نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه خوارزمی

2 استادیار دانشگاه خوارزمی تهران

3 رئیس اداره

چکیده

 





 





مکانیزم­های صعود بارندگی در نواحی مختلف از الگوهای متفاوتی تبعیت می­کنند. شناخت این الگوها می­تواند سطح برنامه­ریزی محیطی را ارتقاء بخشد. شاخص­های ارزیابی پایداری که به شاخص­های ناپایداری معروف­اند، روابطی هستند که به کمک آن­ها می­توان میزان ناپایداری همرفتی مناطق مختلف جورا در جهت مطالعه و پیش بینی بارش­ها بررسی کرد، ­این شاخص­ها در پیش­بینی فعالیت­های همرفتی به کار می­روند و عمدتاً به کمک نمودارهای ترمودینامیک و داده­های رادیو سوند بررسی می­شوند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ویژگی­های زمانی بارش­های بیش از پنج میلی­متر و تعیین سهم بارش­های همرفتی بهاری ایستگاه تبریز براساس داده­های جوبالا می­باشد. بدین منظور داده­های ساعتی بارش ایستگاه تبریز طی دوره آماری سی وپنج  ساله( 1358 – 1392شمسی )(1980- 2014میلادی)، از آرشیو سازمان هواشناسی دریافت و با گزینش داده­های بارش بیش از 5 میلی­متر براساس کدهای هواشناسی60 تا 65 برای بارش باران و نیز کدهای 91 تا 99 برای بارش­های سنگین، فراوانی زمانی آنها بررسی گردید. پس از گزینش نمونه­های مورد بررسی، نمودارهای اسکیوتی روزهای بارش به همراه شاخص­های ناپایداری از قبیل(CAPE PW--  LI- TT - SI-  KI)تجزیه و تحلیل شدند. پردازش این داده­ها در مقیاس فصلی بیانگر وقوع مکرر آنها است. حداکثر رخداد این بارش ها درماه آوریل با فراوانی131مورد و حداقل آنها درماه ژوئن با 35 مورد دیده شد. نتایج حاصل از ترسیم نمودارهای اسکیوتی و محاسبه شاخص­های ناپایداری نشان می­دهد، نقش عامل همرفت در وقوع بارش­های بهاری قابل توجه می­باشد، زیرا هنگامی می­توان عامل همرفت را عامل اصلی بارش محسوب کرد که نه تنها میزان همرفت شدت کافی داشته باشد، بلکه ناپایداری لازم برای ایجاد بارش رانیز فراهم بسازد. در مجموع، پس از بررسی 263 نمونه بارش فصل بهار مشخص شد که عامل همرفت، مهمترین نقش را در رخداد بارش ماه­های  می ­و ژوئن داشته است و به طبع آن مخاطرات سیلاب منطقه را تهدید می­نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation of spring convection loads of northwest of Iran using unstable indices (case study of Tabriz station)

نویسندگان [English]

  • Mohamad Saligeh 1
  • mohammadhosain naserzadeh 2
  • ali ghaffari 3

چکیده [English]

The mechanisms of climbing rainfall in different areas follow different patterns.   Identification of those patterns can increase the environmental planning .The stability indicators which are known as instability indicators are relations through which we can study the amount of instability of convection of the atmosphere in any area for studying and predicting falls. These indicators are used for convection activities and basically are studied by thermodynamics diagrams and Radio sounds data. The main aim of this paper is studying the chronological features of precipitations over 5 mm .and determining convection precipitation parts of Tabriz spring station based on higher layers of atmosphere . the Tabriz station precipitation data were received from the weather organization cartulary regarding the 35 – year statistic periods and precipitation data for over 5 mm .were chosen while the time frequency was studied . After choosing the samples, the skew – T diagrams of precipitation days inadittion to the instability indicators such as (LI -TT – SI – KI – PW - CAPE)were analyzed . The processing of these data in seasonal scale indicate a frequent happening of those instabilities. The maximum occur once of the precipitations for the April with 131 frequency cases and minimum of this precipitator is in June with 35 cases were observed .The results of drawing skew – t diagrams and measuring the instability indicators show that the role of convection factor is important in spring precipitations because the convection factor is only the main factor not only the amount of convection is critical but also the needed instability for rain is provided. In general, after studying 263 rain samples in spring , it turned out that the convection factor has the most important role in rain occurrence in May and June and the hazards of flood threaten the area .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Precipitation
  • convection
  • skew – T diagram
  • instability in dicators
  • hazards
  • Tabriz spring station
- باباییان، ایمان، مدیریان، راهله، کریمیان، مریم، ملبوسی، شراره(1390)بررسی توانمندی مدل اقلیمی PRECIS در شبیه­سازی بارش­های منطقه­ای ایران، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 77ص 125-120.
- ثنایی­نژاد، سیدحسن وهمکاران؛(1388). تحلیل سینوپتیکی و دینامیکی پدیده­های همرفتی محلی به منظور بهبود پیش بینی آن­ها، چهاردهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران ،ص234-237.
- رسولی، علی اکبر(1378).توزیع مکانی رعد وبرقی منطقه سیدنی استرالیا، دومین کنفرانس  منطقه­ای تغییر اقلیم، سازمان هواشناسی کشور
- جلالی، مسعود و همکاران(1396) شناسایی الگوهای همدید بارش­های شدید تابستانه در سواحل جنوبی دریای خزر، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال21 شماره59 صفحات 39-23.
- خورشیددوست، علی محمد و یوسف قویدل رحیمی،1383، مطالعه نوسانات بارش و پیش بینی و تعیین فصول مرطوب وخشک زمستانه استان آذربایجان شرقی، تحقیقات جغرافیایی .36-25 : 72 .
- صادقی حسینی و همکاران(1385) بررسی تعدادی از شاخص­های ناپایداری و پتانسیل بارورسازی ابرهای همرفتی منطقه اصفهان، مجله فیزیک زمین وفضا. شماره 30 ص 98-83 .
- علیجانی، بهلول و همکاران(1395) تحلیل طیفی سری­های زمانی بارش سالانه ایران، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی،سال20،شماره57 صفحات 236-217.
- علیجانی، بهلول(1372) مکانیزم­های صعود بارندگی در ایران، فصلنامه دانشکده ادبیات وعلوم انسانی ، دانشگاه تربیت معلم ، شماره 1 ص 101-85.
- قویدل رحیمی، یوسف (1390)کاربرد شاخص­های ناپایداری جوی برای آشکار­سازی و تحلیل دینامیک توفان­های تندری روز 5 اردیبهشت  1389تبریز، مجله فضای جغرافیایی اهر، سال11، شماره 34 ص 182-208.
- کریمی، مصطفی و همکاران(1393) تحلیل همدیدی شرایط رخداد سامانه­های همرفتی بابارش بیش از10 میلی متر در جنوب غرب ایران، پژوهش­های جغرافیایی، سال46، شماره2،ص156-137
- مسعودیان،ابوالفضل(1391)، پهنه­بندی بارش غرب وشمال غرب ایران به روش تحلیل       خوشه­ای، فصلنامه جغرافیای طبیعی ،سال چهارم، شماره 11، ص 36-44 .
- abhilash, s. Mohan, kumar, shankar, das s .kishore kumar, k, 2010 . Vertical structure of tropical musicale convective systems: observations using vhf radar and cloud resolving model simulations Meteorology and atmosphere, no 109, 73-90
- adelekan, i.o.1998. Spatio-temporal variation in thunderstorm rainfall over nigeria. Inter national, journal of climatology , 18:,1273-1284 .
- banacos, P, schultz, d, (2005), Moisture flux convergence in forecasting convective initiation :historical & operational perspectives ,Forecasters forum , page 351.
-davolio , S ,buzzy , a, magus: , P , (2007) high resolution simulations of an intense convective precipitation event, Meteorology and Atmosphere , no 95 , 135-154 .
- lolis , C ,j.(2011) winter convective precipitation variability in south eastern europe and its connection to middle tropospheric circulation for the 60-year period , Theoretical and applied Climatology .Vole 107,189-200 .
- Mestrangelo, D .Horvath, K , Rocio ,A , Miglietta, MM ,(2011) Mechanisms For Convective Develop Meant In A Long – Lasting Heavy Precipitation Event ,Over Southeastern Italy Atmospheric Research ,100 , 586-602.
-  Shekinah , N ,P , skriptanova ,E,N,.(2008) Prognostic significance of dynamic factors of precipitation generation , Russian Meteorology and hydrology , no , 5 , 290-299
- zolina,o ,kappa A ,A. Simmer , C . Gules, S. K.,(2004) analysis of extreme precipitation over europe from different reanalysis: a comparative assessment , Global and planetary change 44,129-161 .