جغرافیا و برنامه‌ریزی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

فرایند پذیرش مقالات

بانک ها و نمایه نامه ها

اطاعات آماری نشریه

پرسش‌های متداول

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

بررسی تطبیقی ساختار فضایی و صرفه‌های مکانی شهرنشینی (یک مطالعه موردی از شیراز و مازندران مرکزی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.

08

چکیده

در سال­های اخیر، ادبیات گسترده­ای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفه­های تجمع به­وجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا می­کنند که این مناطق می­توانند با ایجاد تعادل بین صرفه­ها و عدم صرفه­های مقیاس مزایای رقابتی ویژه­ای را نسبت به مناطق تک­مرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش ­از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری می­کند. با این وجود مطالعات اندکی وجود دارند که این انگاشت­ها را به­طور تطبیقی مورد سنجش قرار داده باشند. از این رو، مقاله حاضر در پی آن است تا با مطالعه تطبیقی دو منطقه کلانشهری شیراز و مازندران مرکزی، به بررسی برخی از ادعاها مبنی بر ارتباط میان ساختار فضایی بهینه و صرفه­های تجمع بپردازد. روش­شناسی تحقیق مبتنی بر  روش­های توصیفی و تحلیل آماری مانند شاخص سیسونه- هال و هرفیندال است. نتایج تحقیق نشان می­دهد ساختار فضایی منطقه با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و پراکنش، بیانگر الگوی پراکنده و چندمرکزی مازندران مرکزی در مقابل الگوی متمرکز و تک­مرکزی منطقه کلانشهری شیراز است. در این راستا، از منظر بعد مصرف، نبود شهری غالب با محیط و فرهنگی کلانشهری را باید مهم­ترین عامل در عدم دستیابی به صرفه­های شهری تلقی کرد. این امر مانعی بر سر دستیابی به کارایی بالاتر خدمات و امکانات به­ویژه سرمایه­گذاری کم­تر بخش خصوصی خواهد بود. با این وجود، یافته­های تحلیل از تنوع تولیدی نسبتاً برابر منطقه مازندران مرکزی در مقابل منطقه کلانشهری شیراز نشان می­دهد که خود عاملی مهم در ایجاد پیوندهای مکمل در بین مراکز شهری این منطقه می­باشد. هم­چنین، به­نظر می­رسد یک الگوی چندمرکزی بدون به اشتراک گذاشتن منابع خود جهت تأمین بیش­تر زیرساخت­ها و تسهیلات در سطح منطقه­ای، نمی­توانند در دستیابی به صرفه­های مکانی، خود را به­عنوان رقیبی نزدیک به مناطق کلانشهری تک­مرکزی تعریف کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A comparative investigation of spatial structure and benefits of urbanization (a case study Shiraz and Central Mazandaran)

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Lotfi 1
  • Mojtaba Shahabi Shahmiri 2
  • Sasan Roushenas 3

1 Scientific member

2 Master of Urban and Regional Planning, University of Tehran, Pardis of Fine Arts

3 Master of Urban and Regional Planning, Allameh Tabatabai University, Faculty of Social Sciences.

چکیده [English]

In recent years, there has been extensive literature on spatial structure of metropolitan areas and its economic consequences, with emphasis on concepts of poly-centricity and agglomeration economies. Defenders of polycentric regions claim that these areas can make a balance between advantages and disadvantages of agglomeration to create competitive advantages comparing with mono-centric regions, while avoiding excessive concentration and congestion of competitor region. However, there are few studies that have examined these approaches adaptively. Hence, this paper aims to make a comparative study of two metropolitan areas of Shiraz and central Mazandaran to investigate some of the claims about links between spatial structure optimization and advantages of accumulation. The Methodology of the research is based on descriptive and statistical analysis such as Ciccone-Hall and Herfindahl index.  The results showed that the spatial structure of the region with emphasis on the concept of polycentric and distribution is scattered and polycentric pattern of central region of Mazandaran against centralized and mono-centric Shiraz metropolitan area. In this context, from the perspective of the consumer, the lack of a dominant urban culture and urban environment should be considered as an important factor in the failure to achieve urbanization advantages. This is an obstacle to achieving higher performance services and facilities, especially lowering private sector investment. However, the findings from the analysis defend relatively equal diversification of production in region of Central Mazandaran against Shiraz metropolitan area, and consider it as a big factor to create complementary links between urban centers in the region. Also, it seems a polycentric pattern without sharing their resources in order to provide more facilities and Infrastructures in regional level cannot be defined in achieving localization advantages as a close rival to mono-centric metropolitan area.

مراجع
ـ زبردست، اسفندیار (1386)، «بررسی تحولات نخست شهری در ایران»، هنرهای زیبا، 29، صص 38-29.
ـ لطفی، صدیقه (1387)، «ارزیابی تغییر و توزیع سکونتگاه­های شهری استان مازندران بر اساس قاعده رتبه-اندازه، زایش یک میکرومگالاپلیس منطقه­ای»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی. شماره 2، صص 76-61.
ـ مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور (1385)، تهران.‏
ـ مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور (1390)، تهران.
‏Aguilera, A. (2005), “Growth in commuting distances in French polycentric metropolitan areas: Paris, Lyon and Marseille”, Urban Studies 42, Pp. 1537-1547.
Anas, A.; Richard A, & Kenneth A. Small (1998), “Urban Spatial Structure”, Journal of Economic Literature, Vol. XXXVI, September, Pp. 1426-64.
Bailey, N. & Turok, I., (2001), “Central Scotland as a polycentric urban region: Useful Planning Concept or Chimera”, Urban Studies, 38(4), Pp. 697-715.
Bertaud A, (2004), “The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence?”, IURD Working Paper Series WP-2004-01, Institute of Urban & Regional Development, Berkeley, CA.
Capello, R. (2000), “The City Network Paradigm: Measuring Urban Network Externalities”, Urban Studies, 37(11), ‎‎ Pp. 1925-1945‎‏.‏
Capello, R. & Camagni R, (2000), “Beyond Optimal City Size: An Evaluation of Alternative Urban Growth Patterns”, Urban Studies, 37, Pp. 1479-1496.
Cheshire, P.C, (2006), “Resurgent cities, urban myths and policy hubris: what we need to know” Urban Studies, 43, Pp. 1231-1246.
Clark, W.A.V. & Kuijpers-Linde, M. (1994), “Commuting in Restructuring Urban Regions”, in: Urban Studies, ‎Vol.31, No.3, Pp.465-483.‎
Ciccone A. & Hall R.E. (1996), “Productivity and the density of economic activity”, The American Economic Review, 86 (1), pp.54-70.
Frenken, K.; Oort van, F.G. & Verburg, T. (2007) “Related Variety, Unrelated Variety and Economic Growth”, Regional Studies, 41, Pp. 685-697.
Fujita, M.; Thisse J.F. & Zenou Y, (1997) “On the endogenous formation of secondary employment centers in a city” Journal of Urban Economics, 41, Pp. 337-357.
Hall, P. & Pain, K., (2006), (Eds) “The Polycentric Metropolis: Learning from Mega-City Regions in Europe”, London: Earthscan.
Hoover E.M. (1937), “Location theory and the shoe and leather industries”, Cambridge MA: Harvard University Press.
Hoover E.M. & Vernon R. (1959), “Anatomy of a metropolis”, Cambridge MA.: Harvard University Press.
Isard W, (1956) “Location and Space Economy” (MIT Press, Cambridge, MA)”.
Jacobs J. (1969), “The economy of cities”, London: Johnatan Cape.
Jacobs J. (1961), “The death and life of great American cities”, New York: Random House.
Johansson, B. & Quigley J M, (2004), “Agglomeration and networks in spatial economies” Papers in Regional Science, 83 165-176.
Kloosterman, R.C. & Musterdm S. (2001), “The Polycentric Urban Region: Towards a Research Agenda” Urban Studies, 38, Pp.  623-633
Lambooy, J. (1998), “Polynucleation and economic development: the Randstad”, European planning studies, 6(4), Pp. 457466.
Lambregts, B., (2006), Polycentrism: boon or barrier to metropolitan competitiveness? The case of the Randstad Holland, Built Environment, 32, Pp. 114-123.
Lazzeretti, L.; Boix R. & Capone F. (2008), “Do creative industries cluster? Mapping creative local production systems in Italy and Spain”, Industry and Innovation, Vol. 15 (5), Pp. 549-567.
Lee, B., & Gordon, P. (2007), “Urban spatial structure and economic growth in US Metropolitan Areas”, Paper presented at the 46th annual meeting of the Western Regional Science Association”, Newport Beach, CA.
Marshall, A. (1920), “Principles of economics”, London: Macmillan, First edition 1890.
Meijers, E.J, (2005), “Polycentric Urban Regions and the Quest for Synergy: Is a Network of Cities More than the Sum of the Parts?” Urban Studies, 42, Pp. 765-781.
Meijers, E., (2007), “Clones or complements? The division of labour between the main cities of the Randstad, the Flemish diamond and the RheinRuhr area”, Regional Studies, 41, Pp. 889-900.
Meijers, E.J, (2008), “Summing small cities does not make a large city: Polycentric Urban Regions and the provision of Cultural, Leisure and Sports Amenities” Urban Studies, 45, Pp.  2323-2342.
Meijers, E. & Burger, M.J., (2010), “Spatial structure and productivity in US metropolitan areas”, Environment and Planning A, 42: 1383-1402.
Ohlin, B. (1933), “Interregional and International Trade”, Cambridge MA: Harvard University Press.
Oort van, F.G, (2004), “Urban Growth and Innovation”, Spatially Bounded Externalities in the Netherlands (Ashgate, Aldershot).
Parr, J.B. (2002), “Agglomeration economies: ambiguities and confusions”, Environment and Planning, A 34, 717-731 33.
Parr, J.B, (2004), “The Polycentric Urban Region: A Closer Inspection” Regional Studies, 38, Pp. 231-240.
Parr, J.B, (2008), “Cities and regions: problems and potentials” Environment and Planning, A 40, Pp. 3009-3026.
Priemus, H., (1994), “Planning the Randstad: between economic growth and sustainability”, Urban Studies, 31, Pp. 509-534.
Siegel, P.; Johnson T, & Alwang J, (1995) “Regional Economic Diversity and Diversification” Growth and Change 26, Pp. 261-284.
Schwanen, T.; Dieleman, F.M. & Dijst, M.J., (2004), “The impact of metropolitan structure on commute behavior in the Netherlands: a multilevel approach”, Growth and Change, 35: 304-334.
Turok, I. & Bailey, N., (2004), “The theory of polynuclear urban regions and its application to Central Scotland”, ‎European Planning Studies, 12, Pp. 371-389. ‎
Veneri, P. & Burgalassi, David (2010). “Questioning polycentric development and its effects: issues of definition and measurement for the Italian NUTS 2 Regions”, MPRA Paper 26410, University Library of Munich, Germany
Veneri, P. (2010), “Urban polycentricity and the costs of commuting: evidence from Italian metropolitan areas”, Growth and Change, 41(3), Pp. 403-429.
Veneri. P, & Burgalassi, D., (2011), “Spatial structure and productivity in Italian NUTS-3 Regions”, Universita Politecnica Delle Marche, Quaderno Di Ricerca, No. 364.
Weber A. (1929), “Theory of the Location of Industries”, Chicago: The University of Chicago Press.
جغرافیا و برنامه‌ریزی
دوره 21، شماره 60 - شماره پیاپی 60
شهریور 1396
صفحه 197-220
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار