نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• غلامعباس فلاح قالهری ¹
• مهدی اسدی ²

¹ دانشگاه حکیم سبزواری

² دانشگاه تبریز

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی تغییرات مکانی و زمانی خود همبستگی فضایی ساعات آفتابی در ایران انجام‌شده است. بدین منظور، ابتدا اقدام به تشکیل پایگاه داده‌های شبکه‌ای ساعات آفتابی در ایران شده است. سپس از داده‌های پایگاه مزبور یک دوره آماری 30 ساله، در بازه زمانی روزانه از 1/01/1982 تا 31/12/2012 میلادی را مبنای مطالعه حاضر قرار داده، و یاخته‌ای به ابعاد 15×15 کیلومتر بر منطقه موردمطالعه گسترانیده شده است. به‌منظور دست‌یابی به تغییرات درون سالی ساعات آفتابی در ایران از روش‌های نوین آمار فضایی از قبیل خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران و لکه‌های داغ با استفاده از امکانات برنامه‌نویسی محیط  بهره برده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات زمانی و مکانی ساعات آفتابی ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا می­باشد. دراین‌بین بر اساس شاخص موران محلی و لکه داغ، مناطق جنوب، جنوب­شرق و مرکز به نمایندگی ایستگاه‌های همدید استان­های سیستان و بلوچستان، کرمان، شیراز، اصفهان و یزد استان دارای الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت (الگوی پرآفتاب) و بخش‌های شمال، شمال­شرق و شمال غربی به نمایندگی ایستگاه‌های همدید استان­های تبریز،
مازندران، مشهد و سمنان  دارای خودهمبستگی فضایی منفی (الگوهای کم آفتاب) بوده است. در طی دوره موردمطالعه بخش اعظمی از کشور در بیشتر موارد تقریباً نیمی از کل مساحت کشور هیچ‌گونه الگوی معنا‌داری یا خودهمبستگی فضایی نداشته است.

کلیدواژه‌ها

• ساعات آفتابی
• خودهمبستگی فضایی
• شاخص موران
• شاخص لکه داغ
• ایران

موضوعات

• آب و هواشناسی

عنوان مقاله [English]

An Assessment of Spatial-temporal Alteration of Sunshine Hours in Iran

نویسندگان [English]

• Golam Abbas Fallah Galharei ¹
• mehdi asadi ²

چکیده [English]

This study aims to identify the spatial autocorrelation and spatial variation of sunshine hours in Iran. For this purpose, the sunshine hours to form a network database have been made in Iran. The data from the base of a 30-year period, the daily period from 1/01/1982 to 12/31/2012 AD to the present study, and intercellular dimensions of 15 × 15 km area stretching is studied. In order to achieve the sunshine hourly changes within a year, the sunshine of the Iran of spatial statistical methods, such as spatial autocorrelation global Moran, Moran's index of local Insulin, and hot spots was used by using the programming environment GIS. The results of this study showed that the spatial and temporal variation in sunshine hours in Iran is High-cluster pattern. In the meantime, based on local Moran and hot spots, South, South East and Central synoptic stations representing the provinces of Sistan and Baluchistan, Kerman, Shiraz, Isfahan and Yazd have positive spatial autocorrelation pattern, full sun pattern, and parts of North, North East and North West representing synoptic stations in Tabriz, Mazandaran, Mashhad and Semnan have a negative spatial autocorrelation, low sun pattern. In the study period, in most cases, a large part of the Iran, almost half of the total area, has had no significant pattern or spatial autocorrelation

کلیدواژه‌ها [English]

• sunshine hours
• spatial autocorrelation
• Moran Index
• an index of hot spots
• Iran