ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
لطف اله ملکی معصوم آباد؛ بهروز نظافت تکله
چکیده
هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیل‌های ژئوتوریستی و میراث زمین‌شناسی (ژئوسایت‌ها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس میباشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه ...
بیشتر
هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیل‌های ژئوتوریستی و میراث زمین‌شناسی (ژئوسایت‌ها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس میباشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه عرض شمالی و همچنین 48 درجه و 1 دقیقه تا 48 درجه و 54 دقیقه طول شرقی واقع شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف توصیفی-تحلیلی-کاربری است.
روش پژوهش: برای ارزیابی مناطق موردمطالعه از مدل‌های فیولت که مناطق ژئوتوریستی را بر اساس چهار معیار منشأ شکل‌گیری، پراکندگی جغرافیایی، گردشگری و وضعیت دسترسی موردبررسی قرار میدهد؛ مدل کوبالیکوا که بیشتر بر معیارهای علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و افزوده تأکید دارد و در نهایت مدل زوروس که مناطق مورد مطالعه را در سه بخش ارزش علمی-آموزشی، ارزش‌های حفاظتی و ارزش قابلیت استفاده مورد ارزیابی قرار میدهد، استفاده شده است.
نتایج: بر اساس نتایج به دست آمده از مدل فیولت، روستای کزج در نرخ‌های مدیریتی و گردشگری به ترتیب با کسب امتیازات 68/0 و 65/0 در شرایط مطلوب مدیریتی و گردشگری قرار دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل کوبالیکوا روستای کزج با کسب امتیاز 75/11 از مجموعه امتیاز 18 دارای شرایط مطلوب برای گسترش صنعت گردشگری روستایی در منطقه است. همچنین طبق نتایج به دست آمده از مدل زوروس روستای کزج با کسب امتیاز 5/61 از مجموعه امتیاز 100 در بین روستاهای ژئوتوریستی موردمطالعه رتبه اول را به خود اختصاص داده است و دارای قابلیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی متعدد است.
نتیجه‌گیری: بنابراین نتیجه گیری می‌گردد روستای کزج به دلیل داشتن جاذبه‌های ژئومورفولوژیکی و نمای پلکانی جزو روستاهای نادر در منطقه بوده و توانمندی بالایی در جهت جذب گردشگر را داراست.
برنامه ریزی شهری
عباس معروف نژاد؛ ابراهیم امیری؛ ولی کاووسی قافی
چکیده
کاربری ورزشی در زمره‌ی کاربری‌هایی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و لزوم توجه به آن در فضای شهرها بسیار حائز اهمیت است. استقرار مناسب فضاهای ورزشی و ایجاد آنها متضمن سلامت افراد جامعه و همچنین در دسترس بودن این فضاها برای همه شهروندان به عنوان یک ضرورت اساسی به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل وضعیت اماکن و کاربریهای ورزشی ...
بیشتر
کاربری ورزشی در زمره‌ی کاربری‌هایی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و لزوم توجه به آن در فضای شهرها بسیار حائز اهمیت است. استقرار مناسب فضاهای ورزشی و ایجاد آنها متضمن سلامت افراد جامعه و همچنین در دسترس بودن این فضاها برای همه شهروندان به عنوان یک ضرورت اساسی به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل وضعیت اماکن و کاربریهای ورزشی در شهر ایذه می پردازد. روش تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانه ای، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش،کارشناسان خبره در حوزه شهری و ورزش این شهر می باشد، حجم نمونه از طریق روش تخمین شخصی و27نفر در نظر گرفته شده است، جهت تحلیل داده ها از مدل ویلیامسون و آزمونone Sample-Test استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد:میانگین شاخص ویلیامسون برای شهر ایذه عدد 21/0 می باشد که کمبود و توزیع نامناسب کاربری و فضای ورزشی را در این شهر نشان می دهد. همچنین بر اساس آزمون t ؛ وضعیت تعداد اماکن ورزشی (سالن) با 819/2- ، وضعیت برگزاری مسابقات ورزشی در سطح محلات با 787/2- ، توزیع مناسب کاربری های ورزشی در سطح شهر با 767/2- ، وضعیت ادوات ورزشی در سطح پارک ها و بوستان های شهر با 760/2- به ترتیب دارای شدیدترین عدم رضایت بوده درحالی که مولفه های؛ وضعیت استقبال خیرین در جهت ساخت اماکن ورزشی در سطح شهر با 01/1- ، وضعیت همکاری مالی دوایر دولتی و نیمه دولتی با بخش ورزشی شهر با 023/1- ، وضعیت فعالیت های ورزشی از بعد سلامت در سطح داویر دولتی و نیمه دولتی شهر با 03/1- ، در این زمینه شدت کمتری در عدم رضایت داشتند.
آب و هواشناسی
محمد امیدفر؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده؛ بهروز ساری صراف
چکیده
با توجه به معضل کاهش مستمر حجم آب دریاچه ارومیه، شناسایی دقیق توزیع زمانی ـ مکانی بارشهای محدوده حوضه آبریزدریاچه ارومیه از نقطه نظرهای اقلیمشناسی و هیدرولوژیکی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. رادارهای داپلر یکی از فناوریهای جدید سنجش از دورفعال است که در سالهای اخیر اطلاعات با ارزشی از ویژگیهای ابر (نمایه ...
بیشتر
با توجه به معضل کاهش مستمر حجم آب دریاچه ارومیه، شناسایی دقیق توزیع زمانی ـ مکانی بارشهای محدوده حوضه آبریزدریاچه ارومیه از نقطه نظرهای اقلیمشناسی و هیدرولوژیکی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. رادارهای داپلر یکی از فناوریهای جدید سنجش از دورفعال است که در سالهای اخیر اطلاعات با ارزشی از ویژگیهای ابر (نمایه سهبعدی، اندازه و نوع ذرات) و انواع بارشهای ناشی از آن ارائه میدهد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی کارایی و مزایای کاربردی استفاده از رادارهای داپلری در مطالعه و تحلیل بارشهای شدید حوضه دریاچه ارومیه میباشد. برای این کار، به عنوان نمونه خروجی محصول برآورد بارش تجمعی رادار تبریز، با دادههای اندازهگیری شده ایستگاههای سینوپتیک، در روزهای 29-22 مهر ماه 1393مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان داد رادار داپلر میتواند با دقت نسبتا بالا و دید وسیع، ابزار مناسبی در جهت برآورد بارش باشد، اما در مناطق کوهستانی و مرتفع (مانند منطقه مورد مطالعه)، با توجه به اثر مسدودکنندگی امواج، در برخی نواحی مقدار خطا حتی تا100درصد نیز افزایش مییابد. البته این مشکل را میتوان با استفاده از روشهای درونیابی فضایی، به کمک اطلاعات سایر نقاطی که دارای دقت برآورد قابل قبول هستند مرتفع نموده و اطلاعات بدست آمده را به عنوان جایگزین مناسبی برای نقاط صعب العبور و فاقد ایستگاه، در مطالعات مدیریت منابع آب استفاده نمود.
برنامه ریزی شهری
رسول قربانی؛ مهدیه طاهونی؛ ناصر قادری
چکیده
حدوده‌ی موردمطالعه در این پژوهش شهر سردرود هست نوع تحقیق کاربردی – توسعه‌ای و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده‌ها و اطلاعات موردنیاز به‌صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در این تحقیق که باهدف ارزیابی تأثیرات کلانشهر تبریز بر ساختار فضایی–کالبدی شهر سردرود هست، از مدل‌های کمی در جهت تحول فرم فضایی–کالبدی شهر ...
بیشتر
حدوده‌ی موردمطالعه در این پژوهش شهر سردرود هست نوع تحقیق کاربردی – توسعه‌ای و روش تحقیق تحلیلی – تطبیقی است که داده‌ها و اطلاعات موردنیاز به‌صورت اسنادی و میدانی تهیه گردیده است. در این تحقیق که باهدف ارزیابی تأثیرات کلانشهر تبریز بر ساختار فضایی–کالبدی شهر سردرود هست، از مدل‌های کمی در جهت تحول فرم فضایی–کالبدی شهر استفاده‌شده است. بر اساس دیاگرام بوژوگارنیه نقش شهر سردرود در سال 1375 صنعتی بوده درحالی‌که در سال 1390-1385 نقش بازرگانی را برعهده‌گرفته است. با مقایسه جایگاه بخش‌های مختلف اقتصادی شهر سردرود نسبت به استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل تغییر سهم، نرخ رشد کل اقتصاد مرجع برای سالهای 1385-1375 برابر 6/1 و ساختار اقتصادی استان در طی دوره مذکور همواره منفی و دارای روند نزولی بوده است و ضریب اشتغال در بخش‌های کشاورزی برابر 12/0، صنعت 04/0- خدمات معادل 1/1 هست؛ و با بررسی تغییرات بخش‌های اقتصادی شهر سردرود بر اساس مدل ایزارد تنها بخش خدمات در سطح شهر در مقایسه با ضریب مشابه آن در سطح استان بالاتر 6/252 در مقابل 3/137 درصد است؛ و نتایج به‌دست‌آمده از اندازهگیری مدل‌های فضایی – کالبدی نشان‌دهنده این است که فرم شهر به سمت پراکنش شهری پیش رفته و می‌رود و مقادیر شاخص‌ها در سال 1378 و 1390 به ترتیب بدین‌صورت است: (آنتروپی نسبی =85/0، جینی= 35/0، موران =03/0، گری =05/0) و (آنتروپی نسبی =91/0، جینی= 36/0، موران =01/0، گری =99/1)؛ که موجب از بین رفتن زمین‌های کشاورزی و باغات شده است به‌طوری‌که در شهر سردرود در سال 1378 سهم باغات و اراضی کشاورزی 2/65 بوده و در سال 1390 به 35/26 درصد رسیده است و نتایج تحلیل مسیر با مقدار 223/0= 2R نشان میدهد که مهاجرت (44/0)، رشد طبیعی (29/0)، نزدیکی به کلانشهر تبریز (31/0)، شرایط و وضعیت خود مکان برابر با (37/0) و درنهایت عوامل اقتصادی (67/0) درصد در تحولات فضایی – کالبدی شهر تأثیرگذار هستند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
جواد یوسفی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 329-346
چکیده
جاذبه‌های گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامهریزی توسعه گردشگری به شمار میآیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبههاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبه‌های گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبه‌های تاریخی شهر ...
بیشتر
جاذبه‌های گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامهریزی توسعه گردشگری به شمار میآیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبههاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبه‌های گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبه‌های تاریخی شهر بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مقیاس سنجش طیف لیکرت پنج گزینهای میباشد. جامعه آماری گردشگران شهر بیرجند است که از میان آنها تعداد 106 نفر به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون ویلکاکسون، بین میانه اهمیت و عملکرد جاذبهها از دیدگاه گردشگران تنها در «عمارت اکبریه» و «مسجد جامع چهار درخت» شکاف معنیداری وجود ندارد. از میان 13 اثر تاریخی مورد مطالعه، جاذبه‌های «حسینه نواب»، «خانه آراسته، عمارت معصومیه» و «عمارت رحیم آباد» از نظر اهمیت به ترتیب در رتبههای 1 تا 3 قرار گرفتند و از جهت عملکرد، سه جاذبه «خانه آراسته»، «عمارت شوکتآباد»، و «حسینیه نواب» بیشترین رضایت گردشگران را ایجاد کردهاند. نتایج تحلیل اهمیت – عملکرد نیز نشان داد جاذبه‌های «عمارت رحیمآباد»، «پست قدیم»، «مدرسه شوکتیه» و «عمارت معصومیه» به دلیل اهمیت بالا و عملکرد ضعیف باید در اولویت توجه در برنامهریزی توسعه گردشگری قرار گیرند و سازمانهای دولتی متولی باید در بودجهبندی و تخصیص منابع برای این جاذبهها اولویت راهبردی و عملیاتی قائل شوند. در مورد جاذبه‌های عمارت اکبریه، خانه شریف، مسجد جامع چهاردرخت، ارگ کلاهفرنگی، ارگ بهارستان و قلعه بیرجند که اهمیتشان کم ارزیابی شدهاست مهمترین راهبرد برای دستاندرکاران اطلاعرسانی و تبلیغات برای معرفی هر چه بهتر این جاذبهها توصیه میشود.
برنامه ریزی روستایی
حمدالله سجاسی قیداری
چکیده
در مطالعه حاضر تلاش شده تا با بهرهگیری از مفاهیم نظری به تبیین مفهوم کیفیت محیطی در مناطق روستایی پرداخته و در ادامه از طریق معیارها و شاخصهای کیفیت محیطی به ارزیابی اثرات اجرای طرحهای هادی بر روی کیفیت محیطی در مناطق روستایی بپردازد. روش‌شناسی تحقیق از نوع کتابخانهای و تجربی است که با استفاده از مطالعه پیمایشی و تمام شماری ...
بیشتر
در مطالعه حاضر تلاش شده تا با بهرهگیری از مفاهیم نظری به تبیین مفهوم کیفیت محیطی در مناطق روستایی پرداخته و در ادامه از طریق معیارها و شاخصهای کیفیت محیطی به ارزیابی اثرات اجرای طرحهای هادی بر روی کیفیت محیطی در مناطق روستایی بپردازد. روش‌شناسی تحقیق از نوع کتابخانهای و تجربی است که با استفاده از مطالعه پیمایشی و تمام شماری 17 روستای دارای طرح هادی در دهستان فندرسک شمالی و جنوبی شهرستان رامیان در قالب 359 نمونه سرپرست خانوار انجام شد. نتایج بهدست آمده نشان داده که بیشترین اثرات اجرای طرحهای هادی روستایی در مؤلفههای سه گانه کیفیت محیطی روستاها، مربوط به مؤلفه فرمی 438/0 بوده و کمترین آن مربوط به مؤلفه کارکردی 288/0 می باشد. لذا میتوان استدلال کرد که طرحهای هادی عمدتاً با رویکرد فرمی انجام شده و اثرگذاری شکلی آن بیشتر از اثرات و تغییرات کارکردی در روستاها میباشد.
اصغر ضرابی؛ میثم رضائی؛ بهنام نادری؛ بهروز کریمی
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 207-234
چکیده
بهدنبال افزایش مهاجرت‌ها و رشد جمعیت شهری در جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، کاربری اراضی شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که میتوان با تخصیص صحیح زمین به کاربریهای مورد نیاز شهری اهداف اصلی برنامهریزی شهری یعنی سلامت، زیبایی، آسایش و... را تضمین نمود. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بررسی ویژگیهای شهر کازرون، ...
بیشتر
بهدنبال افزایش مهاجرت‌ها و رشد جمعیت شهری در جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، کاربری اراضی شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که میتوان با تخصیص صحیح زمین به کاربریهای مورد نیاز شهری اهداف اصلی برنامهریزی شهری یعنی سلامت، زیبایی، آسایش و... را تضمین نمود. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بررسی ویژگیهای شهر کازرون، کاربری اراضی این شهر از نظر توزیع فضایی، مکان‌یابی، سرانه کاربریها و... مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و با سرانههای استاندارد متداول در طرحهای شهری تطبیق داده شود و با توجه به مشکلات موجود پیشنهادهای اساسی در این زمینه ارایه گردد. روش تحقیق در پژوهش حاضر ترکیبی از روشهای تحقیق توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مشاهده میدانی، مطالعات کتابخانهای و نقشه 2000/1 و 25000/1 شهر کازرون بهدست آمده است. در ادامه با بررسی کمی وضع موجود (1385) کاربری اراضی شهر کازرون مشخص گردید بعضی از کاربریها مانند کاربری فضای سبز و کاربری حمل و نقل و انبارداری و...، از نظر سرانه دارای کمبود محسوسی میباشند. همچنین به مشکلاتی مانند توزیع فضایی نامطلوب و عدم رعایت اهداف اصلی برنامهریزی مانند عدم رعایت سازگاری کاربریها پی برده شد. بنابراین با توجه به مشکلات موجود و بر اساس آیندهنگری جمعیتی برای افق زمانی 1400، مساحت مورد نیاز برای هرکدام از کاربریها در وضع موجود و سال 1400 برآورد گردیده و با استفاده از مدل‌های AHP و همپوشانی شاخص‌ها (Overlay) در محیط GIS، محدودههای مناسب جهت ایجاد کاربریهای جدید پیشنهاد شده است.
رسول قربانی؛ محمد جام کسری؛ ملیحه میرزابکی
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 191-216
چکیده
طرحهای جامع شهری مهمترین ابزار هدایت و ساماندهی نظاممند شهرها، آشکارترین نمود شهرسازی نوین در ایران محسوب میشوند که از اواسط دهه1340 شمسی در مواجهه با نارساییهای کالبدی- فضایی شهرهای کشور بهکار گرفته شدند و علیرغم نزدیک به نیم قرن سابقه طرحهای توسعه شهری و فراز و نشیبهایی که در تهیه و اجرای این طرحها وجود ...
بیشتر
طرحهای جامع شهری مهمترین ابزار هدایت و ساماندهی نظاممند شهرها، آشکارترین نمود شهرسازی نوین در ایران محسوب میشوند که از اواسط دهه1340 شمسی در مواجهه با نارساییهای کالبدی- فضایی شهرهای کشور بهکار گرفته شدند و علیرغم نزدیک به نیم قرن سابقه طرحهای توسعه شهری و فراز و نشیبهایی که در تهیه و اجرای این طرحها وجود داشته، فرایند ارزیابی به مثابه ابزاری مدیریتی در راستای تحقق اهداف و موفقیت طرحهای جامع تاکنون جایگاه مناسب و لازم را در نظام برنامهریزی نیافته است.
بنـابراین، نـقاط قوت و ضعف آنها بهطور عـلمی شناسایی نشده و بازخورد آن در نظام برنامهریزی انعکاس نیافته و علیرغم تداوم تهیه طرحهای مختلف شهری، کمبودهای مزبور که ناشی از حلقه مفقوده ارزیابی در فرایند برنامهریزی کشور است، همچنان پابرجا مانده است. بنابراین، برای نیل به یک برنامهریزی پویا، مستمر، منعطف و مبتنی بر واقعیات، ارزیابی طرحهای توسعه شهری گامی است ضروری که نمیتوان اهمیت آن را نادیده گرفت.
مقاله حاضر به منظور بررسی نارسایی طرحهای جامع شهری در رسیدن به اهداف و ارزیابی تحققپذیری آنها به رشته تحریر درآمده است. در این تحقیق، سعی شده از شیوهای جدید در ارزیابی طرحهای جامع استفاده شود. در این شیوه با استفاده از روش ارزیابی تحلیل دستیابی به اهداف (Goal-Achievement analysis) و با بهرهگیری از دانش و ابزار سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS)، علاوه بر استفاده از روش انطباق سرانهای، به تطبیق مکانی و مغایرتهای صورت گرفته در تحقق اهداف کالبدی نیز پرداخته شده است.
نتایج تحقیق بیانگر آنست که گسترش شهر در طول دوره طرح در ابعاد مختلف اعم از محدوده، جهات توسعه، استقرار مکانی کاربریها، تراکمهای شهری از پیشنهادات طرح تخطی نموده و سازمان اجرایی ناظر برآن نتوانسته است گسترش شهر را با پیشنهادات طرح منطبق سازد.
