نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• قاسم عزیزی ¹
• نیما فریدمجتهدی ²
• فائزه شعبان زاده ³
• سمانه نگاه ⁴
• حسن عابد ⁵

¹ دکتری آب‌وهواشناس، دانشیارآب‌وهواشناسی دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری آب‌وهواشناسی دانشگاه تهران،کارشناس تحقیقات کاربردی اداره کل هواشناسی استان گیلان

³ کارشناس‌ارشد آب‌و‌هواشناسی،کارشناس اداره کل هواشناسی گیلان

⁴ دکتری هواشناسی، کارشناس تحقیقات کاربردی اداره کل هواشناسی استان گیلان

⁵ کارشناس‌ارشد آب‌وهواشناس،رئیس واحد تحقیقات اداره کل هواشناسی گیلان

چکیده

 در این مقاله سعی شده اثر واداشت‌های محیطی شامل توپوگرافی، تندی و جهت شیب، شکل و روند ناهمواری در شکل‌گیری رژیم باد واقع در رشته‌کوه البرز (البرز غربی) مورد توجه قرار گیرد. رژیم بادهای کوهستانی بر شرایط آب‌وهوایی مناطق کوهستانی اثر بسیار زیادی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های ساعتی تندی و جهت باد و برازش و تحلیل شرایط توپوگرافیک با مبانی نظری انجام شده‌است. به طوری‌که آشکار شد، ایستگاه همدید ماسوله، یکی‌از بهترین نمونه‌ ایستگاه‌های کوهستانی ایران جهت مطالعه در زمینه‌ آب‌وهواشناسی کوهستان محسوب می‌شود. موقعیت قرارگیری مناسب این ایستگاه در میانۀ دامنه، منطقه را تحت تاثیر سازوکار باد دامنه‌ای (باد فراشیب-فروشیب یا نسیم کوه-دره) قرار داده‌است. موقعیت ایستگاه دیلمان در دامنة جنوبی رشته‌کوه البرز در یک موقعیت فروافتاده، تاثیر مهمی بر کاهش تندی باد در این ایستگاه داشته‌است. سازوکار رخ‌داد باد در این ایستگاه از نوع باد کوهستانی امتداد دره است. باد نائب غالب دیلمان، شمال-شمال‌غربی است که با‌توجه‌به رفتار روزانه و فصلی و موقعیت قرارگیری دریای کاسپین و کوهستان نشان از تحت‌تاثیر قرارگرفتن منطقه از سامانة نسیم دریا- خشکی(کوهستان) دارد. رفتار ایستگاه کوهستانی جیرنده نمونه‌ای منحصر‌به‌فرد از تلفیق تاثیر عمیق اما غیرمحسوس شکل و روند کشیدگی کوهستان بر پدیده‌های جوی کوهستان است. قرارگیری در دامنة جنوبی البرز، شرایط مساعد جهت رخ‌داد باد دامنه‌ای در این منطقه فراهم کرده‌است با‌این‌حال، کشیدگی درة سیاه‌رود توتکابن که درة وسیع و منشعب شده از درة سفیدرود است شرایط را برای نفوذ باد برخواسته به شکل نسیم دریا-خشکی (باد منجیل) فراهم کرده‌است. همین مسئله سبب اضمحلال اثر باد‌های محلی شبانه‌روزی کوهستانی در جیرنده شده‌است.

کلیدواژه‌ها

• رژیم باد کوهستانی
• باد دامنه‌
• باد امتداد دره
• باد دریا-کوهستان
• رشته‌کوه البرز غربی

موضوعات

• آب و هواشناسی

عنوان مقاله [English]

Analysis of wind behavior by environmental forcing in the western Alborz mountainous stations

نویسندگان [English]

• Ghasem Azizi ¹
• Nima Farid Mojtahedi ²
• Faezeh shabanzadeh ³
• Samaneh Negah ⁴
• Hasan Abed ⁵

¹ Ph.D. Ph.D., Ph.D., Ph.D., Ph.D., Ph.D., Associate Professor, University of Tehran

² Ph.D. Student of Aerology, University of Tehran, Applied Research Center of Guilan Province Meteorological Office

³ Specialist in aerology, expert of the Gilan Meteorological Administration

⁴ Ph.D., Meteorology, Applied Research Expert at Meteorological Administration of Guilan Province

⁵ He is a specialist in weather forecasting, head of research department at Gilan Meteorological Bureau

چکیده [English]

In this research, effect of environmental forcing like topography, direction and sharpness of slope, shape and trend of topography on wind regime formation have been studied in mountainous stations of gilan. The regime of mountainous winds has major effects on the air conditions in mountain regions. This research had been done using hourly data of wind speed and wind direction and also analysis and fitness of topography conditions with theoretical fundamental of research. So it was observed that Masouleh station is one of the best mountains stations in the subject of mountains climatology. Suitable location of this station in the middle slope caused to affected region by upslope wind and down slope wind (katabatic and anabatic winds). Location of Deylaman station on southern slopes of Alborz Mountains had important effect on wind speed decreasing. Wind occurrence mechanism is Mountain wind type along vallay in Deylaman station. Secondary dominant wind was north-northwest thus daily and seasonal behaviors of wind and location of Caspian Sea and Alborz Mountain represent affecting the region by sea-land breeze system. Jirandeh station’s behavior is as an exclusive mountainous station that indicated deep combination but imperceptible influence of the mountain on atmospheric phenomena in Mountains range. Position of station on southern slope provided appropriate conditions to form slope wind occurrence in this region. However stretching of Totkabon- siahrood valley as a wide valley that is branching of sefidrood valley provided appropriate conditions to influx sea-breeze wind. This condition caused destruction of local mountain wind effects during day and night.

کلیدواژه‌ها [English]

• mountainous wind regime
• slope wind
• Sea- Mountains wind
• western Alborz Mountains