حسن محمودزاده؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ سامان صلواتی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399
چکیده
انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روشهای دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار میباشد. و یکی از راهکارهای ...
بیشتر
انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روشهای دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار میباشد. و یکی از راهکارهای ارائه شده برای کاهش صدمات در این زمینه به هنگام وقوع بحران، استفاده از فضاهای باز میباشد. فضاهای باز علاوه بر هزینه کم نسبت به سایر راهبردها و فن‌های کاهش صدمات، در مراحل مختلف قبل، حین و بعد از حادثه می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفاء کنند. بنابراین هدف پژوهش، ارزیابی فضای باز شهری و نقش آن در کاهش آسیب‌پذیری در مواقع بحران با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر تبریز میباشد. پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. نمونه‌گیری به صورت هدفمند بوده، 100 نفر از ساکنان مناطق 10 گانه شهر تبریز برای پرسشگری انتخاب شدند. داده‌های حاصل از پرسشنامه با استفاده نرم‌افزار ARC GIS و روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره و تحلیل فازی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در وزن‌دهی زیرمعیارهای فضای باز، بیشترین وزن به زیرمعیار پوشش سراسری (0.621) و کمترین وزن به زیرمعیار خودکفایی نسبی (0.023) اختصاص داده شد و مطابق شکل نهایی هم‌پوشانی وزنی فازی شده، میزان مطلوبیت فضای باز در کاهش آسیب‌پذیری مناطق دهگانه بر اساس مساحت حاکی از این است که (4253469) متر مربع با درصد (55/5) کمترین و (14849144) متر مربع با درصد (39/19) از مساحت تبریز بیشترین میزان مطلوبیت فضاهای باز در کاهش آسیب‌پذیری را دارا میباشد و همچنین از بین مناطق دهگانه تبریز، مناطق (5،6،7،9) در کاهش آسیب‌پذیری توانایی نقش بیشتر، و مناطق (1،2،4،8،9،10) توانایی نقش کمتری را در مواقع بحران در کاهش آسیب‌پذیری به نسبت فضاهای باز دارا میباشد.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ فاطمه زینی گلدر؛ زینت محمدپور سنگانی
چکیده
امروزه مفهوم شهرها بدون در نظر گرفتن رشد آن در شکل‌های گوناگون آن قابل تصور نمی‌باشد، برای همین حیات شهری و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن یکی از مباحث مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت کلان در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین برای کلان شهرتبریز، ارومیه و شهر مراغه میباشد که با استفاده از فن آوری سنجش ...
بیشتر
امروزه مفهوم شهرها بدون در نظر گرفتن رشد آن در شکل‌های گوناگون آن قابل تصور نمی‌باشد، برای همین حیات شهری و تأثیرات فیزیکی و طبیعی آن یکی از مباحث مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت کلان در نظر گرفته می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات ساختاری سیمای سرزمین برای کلان شهرتبریز، ارومیه و شهر مراغه میباشد که با استفاده از فن آوری سنجش از دور که در سال‌های اخیر به خوبی توانسته برای تعیین الگوی تغییرات کاربری و تولید اطلاعات لازم در فرآیند برنامه ریزی و مقایسه تغییرات سیمای سرزمین به کار رود. برای کمی کردن الگوهای سیمای سرزمین معمولا از متریکها استفاده میکنند که بیشتر بر آنالیز ساده و توصیف خصوصیات هندسی و فضایی تمرکز دارند و به سختی می‌توانند اطلاعات مربوط به پویایی تغییرات را در بازه زمانی مختلف نشان دهد. با استفاده از شاخص توسعه چشمانداز برای دوره زمانی 1984 تا 2019 برای رشد شهری بر اساس مرکز، حاشیه و پیرامون نشان داده شد. در ادامه با نرم افزار اکگنیشن در شش کلاس ساخت و ساز، باغات و فضای سبز، پوشش گیاهی، آب، مراتع و بایر طبقه بندی شده است. نتایج پژوهش بیانگر افزایش اراضی ساخت و ساز در بازه زمانی برای این سه شهر میباشد.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ ابولفضل نعیمی پیوستی؛ حسن مسعودی
چکیده
توسعه‌ی شهری فرآیندی اجتناب‌ناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیست‌محیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاس‌های مختلف به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیت‌های بیشتر در این محیط سرشار ...
بیشتر
توسعه‌ی شهری فرآیندی اجتناب‌ناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیست‌محیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاس‌های مختلف به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیت‌های بیشتر در این محیط سرشار از تغییر و بی‌ثباتی را فرآهم می‌آورد، تلاش برای معماری آینده است. در مقایسه با شیوه‌های سنتی برنامه‌ریزی که برنامه‌ریز از شرایط حال آغاز کرده و به درون آینده می‌رود؛ در نگاه نو به برنامه‌ریزی، برنامه‌ریز ابتدا با افق آینده می‌رود و با حضور در افق آینده و دیده‌بانی حال و گذشته مسیرهای مشخص برای معماری توسعه را تعیین و تدقیق می‌کند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر رشد و توسعه شهر سردرود در جهت الحاق به مادرشهر تبریز و تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب تدوین شده است و در مراحل بعدی با تهیه پرسشنامه و ارائه آن به کارشناسان، شاخصهای مؤثر بر روند الحاق شهر سردرود به مادرشهر تبریز بدست آمد. با بررسی نتایج پرسشنامه‌ها، 59 متغیر مؤثر شناسایی و با بهکارگیری نرم‌افزار MICMAC، 13 عامل کلیدی استخراج شد؛ و در ادامه جهت تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب، وارد نرم‌افزار SCENARIOWIZARD گردیدند. در نهایت، سه سناریو قوی، 13 سناریوی باورکردنی و 9999 سناریوی ضعیف بدست آمد؛ که سناریوهای ضعیف از حیطه برنامه‌ریزی خارج میباشند و صرفاً جنبه آماری دارند. برای سناریوهای باورکردنی، 169 وضعیت محتمل مشخص گردید؛ که از این بین، تنها 68 وضعیت حالتی مطلوب دارند و وضعیت‌های نامطلوب با 101 وضعیت، سیطره بیشتری داشته و این امر آینده مطلوبی را برای سیستم متصور نمی‌شوند. حتی در صورت وقوع سناریوهای مطلوب، باز هم سیستم با آینده‌ای کاملاً مطلوب رو به رو نخواهد بود.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ مصطفی مهدوی فرد؛ مجید عزیز مرادی؛ ملیحه زنجانی ثانی
چکیده
امروزه ارزیابی توسعه فیزیکی شهری با استفاده از تکنیک‌های نوین سنجش از دور می‌تواند اطلاعات پایه ای را در اختیار برنامه ریزان قرار دهد و از این طریق نقشی مؤثر در مدیریت و بهبود کاربری اراضی شهر ایفا کند. هدف از این پژوهش، پایش و ارزیابی توسعه فیزیکی شهر تبریز در دوره 42 ساله (2014-1972) با استفاده از سامانه جدید (GEE) Google Earth Engine و پیش بینی تغییرات ...
بیشتر
امروزه ارزیابی توسعه فیزیکی شهری با استفاده از تکنیک‌های نوین سنجش از دور می‌تواند اطلاعات پایه ای را در اختیار برنامه ریزان قرار دهد و از این طریق نقشی مؤثر در مدیریت و بهبود کاربری اراضی شهر ایفا کند. هدف از این پژوهش، پایش و ارزیابی توسعه فیزیکی شهر تبریز در دوره 42 ساله (2014-1972) با استفاده از سامانه جدید (GEE) Google Earth Engine و پیش بینی تغییرات گسترش فیزیکی شهر تبریز با استفاده از مدل شبکه عصبی (MLP) است. نتایج این پژوهش نشان از قابلیت بالای فناوری GEE در استخراج پهنههای شهری طی دورههای مختلف دارد، بطوریکه این فناوری بخوبی توانست توسعه فیزیکی شهر تبریز را طی دوره 40 ساله ارزیابی کند. نتایج پیشبینی تغییرات حاصل از مدل MLP نشان دهندهی این است که توسعه فیزیکی شهر تبریز در آینده رو به شمال شرقی و جنوب شرقی است و مدل اجرا شده از سال 1975 تا 2014 در قالب GEE و برای بیست سال آتی با استفاده از مدل تجربی شبکه عصبی مبتنی بر پرسپترون چندلایه اقدام به شبیه سازی و مدلسازی روند آتی توسعه کلانشهر تبریز نمود.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ آذر پویان جم؛ فاطمه امان زاده
چکیده
وضعیت پراکندگی تابش‌های حرارتی و ارتباط آن با نوع کاربریهای موجود در شناخت میکروکلیمای نواحی شهری دارای اهمیت زیادی میباشد. دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم در مطالعات مربوط به تغییر اقلیم و برآورد بیلان تابش در مطالعات توازن انرژی میباشد. آگاهی از درجه حرارت سطح زمین جهت انجام فعالیت‌ها و مطالعات علوم زمین، از قبیل تغییرات ...
بیشتر
وضعیت پراکندگی تابش‌های حرارتی و ارتباط آن با نوع کاربریهای موجود در شناخت میکروکلیمای نواحی شهری دارای اهمیت زیادی میباشد. دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم در مطالعات مربوط به تغییر اقلیم و برآورد بیلان تابش در مطالعات توازن انرژی میباشد. آگاهی از درجه حرارت سطح زمین جهت انجام فعالیت‌ها و مطالعات علوم زمین، از قبیل تغییرات محیط زیست جهانی و مخصوصا آب و هوای شهری، ضروری است. در این پژوهش برای تحلیل جزایر حرارتی از تصاویر 15/7/2018، 24/2/2019 لندست 8 با سنجنده (OLI و TIRS) و نقشه کاربری اراضی استفاده شده است. پس از اعمال پردازش روی تصاویر، برای محاسبه دمای سطح زمین از روش الگوریتم پنجره مجزا و برای طبقه‌بندی تصاویر از روش حداکثر احتمال استفاده شده است. الگوریتم پنجره مجزا یک ابزاری ریاضی است که با استفاده از اطلاعات زمینی، دمای روشنایی سنجنده حرارتی (TIRS)، قابلیت گسیلندگی زمین (LSE) و عامل پوشش گیاهی سبز جزء به جزء (FVC) به دست آمده از باند چند طیفی سنجنده OLI و دمای سطح زمین را برآورد می‌کند. تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرم‌افزارهای ENVI 5.3 و ArcGIS 10.5 انجام گرفته است. نتایج در این پژوهش نشان داد که در فصل تابستان، پوشش گیاهی کم‌تراکم، مناطق مسکونی، گارگاهی و صنعتی با سطوح نفوذناپذیر مانند اسکلت فلزی، آسفالت-بتن و آجر-آهن دارای بیشترین درجه حرارت و در زمستان بالعکس به غیر از پوشش گیاهی کم‌تراکم، میباشند و در فصل تابستان و زمستان، پوشش گیاهی (فضای سبز، باغات و کشاورزی و باغ مسکونی) و مناطقی با سطوح آجر-چوب و خشت-چوب دارای کمترین درجه حرارت میباشند.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ خلیل غلام نیا؛ سید محمد موسوی
دوره 22، شماره 64 ، تابستان 1397، ، صفحه 267-287
چکیده
امروزه توسعه بی‌رویه شهر به عنوان یک نوع مخاطره مطرح می‌گردد. تغییرات شدید کاربری اراضی اطراف و داخل محدوده‌های شهری باعث تخریب زمین‌های مرغوب و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود که می‌تواند سلامت جوامع انسانی و محیط زیست پیرامونی را تهدید کند. این پژوهش برای پیش بینی توسعه شهر ساری و روستاهای اطراف آن صورت گرفته است و برای حصول ...
بیشتر
امروزه توسعه بی‌رویه شهر به عنوان یک نوع مخاطره مطرح می‌گردد. تغییرات شدید کاربری اراضی اطراف و داخل محدوده‌های شهری باعث تخریب زمین‌های مرغوب و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود که می‌تواند سلامت جوامع انسانی و محیط زیست پیرامونی را تهدید کند. این پژوهش برای پیش بینی توسعه شهر ساری و روستاهای اطراف آن صورت گرفته است و برای حصول نتیجه مناسب از تصاویر ماهواره‌ای سری لندست (سال‌های 1365و 1394) و لایههای اطلاعاتی دیگری همچون فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از خطوط انتقال نیرو، حساسیت واحدهای سنگی، فاصله از جاده‌ها و... بمنظور مدل سازی احتمال توسعه شهری با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک پرداخته شد. با استفاده از روش ROC ارزیابی صحت مدل 0.7603 محاسبه گردید که صحت نتایج احتمال مدل برای پیش بینی رشد شهری را تأیید می‌کند. پس از تهیه نقشه احتمال توسعه شهری و پیش بینی رشد جمعیت، دو سناریو با رویکردهای تاریخی بادرنظر گرفتن رشد عادی شهر و رویکرد زیست محیطی درجهت حفظ اراضی جنگلی، باغی و سطوح آبی برای محدوده مورد مطالعه تا سال 1404تعریف گردید و براین اساس توسعه شهر درجهت اراضی مذکور محدود گردید. بر حسب محاسبات انجام گرفته در محدوده شهر ساری مساحتی حدود 481.88هکتار و جمعیتی بالغ بر50507 نفر و در محدوده‌های بیرون از شهر 151.36 هکتار جمعیتی بالغ بر 12805نفر درسال1404 افزوده خواهد شد. باتوجه به نتایج این پژوهش، میطلبد مدیریت شهری و روستایی تدابیر مدیریتی لازم برای رعایت مسائل زیست محیطی را برای مناطقی که در10سال آینده به بافت شهری و روستایی این منطقه اضافه می‌گردد لحاظ کنند.
محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده
دوره 19، شماره 51 ، بهار 1394، ، صفحه 59-80
چکیده
محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمدهای از سطوح کاربریها را نیز بهخود اختصاص میدهد؛ بهگونهای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول ...
بیشتر
محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمدهای از سطوح کاربریها را نیز بهخود اختصاص میدهد؛ بهگونهای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی میباشد. پیچیدگی و ازیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم بهکارگیری روشهای چندمتغیره تصمیمساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را میطلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربریهای مسکونی در تطابق با استانداردهای مکانیابی کاربری مسکونیهای در مناطق دهگانه شهرداری کلانشهر تبریز میباشد. بدین منظور از روشهای ارزیابی چندمعیاره مبتنی بر تحلیل سلسلهمراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشهها و لایههای مختلف کاربریها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخصهای طبیعی و انسانی مورد نیاز و تأثیرگذار در قالب 12 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفتهاند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافتههای تحقیق، از کل مساحت 09/4043 هکتاری کاربری مسکونی حدود 14/502 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم تا کم در قسمتهای شمالی شهرداری مناطق 1، 4 و 10، 61/558 هکتار در مناطق با استاندارد متوسط در قسمتهای جنوبی شهرداری مناطق 1،2 و 314/2982 هکتار استانداردهای مکانیابی در مناطق با استاندارد زیاد تا خیلی زیاد در قسمتهای مرکزی شهر واقع در شهرداری مناطق 3، 4، 5، 6، 7 و8 میباشند.
