برنامه ریزی شهری
سجاد رجبی؛ رضا ولی زاده؛ داریوش ستارزاده؛ علی پناهی؛ قربان محبوبی
چکیده
ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساختها در شهر و بخصوص در کلانشهرها میشود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات میشود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوهی ...
بیشتر
ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساختها در شهر و بخصوص در کلانشهرها میشود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات میشود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوهی توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلانشهر تبریز انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، نظری – کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش مطالعه، توصیفی – تحلیلی میباشد. اطلاعات مورد نیاز نیز به دو صورت کتابخانهای و میدانی به دست آمده است. تجزیهوتحلیل دادههای پژوهش نشان داد که مناطق 6 و 8 دارای بالاترین امتیاز و مناطق 5 و 4 امتیاز پایینتری دارند. همچنین تحلیل دادهها با استفاده از مدلهای ویکور، تاپسیس و پرومته منجر به تغییر اولویت مناطق مختلف از نظر معیارهای عدالت اجتماعی گردید و برای رفع اختلاف موجود بین مناطق از روش ادغام کاپلند استفاده شد. با توجه به یافتههای پژوهش میتوان گفت که کسب امتیاز زیاد برخی از مناطق ناشی از کارکرد اقتصادی و تجاری آنها بوده است و این امر ضرورت توجه به تمامی ابعاد بهداشتی، فضای سبز، آموزش، تجهیزات و تأسیسات شهری را نیز ضروری میکند تا کمیت و کیفیت دسترسی به شاخصهای عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز تقویت گردد.
برنامه ریزی شهری
زهرا عبدالهی ترکمانی؛ محمد حسن یزدانی؛ ابوالفضل قنبری
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 207-266
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تعادل یا عدم تعادل ساختار فضایی کلانشهر تبریز بر اساس هستههای عملکردی میباشد. روش تحقیق انجام پژوهش توصیفی و از نوع علی- همبستگی میباشد. ابزارگردآوری اطلاعات و دادهها به صورت کتابخانهای بوده است. دادهها شامل فعالیتهای شهری میباشند که از سرشماری کارگاههای کشور استخراج شده ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی تعادل یا عدم تعادل ساختار فضایی کلانشهر تبریز بر اساس هستههای عملکردی میباشد. روش تحقیق انجام پژوهش توصیفی و از نوع علی- همبستگی میباشد. ابزارگردآوری اطلاعات و دادهها به صورت کتابخانهای بوده است. دادهها شامل فعالیتهای شهری میباشند که از سرشماری کارگاههای کشور استخراج شده است. تعداد شاخصهای فعالیتها 25 مورد بود که در 5 شاخص اصلی صنعتی- تولیدی، تجاری، اداری- مالی، خدماتی و تفریحی - گردشگری گنجانده شده است واین پنج مولفه به عنوان هستههای عملکردی کلانشهر در نظر گرفته شدهاند. برای تحلیل توزیع هستههای عملکردی فعالیتها و جمعیت در سطح کلانشهر تبریز از روش تخمین تراکم کرنل، برای تحلیل الگوهای فضایی از مرکز میانگین و بیضی انحراف معیار، برای مدلسازی همبستگیهای فضایی از رگرسیون وزنی جغرافیای و رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که الگوهای فضایی هستههای عملکردی به صورت تک هسته ای می باشد و ساختار فضایی شهر تبریز به صورت تک قطبی و تمایل به مرکز شهر می باشد. شهر تبریز در سیر تحول خود هنوز با شکل گیری کلانشهر چند هسته ای فاصله زیادی دارد و هسته های فرعی هنوز نتوانستهاند در جذب فعالیتها و جمعیت موفق عمل کنند. نتایج همبستگی فضایی نیز نشان میدهد که ارتباط مثبتی بین هستههای عملکردی و توزیع جمعیت وجود دارد و تقویت هسته های عملکردی باعث تمرکز جمعیت به ویژه در مرکز شهر خواهد شد.
برنامه ریزی شهری
علی موحد؛ زهرا صحراییان؛ محمد سلیمانی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 265-284
چکیده
از ابتدای قرن حاضر تاکنون، تحولات شهرنشینی و دگرگونیهای کالبدی آن، نتاج نامطلوبی بر ساختار شهر ایرانی داشته است، به گونهای که شهر کنونی بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اولیه خود، مظهری از همگسیختگی، توسعه ناموزون و نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی است. بنابراین، بررسی دگرگونیهای ساختار فضایی- کالبدی محیطهای ...
بیشتر
از ابتدای قرن حاضر تاکنون، تحولات شهرنشینی و دگرگونیهای کالبدی آن، نتاج نامطلوبی بر ساختار شهر ایرانی داشته است، به گونهای که شهر کنونی بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اولیه خود، مظهری از همگسیختگی، توسعه ناموزون و نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی است. بنابراین، بررسی دگرگونیهای ساختار فضایی- کالبدی محیطهای شهری و هدایت آنها به سوی همسازی و تعادل فضایی، در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی و اقتصادی امری ضروری است و از ناپایداری و نابرابری فضایی جلوگیری میشود. از این رو در این مقاله، به بررسی رابطۀ میان رشد پراکنده شهری و ساختار فضایی شهر پرداخته شده است. نوع پژوهش توصیفی - تحلیلی است، که به منظور بررسی میزان رشد پراکنده شهری با استفاده از20 شاخص و انجام روش تحلیل عاملی در 111محله شهر شیراز، در نهایت بر اساس7عامل (تراکم، قطعات ساختمانی، دسترسی، اختلاط کاربری، مرکزیت، بیقاعدگی نواحی ساخته شده و فضای فعالیت)، بررسی و در محیط Spss مورد تحلیل قرار گرفت، همچنین برای تحلیل ساختار فضایی شهر، با استفاده از روش چیدمان فضا نقشه خطی در محیط Depthmap تهیه گردید. نتایج نشان میدهد، ارتباط معنادار و معکوسی میان ارزش همپیوندی ساختار فضایی و رشد پراکنده شهر شیراز وجود دارد. به طوری که مقدارضریب همبستگی پیرسون(623/0-) و مقدار معیار تصمیم(sig.) 0.00 میباشد. بر این اساس محلاتی که دارای ارزش همپیوندی بالایی هستند، پیوند مناسبی با ساختار فضایی کل شهر دارند و بدون رشد پراکنده میباشند و محلاتی که ترکیببندی شبکه معابر و ساختار فضایی آنها با شهر همپیوند نبوده، دچار جداافتادگی فضایی گشته و رشد پراکنده شهری را به دنبال داشتهاند.
برنامه ریزی شهری
صدیقه لطفی؛ مجتبی شهابی شهمیری؛ ساسان روشن
چکیده
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، ادبیات گستردهای پیرامون ساختار فضایی مناطق کلانشهری و پیامدهای اقتصادی آن با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و صرفههای تجمع بهوجود آمده است. مدافعان مناطق چندمرکزی ادعا میکنند که این مناطق میتوانند با ایجاد تعادل بین صرفهها و عدم صرفههای مقیاس مزایای رقابتی ویژهای را نسبت به مناطق تکمرکزی خلق کنند، در حالی که از تمرکز بیش از اندازه و ازدحام مناطق رقیب جلوگیری میکند. با این وجود مطالعات اندکی وجود دارند که این انگاشتها را بهطور تطبیقی مورد سنجش قرار داده باشند. از این رو، مقاله حاضر در پی آن است تا با مطالعه تطبیقی دو منطقه کلانشهری شیراز و مازندران مرکزی، به بررسی برخی از ادعاها مبنی بر ارتباط میان ساختار فضایی بهینه و صرفههای تجمع بپردازد. روششناسی تحقیق مبتنی بر روشهای توصیفی و تحلیل آماری مانند شاخص سیسونه- هال و هرفیندال است. نتایج تحقیق نشان میدهد ساختار فضایی منطقه با تأکید بر دو مفهوم چندمرکزیتی و پراکنش، بیانگر الگوی پراکنده و چندمرکزی مازندران مرکزی در مقابل الگوی متمرکز و تکمرکزی منطقه کلانشهری شیراز است. در این راستا، از منظر بعد مصرف، نبود شهری غالب با محیط و فرهنگی کلانشهری را باید مهمترین عامل در عدم دستیابی به صرفههای شهری تلقی کرد. این امر مانعی بر سر دستیابی به کارایی بالاتر خدمات و امکانات بهویژه سرمایهگذاری کمتر بخش خصوصی خواهد بود. با این وجود، یافتههای تحلیل از تنوع تولیدی نسبتاً برابر منطقه مازندران مرکزی در مقابل منطقه کلانشهری شیراز نشان میدهد که خود عاملی مهم در ایجاد پیوندهای مکمل در بین مراکز شهری این منطقه میباشد. همچنین، بهنظر میرسد یک الگوی چندمرکزی بدون به اشتراک گذاشتن منابع خود جهت تأمین بیشتر زیرساختها و تسهیلات در سطح منطقهای، نمیتوانند در دستیابی به صرفههای مکانی، خود را بهعنوان رقیبی نزدیک به مناطق کلانشهری تکمرکزی تعریف کند.