نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکده عمران، گروه نقشه‌برداری، دانشگاه تبریز.
2 دانشیار دانشکده مهندسی نقشه‌برداری، گروه GIS، دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر‌الدین طوسی.
چکیده
رشد جمعیت، استقرار مراکز خدماتی جدید مختلف از جمله مراکز آموزشی را ضروری میسازد. یکی از گامهای اساسی در استقرار این مراکز، انتخاب مکان بهینه برای آنها با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ بهگونهای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربریها نیز در سطح منطقه تا حد ممکن کاهش یابد. افزایش تعداد معیارها و عوامل مؤثر، منجر به پیچیدهتر شدن مسأله میشود و استفاده از روشهای قوی و کارآمد را ضروری میسازد. در این پژوهش بهمنظور تعیین مکانهای مناسب جهت استقرار چندین مدرسه ابتدایی دخترانه در بخشی از منطقه 17 تهران و تخصیص آنها به دانشآموزان، از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی[1]، روشهای تصمیمگیری چندمعیاره[2] و رویکرد بهینهسازی تکاملی چندهدفه[3] استفاده شده است. برای انجام بهینهسازی، اصل عدالت در دسترسی، تعادل ظرفیت مدارس و نیز تناسب و مطلوبیت مکانهای انتخابی با توجه به موقعیت کاربریهای سازگار و ناسازگار مدنظر قرار گرفته است. بهدلیل استفاده از یک روش تکاملی چندهدفه، نتایج تحقیق به جای یک پاسخ، شامل چندین پاسخ بهینه است. در این تحقیق پنج پاسخ بهطور نمونه انتخاب و بررسی شدند. در حالتی که مکانها از سازگاری و مطلوبیت بالایی برخوردار بودهاند، تابع تعادل ظرفیت وضعیت مناسبی نداشته است. در بهترین پاسخ مربوط به تابع عدالت در دسترسی، مکانهای پیشنهادی از توزیع فضایی مناسبی برخوردار هستند اما مطلوبیت و سازگاری آنها چندان مناسب نیست. مکانهای مربوط به بهترین پاسخ تابع تعادل ظرفیت نیز از نظر مطلوبیت و سازگاری ضعیف هستند. در هر صورت تصمیمگیرندگان میتوانند پاسخهای بهینه را از دیدگاههای مختلف با یکدیگر مقایسه و پاسخ نهایی را با توجه به اهمیت نسبی هر یک از اهداف از بین آنها برای پیادهسازی انتخاب نمایند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Survey of Using Multi-criteria Decision-making Methods and Multi-objective Optimization for Site Selection of Schools, Case Study: Region 17 of Tehran
نویسندگان [English]
- Sara Beheshtifar 1
- Abbas Alimohammadi 2
چکیده [English]
The ever-increasing population leads to establishing new educational centers. One of the important stages in school establishing, is selecting the optimal locations for them according to different objectives and criteria. The objectives are defined to determine well-distributed schools with balanced capacity and minimize the incompatibility of land-uses in the area. Increasing the related factors and criteria makes the location-allocation problem more complicated. Therefore, it is necessary to use efficient methods to solve it. In this paper, GIS, Multi-criteria decision making methods and multi-objective evolutionary algorithm were used to location-allocation of multiple girls’ primary schools in region 17 of Tehran urban area. Equity in geographic access and balance of schools capacity were considered in optimization process. Furthermore, suitability of the selected sites was determined considering the distance from the compatible and incompatible land-uses of the area. Because of using a multi-objective evolutionary algorithm, multiple solutions are presented in results instead of only one solution. In this research, five solutions were selected and investigated. In the best solution according to the first objective function, although the suitability of sites is adequate, the capacities of schools are imbalanced. In the best solution according to the second objective function (equity in geographic access), the chosen sites are well-distributed, but the compatibility of the land-uses and suitability of the sites are not satisfactory. Similarly, in the best solution according to the third objective function (balance of schools capacity), compatibility of the land-uses and suitability of the sites are inappropriate. Anyway, decision-makers can compare different optimal solutions and choose one of them to implementation according to different relative importance of objective functions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Location and Allocation؛ Multi criteria decision making
- multi-objective optimization
- Geographical information system
)