سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سمیرا فلاح ذوله؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری
چکیده
در سال‌های اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیشبینی خشکسالی‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1Bبا استفاده ...
بیشتر
در سال‌های اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیشبینی خشکسالی‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1Bبا استفاده از مدل گردش عمومی HadCM3 انجام و برای ریز‌مقیاس نمایی از مدل LARS- WG و از سری زمانی ARIMA ضربی و معیارهای AIC و SBC و آزمون پرت-مانتو در پیشبینی بارش و از شاخص‌های SPI،SDI برای پیشبینی خشکسالی برای دوره (1397-1418) ایستگاههای هیدرومتری مرویل، پیهان و وسج استفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از افزایش بارش و دما در هر سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه در دوره آینده بوده و نشان میدهد که بزرگترین خشکسالی هواشناسی برای دوره پایه در سال 79- 1378 به میزان 96/1- رخ داده و در سال 18-1417 به میزان 4/2-رخ میدهد. بررسیها نشان داد که شدت وقوع خشکسالی‌های متوسط و شدید در دوره آماری آینده در ایستگاههای مرویل، پیهان و وسج افزایش می‌یابد و سبب کاهش دبی و خشکسالی هیدرولوژیکی میشود. نتایج حاصله بیانگر این است که به‌علت متغیر بودن میزان بارش و میانگین دمای هوا روند تغییرات خشکسالی‌ها در ماه‌های مختلف یکسان نبوده و طول دوره، شدت و فراوانی خشکسالی در ماه‌ها و سال‌های مختلف متفاوت میباشد. بررسی مقادیر همبستگی (r) و میانگین مربعات خطا (MSE) بین مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دبی و بارش در ایستگاههای مورد مطالعه بیانگر توانمندی بالای مدل ARIMA در شبیه‌سازی دبی ماهانه میباشد و می‌توان از آن در سایر حوزه های آبخیزکشور استفاده نمود.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
لیلا دهقانی فیروز آباد؛ علیرضا ایلدرمی؛ میرمهرداد میرسنجری؛ سحر عابدیان
چکیده
شهرستان دورود در شرق استان لرستان میباشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را ...
بیشتر
شهرستان دورود در شرق استان لرستان میباشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر، ایجاد اشتغال و درآمد و ارتقا رفاه اجتماعی فراهم نماید. در این پژوهش با استفاده از ارزیابی چند معیاره، پهنههای مناسب برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و خروشان در شهرستان دورود شناسایی شدند. معیارهای محیط‌زیستی تأثیرگذار در پهنه‌بندی گردشگری آبی در 5 گروه معیار شامل معیارهای فیزیکی، اکولوژیکی، زیرساختی- کالبدی، ایمنی و اقتصادی- اجتماعی و 27 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و 26 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان تدوین شدند و براساس مدل ارزیابی چند معیاره، پهنههای مناسب گردشگری تعیین گردید. در نهایت با استفاده از مدل TOPSIS پهنههای مناسب برای گردشگری اولویت‌بندی گردیدند. نتایج حاصل از مدل تاپسیس نشان داد که پهنههای سد مروک، سراب و آب‌بندان ماهی همیانه، آب‌بندان حشمت‌آباد 2 به ترتیب دارای بالاترین اولویت پهنه‌ها برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن شناخته شدند. همچنین بالاترین اولویت برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان مربوط به پهنههای رودخانه سزار، گهر رود 1 و گهر رود 2 میباشد. نتایج حاصل از روش مقایسات زوجی نشان میدهد که 69/8 درصد از مساحت کل منطقه برای تفرج آبی متمرکز در منابع آبی ساکن، 16/7 درصد برای تفرج آبی گسترده در منابع آبی خروشان، توان بالا داردوشهرستان دورود با توجه به منابع آبی فراوان، قابلیت و ظرفیت بالایی در زمینه تفرج‌های آبی دارد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
آزاده شیخی پور؛ علیرضا ایلدرمی؛ حسین زینی وند
چکیده
شبیه‌سازی ظرفیت انتقال رسوب رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ با ارزیابی پارامترهای هندسی و هیدرولیکی جهت انجام هرگونه فعالیت بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش مدل سازی ظرفیت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد با استفاده از مدل HEC-RAS و پارامترهای هندسی و هیدرولیکی رودخانه شامل دبی (Q) و عرض (W)، عمق (D)، سطح مقطع (A) و سرعت (V) میباشد. ابتدا از رابطه روبی ...
بیشتر
شبیه‌سازی ظرفیت انتقال رسوب رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ با ارزیابی پارامترهای هندسی و هیدرولیکی جهت انجام هرگونه فعالیت بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش مدل سازی ظرفیت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد با استفاده از مدل HEC-RAS و پارامترهای هندسی و هیدرولیکی رودخانه شامل دبی (Q) و عرض (W)، عمق (D)، سطح مقطع (A) و سرعت (V) میباشد. ابتدا از رابطه روبی جهت تعیین سرعت سقوط و انتقال رسوبات و از رابطه رگرسیونی بین پارامترها جهت تحلیل آماری و رابطه‌سازی روابط استفاده شد. سپس بر اساس مقادیر سطح معنی‌داری، ضریب تعیین و خطای استاندارد، مدلهای خطی ساده، درجۀ2، درجۀ3 و نمایی و روابط حاکم بر خصوصیات هندسی و عوامل مربوط به فرآیندهای مؤثر بر فرسایش و رسوبگذاری رودخانة مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مدل HEC-RAS برای دورة بازگشت 25 ساله نشان میدهد که وضعیت عرض مقاطع رودخانه از بالادست به پایین‌دست به دلیل تغییرات مکانی الگوی فرسایش و رسوبگذاری از روند ثابتی پیروی نمی‌کند. همچنین مدل نمایی به دلایل هم خطی نبودن، P-value کمتر از1 % و خطای استاندارد کمتر نسبت به مدلهای دیگر، از دقت بیشتری برخوردار است. نتایج نشان داد که مقدار متوسط قدرت جریان در بازه ابتدایی، میانی و انتهایی به ترتیب برابر با 862، 678 و463 و تنش برشی 43/ 32، 79/28 و 86/22 نیوتن بر مترمربع می باشد و از بالا دست به پایین دست در حال کاهش است. بررسی توابع نمایی نشان میدهد که ظرفیت انتقال رسوب، با دبی، سرعت جریان و تنش برشی و دبی با سرعت رابطه مستقیم و با سطح مقطع، عرض رودخانه و عمق جریان رابطه معکوس دارد. و بیانگر این است که رواناب بیشترین تأثیر را در فرسایش و رسوبگذاری دارد. بررسی تغییر پارامترهای هندسی- هیدرولیکی و قطر ذرات رسوبی نشان داد که در قسمت‌های میانی فرسایش و در ساحل راست بالا و پایین دست رودخانه رسوبگذاری رخ میدهد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
شهره عبدالمحمدی؛ علیرضا ایلدرمی؛ مسیب حشمتی
چکیده
تغییر غیر علمی و ناآگاهانه کاربری اراضی تاثیر جدی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک میگذارد. هدف از این پژوهش، تحلیل اثر تغییر کاربری اراضی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز هلشی کرمانشاه میباشد. ابتدا نمونهبرداری خاک، به روش تصادفی سیستماتیک و از عمق 20-0 سانتیمتر انجام و در مجموع تعداد 38 نمونه ...
بیشتر
تغییر غیر علمی و ناآگاهانه کاربری اراضی تاثیر جدی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک میگذارد. هدف از این پژوهش، تحلیل اثر تغییر کاربری اراضی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز هلشی کرمانشاه میباشد. ابتدا نمونهبرداری خاک، به روش تصادفی سیستماتیک و از عمق 20-0 سانتیمتر انجام و در مجموع تعداد 38 نمونه خاک در هر کاربری کشاورزی، مرتع و جنگل برداشت و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی با استفاده از روشهای استاندارد اندازهگیری و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مقایسه میانگین مقدار رس، سیلت و شن خاک در هر سه کاربری نشان داد که با هم تفاوت معنیدار دارند، درحالیکه تغییرکاربری بر مقادیر سیلت، pH، EC، درصد آهک در هر سه کاربری تفاوت معنی‌داری ایجاد نکرده است. بررسیها بیانگر این است که متوسط وزن مخصوص ظاهری، پایداری خاکدانه و کربن آلی خاک به صورت معنی‌داری در همه کاربریها تغییر نموده و مقدار آنها در کاربری جنگل از همه بیشتر شده است. نتایج مقایسه میانگین درصد نیتروژن، فسفر، پتاسیم نشان میدهد که بجز پتاسیم، در هرسه کاربری با هم تفاوت معنی‌داری دارند. آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که تغییر کاربری مرتع و جنگل بیشترین تأثیر را در ویژگیهای خاک داشته و پایداری خاکدانه و کربن آلی در کاربری جنگل بیشترین تفاوت را ایجاد کرده و بیانگر این است که تغییر کاربری اراضی از جنگل و مرتع به کشاورزی می تواند با تغییر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک موجب کاهش کیفیت ، مواد غذائی و افزایش تخریب خاک گردد. با توجه به اهمیت اکولوژیکی جنگلها و مراتع در حوزه هلشی، نتایج این بررسی ضرورت توجه بیشتر به مطالعات قابلیت، اصلاح و تغییر کاربری اراضی را در این منطقه بیش از پیش نشان میدهد.
علی رضا ایلدرمی؛ مینا مرادی
چکیده
بیابانزایی در اثر شدت فرسایش بادی به معنی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژی زمین است که بهصورت طبیعی یا مصنوعی با فعالیت انسان رخ میدهد. تاکنون روشهای متنوع و زیادی جهت برآورد میزان فرسایش بادی در سراسر دنیا توسط کارشناسان مختلف ارائه شده است. بهدلیل منطبق نبودن مدلهای ارائه شده توسط کارشناسان سایر کشورها با شرایط اقلیمی ...
بیشتر
بیابانزایی در اثر شدت فرسایش بادی به معنی کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژی زمین است که بهصورت طبیعی یا مصنوعی با فعالیت انسان رخ میدهد. تاکنون روشهای متنوع و زیادی جهت برآورد میزان فرسایش بادی در سراسر دنیا توسط کارشناسان مختلف ارائه شده است. بهدلیل منطبق نبودن مدلهای ارائه شده توسط کارشناسان سایر کشورها با شرایط اقلیمی ایران، در سال 1375 مدل تجربی IRIFR.E.A تدوین و ارائه گردید. لذا دشت قهاوند در استان همدان که تخریب منابع تولید در این چند دهه به آن چهرهای بیابانی داده است، جهت بررسی انتخاب گردید منطقه مورد مطالعه در زون سنندج-سیرجان و بهموازات زون زاگرس قرار گرفته و بهشدت دگرگون و فعالیت ماگماتیسم در آن حاصل شده است. هدف از این بررسی، ارزیابی شدت فرسایش بادی و تهیه نقشه آن با استفاده از مدل IRIFR.E.A است. ابتدا هفت واحد کاری ژئومورفولوژی بر اساس ویژگیهای، زمینشناسی، خاکشناسی، پوشش گیاهی و آب و هواشناسی کاربری اراضی تعیین گردید. سپس عوامل 9گانه مؤثر در فرسایش بادی بر پایه مدل مذکور در هفت واحد کاری ژئومورفولوژی، ارزشگذاری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که بیشترین امتیاز مربوط به تغییر کاربری اراضی و پهنههای نمکی دانهریز یا پف کرده میباشد، و کمترین امتیاز مربوط به اراضی روستا است. همچنین با توجه به بررسیهای بهعمل آمده از کل منطقه مشخص شد که، 04/7 درصد از منطقه در کلاس فرسایشی کم، 59/23 درصد در کلاس فرسایش متوسط و 35/69 درصد در کلاس فرسایشی شدید و خیلی شدید قرار دارد.
علیرضا ایلدرمی؛ حمید زارع ابیانه؛ مریم بیات ورکشی
دوره 17، شماره 43 ، بهار 1392، ، صفحه 21-40
چکیده
عنصر بارش ماهیت آشوبناکی و تصادفی داشته و از این نظر دارای تغییرات ساختاری در زمانهای مختلف است. در این راستا بهدلیل عدم قطعیتهایی که وجود دارد، نوسانهای زیادی در مقدار بارش ایجاد میشود که پیشبینی این کمیت مهم را با مشکل مواجه نموده است. در این مقاله با تکنیک مقیاسبندی مجدد (R/S) و محاسبه نمای هرست (H) پیشبینیپذیری ...
بیشتر
عنصر بارش ماهیت آشوبناکی و تصادفی داشته و از این نظر دارای تغییرات ساختاری در زمانهای مختلف است. در این راستا بهدلیل عدم قطعیتهایی که وجود دارد، نوسانهای زیادی در مقدار بارش ایجاد میشود که پیشبینی این کمیت مهم را با مشکل مواجه نموده است. در این مقاله با تکنیک مقیاسبندی مجدد (R/S) و محاسبه نمای هرست (H) پیشبینیپذیری بارش در سه منطقه شیراز، کرمان و مشهد انجام شد. نمای هرست نشان داد که پارامتر بارش قابلیت پیشبینیپذیری را دارد، زیرا H از 5/0 بزرگتر بوده و بمراتب بهمقدار 1 نزدیکتر است. بهطوریکه نمای هرست از حداقل 8/0 در ایستگاه مشهد تا حداکثر 92/0 در ایستگاه شیراز در نوسان بود. به منظور پیشبینی بارش از شبکههای عصبی مصنوعی استفاده شد. نوع پارامترهای ورودی براساس آزمون همبستگی پیرسون از بین دادههای غیربارشی، ترکیبی از دادههای دمایی و رطوبتی بودند. تعداد پارامترهای ورودی، تعداد لایههای میانی و سایر اطلاعات مربوط به شبکه عصبی مصنوعی به صورت تصادفی انتخاب و پیشنهاد شدند. در مجموع از شبکههای عصبی پرسپترون چند لایه برای برآورد بارش استفاده شد. مقایسه عملکرد شبکههای عصبی، نشان داد که استفاده از 3 و 4 پارامتر هواشناسی، بهترین رتبه برآوردگری را داشتهاند. آرایشهای پیشنهادی برای ایستگاه شیراز، 1-21-21-3، کرمان 1-25-25-3 و مشهد 1-19-19-4 دارای ضریب همبستگی بیش از 91 درصد شد. اعتبارسـنجی مدلهای بارش نشان داد که شـبکههای طراحی شـده برای پارامتر بارش در ایستگاههای مشهد، شیراز و کرمان به ترتیب با خطای 4، 11 و 14 درصد، دارای بهترین عملکرد بودهاند. در مجموع نتایج نشان میدهند که استفاده از روش شبکه عصبی با درنظر گرفتن اطلاعات دمایی و رطوبتی، نتایج مناسبی برای توصیف فرآیند و ترکیب آنها در پیشبینی، بهدست میدهند.
