سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
فرحناز خادم؛ کیمیا ابراهیمی؛ نازیلا دادش زاده
چکیده
در دهه‌های اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بی‌رویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونه‌ای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بی‌رویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونه‌ای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، به‌ویژه بعد زیست‌محیطی به حساب می‌آید. بنابراین یکی از اهداف اصلی در حوزه شهری و در جهت نیل به توسعه پایدار، همچنین تقویت بهداشت عمومی شهرها و کاهش آلودگی های مختلف زیست محیطی، یافتن مکان مناسب پسماندهای شهری به صورتی کاملا اصولی و مطلوب است، که برای این امر، روش های مختلف و متفاوتی از لحاظ نوع برخورد و عملیات اجرایی آن ها وجود دارد. هدف از این پژوهش دستیابی به عوامل موثر بر مکانیابی، همچنین یافتن مکان مناسب برای دفن پسماند شهری در تبریز و بررسی وضعیت موجود شهر با تولید روزانه 1200 تن پسماند، میباشد.
روش مورد مطالعه در رهیافت به سوی هدف تعیین شده، تحلیلی-توصیفی بوده و بااستفاده از مدل تصمیم گیری سلسله مراتبی AHP که یکی از کارآمدترین تکنیک ها برای تصمیمگیری با معیارهای چندگانه است و تحلیل اطلاعات بر اساس تکنیک GIS یافته های مورد نظر، سنجیده میشوند.
بر همین اساس پارامترهای موثر بر مکان یابی محل دفن پسماند که شامل ژئولوژی، شیب محدوده، کاربری اراضی شهری، فاصله از روستاهای اطراف، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده ها، زمین شناسی محدوده ، در فرایند تحلیلی و تولید لایه های توصیفی و رستری مورد ارزیابی قرار می گیرند.
نتایج نشان میدهد، از میان عوامل موثر بر مکانیابی محل دفن پسماند در شهر تبریز، عامل زمین‌شناسی باارزش‌ترین آنها بوده و مناطق واجد اهمیت براساس طیف‌بندی نقشه نهایی، به رنگ سبز تیره و اغلب دارای کاربری های مراتع و زراعی هستند.
آمایش سرزمین
ایرج جباری؛ مجید احمدی ملاوردی؛ نفیسه جامی الاحمدی؛ علی رضا پور؛ محمد محمدنژاد
چکیده
با توسعه صنایع و گسترش فعالیتهای انسانی و تولید پسماندهای خطرناک، دفع آنها را در محلی مناسب که دارای کمترین تهدید به حیات انسان باشد ضروری می‌گرداند و ملاحظات اساسی را در بارۀ آسیب پذیری محل در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی، سهولت عایق‌بندی و ریسک آلایندگی محیط می طلبد. بررسی این موضوع خیلی ساده به نظر می‌رسد به همین دلیل در سطح پروژه ...
بیشتر
با توسعه صنایع و گسترش فعالیتهای انسانی و تولید پسماندهای خطرناک، دفع آنها را در محلی مناسب که دارای کمترین تهدید به حیات انسان باشد ضروری می‌گرداند و ملاحظات اساسی را در بارۀ آسیب پذیری محل در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی، سهولت عایق‌بندی و ریسک آلایندگی محیط می طلبد. بررسی این موضوع خیلی ساده به نظر می‌رسد به همین دلیل در سطح پروژه های اجرایی هر متخصصی در مکان یابی خود را سهیم می‌داند. غاقل از اینکه هر محیطی پیچیدگی‌های خاصی دارد که غقلت از آنها ممکن است به ضایعات بزرگ انسانی و محیطی منجر شود. بر این اساس در این پژوهش سعی شد نخست با مطالعه استانداردها و راهنماهای بین‌المللی معتبر در خصوص مکانیابی محل‌های دفن پسماندهای ویژه معیارهای مورد نظر ایران با توجه به شرایط جغرافیایی ارتقا یابد. دوم اینکه با رویکرد جغرافیایی به موضوع با ترکیب لایه‌ها، دقت عوامل مورد نظر افزایش یابد و با ترکیب 46 نقشه یا لایۀ اطلاعاتی 35 عامل مورد نظر با دقت بالا انتخاب شود. سوم اینکه با درک این موضوع که روشهای مبتنی بر پرسش‌تامه مانند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نمی تواند در ارزش گذاری لایه‌ها به نتایج مطمئنی برسد روشهای اصلاحی جدیدی را میتوان ارائه داد که به نتایج رضایتبخشی منجر شوند و چهارم اینکه درک جغرافیایی از پدیده ها می تواند در مراحل نهایی به سنجش اعتبار نتایج کمک کند و بسته به تخصصهای آن در نوع خاصی از مکانیابی مؤثر واقع شود. در این تحقیق مساحت زمین مورد نیاز برای این پروژه 70 هکتار به دست آمد. موقعیت زمینی با این مساحت که آسیبی به محیط نرساند تنها در چهار مکان در غرب استان شناسایی شد. مطالعات ژئومورفولوژیک نیز نشان داد که یکی از قطعات که در جنوب شرق قصرشیرین قرار گرفته است باید به عنوان اولویت اصلی قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
زهرا کاملی فر؛ شهریور روستایی
چکیده
بعداز مطرح شدن ایدهی توسعه پایدار و نمایان شدن بحرانهای زیست محیطی در شهرهای مدرن، فضاهای سبز شهری به عنوان ایدهی مفهومی طراحی و برنامه ریزی شهری نوین مورد توجه قرار گرفته است که از جمله مهم ترین آنها میتوان به شهرهای سبز و سالم اشاره کرد. بر پایهی چنین ضرورتی در مطالعه حاضر به تحلیل استقرار بهینه مکانی فضاهای سبز ...
بیشتر
بعداز مطرح شدن ایدهی توسعه پایدار و نمایان شدن بحرانهای زیست محیطی در شهرهای مدرن، فضاهای سبز شهری به عنوان ایدهی مفهومی طراحی و برنامه ریزی شهری نوین مورد توجه قرار گرفته است که از جمله مهم ترین آنها میتوان به شهرهای سبز و سالم اشاره کرد. بر پایهی چنین ضرورتی در مطالعه حاضر به تحلیل استقرار بهینه مکانی فضاهای سبز شهری در منطقه 8 شهر تبریز با روش‌شناسی توصیفی – تحلیلی پرداخته شده است. به همین منظور لایههای 12 کاربری شامل کاربری فضای سبز، کاربری مسکونی، کاربری اداری، کاربری صنعتی، کاربری ورزشی، کاربری خدماتی، کاربری آموزشی، کاربری بهداشتی-درمانی، کاربری مذهبی، کاربری حمل و نقل، کاربری فرهنگی و کاربری نظامی با استفاده از فواصل استاندارد در محیط نرم افزار Arc GIS 10 ارزشگذاری شده و سپس با استفاده از عملگر گامای فازی[1] مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نهایی نشان داد که با توجه به شرایط موجود استقرار کاربریها در منطقه 8 شهر تبریز و با توجه به گرایشات کاهشی و افزایشی آنها، حد آستانه 9/0 بهتر از دو حد آستانه دیگر به تحلیل استقرار بهینه مکانی فضاهای سبز شهری در منطقه 8 شهر تبریز پرداخته است. در این حد آستانه نتایج مربوط به کاربریهای نظامی و کارگاه‌های صنعتی با حساسیت و دقت بیشتری نسبت به دو حد آستانهی دیگر در رابطه با همجواری و مکان گزینی فضاهای سبز شهری در این منطقه اعمال گردیده است. مطابق با نتایج این عملگر قسمتهایی عمدهای از مرکز و قسمتی از جنوب منطقه مستعد برای استقرار فضاهای سبز شهری میباشند. [1]. Fuzzy Gama
برنامه ریزی شهری
علی زنگی آبادی؛ مهین نسترن؛ زیبا مومنی
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 149-169
چکیده
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن مواجه هستند، موضوع حوادث طبیعی است. برای اتخاذ و اجرای سریع و صحیح تصمیمها جهت کاهش آسیبپذیری و اثرات آنها قبل، حین و بعد از وقوع حوادث طبیعی مدیریت بحران لازم میباشد. این مدیریت با برنامهریزی، مدیریت شهری و نیز جغرافیا ارتباط نزدیک دارد. با بهکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی ...
بیشتر
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن مواجه هستند، موضوع حوادث طبیعی است. برای اتخاذ و اجرای سریع و صحیح تصمیمها جهت کاهش آسیبپذیری و اثرات آنها قبل، حین و بعد از وقوع حوادث طبیعی مدیریت بحران لازم میباشد. این مدیریت با برنامهریزی، مدیریت شهری و نیز جغرافیا ارتباط نزدیک دارد. با بهکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی مانند بافت، ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکههای ارتباطی و... میتوان تا حد زیادی اثرات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد. هدف از این مطالعه مکانیابی مراکز اسکان موقت در منطقه شش شهر اصفهان در بحرانهای محیطی با استفاده از GIS و مدیریت صحیح قبل، حین و بعد از بحران میباشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی میباشد که با استفاده از تکنیک AHP و نرمافزار ARC/GIS برای تهیه نقشه و مکانیابی مراکز اسکان موقت مسایل و مشکلات فضاهای سبز و باز و مراکز امداد و نجات منطقه 6 شهر اصفهان با رویکرد مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفته است. نوع پژوهش از نظر هدف «کاربردی» میباشد. نتایج نشان میدهد: فضاهای سبز و باز از توزیع مناسب برخوردار نیستند. مراکز امداد و نجات از تعداد و توزیع مناسب برخوردار نیستند. علاوه بر آن با کمبود تأسیسات و تجهیزات هم مواجه میباشند. به همین منظور راهبردها و برنامههایی برای توانمندسازی منطقه 6 شهر اصفهان در برابر تبعات ویرانگر حوادث از دیدگاه مدیریت بحران ارائه شده است. براساس نتایج این پژوهش با استفاده از تکنیک فوق و با توجه به شاخصهای متعدد از جمله توزیع مراکز برق، ایستگاههای آتش نشانی، مراکزدرمانی، مراکز سوخت و... در منطقه 6 شهر اصفهان مناطق مناسب اسکان موقت شناسایی و نسبت به اولویتبندی آنها اقدام گردیده شده است.
حسن علی فرجی سبکبار؛ سیروس حسن پور؛ آرش ملکیان؛ هایده کیانی آلرد
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 167-190
چکیده
مهمترین و اولین قدم در انجام پروژه طرح پخش سیلاب مکانیابی مناطق مستعد برای پخش آب و نفوذ دادن آن به داخل سفرههای زیرزمینی است. از این جهت استفاده از سامانههای اطلاعات مکانی (GIS)، برای تعیین مناطق مستعد پخش سیلاب بدون استفاده سامانه تصمیمگیری چند معیاره (MCDM) [1]مقدور نمیباشد. امروزه در کنار سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، ...
بیشتر
مهمترین و اولین قدم در انجام پروژه طرح پخش سیلاب مکانیابی مناطق مستعد برای پخش آب و نفوذ دادن آن به داخل سفرههای زیرزمینی است. از این جهت استفاده از سامانههای اطلاعات مکانی (GIS)، برای تعیین مناطق مستعد پخش سیلاب بدون استفاده سامانه تصمیمگیری چند معیاره (MCDM) [1]مقدور نمیباشد. امروزه در کنار سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره بهطور گستردهای برای حل مسائل فضایی به کار گرفته میشوند. در این تحقیق از چهار مدل بهشرح زیرLogic Boolean, Multi Class Maps, Binary Evidence, AHP در جهت انتخاب مکانهای بهینه پخش سیلاب با استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) سعی شده و سپس به مقایسه مدلها پرداخته شده است. در این تحقیق ابتدا با مطالعات کتابخانهای و بررسی میدانی 9 پارامتر محیطی مؤثر انتخاب و سپس از پارامترهای مذکور، لایههای اطلاعاتی در محیط (GIS) با استفاده از نرمافزارهای9.3 Arc GIS تهیه و کلاسهبندی گردید. آنگاه با وزندهی کارشناسان مجرب، وزنهای بهدست آمده برای هر عامل و امتیازهای که به خود اختصاص دادند، هریک از نقشههای نهایی به 5 کلاس کاملاً مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب، کاملاً نامناسب براساس مدلها در سطح حوضه تهیه گردید. سپس از روی نقشههای بهدست آمده مدلها با هم مقایسه گردیدند. همچنین بررسی دقت مدلها نشان داده است که دقت مدل AHP بیش از Multi–Class Maps و مدلBinary-Evidence- است و دقت مدل Binary Evidence و Multi–Class Maps بیشتر از مدل Bool، در تشخیص و کلاسهبندی مکانیابی عرصههای مناسب پخش سیلاب در منطقه می باشد.
[1]. Multi Criteria Decision Making
جمال محمدی؛ حسین پورقیومی
دوره 18، شماره 48 ، تیر 1393، ، صفحه 279-298
چکیده
یکی از مراکز خدماتی که نقش عمدهای در شهر دارد و ضامن ایمنی بیشتر برای حیات بشری است مراکز آتش نشانی است. آنچه در رابطه با ایستگاههای آتش نشانی دارای اهمیت است دسترسی سریع و بهموقع به محل وقوع حادثه میباشد که این دسترسی سریع و بهموقع به توزیع بهینه ایستگاههای آتشنشانی بازمیگردد. این پژوهش با ارائه الگوی مناسب به ...
بیشتر
یکی از مراکز خدماتی که نقش عمدهای در شهر دارد و ضامن ایمنی بیشتر برای حیات بشری است مراکز آتش نشانی است. آنچه در رابطه با ایستگاههای آتش نشانی دارای اهمیت است دسترسی سریع و بهموقع به محل وقوع حادثه میباشد که این دسترسی سریع و بهموقع به توزیع بهینه ایستگاههای آتشنشانی بازمیگردد. این پژوهش با ارائه الگوی مناسب به دنبال مکانیابی و توزیع بهینه مراکز آتشنشانی در شهر نورآباد میباشد. به منظور ارزیابی وضع موجود ایستگاههای آتش نشانی در رابطه با سوانح آتشسوزی، شهر نورآباد بهعنوان مطالعه موردی در این تحقیق انتخاب شد، سپس با استفاده از تجزیه و تحلیلهای GIS، تحلیل شبکه و تحلیل چند ضلعیهای تیسن وضع موجود ایستگاههای آتشنشانی شهر نورآباد مورد بررسی قرار گرفت و پس از پی بردن به توزیع نامناسب این ایستگاهها به کمک مدل AHP و همپوشانی شاخصها در محیط نرمافزار GIS با استفاده از لایههای اطلاعاتی مکانهای مستعد آتشسوزی، شیب، شبکه ارتباطی اصلی، کاربری اراضی مناسب، تراکم جمعیت، فاصله از کاربریهای ناسازگار، فاصله از ایستگاههای موجود و فاصله از خیابانهای پرترافیک مکانهای مناسب برای ایستگاههای آتشنشانی شهر نورآباد مشخص گردید. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مطالعه طرحهای صورت گرفته در رابطه با شهر نورآباد و نقشه 5000/1 این شهر بهدست آمده است.
فیروز جمالی؛ میرستار صدر موسوی؛ مهدی اشلقی
دوره 18، شماره 47 ، فروردین 1393، ، صفحه 23-53
چکیده
بیمارستان، یکی از عناصر مهم بهداشت عمومی نوین است. سلامتی یک جمعیت یک جامعه نیازمند دسترسی به خدمات پزشکی و بیمارستانی است، همچنان که مراقبتهای پیشگیرانه و داشتن یک محیط سالم نیز در کنار آن لازم و ضروری است. مکانیابی تسهیلات عمومی شهری، یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری است. برنامهریزان از طریق اختصاص زمینهای شهری به ...
بیشتر
بیمارستان، یکی از عناصر مهم بهداشت عمومی نوین است. سلامتی یک جمعیت یک جامعه نیازمند دسترسی به خدمات پزشکی و بیمارستانی است، همچنان که مراقبتهای پیشگیرانه و داشتن یک محیط سالم نیز در کنار آن لازم و ضروری است. مکانیابی تسهیلات عمومی شهری، یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری است. برنامهریزان از طریق اختصاص زمینهای شهری به کاربریهای ضروری و مختلف، اختصاص تسهیلات، کاهش رفت وآمدهای غیرضروری و فراهمسازی یک محیط سالم به افزایش رفاه شهروندان کمک میکنند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی مدلهای مکانیابی بیمارستانهای شهر تبریز با توجه به معیارهای کمّی و کیفی میباشد که با استفاده از نرمافزارهای Arc GIS 9.2 و IDRISI Andes 15.1 و مدلهای AHP و شاخص همپوشانی (Overlay Index) به مکانیابی مجدّد مراکز بیمارستانی با سیزده معیار پرداخته است: این معیارها، در سه طبقه سازگاری، مطلوبیت و ظرفیت طبقهبندی شدهاند. در این مطالعه، مکانهای موجود و الگوهای فضایی بیمارستانهای شهر تبریز مورد تحلیل قرار گرفته است، نتایج نشاندهنده این است که شمار بیمارستانها و تختهای موجود در برخی مناطق کافی نیست.
