برنامه ریزی شهری
مریم آزادبخت؛ مجتبی جهانی فر
چکیده
احساس بیگانگی شکل‌گیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیط‌های اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق می‌کنند. فضاهای شهری و ویژگی‌های آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی می‌کند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌ای که بر احساس ...
بیشتر
احساس بیگانگی شکل‌گیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیط‌های اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق می‌کنند. فضاهای شهری و ویژگی‌های آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی می‌کند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌ای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبه‌های عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند بررسی گردید. یافته‌های کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بی‌کیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهم‌ترین علت‌های بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آن‌ها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم می‌کنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخله‌هایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحی‌های شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر می‌پذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوت‌های فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترس‌پذیری شهر این امکان را فراهم می‌کند که شهروندان در یک فضای شهری زیست‌پذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.
