نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان

چکیده

موضوع آسیب­پذیری شهرها در برابر زلزله همیشه مورد تحقیق کارشناسان این امر بوده است. این پژوهش دارای ابعاد گوناگونی می­باشد از جمله پایداری و ناپایداری مصالح ساختمانی و ارتباط آن با عوامل و شاخص­های انسانی. این بحث عمدتاً بخش نامرئی برنامه­ریزی شهری محسوب می­شود و  برنامه­ریزی بدون در نظر گرفتن آن منجر به شکست خواهد شد. هدف این پژوهش، تعیین شاخص­های انسانی مؤثر بر پایداری و ناپایداری مصالح ساختمانی مناطق شهری استان­های کشور است.
از این رو در این پژوهش با رویکرد روش­های کمی ـ تحلیلی به مطالعه این عوامل پرداخته شده است. ابتدا با استفاده از روش SDI توسعه­یافتگی مصالح ساختمانی استان­ها محاسبه گردید که در آن استان­ها به چهاردسته تقسیم می­شوند و استان­های مازندران، ایلام، اصفهان، گیلان، مرکزی، کهکیلویه و بویراحمد، تهران در وضعیت توسعه­یافته جای می­گیرند. در گام بعدی با استفاده از روش تحلیل عاملی 90 نماگر به 11 عامل تأثیر­گذار تقلیل یافت. سپس با استفاده از روش رگرسیون آشکار گردید که عوامل اول، چهارم، هفتم و نهم بیشترین تأثیر را در توسعه­یافتگی مصالح داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition of Spatial Patterns in Stability Structural Material of Iran States in Relation to Human Development Indexes

نویسندگان [English]

  • Asghar Zarrabi
  • Raheleh Saniei

Geography and urban planning Isfahan university

چکیده [English]

Vulnerability of cities for earthquakes argue is a topic that is urban planning experts.
This subject has variety of aspects such as stability and by instability of structural material. It's relation with humanities indexes is studied as urban planning hidden sector and the planning ignoring it will fail. Purpose of this research, is the determination of humanities indexes which affect on urban area stability and instability of structural material in Iran states.
Therefore, this research has used analytic and quantitative methods. At first, stability and instability of structural Material were calculated by SDI method. In this method Iran states were divided in to four parts including Mazandran, Ilam, Esfehan, Gilan, Markazy, Kohkilooye and Boyer Ahmad and Tehran as developing states. In the second step, by using factor analysis 90 factors are reduced to 11 effective factors. Regression model detected that first, fourth; seventh and ninth factors have the highest effects in developing material.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • Humanities development
  • Material development
  • Iranian states
1ـ آژانس همکاری­های بین­الملل جایکا و مرکز مطالعات زیست محیطی تهران بزرگ، (1380)، «مطالعه ریز پهنه­بندی تهران بزرگ»، شهرداری تهران.
2ـ اصغری­مقدم، محمدرضا (1378)، «جغرافیایی طبیعی»، شهر نشر مسعی، تهران.
3ـ ابراهیمی، محسن و غلام­رضا افرا (1377)، «محاسبه آسیب­پذیری شهر تهران و نحوه برخورد با عوارض آن»، پژوهشکده بین­المللی زلزله.
4ـ اسمیت، کیت (1382)، «مخاطرات محیطی»، مقیمی، ابراهیم و شاپور گودرزی­نژاد، انتشارات سمت، چاپ اول.
5ـ پویان، ژیلا (1373)، «برنامه­ریزی مقابله با خطرات طبیعی»، پایان­­نامه کارشناسی ارشد، برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
6ـ توکلی، بهروز و شهاب توکلی (1371)، «تخمین تابع زیان و آسیب­پذیری ساختمی مسکونی زمین لرزه 1369 - رودبار منجیل»، اولین کنفرانس بلایای طبیعی در مناطق شهری، بخش اول زلزله، دفتر مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران، چاپ اول.
7ـ توفیق فیروز (1372)، «تحلیل عاملی تلفیق شاخص­های منطقه­ای»، مجله آبادی، 10صص.
8ـ جعفرزاده فردین (1378)، «نحوه تأثیر رسوبات آبرفتی شهر تهران در مشخصات یک زلزله محتمل»، پژوهشکده بین­المللی زلزله.
9ـ جدلی، هلن (1374)، «پایداری مراکز زیستی در برابر خطرات زلزله»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی،  مؤسسه بین المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله، جلد دوم.
10ـ حامی، احمد (1376)، «مصالح ساختمان»، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ نهم.
11ـ خالدی، شهریار (1380)، «بلایای طبیعی»، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
12ـ رامشت، محمدحسین (1375)، «کاربرد ژئومورفولوژی در برنامه­ریزی (ملی، منطقه­ای، اقتصادی)»، انتشارات دانشگاه اصفهان، چاپ اول.
13ـ رحمتی، صفر قائدی (1387)، «تحلیل آسیب­پذیری مساکن شهر اصفهان، دانشگاه اصفهان»، پایان­نامه دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
14ـ زیاری، کرامت­الله، (1378)، «اصول و روش­های برنامه­ریزی منطقه­ای»، انتشارات دانشگاه یزد، یزد.
15ـ زنگی­آبادی، علی و حمیدرضا رخشانی نسب (1386)، «تحلیل فضایی عوامل کمی و کیفی مؤثر بر ساخت و سازهای شهری در ایران»، جغرافیا و توسعه، سال پنجم ،شماره 14 و 15.
16ـ شریف­زاده، رضا (1377)، «اصول مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی»، تهران.
17ـ صنیعی، راحله (1385)، «تحلیل فضایی آسیب­پذیری زلزله و مدیریت بحران در مناطق 11 و 12 شهر تهران با استفاده ازGIS »، پایان­نامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی.
18ـ عبدالهی، مجید (1384)، «مدیریت بحران در نواحی شهری»، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور، چاپ دوم .
19ـ کباری، سیاوش (1371)، «اجزاء ساختمان و ساختمان»، انتشارات قائم، چاپ ششم.
20ـ کلانتری، خلیل (1382)، «پردازش و تحلیل داده­ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی»،تهران، نشر شریف.
21ـ مقدم، حسن (1374)، «رفتار دیواره­های آجری مسلح در برابر زلزله»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی،  مؤسسه بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله، جلد اول.
22ـ منصورفر، کریم (1387)، «روش­های پیشرفته آماری»، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم.
23ـ موسوی، میرنجف (1384)، «تحلیل عاملی و تلفیق شاخص­ها در تعیین عوامل موثر بر توسعه انسانی نواحی ایران»، جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، زاهدان.
24ـ مرکز آمار ایران (1385)، «سرشماری عمومی و نفوس و مسکن»، کل استان ها.
25ـ  واکابایاشی (1374)، «مینورو، طراحی ساختمان­های مقاوم در برابر زمین­لرزه»، معماری، علی­محمد و فریبرز ناطقی الهی، انتشارات مؤسسه بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله.
26ـ هدایی، علی­اصغر (1375)، «تهدیدات طبیعی شهر تهران»، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
27- Anderson T.W. (1958), “Introduction to Multivariate Statitical Analysis”, New York, John Wiely & Sons.
28- Hicks, D.A. (1997), “The Inequality, Adjusted Human Development, Index, a Constructive Proposal”, Journal of World Development, Vol. 25, No. 8.
29- Pton, D; Fonhoston, D, (2001), “Disaster and Communities: Vulnerability”, Resilience and Preparedness, Disaster Prevention and Management, Vol. 10, No. 4, mcbUniversity.
30- Nateghi, A.F., (2001), “Earthquake Scenario for the MegaCity of Tehran, Disaster Prevention and Management, Vol. 10, No. 2. 
31- Nor Bakhsh, F. (1998), “A Modified Human Development Index”, Journal of World Development, Vol. 26, No. 3.
32- Mitchel, J., (1999), “Megacities and Natural Disasters, A Comparative Analysis”, GeoJornal 49, Kluwer Publishers: Printed in the Netherlands.
33- UNDP (1991), “Human Development Report”, OxfordUniversity Press, New York.