نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

تجربیات جهانی نشان می­دهد بخش کشاورزی به لحاظ تامین مواد غذایی، اشتغال­زایی، تأمین ارز و نیز تأمین نیازهای سایر بخش­های اقتصادی من جمله بخش صنعت و نیز سهمی که در تولید ناخالص ملی بر عهده دارد قابل توجه است. از آنجایی که قابلیت­ها و مزیت­های نسبی محلی و منطقه­ای هر یک از مناطق روستایی به دلیل تأثیرپذیری از عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و محیطی اعم از امکانات و شرایط جمعیتی، تولیدی، جغرافیایی، اقلیمی، زیرساختی و... همواره متفاوت است و این مهم سبب برتری پاره­ای از مناطق روستایی به لحاظ توسعه کشاورزی به مناطق دیگر می­شود. بدین منظور شناخت مزیت­ها و توان­های محلی و منطقه­ای هر یک از مناطق روستایی، از اصول بنیادین برنامه­ریزی­های توسعه روستایی و کشاورزی محسوب گردیده و راهکارهای عملی نیز با تبیین وضع موجود معنا می­یابد. هدف این مقاله، اولویت­بندی دهستان­های شهرستان مشگین­شهر برحسب سطوح توسعه کشاورزی می­باشد. تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی می باشد که با استفاده از روش پیمایش انجام گرفت. جامعه آماری مورد نظر را کلیه بهره­برداران کشاورزی در شهرستان مشگین­شهر تشکیل دادند. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 185 نفر تعیین شد. روایی صوری پرسش­نامه با کسب نظرات صاحبنظران در دانشگاه و کارشناسان اجرایی مربوطه به دست آمد. هم چنین پس از انجام یک مطالعه راهنما و آزمون پایایی پرسش­نامه ضریب کرونباخ آلفا 82/0 به دست آمد. داده­های به دست آمده با استفاده از تکنیک TOPSIS مورد تحلیل قرار گرفته­اند. در این تکنیک، فرض بر این است که مطلوبیت هر شاخص به طور یکنواخت افزایشی (یا کاهشی) است. بدان صورت که بهترین ارزش موجود از یک شاخص نشان­دهنده ایده‌آل‌مثبت بوده و بدترین ارزش موجود از آن مشخص‌کننده ایده‌آل منفی برای آن خواهد بود. هم چنین شاخص ها مستقل از هم هستند. در نهایت، نتایج مدل تصمیم­گیری چند معیاره بر اساس وزن­های محاسبه شده نشان داد که در بین دهستان­های شهرستان مورد مطالعه دهستان­های مشگین شرقی و قره­سو از حیث توسعه کشاورزی به ترتیب در رتبه اول و دوم و دهستان نقدی در رده آخر قرار دارد. در نهایت با توجه به تحلیل نتایج،  پیشنهاداتی کاربردی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Prioritization of Dehstans of MeshkinShahr County in tems of Agricultural Development Surfaces

نویسنده [English]

  • Vakil Heydari Sarban

Department of Geography, University of Mohaghegh ARDABILI

چکیده [English]

The world experiments show that agricultural section is important from point of view food stuff supply, employment generation, currency provision and supply of the other economic sections such as industrial activities and also the role that has on the national gross production. Also capabilities and local and regional relative advantages on every rural region is different by reason of making an effect from different economic, social and environmental views including the wherewithal and condition of demography, production, geography, climate, infrastructure etc. This important result comes out in that some rural regions by reason of agricultural development having superiority in relation to other regions. Also the cognition of local and regional advantages and capabilities each rural region is the fundamental principle of rural and agricultural planning. Until capabilities, capacities and rural regions advantages are considered for the agricultural development any region had its special planning for developmental purposes. The purpose of the present study was to prioritize Meshkinshahr Dehstans in terms of agricultural development aspects. The methodological approach was a descriptive–analytical survey type. Statistical population consisted of all farmers in Meshkinshar County. The sample size was determined by using Cockran formula (n=185). The content and face validity of the instrument was specified after several reviews and correction by the faculty members of the University and several expertise of administrative offices. A pilot test was conducted to determine the reliability of questionnaires and Cronbach Alpha coefficient of 0.82 was achieved. The achieved data was analyzed by TOPSIS technique. The assumption was that the good quality of every index evenly is rising (or declining). As the matter of fact the best existence value from each index indicates positive ideals and the worst existence value from that index indicates negative ideals. Also indexes are detached from each other. At the end, the results of multi-attribute decision making methods in the base of calculated weights showed that Dehestans of Meshkine Shargi and Garasou were located in the first rank in view of agricultural developemnt, respectively, and Dehestans of Nogdou were positioned in the last rank. Finally, based on the results of analysis, some applied recommendations have been provided

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural Development
  • rural development
  • TOPSIS
  • Meshkinshar County
1ـ ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1388)، «جامعه­شناسی توسعه»، انتشارات کیهان، تهران، ایران، ص24.
2ـ پزشکی، ویدا؛ زرافشانی، کیومرث (1387)، «کاربرد منطق فازی در ارائه مدل ارزیابی سطوح توسعه کشاورزی شهرستان کرمانشاه،» فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، ص 54.
3ـ تقدیسی، احمد؛ بسجاق، محمدرضا (1389)، «چالش­های کشاورزی و تأثیر آن بر جمعیت روستایی با تأکید بر تغییرات سطح زیر کشت»، مجله پژوهش­های روستایی، ص1.
4ـ توکلی، مرتضی و همکاران (1388)، «کاربرد فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی در تعیین اولویت­های بخش اقتصادی»، مطالعه موردی شهرستان نیشابور، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، ص82.
5ـ حیدری ساربان، وکیل (1390)، «سنجش و اولویت­بندی سرمایه اجتماعی در مناطق روستایی، مطالعه موردی»، شهرستان مشگین­شهر، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی.
6 ـ رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و همکاران (1388)، «نقش توانمندسازی در توسعه کشاورزی»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی دانشگاه تهران، ص 90-89.
7ـ زاهدی، محمدجواد (1386)، «توسعه و نابرابری»، انتشارات مازیار، تهران، ص 139.
8 ـ شاهرودی، علی­اصغر و همکاران (1386)، «نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشاورزی پیرامون حرفه کشاورزی به عنوان شغل آتی»، مجله علوم کشاورزی ایران، شماره 1، ص1.
9ـ شهبازی، اسماعیل (1372)، «توسعه و ترویج روستایی»، تهران، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
10ـ طالب، مهدی؛ عنبری، موسی (1387) «جامعه­شناسی روستایی، ابعاد تغییر و توسعه در جامعه روستایی ایران»، انتشارات دانشگاه تهران، ص 242.
11ـ طاهرخانی، مهدی (1386)، «کاربرد تکنیک تاپسیس در اولویت­بندی مکانی اسقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، ص64.
12ـ عظیمی، حسین (1386)، «ایران امروز در آینه مباحث توسعه»، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 39.
13.ـ عظیمی، حسین (1384)، «مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران»، نشر نی، صص 335-334.
14ـ لی، دیوید، ا.م. و دی، پی، چودری (1370)، «ماهیت مسائل و رهیافت­های توسعه روستایی»، گزیده مقالات روستا و 15، توسعه، شماره سوم، ترجمه، محمد سعید ذکایی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، تهران.
16ـ نوری، سیدهدایت­الله و همکاران (1386)، «سهم توسعه کشاورزی در توسعه روستایی»؛ مطالعه موردی: مناطق روستایی استان اصفهان، مجله علوم کشاورزی ایران، ص 267.
17- Ashley, C. and S. Maxwell (2009), “Rethinking Agricultural Development Policy Review”, 19(4): 395-400.
18- Blocks, S. and P. Timmer (2008), “Agriculture and Economic Growth: Conceptual Issue and the Kenyan Experience”, Paper Discussion Paper for an Overview.
19- Byerlee, D, Dias, C. Jackson (2008), “Agricultural Rural Development and Pro-Poor Growth: Country Experience in the Post-Reform Era”, Agriculture and Rural Development.
20- Byres, J, (1998), “Agrarian Transition and Agrarian Question”, In Harris, pp 1-3. 9.
21- Cheni-Tung, C. (2006), “Extension of the TOPSIS for Group Decision-making under Fuzzy Environment”, Fuzzy Sets and Systems, pp 1-4.
22- Dia, X., P. Hazell, D. Resnick, K, Thurlow (2006), “The Role of Agriculture in Development, Implications for Sub-Saharan Africa”, International Food Policy Research Institute, DSGD Discussion paper Washington, D.C.
23- Hazell, P. (2010), “Transformation in Agriculture and the Rural Development beyond Agriculture: The Promise of the Rural Economy for Growth and Poverty Reduction Rome: FAO. P. 10.
24- Heck, B. Van (2004), “Participation of the Poor in Rural Organizations”, Food and Agriculture Organization of the UN, pp 5-9.
25- Hepu, G, Willis (2005), “Comparison of Weights in TOPSIS Models”, Journal of Mathematical and Computer Modeling, No. (2), p: 256.
26. Irx, X., L. Lin, C. Thirtle, and S. Wigging (2007), “Agricultural Productivity Growth and Poverty Alleviation”, Development Policy Review, 19(4): 449-503.
27- Keddie, N.R. (2003), “Historical Obstacles to Agrarian Change in Iran”, Clarmint, pp 605-606.
28- Koutsouris, A (2000), “A System Approaches to Agricultural and Rural Development”, Department of Agricultural Economy and Rural Development, University of Athens, Greece.
29- Norton, D R. (2008), “Agricultural Development Policy”, John Wiley and Sons Ltd, The Atriium, Southern Gate, Chchester, West Sussex PO 198SQ, England, pp 3-5.
30- Olson, D.L. (2004), “Comparison of Weights in TOPSIS Models”, Journal of Mathematical and Computer Modeling, Elsevier Science Ltd, pp. 12-13.
31- Schlutz, T.W. (2004), “Transforming Traditional Agriculture”, New Haven, CT, Yale University, pp 23-24.
32. Sheng- H Shiung Tscur, Te-Yi Chang, Change-Huayen, (2006), “The Evolution of Airline Service by Fuzzy MCDM”, Tourism Management, Vol. 23, pp 107-114.                                                 
33- Topuzis, D. (2006), “Sustainable Agricultural and Rural Development”, Journal of International of Economics.