نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشگاه آزاد تبریز

چکیده

امروزه یکی از موارد بسیار مهم و پیچیده برای برنامه­ریزان شهری، تصمیم گیری در مورد مکان‌های مناسب جهت گسترش آتی شهر و تعیین اراضی مناسب توسعه می باشد که این مهم تنها با نگاهی جامع نسبت به تمام عوامل تأثیرگذار در جهت‌یابی توسعه­ی فیزیکی شهر، محقق خواهد شد. شناخت و تعیین تناسب و استعداد زمین برای توسعة کالبدی و شهری از اقدامات اولیه در برنامه‌ریزی­های فضایی و محیطی است. هدف از انجام پژوهش این بود که با توجه به عوامل موثر در توسعه کالبدی شهر، نواحی مناسب برای توسعة کالبدی در شهر مهاباد شناسایی و پراکنش فضایی آن مشخص گردد. معیارهای مورد استفاده شامل لایه­های توپوگرافی، زمین­شناسی، کاربری زمین، شیب، جهت شیب، حریم رودخانه، دسترسی به شبکه­های ارتباطی و رعایت حریم گسل محدوده بودند. که تعیین تناسب زمین از طریق معیارهای مورد استفاده و مدل TOPSIS Fuzzy در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفت. تناسب زمین برای توسعة کالبدی به پنج طبقة خیلی مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و خیلی مناسب تقسیم شد و نقشة پهنه­بندی آن تهیه گردید. نتایج حاکی از آن است که از کل محدوده مورد مطالعه، 11درصد خیلی مناسب و بدون محدودیت، 7/8 مناسب، 32/20 درصد متوسط، 02/29 درصد نامناسب و 96/30 درصد از کل مساحت محدوده مورد مطالعه خیلی نامناسب برای توسعه کالبدی– فضایی شهر می­باشد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis and evaluation of optimal directions of spatial-physical development of Mahabad city

نویسندگان [English]

  • jamal amini 1
  • mansur azizi 2
  • mahsa faramarziasl 2

1 university tarbait modarres

چکیده [English]

Today, one of the most important and complex cases for urban planners is to decide on suitable places for future development of the city and the identification of suitable land for development, which is important only with a comprehensive view of all the factors influencing the physical development of the city. , Will be realized. Recognizing and determining the suitability and potential of land for urban and physical development is one of the primary measures in spatial and environmental planning. The purpose of this study was to identify and determine the spatial distribution of areas suitable for physical development in Mahabad city, in view of the factors affecting the physical development of the city. The criteria used included topographic layers, geology, land use, slope, slope direction, river basin, access to communication networks and observance of fault boundaries. Which determined the land suitability using the criteria used and the TOPSIS Fuzzy model in the GIS environment. The land suitability for physical development was divided into five suitable, appropriate, moderate, inappropriate and very suitable classes and its zoning plan was prepared. The results indicated that 11% of the study area was very suitable and unrestricted, suitable 7.8%, 20.32% moderate, 29.2% unsatisfactory and 30.96% of the total area of the study area was very unsuitable for development The physical-spatial of the city.
Keyword: Physical development, land suitability, TOPSIS Fuzzy, Mahabad

کلیدواژه‌ها [English]

  • Physical development
  • land suitability
  • TOPSIS Fuzzy
  • Mahabad
- امانپور سعید، علیزاده هادی، قراری حسن (1392)، «تحلیلی بر مکانیابی جهات بهینه توسعه فیزیکی شهراردبیل با استفاده از مدل AHP (مطالعه موردی: شهر گرگان)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شمار10، صفحات 96-83.
- کامیاب حمیدرضا، سلمان­ماهینی عبدالرسول، حسینی محسن، غلامعلی­فرد مهدی (1390)، «کاربرد شبکه عصبی مصنوعی در مدل­سازی توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر گرگان)»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمار76، صفحات 113-99.
- احمدپور احمد، صالحی میشانی حیدر، وثوقی راد لیلا، رومیانی احمد (1394) ارزیابی توسعه فیزیکی شهر ارومیه به منظور حفظ پوشش گیاهی و اراضی کشاورزی، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال19، شماره 54، صفحات 103-83.
- اصغری زمانی اکبر، شریف زاده اقدم ابراهیم، شیخی عبدالله (1396) ارزیابی و مدل سازی الگوی رشد شهری در شهر پیرانشهر، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال21، شماره 6، صفحات 18-1.
- کرم امیر (1387)، « کاربرد روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در ارزیابی زمین برای توسعه کالبدی بر پایه­ی عوامل طبیعی (مطالعه موردی: مجموعه شهری شیراز»، نشریه علوم جغرافیایی، جلد 8، شمار11، صفحات 54-33.
- تقوایی مسعود، قیومی محمدی حمید، نصیری یوسف (1392)، «تحلیل فضایی توسعه فیزیکی شهر اقلید با استفاده از روش AHP»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 28، شمار3، صفحات 52-31.
- حاتمی نژاد، حسین، فرجی ملایی، امین(1390)، «امکان سنجی اجرایی طرح­های استراتژی توسعه شهری در ایران»، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه­ای، سال دوم، شمارهشتم، صفحات 76-55.
- حبیبی، محمدعلی (1387) بررسی عوامل مؤثر بر گسترش فیزیکی شهر طبس بعد از زلزله سال 1357پایان نامهکارشناسیارشدجغرافیا، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- لطفی صدیقه، منوچهری­ایوب، آهازحسن (1392) تحلیل الگوی گسترش کالبدی فضایی شهر مراغه با استفاده از مدل­های کمی، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال17، شماره 43، صفحات 232-191.
- مخدوم، مجید (1389) شالوده آمایش سرزمین، چاپ نهم، انتشارات دانشگاه تهران.
- عابدین درکوش، سعید (1385) درآمدیبهاقتصادشهری،چاپ هفتم.تهران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران.
- قرخلو، مهدی؛محمود داودی؛ سید مجدالدین زندوی؛ حسن علی جرجانی  (1390) مکانیابی مناطق بهینه توسعه­ی فیزیکی شهر بابلسر بر مبنای شاخصهای طبیعی، فصلنامهجغرافیاوتوسعه. شماره  23.
- پرهیزکار، اکبر. غفاری گیلانده، عطا ، 1390، سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چند معیاری، چاپ دوم. انتشارات سمت.
- رهنما، محمدرضا؛ غلامرضا عباس زاده (1387)اصول،مبانیومدلهایسنجشفرمکالبدیشهر، مشهد. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
- زنگی آبادی، علی (1371) تحلیل فضای الگوی توسعه فیزیکی شهر کرمان، پایاننامهکارشناسیارشد.دانشگاه تربیت مدرس تهران.
- سلیمانی مقدم، هادی (1385)، بررسی تحولات کالبدی شهر مشهد برای تعیین جهات بهینه گسترش آتی آن، پایاننامهکارشناسیارشد،GIS و RS با استفاده از دانشگاه تربیت معلم تهران
- سیلاوی طلوع، 1385، ارزیابی آسیب­پذیری لرزه­ای شهر تهران با بکارگیری مدلهای فازی شهودی، پایان­نامه کارشناسی ارشد  GIS ، دانشگاه تهران.
- مهندسین مشاور پویا نقش شهر وبنا (1385). طرح جامع شهر مهاباد، وزارت مسکن و شهرسازی.
- Al-Ahmadi, Khalid, See, Linda, Heppenstall, Alison, Hogg, James (2009). Calibration of a fuzzy automata model of urban dynamics in Saudi Arabia, journal homepage: www. elsevier.com /locate/ eco com.
- Chen.TY, Tsao. CY, (2008), the interval-valued fuzzy TOPSIS method and experimental analysis, Fuzzy Sets and Systems 159, 1410 – 1428.
- Correa,CH ( 2000): A new landscape: urbanization in third world, Ltd publication.
- Bathrellos, George D., Papanastassiou, Kalliopi Gaki, Skilodimou, Hariklia D., Papanastassiou. Dimitrios, Chousianitis. And Konstantinos, G. 2011. Potential suitability for urban planning and industry development using natural hazard maps and geological–geomorphological parameters. Environ. Earth Sci., 66: 537-548.
- Dong, Jiang, Zhuang. Dafang, Xu. Xinliang, and Ying, Lei, 2008. Integrated evaluation of urban development suitability based on remote sensing and GIS techniques—a case study in Jingjinji Area, China, Sensors, 8: 5975–5986.
- Garcia-Palomares (2010).urban sprawl and travel to work: the case of the metropolitan area of Madrid, Journal of Transport Geography 18.
- Habitate international (2004). Urbanization by implosion,Mohammad. Qadeer Published by Elsevier Science Ltd.1-12, www. elsevier.com
/locate /habitiant.
-Liu.c.xu.m,Chen.s.an.jm and Yan.pl (2007). Assessing the impact of urbanization on regional net primary productivity in Jiangyin County,China. Journal of Environmental Studies.
-Liu, Renzhi, Zhang. Ke, Zhang. Zhijiao, G.L. and Borthwick, Alistair, 2014. Landuse suitability analysis for urban development in Beijing. Journal of Environmental Management, 145, 170-179.
- Rafiee, Reza, Salman Mahiny, Abdolrassoul, Khorasani, Nematolah, Darvishsefat, Ali Asghar, Danekar, Afshin (2009). Simulating urban growth in Mashhad City, Iran through the SLEUTH model (UGM), journal homepage: www.elsevier.com/locate/cities.
- S. Mahmoodzadeh, J. Shahrabi, M. Pariazar, and M. S. Zaeri,2007- Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique, International Journal of Human and Social Sciences 1;3 © www.waset.org Summer 2007
-Ting-Yu Chen, Chueh-Yung Tsao, 2008- The interval-valued fuzzy TOPSIS method and experimental analysis, Fuzzy Sets and Systems 159 (2008) 1410 – 1428
- Ortega- Alvareza R., MacGregot- Fors I."Dsting-off the file: A review of knowledge on urban ornithology in Latin America", Journal of landscape and Urban Planning (2011).
-Malczewki, J. GIS and Multi Criteria Decision Analysis, John Wiley & Sons Inc.1999.