نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه صنعتی شریف
2 برنامه ریزی شهری و منطقه ای از دانشگاه علم و صنعت ایران
چکیده
بر اساس باور رایجی از سالهای دهه 1960 میلادی، متأثّر از نظریههای توسعه قطبی و تعادل اقتصادی نئوکلاسیک، نظامهای فضایی ملّی در تحوّلی پوینده و همگام با رشد و توسعه اقتصادی، تا تحقّق یک سلسلهمراتب متعادل و کارا از اندازه شهرها، پنداشته شدهاند. بهاینصورت که، در مراحل نخستین توسعه، رشد اقتصادی یک کشور منجر به تمرکز منابع و جمعیت در معدود شهرهای اصلی (موسوم به «نخستشهرها») میگردد و پس از تجربه تمرکز شهری فزاینده، مرحله بعدی توسعه آغاز میگردد که طی آن، رشد و بزرگی اقتصاد ملّی تا حدّ مکفی و مطلوب، همراه با زیانهای اقتصادی ناشی از تجمّع بیش از حد، ازدحام، و اثرات بیرونیِ نامطلوب در نخستشهرها منجر به کاهش تدریجی شدّت تمرکز و «نخستشهری» میشود. پژوهشهای سریزمانی و میانکشوری متعدّدی، بر اساس این مدل غیرخطّی (به شکل U وارونه) و مدل یکسویه منفی پیشنهاد شده توسط برخی از پژوهشگران، با استفاده از متغیّرهای مختلفی به عنوان شاخصهای نخستشهری و توسعه اقتصادی، صحّت وجود مدلهای مزبور را مورد بررسی و آزمون قرار دادهاند. لیکن ماحصل این پژوهشها، تاکنون متناقض و بینتیجه بوده است. این مطالعه سعی در واکاوی این موضوع و بررسی هر دو مدل مزبور دارد. بدین منظور، جهت کنترل اعوجاجات ناشی از تنوّع شاخصهای نخستشهری و توسعه که در مطالعات پیشین مورد استفاده قرار گرفتهاند، از 8 شـاخص نخستشهری و 3 شاخص توسعه 67 کشور جهان در سال 2000 میلادی بهره گرفته شده است. مجموعه نتایج آزمونهای آماری و مدلهای رگرسیونی این مطالعه، حاکی از آن است که دلیلِ آماری معنیداری در تأیید وجود رابطه میانکشوری بین نخستشهری و توسعه اقتصادی وجود ندارد.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Probing the Relationship between Urban Primacy and Economic Development: A Cross-country Analysis
نویسندگان [English]
- Ahmad Sharbatoghlie 1
- Heydar Javanmard 2
1 Sharif University of Technology
2 Urban and Regional Planning from the University of Science and Technology
چکیده [English]
According to a prevalent belief since the 1960s, patterns of national spatial systems have been thought to be dynamically transmuted appropriate to the levels of national economic growth and development until a rather balanced and efficient hierarchy of city-sizes is realized. This evolutionary process can be divided into two significant phases backed by the theories of “neoclassical economic equilibrium” and “polarized development”. That is, at the initial phase of development, economic growth essentially leads to resources and population concentration in a few core cities entitled “primate cities.” After that, in the second phase of development, sufficient degree of economic expansion would lead to gradual reduction of “urban primacy” through dispersion of growth factors and population throughout the nation. In view of economic principles, the aforementioned dispersive process would inevitably come to pass as a result of emerged diseconomies arising out of excessive agglomeration, congestion, and negative externalities within the primate cities. Based on this “nonlinear (inverted U-shape) model” and the “negative unidirectional relationship” suggested by some researchers, numerous time-series and cross-country studies using various indexes have investigated the existence and behavior of the mentioned interrelation. But upshot of these researches is contradictory and inconclusive until now. We aim at elucidating and probing into this disputation. So, for controlling the distortions caused by the diversity of primacy and development indexes employed in previous studies, we use 8 primacy indexes and 3 development indexes of 67 countries in the year 2000. Our statistical tests with varied (unidirectional and nonlinear) mathematical functions reveal that, aggregately, there is not any significant “cross-country” relationship between urban primacy and economic development.
کلیدواژهها [English]
- Urban System
- Urban Primacy
- Economic development
- Cross-Country Research
- Polarized Development
- Center-Periphery Model
- Neoclassical Equilibrium
)