برنامه ریزی روستایی
سمیه عزیزی؛ فرهاد عزیزپور؛ وحید ریاحی؛ سید امیرحسین گرکانی؛ سجاد امیری
چکیده
هدف: سکونتگاههای روستایی مستقر در پیرامون شهرها پیوسته از درون و بیرون تحت تأثیر عوامل (ساختارها) و نیروهای (سازوکارها) متعدد در حال تغییر و دگرگونی هستند. در برنامهریزی سنتی فضاها (در سطوح مختلف) به ویژه روستاها، نیروهای سازنده آینده عمدتاً نیروهای سازنده گذشته در نظر گرفته میشوند و تغییرات و رویدادهای آتی چندان لحاظ نمیگردند. ...
بیشتر
هدف: سکونتگاههای روستایی مستقر در پیرامون شهرها پیوسته از درون و بیرون تحت تأثیر عوامل (ساختارها) و نیروهای (سازوکارها) متعدد در حال تغییر و دگرگونی هستند. در برنامهریزی سنتی فضاها (در سطوح مختلف) به ویژه روستاها، نیروهای سازنده آینده عمدتاً نیروهای سازنده گذشته در نظر گرفته میشوند و تغییرات و رویدادهای آتی چندان لحاظ نمیگردند. حال آنکه نیروهای پیشران که آینده را میسازند گاهی همراه با عدم قطعیتاند و میتوانند آینده پدیده مورد بررسی را تحت تأثیر قرار دهند. پژوهش حاضر با رویکرد آیندهنگاری هدف خود را شناخت آیندههای پیشروی سکونتگاههای روستایی ناحیه شهریار قرار داده است.
روش پژوهش: مطالعه بر اساس هدف، کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. روششناسی از نوع ترکیبی ( کیفی-کمی) است. در بخش کیفی به منظور شناسایی عوامل و نیروهای پیشران و عدم قطعیتها از مشاهده و مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی با هدف اولویتبندی و امتیازدهی پیشرانها از پرسشنامه استفاده گردید.
یافتهها: بر اساس یافتهها پایین بودن ظرفیت نهادی، رانت قدرت در نظام سیاستگذاری و برنامهریزی، توسعه اقتصاد صنعتی، رشد سوداگری زمین، پسزدگی جمعیتی کلانشهر تهران و مجاورت فضایی با کلانشهر از میان 18 عامل، به عنوان پیشرانهای اصلی مؤثر بر آینده روستاهای پیرامون شهرها شناسایی شدند. با توجه به 12 حالت محتمل پیشرانها، سه سناریوی توسعه فضایی پایدار، توسعه فضایی شکننده و توسعه فضایی ناپایدار به عنوان سناریوهای محتمل برای توسعه سکونتگاههای روستایی ناحیه شهریار تشخیص داده شده است.
نتیجهگیری: هر یک از این سناریوها باورپذیرند و هر کدام نیز پتانسیل تحقق دارند اما اینکه کدام یک روی دهد به برنامهریزی امروز بستگی دارد.در عرصه ادبیات داخلی و خارجی، پژوهشهای اندکی در باب سناریونگاری به طور اخص در حوزه روستاهای پیرامون کلانشهرها با رهیافت آیندهنگاری انجام شده است. مقاله پیش رو در یک رویکرد سیستمی و یکپارچه در ابعاد (محیطی-اکولوژیک، اجتماعی-فرهنگی، انسانی، اقتصادی، کالبدی-فضایی) به موضوع مورد مطالعه توجه دارد.
برنامه ریزی روستایی
عقیل خالقی؛ محمدرضا پورمحمدی
چکیده
برنامهریزی محلی سکونتگاههای روستایی موضوعی اجتنابناپذیر بوده و نیازمند آیندهنگاری و تدوین سیاستهای توسعهای مناسب در این زمینه است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ماهیت دادهها ترکیبی و به لحاظ زمان از نوع آیندهنگاری است. حجم نمونه پژوهش حاضر متشکل ...
بیشتر
برنامهریزی محلی سکونتگاههای روستایی موضوعی اجتنابناپذیر بوده و نیازمند آیندهنگاری و تدوین سیاستهای توسعهای مناسب در این زمینه است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ماهیت دادهها ترکیبی و به لحاظ زمان از نوع آیندهنگاری است. حجم نمونه پژوهش حاضر متشکل از ۳۰ نفر پانل افراد پاسخگو است. برای آیندهنگاری و پردازش ماتریس تأثیرات متقابل از روش میکمک استفاده شده است. طرحهای توسعه محلی شامل «طرحهای هادی روستایی، طرح ساماندهی مناطق روستایی، طرح تجمیع روستاهای پراکنده، طرح بهسازی، طرح ساماندهی و حفاظت از روستاهای واجد ارزش، طرح توسعه و عمران روستایی، طرح توسعه پایدار منظومههای روستایی و برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی نواحی روستایی» میباشد. با توجه به اهمیت موضوع طرحهای توسعه محلی در فضای جغرافیایی سکونتگاههای روستایی استان آذربایجان شرقی کموبیش مؤثر بودهاند که قلمرو مطالعه تحقیق را شامل میشوند. تعداد 22 متغیر تأثیرگذار و در نهایت 7 پیشران کلیدی: «ایجاد یک نظام مدیریتی واحد و مشخص برای روستاها، پتانسیل محلی در جریان برنامهریزی، طرحهای بخشی و محلی، مشارکت ذینفعان، خودکفایی منابع در یک منظومه، نقش شهرهای میانی در توسعه محلی روستایی و درنهایت الگوی اجرایی مناسب» در برنامهریزی محلی سکونتگاههای روستایی شناسایی شدند. «ایجاد یک نظام مدیریتی واحد و مشخص برای روستاها» در رتبه اول تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته و حائز اهمیت فراوان است.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ ابولفضل نعیمی پیوستی؛ حسن مسعودی
چکیده
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار ...
بیشتر
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار از تغییر و بیثباتی را فرآهم میآورد، تلاش برای معماری آینده است. در مقایسه با شیوههای سنتی برنامهریزی که برنامهریز از شرایط حال آغاز کرده و به درون آینده میرود؛ در نگاه نو به برنامهریزی، برنامهریز ابتدا با افق آینده میرود و با حضور در افق آینده و دیدهبانی حال و گذشته مسیرهای مشخص برای معماری توسعه را تعیین و تدقیق میکند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر رشد و توسعه شهر سردرود در جهت الحاق به مادرشهر تبریز و تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب تدوین شده است و در مراحل بعدی با تهیه پرسشنامه و ارائه آن به کارشناسان، شاخصهای مؤثر بر روند الحاق شهر سردرود به مادرشهر تبریز بدست آمد. با بررسی نتایج پرسشنامهها، 59 متغیر مؤثر شناسایی و با بهکارگیری نرمافزار MICMAC، 13 عامل کلیدی استخراج شد؛ و در ادامه جهت تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب، وارد نرمافزار SCENARIOWIZARD گردیدند. در نهایت، سه سناریو قوی، 13 سناریوی باورکردنی و 9999 سناریوی ضعیف بدست آمد؛ که سناریوهای ضعیف از حیطه برنامهریزی خارج میباشند و صرفاً جنبه آماری دارند. برای سناریوهای باورکردنی، 169 وضعیت محتمل مشخص گردید؛ که از این بین، تنها 68 وضعیت حالتی مطلوب دارند و وضعیتهای نامطلوب با 101 وضعیت، سیطره بیشتری داشته و این امر آینده مطلوبی را برای سیستم متصور نمیشوند. حتی در صورت وقوع سناریوهای مطلوب، باز هم سیستم با آیندهای کاملاً مطلوب رو به رو نخواهد بود.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ فریدون بابائی اقدم؛ کیومرث نعیمی
چکیده
این پژوهش با بهرهگیری از پایه فکری آیندهنگاری، جهت تبیین برنامه ریزی با رهیافت نوین آیندهنگاری در این حوزه، به شناسایی عوامل کلیدی موثر، تبیین وضعیتهای محتمل این عوامل و در نهایت تدوین سناریوهای احتمالی و شناسایی سناریوهای مطلوب موثر در وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری در شهر سنندج میپردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف بنیادی ...
بیشتر
این پژوهش با بهرهگیری از پایه فکری آیندهنگاری، جهت تبیین برنامه ریزی با رهیافت نوین آیندهنگاری در این حوزه، به شناسایی عوامل کلیدی موثر، تبیین وضعیتهای محتمل این عوامل و در نهایت تدوین سناریوهای احتمالی و شناسایی سناریوهای مطلوب موثر در وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری در شهر سنندج میپردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف بنیادی - کاربردی و از نوع ترکیبی زنجیرهای میباشد. برای جمعآوری اطلاعات از تکنیک پویش محیطی استفاده شده است. همچنین جهت تحلیل دادهها از روش تحلیل ساختاری(ABP) به وسیله نرمافزار MICMACو از روش سناریونویسی به وسیله نرمافزار SCENARIOWIZARD جهت تحلیل و تدوین سناریوها استفاده شده است. پس از جمعبندی نهایی 3 سناریو جامع ارائه شد. سناریو اول به عنوان محتملترین سناریو از مطلوبیت بالایی برخوردار نمیباشد که بیشتر ادامه دهنده وضع موجود با رشدی کند و بینابین رو داراست. سناریو دوم به عنوان مطلوبترین سناریو که نشان دهنده وضعیتهای بهتر و خوشبینانه با رشد تدریجی روبه بهبود میباشد و سومین سناریو محتمل بیشتر نشان دهنده وضعیتهای بینابین و ایستا و بحرانی میباشد. در نهایت جهت بازآفرینی پایدار باید با هدفگذاری و تدوین سیاستهای کارآمد تلاش شود که وضعیتهای مطلوب در سناریوها در آینده تحقق پیدا کند و جلوی وضعیتهای نامطلوب و بحرانی گرفته شود.
برنامه ریزی شهری
فیروز جعفری؛ عادل شری زاده
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 67-89
چکیده
پرداختن به آینده و برنامهریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامهریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیشبینی و تحلیل روندها، مشکلات بیشماری در اجرای برنامهها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بیتوجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوریهای نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر ...
بیشتر
پرداختن به آینده و برنامهریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامهریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیشبینی و تحلیل روندها، مشکلات بیشماری در اجرای برنامهها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بیتوجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوریهای نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر و یا غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات چالشهای آتی است. با عنایت به این امر، پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل تأثیرات متقاطع -که یکی از روشهای متداول و مورد پذیرش آیندهنگاری است - با بهرهگیری از نرمافزار میک مک به شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلانشهر تبریز پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی میباشد. بدین منظور ابتدا 40 مؤلفه به روش دلفی و با استفاده از پرسشنامههای تشریحی توسط کارشناسان شناسایی شدند. در مرحله بعد، ماتریس تأثیرات متقاطع برای سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر طراحی شده و در اختیار خبرگان قرار گرفت. نتایج با استفاده از روش تحلیل تأثیرات متقاطع تحت نرمافزار میک مک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت از مجموع 40 عامل اولیه تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلانشهر تبریز، تعداد 12 عامل بهعنوان عوامل کلیدی سیستم شناسایی شدند. این عوامل که بهعنوان بازیگران اصلی مؤثر بر قیمت مسکن در تبریز ایفای نقش میکنند. عبارتاند از: پایگاه اقتصادی ساکنین، درآمد سرانه خانوارها، نرخ شهرنشینی، موقعیت مکانی و منطقه شهری، ترکیب کالبدی، سیاستهای عرضه زمین و مسکن، سرمایهگذاری، وسعت قطعات املاک، قیمت زمین، هزینههای ساختوساز، کیفیت و نوع مصالح ساختمانی و تجهیزات و امکانات ساختمانی