برنامه ریزی شهری
رضا مطهر؛ سید عبدالهادی دانشپور؛ محمدصالح شکوهی بیدهندی
چکیده
حل بسیاری از مسائل شهر که در نتیجه منجر به تحقق عدالت فضایی میگردد بر عهده نظام برنامه‌ریزی شهری است. برخی از تصمیمات برنامه‌ریزان برای ارتقاء این مهم موفقیت آمیز نبوده است. به‌نظر می‌رسد یکی از مهمترین مشکلات حال حاضر در برنامه‌ریزی شهر تهران ضعف سازوکارها و الگوهای ارائه شده برای تعدیل نابرابری‌های فضایی موجود است. هدف پژوهش ...
بیشتر
حل بسیاری از مسائل شهر که در نتیجه منجر به تحقق عدالت فضایی میگردد بر عهده نظام برنامه‌ریزی شهری است. برخی از تصمیمات برنامه‌ریزان برای ارتقاء این مهم موفقیت آمیز نبوده است. به‌نظر می‌رسد یکی از مهمترین مشکلات حال حاضر در برنامه‌ریزی شهر تهران ضعف سازوکارها و الگوهای ارائه شده برای تعدیل نابرابری‌های فضایی موجود است. هدف پژوهش حاضر تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی با تاکید بر جایگاه گردشگری پایدار شهر تهران است. این پژوهش با بهره‌گیری از پارادایم تفسیری و انتقادی، به‌منظور دستیابی به هدف خود از منطق‌های استقرایی، قیاسی و استفهامی بهره می‌برد؛ پژوهش بنیادی و از نوع کیفی میباشد. راهبرد گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی بوده و روش آن استدلال منطقی و تحلیلی میباشد. مفاهیم و میعارهای عدالت فضایی با تاکید بر گردشگری پایدار در قالب چارچوب مفهومی تبیین شده و با بهره‌گیری از تکنیک دلفی دو مرحله‌ای، اجماع خبرگان درخصوص تایید روایی چارچوب مفهومی انجام شده است. نتایج نشان میدهد برخی از معیارهای مستخرج از این دو مفهوم با یکدیگر قرابت معنایی دارند که این معیارها، در یک دسته قرار گرفته و درنهایت به عنوان مضامین عدالت فضایی در گردشگری شهری مدنظر قرار گرفت. پس از تبیین چارچوب مفهومی، برای هر یک از این معیارها که عبارتند از شرایط محیط‌زیستی، مراکز خدماتی، دسترسی و جابجایی، منفعت عمومی، امکانات و تسهیلات، میزان سرمایه‌گذاری، تنوع، آزادی، مشارکت و امنیت، تعریف خودمختار پژوهشگر براساس مقتضیات اسلامی و شرایط بومی شهر تهران بیان شد. توسعه صنعت گردشگری شهری، راهبردی موثر برای کاهش عدم توازن سرمایه‌های شهری و به‌منظور نیل به عدالت فضایی، ضرورتی اساسی به‌شمار می‌رود. به‌منظور استفاده موثر از ظرفیت‌های صنعت گردشگری برای نیل به اهداف برنامه‌ریزی شهر تهران از جمله توسعه متوازن مناطق شهری و ارتقاء عدالت فضایی، موضوعاتی از جمله تنظیم روابط فضایی، نحوه‌ی آرایش فضایی خدمات و کنترل پیامدهای رشد این صنعت ضرورت پیدا می‌کند.
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی
چکیده
بازآفرینی شهری به‌عنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، به‌دنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعه‌ی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفته‌اند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاههای انسانی مخاطرات ...
بیشتر
بازآفرینی شهری به‌عنوان بینش عملیاتی و رویکردی جامع و یکپارچه، به‌دنبال ارتقاء شرایط اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی جامعه‌ی شهری است که در معرض تغییر قرار گرفته‌اند؛ بهگونهای که در نهایت به یک پیشرفت و بهبود پایدار اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی منجر گردد. در این بین، یکی از مشکلات مستمر سکونتگاههای انسانی مخاطرات بیولوژیکال و بیماری‌های همه‌گیر همچون مالاریا، آنفولانزا و کرونا (ویروس کووید 19) بوده که مناطق مختلف جهان به‌ویژه شهرها را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و غیره با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو ساخته است. بنابراین نیاز است که چارچوب رویکردهای برنامه‌ریزی و بازآفرینی شهرهای آینده در راستای مواجهه با اینگونه مخاطرات باشند. بدین منظور، تحقیق حاضر با هدف توسعه‌ی دانش کاربردی در شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تحقق بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا نگارش شده است. بنابراین روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی و اکتشافی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره‌گیری از روش دلفی (15 نفر از نخبگان و مدیران) و کاربست تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرم‌افزار Micmac صورت گرفته است. بر اساس نتایج به‌دست آمده بیشترین اثرگذاری در بین مؤلفه‌های مورد بررسی در راستای بازآفرینی شهری پایدار تبریز در عصر پساکرونا مربوط به مؤلفه‌های تحقق مدیریت فناوری اطلاعات در سازمان‌های متولی امور شهری و تأکید بر دانش‌محوری و مدیریت دانش‌بنیان، تأکید بر حکمروایی شهری و یکپارچه‌سازی نظام مدیریت شهری، ایجاد سازوکاری در راستای تحقق مشارکت شهروندان، نهادهای خصوصی و سازمان‌های دولتی در نظام مدیریت شهری و تحقق دیدگاه کل‌نگرانه در مواجهه با مسائل پیچیده‌ی شهرها میباشد.
برنامه ریزی شهری
غلامعلی خمر؛ سحر آذریان؛ سمیه راهدارپودینه
چکیده
توسعه‌ی پایداردرمقیاس محله به معنای ارتقای کیفیت زندگی درآن وشامل همه‌ی ویژگیها واجزای زیست محیطی، کالبدی، فرهنگی، اجتماعی واقتصادی بدون ایجاد مانعی برای نسل آینده است. در همین راستا کاربری اراضی شهری به عنوان هسته اصلی نظام برنامه ریزی نقش مهمی در فراهم کردن خدمات رفاهی، دسترسی و تأمین نیازها و خواست‌های متنوع شهروندان در سطح ...
بیشتر
توسعه‌ی پایداردرمقیاس محله به معنای ارتقای کیفیت زندگی درآن وشامل همه‌ی ویژگیها واجزای زیست محیطی، کالبدی، فرهنگی، اجتماعی واقتصادی بدون ایجاد مانعی برای نسل آینده است. در همین راستا کاربری اراضی شهری به عنوان هسته اصلی نظام برنامه ریزی نقش مهمی در فراهم کردن خدمات رفاهی، دسترسی و تأمین نیازها و خواست‌های متنوع شهروندان در سطح محلات دارد در صورتی که کاربری اراضی به صورت متوزان و مطلوب در سطح محلات شهری توزیع نشوند موجب پیدایش شکاف و عدم همگنی پایداری در محله های شهری و به طبع آن افزایش نارضایتی طیف گسترده ای از ساکنان شهری از محیط سکونت و کاهش کیفیت زندگی آنها شده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی اثر کاربری اراضی شهری در پایداری محله های شهری زابل است. برای همین منظور پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی است. جمع آوری داده ها به صورت اسنادی و تحلیل با تحلیل فضایی انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در بین محلات از نظر دسترسی به کاربریای خدماتی نابرابری‌های وجود دارد و تمرکز و تراکم کاربریهای خدماتی در نواحی 2 و 3 است این امر باعث شده نابرابری‌های فضایی و رفاهی بین محلات زیاده شده و همین امر کیفیت زندگی در برخی محلات کاهش داده است.
برنامه ریزی شهری
کرامت الله زیاری؛ نوشا همقدم
چکیده
شهرها از یک سو به عنوان کانون‌های توسعة اجتماعی، اقتصادی و فضایی به شمار می‌روند و از سوی دیگر مناسب‌ترین مکان‌ها برای بروز مسائل و مشکلات میباشند. لذا، مظاهر اصلی توسعه و دست آوردهای اعم از منفی و مثبت آن، عمدتا در شهرها اتفاق می‌افتد و یکی از وظایف جوامع امروزی، خلق شهرها و محلات پایدار در زمینه‌های اقتصادی، محیطی و به ویژه ...
بیشتر
شهرها از یک سو به عنوان کانون‌های توسعة اجتماعی، اقتصادی و فضایی به شمار می‌روند و از سوی دیگر مناسب‌ترین مکان‌ها برای بروز مسائل و مشکلات میباشند. لذا، مظاهر اصلی توسعه و دست آوردهای اعم از منفی و مثبت آن، عمدتا در شهرها اتفاق می‌افتد و یکی از وظایف جوامع امروزی، خلق شهرها و محلات پایدار در زمینه‌های اقتصادی، محیطی و به ویژه فضایی-کالبدی است. نوآوری پژوهش حاضر استفاده از همه شاخصهای توسعه به صورت توامان جهت شناسایی و تدقیق وضع موجود است که در هیچ مطالعه‌ای برای شهر گرگان صورت نگرفته است. هدف از پژوهش حاضر سنجش و تحلیل سطح پایداری کالبدی، اقتصادی، زیستی، اجتماعی و امنیتی محلات شهری میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه‌ی افراد ساکن در منطقه سه شهر گرگان است. در تحقیق حاضر برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه مورد مطالعه، 384 نفر برآورد گردید. برای تعیین حجم نمونه محلات از روش انتساب متناسب استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد محله‌ی گرگان جدید نسبت به سایر محله‌ها در بهترین وضعیت پایداری قرار دارد، بعد از آن محله کوی خیام قرار دارد و محله‌های آموزشگاه جنگل، محله میخچه‌گران، محله سرپیر و دباغان،کوی‌کیانشهر، کوی‌جوادیه، کوی‌حافظ، محله بویه در رتبههای بعدی از نظر پایداری محلی قرارگرفته‌اند. علاوه بر این نابرابری زیادی در سطح پایداری محله‌ای در شهر گرگان مشاهده میشود. نتایج این پژوهش برای شهرداری گرگان و شورای شهر و اداره راه و شهرسازی جهت مدخله جهت بازآفرینی و ارائه خدمات مناسب‌تر به شهروندان میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
صمد مدادی هریس؛ محمدرضا پور محمدی؛ میرستار صدر موسوی؛ شهریور روستایی
چکیده
در آستانه ورود به هزاره سوم، تحولات بسیار سریعی در جوامع بشری صورت گرفت که جدا از منافع، آسیب هایی جدی نیز به همراه داشته است. اسناد و شواهد موجود نشان میدهد که موتور اصلی این تحولات انقلاب صنعتی و تاثیرات ناشی از آن بوده است. در این بین یکی از رویکردهای اساسی جهت مقابله با نابسامانیها در دهههای اخیر، رویکرد ...
بیشتر
در آستانه ورود به هزاره سوم، تحولات بسیار سریعی در جوامع بشری صورت گرفت که جدا از منافع، آسیب هایی جدی نیز به همراه داشته است. اسناد و شواهد موجود نشان میدهد که موتور اصلی این تحولات انقلاب صنعتی و تاثیرات ناشی از آن بوده است. در این بین یکی از رویکردهای اساسی جهت مقابله با نابسامانیها در دهههای اخیر، رویکرد توسعه پایدار است؛ یعنی توسعهای که از نظر زمین غیر مخرب، مناسب، اقتصادی و از نظر اجتماعی قابل پذیرش باشد، در واقع توسعه پایدار زمانی حاصل میشود که تمامی ابعاد آن یعنی: اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی پایدار ایجاد شود. بر این اساس هدف از این تحقیق درگام نخست اولویت بندی شاخص و معیارهای موثر در پایداری محیط مسکونی و سکونتگاههای انسانی بوده است؛ در گام بعدی با استفاده از این شاخصها و معیارها رتبه بندی مناطق شهر تبریز انجام شده است. فرایند تحقیق بدین گونه است که ابتدا نظر کارشناسان از طریق پرسشنامه جمع آوری شده سپس با استفاده از تحلیل فرایند سلسله مراتبی فازی وزن شاخص و معیار مشخص گردید، در نهایت با استفاده ازروش آنتروپی وزن مناطق حاصل شده است. براین اساس بعدکالبدی با وزن 544/0 اولویت نخست را در پایدار شهر تبریز بدست آورده است؛ بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی به ترتیب با وزن 245/0، 172/0 و038/0 در اولویت بعدی قرار دارند. در این تحقیق همچنین شاخصهای و معیار موثر روی مناطق ورتبه بندی آنها انجام شده است که به ترتیب در بعد اقتصادی منطقه4 باامتیاز 14/6، دربعداجتماعی منطقه4 با امتیاز79/9، دربعد زیست محیطی منطقه 6 با امتیاز 23/11 ودر بعدکالبدی منطقه 2 با امتیاز 61/23 رتبههای نخست را در این بررسی بدست آورده اند.
برنامه ریزی شهری
اسماعیل ضرغامی؛ حمیدرضا عظمتی؛ درسا فتوره چی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 195-217
چکیده
امروزه توسعه پایدار به مقوله مهم در تامین نیازهای شهری، جهت دستیابی به جامعه‌ای شادتر و محیط‌زیستی سالم‌تر تبدیل شده است. در سطح جهانی، برنامه‌ریزان از طریق ارائه چارچوب برنامه‌ریزی پایداری، به مدیریت ساخت و ساز و اولویت‌بندی معیارهای پایداری پرداختند. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و ساخت و ساز توده‌ای مجتمع مسکونی در فضای ...
بیشتر
امروزه توسعه پایدار به مقوله مهم در تامین نیازهای شهری، جهت دستیابی به جامعه‌ای شادتر و محیط‌زیستی سالم‌تر تبدیل شده است. در سطح جهانی، برنامه‌ریزان از طریق ارائه چارچوب برنامه‌ریزی پایداری، به مدیریت ساخت و ساز و اولویت‌بندی معیارهای پایداری پرداختند. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و ساخت و ساز توده‌ای مجتمع مسکونی در فضای شهری، تبعیت از معیارهای پایداری زیست‌محیطی و نیل به هدف توسعه پایدار در کشور ما به یک الزام تبدیل شده است. لذا، مقاله حاضر سعی بر آن دارد که با مدیریت اولویت‌های معیارهای پایداری در ایران، دستیابی به ارزیابی سیستماتیکی ساخت و ساز پایدار را ممکن سازد. در نتیجه، با شناخت هرچه بیشتر معیارهای پایداری زیست‌محیطی و اولویت بندی اهمیت این معیارها طبق نیازهای ساخت و ساز در جامعه ایرانی، میتوان منبعی را برای برنامه ریزان ایجاد نمود. این پژوهش کاربردی و هدف آن ایجاد چارچوبی مناسب برای تصمیم‌گیری برنامه‌ریزان، جهت رسیدن به رویکرد پایدار در طراحی مجتمع‌های مسکونی در شهرهای ایران است. در این مقاله، برای کشف معیارها و مفاهیم پایداری زیست‌محیطی از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات اسنادی، کتابخانه‌ای و استفاده از تجارب محققین دیگر استفاده شده است تا دستیابی به مبانی نظری و ابزار پرسشنامه امکان پذیر گردد. پس از آن، با روش تصمیم‌گیری چندمعیاره، به ارزیابی اهمیت اولویت‌ها از دیدگاه متخصصین ایرانی طراحی پایدار، از طریق پرسشنامه‌هایی پرداخته خواهد شد. نتایج نشان داد که عواملی مانند ملاحظات انرژی و جو و ملاحظات مواد و منابع از جمله مهمترین معیارهای پایداری زیست‌محیطی در ساخت و ساز مجتمع‌های مسکونی ایرانی است که باید در برنامه ریزی ساخت و ساز پایدار شهری مورد توجه قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
مهلا طایفی نصرآبادی؛ حسین حاتمی نژاد
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 307-327
چکیده
مهمترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها میباشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکانهای زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس میشود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازیهای متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیازهای عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده ...
بیشتر
مهمترین ویژگی عصر کنونی شهرنشینی، افزایش جمعیت و توسعه شهرها میباشد که با تداوم این امر، نیاز روز افزون به مکانهای زیستی و ایجاد مناطق مسکونی بیش از پیش احساس میشود. از طرفی به علت جبر زندگی، اصل قرار دادن اقتصاد و انبوه سازیهای متعدد در نقاط مختلف بافت شهری بدون توجه به نیازهای عملکردی، روحی و روانی ساکنین آینده آن، به هدف فایق آمدن بر مشکل کمبود مسکن، مشکلاتی دیگر تبلور مییابد که از مهمترین آنها صدمه به بنیان خانواده و جامعه را میتوان نام برد. بر این اساس، ایجاد پایداری در بخش مسکن و برنامه ریزی آن در راستای توسعه پایدار شهری گامی مهم در کاهش ناپایداریهای کنونی محسوب میگردد که میتواند از طریق سه بعد اساسی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در کنار یکدیگر، به وجود آید. هدف از پژوهش حاضر سنجش شاخصهای پایداری مساکن منطقه یک شهرداری مشهد و کمک به ارتقاء این فضاها از طریق پیشنهادهایی برای پایدارتر نمودن آنها و تعمیم آن به مناطق مشابه میباشد. این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای-اسنادی و بررسیهای میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق افراد ساکن در منطقه یک شهر مشهد میباشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونهای تصادفی به حجم 384 نفر با ابزار پرسشنامه در نرم افزار SPSS توسط آزمون t تک نمونهای مطالعه و تحلیل شده اند. یافتههای تحقیق بیانگر این است که مساکن منطقه یک شهرداری مشهد در ابعاد اقتصادی و کالبدی دارای شرایط تا حدّی پایدار و در بعد اجتماعی در شرایط ناپایدار قرار دارند؛ چنانکه پایدارترین شاخص مساکن، میزان برخورداری از امکانات و ناپایدارترین شاخص، روابط همسایگی شناخته شده اند.
