برنامه ریزی شهری
احمد اسدی
چکیده
بازآفرینی شهری بهعنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، بهدنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعهی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفتهاند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاههای انسانی مخاطرات ...
بیشتر
بازآفرینی شهری بهعنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، بهدنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعهی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفتهاند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاههای انسانی مخاطرات بیولوژیکال و بیماریهای همهگیر همچون مالاریا، آنفولانزا و کرونا (ویروس کووید 19) بوده که مناطق مختلف جهان بهویژه شهرها را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و غیره با چالشهای عدیدهای روبهرو ساخته است. بنابراین نیاز است که چارچوب رویکردهای برنامهریزی و بازآفرینی شهرهای آینده در راستای مواجهه با اینگونه مخاطرات باشند. بدین منظور، تحقیق حاضر با هدف توسعهی دانش کاربردی در شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تحقق بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا نگارش شده است. بنابراین روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی و اکتشافی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهرهگیری از روش دلفی (15 نفر از نخبگان و مدیران) و کاربست تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرمافزار Micmac صورت گرفته است. بر اساس نتایج بهدست آمده بیشترین اثرگذاری در بین مؤلفههای مورد بررسی در راستای بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا مربوط به مؤلفههای تحقق مدیریت فناوری اطلاعات در سازمانهای متولی امور شهری و تأکید بر دانشمحوری و مدیریت دانشبنیان، تأکید بر حکمروایی شهری و یکپارچهسازی نظام مدیریت شهری، ایجاد سازوکاری در راستای تحقق مشارکت شهروندان، نهادهای خصوصی و سازمانهای دولتی در نظام مدیریت شهری و تحقق دیدگاه کلنگرانه در مواجهه با مسائل پیچیدهی شهرها میباشد.
برنامه ریزی شهری
علی میرزایی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی
چکیده
هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین تغییرات سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی در کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی، پیمایشی و استنباطی با مراجعه به متون اسلامی و منابع معرفتی با تکیهبر آیات قرانی و روایات انجامگرفته است و برای دستیابی به اهداف موردنظر از ابزار پرسشنامه گردید. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان و تمام سطح کلانشهر ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین تغییرات سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی در کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی، پیمایشی و استنباطی با مراجعه به متون اسلامی و منابع معرفتی با تکیهبر آیات قرانی و روایات انجامگرفته است و برای دستیابی به اهداف موردنظر از ابزار پرسشنامه گردید. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان و تمام سطح کلانشهر تبریز که از شیوه نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شد. برای تأیید و یا رد فرضیهها با استفاده از نرمافزار آماری SPSSبه تحلیل دادههای پرسشنامه و برای آزمون رابطه بین متغیرها و رتبهبندی شاخصها و مؤلفههای تحقیق از مدل رگرسیون چندگانه(MLR) و آزمونT تک نمونه استفاده گردید؛ همچنین با استفاده از مدل تحلیل شبکهای(ANP) با استفاده از نرمافزار Super Decisions بر اساس نظرات کارشناسان با توزیع 30 پرسشنامه نیز سنجیده شد و به رتبهبندی گویههای هر یک از مؤلفهها و شاخصهای تحقیق پرداخته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ضریب همبستگی چندگانه کل برای متغیرهای مستقل و وابسته 0.906 R=و ضریب تعیین برابر با 0.822 و ضریب تعیین تعدیلشده برابر با 0.818 به دست آمد که نشان از همبستگی بالای متغیر سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی میباشد. بهطوری کلی از 39 زیر شاخصهای سبک زندگی 12 گویه آنکه تغییرات در ارزشهای سبک زندگی را در تحقیق حاضر نشان میدهد به ترتیب متعلق به شاخص ارزشهای منزلتی با ضریب(0.367)، ارزشهای فرهنگی(0.243)، الگوهای رفتاری(0.215)، ارزشهای اقتصادی(0.132) که امتیازات بالایی را کسب کردهاند و ارزشهای اجتماعی، هویت دینی، مکانی و فضایی و زیستمحیطی در رتبه پایینی قرارگرفته و کمرنگ شدن ارزش فرا مادی در برابر ارزشهای مادی نشان از معنادار بودن بین تغییرات در ارزشهای سبک زندگی بوده که الگوی مسکن اسلامی را بهسوی مدرنیزه شدن سوق داده است.
برنامه ریزی شهری
دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ غفور علی زاده
چکیده
این تحقیق از نوع کاربردی- توسعهای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمعآوری اطلاعات بهصورت اسنادی، کتابخانهای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزههای معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلانشهر تبریز بهعنوان بزرگترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ...
بیشتر
این تحقیق از نوع کاربردی- توسعهای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمعآوری اطلاعات بهصورت اسنادی، کتابخانهای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزههای معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلانشهر تبریز بهعنوان بزرگترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ترانزیتی کشورهای همجوار از موقعیت ممتاز و استراتژیک برخوردار است. در شرایط کنونی به دلیل تنوع تهدیدات و استقرار زیاد مراکز ثقل در این شهر، احتمال آسیبها بهشدت افزایشیافته است؛ لذا برای ارتقای سطح امنیت شهر براساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل، ضرورت مداخله کاری بس هوشمندانه است. در این راستا داراییهای شهر بهعنوان مراکزثقل شهر در 22 شاخص مؤثر و در پنج معیار دستهبندی شدند؛ با بررسی تهدیدات محتمل بر روی داراییها، حملات هوایی و موشکی بهعنوان تهدید غالب شهر انتخاب شد و بهعنوان تهدید پایه در عملیات مدلسازی، تحلیل شبکه و استانداردسازی لایهها در محیط GIS قرار گرفت. نقشه نهایی آسیبپذیری مراکزثقل شهر از توابع همپوشانی فازی در محیط GIS-ARC با اعمال ضریب اهمیت شاخصها حاصل از نرم افزار تحلیل شبکهای در پنج کلاس تهیه شد؛ آسیبپذیری باکلاس خیلی کم 13/7 درصد، باکلاس کم 9/5 درصد، باکلاس متوسط 23/5 درصد، باکلاس زیاد 32/3 درصد و باکلاس خیلی زیاد 21 درصد از کل مساحت شهر تبریز به دست آمد؛ نشانگر عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل و تشدیدکننده میزان آسیبپذیری مکانی در این شهر میباشد؛ ضرورت تدوین راهبردها بر اساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل جهت کاهش آسیب پذیری در شهر را نشان میدهد. در این راستا با ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدات شهر در مدل سوآت، غالب بودن عوامل ضعف و تهدیدات بر عوامل قوت و فرصتها شهر آشکار شد و راهبردها بهصورت تدافعی تدوین و از عوامل قوتها جهت بهبود بخشی ضعفها و از فرصتها برای ترمیم تهدیدات بهره گرفته شد.
برنامه ریزی شهری
سجاد رجبی؛ رضا ولی زاده؛ داریوش ستارزاده؛ علی پناهی؛ قربان محبوبی
چکیده
ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساختها در شهر و بخصوص در کلانشهرها میشود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات میشود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوهی ...
بیشتر
ساختار فضایی شهرها با تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی خود، فراهم کننده چرخه حیات شهروندان شهرها هستند. سوء مدیریت شهری منجر به توسعه نامتوازن فضاهای شهری و توزیع نامناسب زیرساختها در شهر و بخصوص در کلانشهرها میشود که نتیجه نهایی آن تضعیف حقوق شهروندان در دسترسی مناسب به خدمات میشود. پژوهش با هدف ارزیابی و تحلیل نحوهی توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت اجتماعی در ساختار فضایی کلانشهر تبریز انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، نظری – کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش مطالعه، توصیفی – تحلیلی میباشد. اطلاعات مورد نیاز نیز به دو صورت کتابخانهای و میدانی به دست آمده است. تجزیهوتحلیل دادههای پژوهش نشان داد که مناطق 6 و 8 دارای بالاترین امتیاز و مناطق 5 و 4 امتیاز پایینتری دارند. همچنین تحلیل دادهها با استفاده از مدلهای ویکور، تاپسیس و پرومته منجر به تغییر اولویت مناطق مختلف از نظر معیارهای عدالت اجتماعی گردید و برای رفع اختلاف موجود بین مناطق از روش ادغام کاپلند استفاده شد. با توجه به یافتههای پژوهش میتوان گفت که کسب امتیاز زیاد برخی از مناطق ناشی از کارکرد اقتصادی و تجاری آنها بوده است و این امر ضرورت توجه به تمامی ابعاد بهداشتی، فضای سبز، آموزش، تجهیزات و تأسیسات شهری را نیز ضروری میکند تا کمیت و کیفیت دسترسی به شاخصهای عدالت اجتماعی در مناطق شهری تبریز تقویت گردد.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ ابولفضل نعیمی پیوستی؛ حسن مسعودی
چکیده
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار ...
بیشتر
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار از تغییر و بیثباتی را فرآهم میآورد، تلاش برای معماری آینده است. در مقایسه با شیوههای سنتی برنامهریزی که برنامهریز از شرایط حال آغاز کرده و به درون آینده میرود؛ در نگاه نو به برنامهریزی، برنامهریز ابتدا با افق آینده میرود و با حضور در افق آینده و دیدهبانی حال و گذشته مسیرهای مشخص برای معماری توسعه را تعیین و تدقیق میکند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر رشد و توسعه شهر سردرود در جهت الحاق به مادرشهر تبریز و تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب تدوین شده است و در مراحل بعدی با تهیه پرسشنامه و ارائه آن به کارشناسان، شاخصهای مؤثر بر روند الحاق شهر سردرود به مادرشهر تبریز بدست آمد. با بررسی نتایج پرسشنامهها، 59 متغیر مؤثر شناسایی و با بهکارگیری نرمافزار MICMAC، 13 عامل کلیدی استخراج شد؛ و در ادامه جهت تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب، وارد نرمافزار SCENARIOWIZARD گردیدند. در نهایت، سه سناریو قوی، 13 سناریوی باورکردنی و 9999 سناریوی ضعیف بدست آمد؛ که سناریوهای ضعیف از حیطه برنامهریزی خارج میباشند و صرفاً جنبه آماری دارند. برای سناریوهای باورکردنی، 169 وضعیت محتمل مشخص گردید؛ که از این بین، تنها 68 وضعیت حالتی مطلوب دارند و وضعیتهای نامطلوب با 101 وضعیت، سیطره بیشتری داشته و این امر آینده مطلوبی را برای سیستم متصور نمیشوند. حتی در صورت وقوع سناریوهای مطلوب، باز هم سیستم با آیندهای کاملاً مطلوب رو به رو نخواهد بود.
برنامه ریزی روستایی
محمد ظاهری؛ ناهید کارگر
چکیده
چکیده تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی واز آن جملهنواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. ازجملهاین پدیدههاتحرکات مکانی جمعیت بهصورت مهاجرت شهری- روستایی است. بدیهی است که این حجم مهاجران اثرات زیادی بر ساختارهای جمعیتی، ...
بیشتر
چکیده تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی واز آن جملهنواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. ازجملهاین پدیدههاتحرکات مکانی جمعیت بهصورت مهاجرت شهری- روستایی است. بدیهی است که این حجم مهاجران اثرات زیادی بر ساختارهای جمعیتی، اقتصادی و حتی کالبدی روستاها خواهند داشت. در مطالعه حاضر، علاوه بر بررسی روند تحولات ساختار جمعیتی، اقتصادی و کالبدی آن تعداد از سکونتگاههای روستایی واقع درشرق تبریز که در جریان جنین تحرکاتی قرار گرفته و ویژگی خوابگاهی بهخود گرفتهاند، ریشهیابی علل این شکلگیری نیز مورد بررسی قرار میگیرد. اساس مطالعه مبتنی بر مطالعات میدانی (مشاهده مستقیم، تکمیل پرسشنامههای مختلف ومصاحبه با صاحبنظران) میباشد. جهت تحلیل دادهها، از نرمافزار آماری SPSSو از روشهای آماریf.statistics و xi2 بهره گرفته میشود. نتایج بررسیها نشان داد که روابط متقابل فضایی و نیز عملکردی موجود بین کلانشهر تبریز و روستاهای مورد مطالعه، نقش عمدهای در تحولات جمعیتی، اقتصادی و کالبدی روستاها داشته است. در این میان گسترش لجام گسیخته شهر تبریز و وجود مشکلاتی چون بالا بودن هزینههای زندگی و مشکلات معیشتی، گرانی زمین و مسکن، آلودگی بیش از حد هوا بهعنوان عوامل دافع و در مقابل ارزانی زمین و مسکن، پاکیزگی هوا در روستاها، وجود تسهیلات حمل ونقل و جادههای ارتباطی مناسب در روستاهای مورد مطالعه بهعنوان عوامل جاذب عمل کرده و بخشی از شهرنشینان را به سکونت در روستاهای مزبور سوق داده است.
حامد بیتی؛ سیامند پناهی؛ مریم سلیمی
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 19-53
چکیده
امروزه گسترش پدیده شهرنشینی باعث پیچیده شدن مسائل شهری شده و مساله حمل و نقل شهری را به یکی از دغدغههای اصلی برنامهریزان شهری تبدیل نموده است. بنابراین ایجاد ساختارهای مناسب حمل و نقل، و ترغیب شهروندان به استفاده از انواع روشهای حمل و نقل عمومی [مانند اتوبوس، مترو، تراموا و ...] به یکی از چالشهای مهم مدیران شهری تبدیل ...
بیشتر
امروزه گسترش پدیده شهرنشینی باعث پیچیده شدن مسائل شهری شده و مساله حمل و نقل شهری را به یکی از دغدغههای اصلی برنامهریزان شهری تبدیل نموده است. بنابراین ایجاد ساختارهای مناسب حمل و نقل، و ترغیب شهروندان به استفاده از انواع روشهای حمل و نقل عمومی [مانند اتوبوس، مترو، تراموا و ...] به یکی از چالشهای مهم مدیران شهری تبدیل گردیده است. در این میان در بین انواع سیستمهای حمل و نقل عمومی، سامانه اتوبوسهای تندرو یکی از کارآمدترین و موثرترین روشهای حمل و نقل عمومی میباشد که دارای مزایای فراوانی بوده و در اکثر کلانشهرهای دنیا و از جمله ایران مورد استفاده قرار میگیرد. از آنجایی که اجرای سامانه اتوبوسهای تندرو نیازمند ایجاد اجزا مشخص و استفاده از مسیر، اتوبوس و ایستگاه و تجهیزات خاص میباشد، میتواند بر واحدهای همسایگی خود تأثیرات فراوان اقتصادی و اجتماعی به صورت مستقیم و غیرمستقیم داشته باشد. این تحقیق بهدنبال یافتن تأثیرات و تأثیرات متفاوت اجرای سامانه حمل و نقل اتوبوسهای تندرو بر بافت پیرامون مسکونی و تجاری خود در کلانشهر تبریز میباشد.
بر این اساس با استفاده از مطالعات کتابخانهای و پژوهشهای میدانی شاخصهای تأثیرگذاری مسیر BRT بر همسایگیهای مجاور مشخص گردیده است و سپس با استفاده از نتایج بررسیهای میدانی و با بهرهگیری از تحلیلهای توصیفی و استنباطی به پرسشهای تحقیق پاسخ داده شده است. تحلیل و ارزیابی پرسشنامههای جمعآوری شده از تأثیرات سامانه BRT بر حوزههای تأثیرگذار نشان میدهد که واکنش حوزههای درگیر با کاربریهای متفاوت مسکونی و تجاری نسبت به این طرح متفاوت میباشد. و اجرای طرح دارای تأثیرات مثبت و منفی بر بافت پیرامون خود بوده است. و در حالی که توانسته است رضایت نسبی ساکنان اطراف مسیر را تأمین نماید در رضایتمندی کسبه اطراف ناموفق بوده است.