نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد

2 هیئت علمی دانشگاه تهران

چکیده

 
مهم­ترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها می­باشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکان­های زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس می­شود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازی­های متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیاز­های عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده آن، به هدف فایق آمدن بر مشکل کمبود مسکن، مشکلاتی دیگر تبلور می­یابد که از مهم­ترین آن­ها صدمه به بنیان خانواده و جامعه را می­توان نام برد. بر این اساس، ایجاد پایداری در بخش مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه پایدار شهری گامی مهم در کاهش ناپایداری­های کنونی محسوب می­گردد که     می­تواند از طریق سه بعد اساسی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در کنار یکدیگر، به وجود آید. هدف از پژوهش حاضر سنجش شاخص­های پایداری مساکن منطقه یک شهرداری مشهد و کمک به ارتقاء این فضاها از طریق پیشنهادهایی برای پایدارتر نمودن آن­ها و تعمیم آن به مناطق مشابه می­باشد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای-اسنادی و بررسی­های میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق افراد ساکن در منطقه یک شهر مشهد می­باشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ای تصادفی به حجم 384 نفر با ابزار پرسشنامه در نرم افزار SPSS  توسط آزمون t تک نمونه­ای مطالعه و تحلیل شده اند. یافته­های تحقیق بیانگر این است که مساکن منطقه یک شهرداری مشهد در ابعاد اقتصادی و کالبدی دارای شرایط تا حدّی پایدار و در بعد اجتماعی در شرایط ناپایدار قرار دارند؛ چنانکه پایدارترین شاخص مساکن، میزان برخورداری از امکانات و ناپایدارترین شاخص، روابط همسایگی شناخته شده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the housing sustainability indicators (Case study: Region one of Mashhad municipality)

نویسندگان [English]

  • mahla tayefi nasrabadi 1
  • Hosein Hatamei 2

1 master student

2 Faculty member of Tehran University

چکیده [English]

The most important feature of the current urbanization era is population growth and cities development that the continuation of this, the growing need for bio-places and creating residential areas more than ever felt. On the other hand, due to the inertia of life, setting the economy as a principle and the multiple mass construction in different parts of the urban context without paying attention to functional, psychic and mental needs of its future residents, with the purpose of overcoming the housing shortage problem, other problems will crystallize that the most important of them are hurting the family foundation and the community. According to this, creating stability in the housing sector and its planning in the direction of sustainable urban development is an important step in reducing the current instability which can arise through three basic criteria of social, economic and physical together. The aim of this study is measuring the housing sustainability indicators of the housing of region one of Mashhad municipality and help to promote these spaces through suggestions to make them more sustainable and extending it to similar areas. This research in terms of target is an applied research that has been done with descriptive-analytical method and based on library-documentary resources and surveys. The research statistical society is the people who lives in the region one of Mashhad that by using a Cochran formula, random sample consists of 384 people with questionnaire in SPSS software have been studied and analyzed by the one-sample T-Test. The research findings indicate that the housing of region one of Mashhad municipality in economic and physical criteria has somewhat stable conditions and in the social criteria has unstable conditions; As the most stable indicator of housing, having the facilities and the most unstable indicator, neighborhood relationships are known.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban context
  • Housing
  • Sustainability
  • Region one of Mashhad municipality
- قرآن کریم، سوره نحل، آیه 80 .
- ابراهیم زاده، عیسی؛ قاسمی، عزت اله. (1389)، ارزیابی شاخص‌های کالبدی مسکن شهری با رویکرد توسعه پایدار (موردی: شهر سامان)، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه ای، پاییز، شماره 26، ص83.
- اکبرپور، محمد؛ جعفری، فیروز؛ کریمی، یاشار. (1395)، واکاوی میزان نگرش مردم از معیارهای مسکن مناسب روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز، شماره 58، ص24.
- باقری، حسین؛ نوروزیان ملکی، سعید؛ حسینی، سید باقر. (1395)، شناسایی متغیرهای مؤثر بر اجتماع پذیری در حوزه مسکن، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 154، ص17.
- بزی خدارحم، کیانی اکبر، راضی امیر .(1389)، بررسی و تحلیل برنامه ریزی توسعه مسکن پایدار در شهر حاجی آباد، فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس دانشگاه زنجان، شماره 3، صص46-26.
- بسحاق، محمدرضا؛ تقدیسی، احمد؛ آقا امرایی، علی. (1393)، بررسی و ارزیابی پایداری مسکن روستایی (مطالعه موردی: دهستان ملاوی شهرستان پلدختر)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 3، ص 134.
- پورتال منطقه1 شهرداری مشهد، (1396).
- تقوی، نعمت‌الله. (1378)، مبانی جمعیت‌شناسی، تبریز، جامعه‌ پژوه و دانیال، چاپ دوم، ص87.
- تیموری، ایرج؛ حکیمی،­هادی؛ حسین پور شاد، ویدا. (1395)، بررسی نقش متغیرهای کالبدی و دسترسی در تعیین قیمت مساکن آپارتمانی در شهرهای جدید، مطالعه موردی: شهر جدید سهند، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز، شماره 57، ص82.
- حاتمی نژاد، حسین؛ سیف الدینی، فرانک؛ میره، محمد. (1385)، بررسی شاخص­های مسکن غیر رسمی در ایران نمونه موردی: محله شیخ آباد قم، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 58، ص28.
- حسینی، سید احمد؛ مدیری، مهدی. (1392)، ارزیابی کمی و کیفی مسکن شهری رویکردی جهت دستیابی به عدالت فضایی، مطالعه موردی: مناطق شهری استان خراسان رضوی، فصلنامه نگرشی نو در جغرافیای انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، شماره 3، صص145-127.
- خوب آیند، سعید؛ شفق، سیروس. (1380)، شیوه‌های تأمین مسکن برای افراد کم‌درآمد شهری، نشریه مسکن و انقلاب، شماره 95 و 96، ص63.
- ذاکرحقیقی، کیانوش. (1390)، استادیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، بررسی ابعاد مختلف دستیابی به مسکن پایدار، ص1.
- رسولی، محمد. (1375)، ارزیابی سیاست­های توسعه مسکن بر اساس معیارهای شهرسازی، مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست­های توسعه مسکن در ایران، جلد اول، دانشگاه تهران،  صص77-63.
- روستایی، شهریور؛ کرمی، سونیا. (1396)، بررسی تأثیر مالکیت مسکن در استقلال تصمیم گیری و نقش آفرینی زنان در شهر (مورد: سنندج)، نشریه جغرافیا و برنامهریزی دانشگاه تبریز، شماره 59، ص134.
- زیاری،کرامت الله؛ زرافشان،عطاء الله. (1385)، بررسی تغییرات کمی و کیفی مسکن در مراغه و پیش بینی مسکن مورد نیاز تا سال 1402، مجله جغرافیا و توسعه، سیستان و بلوچستان، پاییز و زمستان، صص 105-85.
- زیاری، کرامت الله؛ محمد نژاد، حافظ؛ پرهیز، فریاد. (1388)، مبانی و تکنیک­های برنامه ریزی شهری، چاپ اول،  انتشارات دانشگاه بین المللی چابهار، چابهار، ص 338.
- سینگری، محمد. (1387)، راهکارهای طراحی بناهای تبریز بر مبنای معماری پایدار، اولین کنفرانس ملی انرژی­های تجدید پذیر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، ص2.
- شکوری، علی؛ عسگری، نقی. (1391)، ارزیابی عملکرد برنامه­های مسکن روستایی و تأثیرات آن بر کیفیت ساخت و ساز مناطق روستایی در برنامه چهارم توسعه، مطالعه موردی: استان هرمزگان، فصلنامه پژوهش­های روستایی، شماره 2، صص151-119.
- عابدین درکوش، سعید. (1381)، درآمدی بر اقتصاد شهری، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ چهارم، تهران. ص14.
- مخبر، عباس. (1363)، ابعاد اجتماعی مسکن، ترجمه ی مدارک اقتصادی-اجتماعی، چاپ اول، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.
- محمد، معین. (1362)، لغت نامه معین، ص4114.
- مهندسین مشاور فرنهاد. (1387)، طرح جامع شهر مشهد.
- نوذری، ناصره. (1393)، بررسی شاخص­های مسکن پایدار در شهرسازی و معماری پایدار ایرانی، موردی: محله 5-1 بجنورد)، کانون معماری ایران، همایش ملی معماری، عمران و توسعه نوین شهری، تبریز، ص3.
- Bramhall Blenkharn. (2017): Proposed Eco/Co-housing Development. The Maltings Malton North Yorkshire YO17 7DP. Visit http:// brable.com/practice-information/.
- Bosshaq, M. R., Afzalinia, F., Moradi, H., (2012), Measuring indicators and determining factors affecting sustainable agricultural development in rural areas- A case study of Ravansar, Iran, International Journal of AgriScience Vol. 2, N0. 6, p 552.
- Bourne, I.S., (1981), A Geography of Housing, Prentice-Hall, New York, p: 14.
- Cater, J, Trevor, J. (1989),Social Geography, Routledge, London, p:38.
- Charles. L., (2007), The search for policies to support sustainable housing, Journal of Habitant International, Vol.31, No.1, p: 145.
- Corbiere-Nicollier,  T., Ferrari, Y., Jemelin, C.,  Jolliet, O., (2003),  Assessing sustainability:  An assessment framework to evaluate Agenda 21 actions at the local level, International Journal ofSustainable Development & World Ecology, Vol. 10, No. 3, p: 23.
- Cullingworth,  B.,  (1997),  Planning  in  the  USA,  Policies,  Issues  and  Processes, Routledge,  London and New York.
- Edwards, B.  & Turret, D., (2000), Sustainable housing: principles and practice.  E & FN Spon, London, U.K.
- Isik, B and Tulbentci, T, (2008), Sustainable housing in island conditions using Alkergypsum-stabilized earth: A case study from northern Cyprus. Building and Environment 43, p: 1428.
- Kharat Zebardast, A., (2005), Analytical Indices of Place and Changes in City Housing andUrban Development of Iran, Journal, No. 22, P. 35
- Knapp,  E.,  (1982),  Housing  Problems  in  the  Third  World:  Theoretical  Terms  of  Reference,Methodology, and  Four  Case  Studies  in  Bogota, Jakarta, Nairobi  and  Kasama, University  of Stuttgart.
-Maliene, V. Mayls, N, (2009) ,High - quality housing – A key issue in delivering sustainable communities. Building and Environment, Vol. 44, P: 426.
-Patrick, R, (2002), Developing sustainability indicator for rural residential areas, Simon Fraser University, United State. P:5.
- Rangwala, S.C., (1998), Town Planning, Charatar Publishing House, India. P:62.
- Short, J.R and Kim, Yeong_Hyum, (2008): Cities and Economics, New York: Routledge.
- Tuohy P, (2004), Sustainable housing. Msc Thesis. ESRU. University of Strathclyde.
- United Nations, (2007), Indicators of Sustainable Development: Guidelines and Methodologies, Third Edition, New York. P: 3.
- Yakob, Hamizah; Yusof, Fatimah; Hamadan, Hazlina. (2012), Land use Regulations towards a Sustainable Urban Housing: Klang Valley Conurbation, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Volume 68,19.