جغرافیا و برنامه‌ریزی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

فرایند پذیرش مقالات

بانک ها و نمایه نامه ها

اطاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

تحلیل سازوکار همدیدی بارش سنگینِ خسارت بار در شمال غرب ایران (مطالعه موردی: 14 آوریل 2017)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور(واحد بستان آباد)

2 کارشناسی هواشناسی کاربردی / سازمان هواشناسی کشور

3 دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی دانشگاه تبریز، کارشناس هواشناسی سازمان هواشناسی کشور، اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی،

4 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز

چکیده

 





 





در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمال­غرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از داده­های بارش ایستگاه­های هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده شد. در ابتدا پراکندگی بارش پهنه­بندی شد، سپس نقشه­های ارتفاع ژئوپتانسیل، چرخندگی، امگا، سمت و سرعت باد، رطوبت ویژه، تابع همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر ترسیم و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد کانون حداکثر بارش به صورت کریدری از جنوب غرب استان آذربایجان غربی، محدوده دریاچه ارومیه تا مناطق میانی استان آذربایجان شرقی بوده است که در بازه زمانی 36 ساعت بین 30 تا 57 میلی­متر بارندگی داشتند. نقشه­های همدیدی نشان داد در این روز استیلای منطقه چرخندی ناوه مدیترانه در تراز میانی جو به همراه جریان هسته رودباد قطبی در سطوح فوقانی شرایط مساعدی برای ناپایدار کردن جو و صعود هوا در منطقه شمال غرب ایران فراهم کرد به طوری که مقدار امگا به کمتر از 3/0- پاسکال در ثانیه رسید. نقشه­های رطوبت ویژه حاکیست که همزمان با استقرار منطقه چرخندی ناوه، شار رطوبتی قابل ملاحظه­ای از مسیر دریای سرخ به سمت شمال غرب ایران صورت گرفته است. لذا تبدیل سریع رطوبت جو به بارش در منطقه چرخندی ناوه عامل اصلی وقوع بارش سنگین در این روز بوده است. این موضوع از طریق ترسیم نقشه همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر اثبات شد. نمودارهای SkewT و شاخص­های ناپایداری نیز وجود رطوبت زیاد در جو و فراهم بودن شرایط مناسب جهت ناپایداری و صعود هوا در روز 14 آوریل را تأیید کردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Synoptic Mechanisms of Heavy Rainfall of 14th of April 2017 in Northwest Iran

نویسندگان [English]

  • Atefeh Hoseini Sadr 1
  • Gholam Hasan Mohammadi 2
  • Firooz Abdoul Alizade 3
  • Vaheid Khjaste Golamei 4

1 Geography Department, Payame-noor University, Tehran, Iran

2 Bachelor of Applied Meteorology / Meteorological Organization of Iran

3 M.Sc. Student of Meteorology, University of Tabriz

4 M.Sc. Student of climatology, University of Tabriz

چکیده [English]

Heavy rainfall occurrence on April 14th, 2017 which followed by flood in Azarshahr and Ajabshir regions caused 48 deaths at East Azerbaijan province. Detecting synoptic mechanisms for such event was our main motivation for this study. In this regard, observational, upper atmospheric and SkewT data were used. First, spatial distribution of precipitation in the study area was plotted. Then, Geo-potential height, vorticity and omega, specific humidity, moisture transition, jet stream for upper level and Huff-Muller chart were analyzed for different atmosphere layers. Finally, some atmospheric stability indexes were surveyed by using SkewT charts. Results showed that, highest rainfall was occurred as a rain corridor between southwest of West Azerbaijan province and middle regions of Urmia Lake to the central regions of East Azerbaijan Province with 30 to 57 mm range. Synoptic maps showed that in this day simultaneous expansion of the ascending area of Mediterranean trough in mid atmospheric layers and the core of polar Jet stream in upper levels provided favorable conditions for unstable atmosphere on the northwest of Iran, so that the amount of omega was less than -0.3 Pascal per second. Specific humidity maps indicate that, at the same time a significant moisture flux has flown from the Red Sea to the northwest of Iran. Therefore, the rapid conversion of atmospheric moisture into the rain in the ascending area of Mediterranean trough was the main cause of the heavy rainfall occurring on this day. This issue was proved by convergence moisture flux map and the Hoff-Müller graph. SkewT charts and instability indexes of Tabriz station also confirmed high amount of moisture and favourable ascending conditions in the atmosphere on April 14th

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heavy rainfall
  • Synoptic Mechanism
  • Red Sea moisture flow
  • relative vorticity
  • Northwest of Iran
مراجع
- احمدی، محمود؛ جعفری همبری، فرزانه. (1394)، «واکاوی بارش فوق سنگین 23 اسفند 1392 مولد سیلاب مخرب در شهرستان بندرعباس»، فصلنامه دانش مخاطرات، دوره 2، شماره 3، صص 326-307.
- احمدی، محمود و جعفری همبری، فرزانه، (1395)، «تحلیل همدیدی سیل ویرانگر تیرماه 1394 شمال ایران»، فصلنامه جغرافیای طبیعی، دوره­ 9، شماره 34، صص104-83.
- امیدوار، کمال؛ الفتی، سعید؛ اقبالی بابادی؛ فریبا؛ مرادی، خدیجه (1392)، «واکاوی ترمودینامیکی بارش­های سنگین ناشی از پدیده سردچال در نواحی مرکزی و جنوبغرب ایران»، فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 2، شماره 5، صص 19-1.
- براتی، غلامرضا؛ مرادی، محمد؛ سلیمی، رقیه (1394)، «واکاوی همدید بارش­های سنگین بهاره استان زنجان»، مجله مخاطرات محیطی طبیعی، دوره4، شماره 6، صص 88-77.
- بلیاتی، سعید و سلیقه، محمد (1395)، «تحلیل و استخراج الگوهای جوی منجر به بارش­های سنگین روزانه منطقه شمالی خلیج فارس»، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره3، شماره2، صص 98-79.
- حلبیان، امیرحسین؛ دهقانپور، علیرضا؛ عاشوری قلعه رودخانی، زینب (1395)، «تحلیل همدید بارش­های حدی و فراگیر در کرانه­های شرقی خزر»، فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 5، شماه 19، 57-37.
- خورشیددوست، علی­محمد؛ مفیدی، عباس؛ رسولی، علی­اکبر و کامل آزرم (1395)، «تحلیل همدیدی سازوکار وقوع بارش­های سنگین بهاره در شمال غرب ایران»، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال پنجم، شماره هشتم، صص 82-53.
- خوش اخلاق، فرامرز؛ صفایی راد، رضا؛ سلمانی، داود (1393)، «واکاوی همدید رخداد سیلاب آبان ماه 1390 درشهرستان­های بهبهان و لیکک»، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای طبیعی، دوره 46، شماره 4، صص 524-509.
- فرج زاده، منوچهر (1392)، «مخاطرات اقلیمی ایران»، چاپ1، تهران: انتشارات سمت.
- قویدل رحیمی، یوسف (1391)، «نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم با استفاده از نرم­افزار GRADS»، چاپ2، تهران، انتشارات سهادانش.
- قویدل رحیمی، یوسف؛ حاتمی، داریوش (1395)، «تحلیلی از اوضاع جوی بارش سنگین منجر به مخاطره سیل 8 اسفند ماه 1388 ایوان غرب»، فصلنامه فضای جغرافیایی، دوره 16، شماره 55، صص 16-1.
- علیجانی، بهلول (1393)، «اقلیم­شناسی سینوپتیک»، چاپ8، تهران: انتشارات سمت.
- عساکره، حسین (1391)، «تحلیل روند بارش­های سنگین زنجان»، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، سال 16، شماره 39، صص 88-73.
- قائدی، سهراب؛ موحدی، سعید؛ مسعودیان، سید ابوالفضل (1391)، «رابطه فرود دریای سرخ با بارش­های سنگین ایران»، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، دوره 2، شماره2، صص 18-1.
- لشکری، حسن و پرنده خوزانی، اکرم، (1389)، «بررسی سینوپتیکی سیستم­های سیل­زا در جنوب کشور»، فصلنامه تحقیقات منابع آب ایران، دوره 6، شماره 1، صص 73-66.
- محمدی، بختیار و قلی­زاده، محمدحسین (1390)، «تحلیل شرایط جبهه­زایی در زمان بارش­های سنگین کردستان»، فصلنامه فضای جغرافیایی، دوره 11، شماره 35، صص 36-19.
- مسعودیان، سیدابوالفضل و محمدی، بختیار، (1389)، «تحلیل همدید بارش­های سنگین ایران مطالعه موردی آبان ماه 1373»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 8، شماره 19، صص 70-47.
- مسعودیان، سیدابوالفضل و کارساز، سکینه (1393)، «تحلیل همدید الگوهای ضخامت بارش­های سنگین ناحیه زاگرس جنوبی»، مجله جغرافیا و توسعه، دوره 12، شماره 37، صص 28-15.
- نوری، حمید و ایلدرمی، علیرضا (1391)، «تحلیل شرایط همدید و دینامیک رویدادهای بارش سنگین سواحل جنوبی دریای خزر در مقایسه با ایران زمین»، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی، دوره 16، شماره 41، صص 236-197.
- Banacos, P., Schultz, D., (2005), “The use of moisture flux convergence in forecasting convective initiation: Historical & Operational Perspectives”, Weather Forecasting, 20, pp. 351-366.
- Evin, G., Balanchet, J., Paquet, E,. Garavaglia, F., Penot, D., (2016), “A regional model for extreme Rainfall based on weather patterns subsampling”, Journal of Hydrology, 541, pp. 1185-1198.
- Feloni, E., Nastos, P.T., Mastanguras, I., (2016), “Seasonal Synoptic characteristics of heavy rain events In the Attica region”, 13th International Conference on Meteorology Climatology and Atmospheric Physics, pp. 1-16.
- Hidayat, R., Pawitan, H., Aldrian, E., Nuryanto, D., (2016), “Heavy Rainfall distributions over Java Sea in wet season”, Procedia Environmental Sciences, 33, pp. 178-186.
- John, M.P., Pauls, J.R., (2014), “Synoptic Control of Heavy –Rain Producing Convective Training Episodes”, MONTHLY WEATHER REVIEW, pp. 2464-2482.
- Kai, Y., Zhiwei, Z., (2017), “A pair of new moisture dynamic diagnostic parameters for Heavy rain location”, Springer- verlag Wien.
Li L., Albertus J. D., (2015), “Trajectory Analysis of the Heavy rain in Beijing”, Earth and Climate Cluster, pp. 23-24.
- Marek, K., Miloslav, Muller., (2010), “Variants of synoptic-scale patterns inducing heavy Rains in the Czech Republic”, Physics and Chemistry of the Earth, 35, pp. 477-483.
- Mubarak, H.E., Varshosaz, K., (2011), “The Divergence Field in Western Iran Heavy Rain Associated with Central Mediterranean Cyclone”, Advances in Environmental Biology, pp. 3425-3433.
- Michael J. P., James S.R., Caroline C.U., Peter R.B., (2014), “A synoptic climatology of heavy rain events in the Lake Eyre and Frome catchments Frontiers in Environmental Science”, Atmospheric Science.
- Oliveria P.T., Lima K.C., Santos E.S., (2013), “Synoptic environment associated with heavy rainfall events on the coastland of Northeast Brazil”, Advances in Geoscience, 35, pp. 73-78.
- Richard H.G., Michael K., (2010), “The Historic Synoptic-Hybrid rainfall event”, National Weather Service State College, PA 1680330.
- Sarat C.K., Sarita T., (2015), “Model simulations of heavy precipitation in Kashmir-India, in September 2014”, National Hazards 81, pp. 167-188.
جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 23، شماره 70 - شماره پیاپی 23
اسفند 1398
صفحه 79-100
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار