replacing it with second and third degree gardens. Suitable areas were determined by modeling in ArcGIS software environment based on various affective climate parameters in various stages of plant growth. Results show that about 25 percent of the area is completely suitable, 27 percent is relatively suitable and 48.4 percent is completely unsuitable for pistachio plantation. Also, marginal areas of the Uremia Lake are quite suitable which indicates that the replacement of the orchards of pistachio with high water consuming orchards in the area is fully practical and feasible. The results could provide more reliable basis for agricultural decision-making and planning to provide a new model to replace the pistachio orchards with high water consuming orchards.

کلیدواژه‌ها [English]

• Climate zonation
• Pistachio
• Suitable areas
• East Azerbaijan province