یوسف زارعی؛ دکتر علی محمدخورشیددوست؛ مجید رضایی بنفشه؛ هاشم رستم زاده
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399
چکیده
تغییرات اقلیمی یکی از اصلی‌ترین معضل کره زمین در عصر حاضر است بنابراین پیشبینی این تغییرات در آینده و اثرات آن بر منابع آب، محیط طبیعی، کشاورزی و اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در پژوهش حاضر اثرات تغییر اقلیم جهانی بر نواحی مختلف آب‌وهوایی کشور در نواحی 12 گانه اقلیمی مورد بررسی ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی یکی از اصلی‌ترین معضل کره زمین در عصر حاضر است بنابراین پیشبینی این تغییرات در آینده و اثرات آن بر منابع آب، محیط طبیعی، کشاورزی و اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در پژوهش حاضر اثرات تغییر اقلیم جهانی بر نواحی مختلف آب‌وهوایی کشور در نواحی 12 گانه اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از دادههای NCEP و عناصر اقلیمی بارش، دمای بیشینه و کمینه برای ریزمقیاس نمایی آماری با مدل SDSM استفاده شد؛ و با استفاده از خروجی مدل CanEMS2 تحت سناریوهای RCP برای سه دوره آماری 2040- 2011، 2070-2041 و 2099-2071 تغییرات سالانه عناصر اقلیمی به دست آمد. برای ارزیابی عملکرد مدل از ضریب همبستگی، ضریب تعیین و شاخصهای خطا سنجی RMSE، MSE و MAD استفاده شد و نتایج نشان داد که مدل SDSM عملکرد مناسبی برای تولید عناصر اقلیمی دارد. بااین‌حال نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که دقت مدل در ایستگاه‌های مختلف متفاوت است. بدین‌صورت که هر مدل در شبیهسازی دمای کمینه و بیشینه از عملکرد مناسبی نسبت به بارش برخوردار است. همچنین نتایج بلندمدت سالانه نشان داد که بارش در تمامی نواحی اقلیمی مورد مطالعه در دهه‌های آتی کاهش پیدا خواهد کرد که بیشترین کاهش در نواحی بیابانی نیمه گرم داخلی (35 درصد) و خیلی مرطوب و معتدل (32 درصد) اتفاق خواهد افتاد؛ اما تغییرات دمای کمینه و بیشینه در نواحی مختلف اقلیمی متفاوت خواهد بود به‌طوری‌که تحت سناریوهای RCP در طول تمام دوره آماری در ایستگاه سبزوار و طبس تغییرات کمینه دما کاهشی خواهد بود ولی در دیگر نواحی اقلیمی روند تغییر دمای کمینه و بیشینه افزایشی خواهد بود. بیشترین افزایش کمینه و بیشینه دما بر اساس سناریوهای RCP تحت سناریوی RCP8.5 در دوره آماری 2099-2071 در ناحیه اقلیمی کوهستانی سرد به ترتیب با 03/3، 27/4 درجه سانتی‌گراد خواهد بود.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم ...
بیشتر
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاسهای مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم این سرزمین، طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) از پایگاه داده‌ای اسفزاری نسخۀ سوم (حاصل میانیابی دادههای بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفکیک مکانی 10 کیلومتر و درنتیجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شده‌است. به منظور بررسی وردایی دهه‌ای بارش، میانگین بارش دهه‌های منتهی به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ویژگیهای مکانی بارش ایران طی چهار دورۀ ده‌ساله به روش توصیفی - ترسیمی بررسی و مطالعه شد. دراین راستا میانگین بارش هردهه با کل دورۀ آماری و دهۀ پیش از آن مقایسه شد. نقشههای بارش هر دهه، نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با میانگین کل و نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با دهۀ پیشین ترسیم و بررسی شد. میانگین بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزایشی و پس از آن کاهشی بوده است. از آن‌پس رفتار عمومی کاهشی بارش، هم در نواحی کم‌بارش و هم نواحی پربارش در طی دهه‌های متوالی دیده می‌شود. بارش عموماً در نواحی توأم با بارش زیاد (درکرانه‌های دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس، دامنه‌های غربی رشته کوههای زاگرس و دامنه‌های شمالی رشته کوههای البرز)، تغییرات بیشتری را نسبت به بخشهای کم‌بارش کشور (نظیر نواحی مرکزی، شرقی و شمال شرقی) متحمل شده‌اند؛ به تبع آن بسیاری آماره‌های مکانی بارش، نظیر ضریب‌تغییرات، چولگی، کشیدگی، آستانه‌های بارش (آستانه‌های کم و زیاد)، تغییر یافته‌است. این‌امر در جابه‌جایی خط همبارش میانگین هر دهه و کاهش سرزمین‌های توأم با بارشی بیش‌از میانگینِ دهه‌ای نیز منعکس شده‌است.
آب و هواشناسی
مهدی اسدی؛ علی محمد خورشید دوست؛ عباسعلی داداشی رودباری
چکیده
به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی ...
بیشتر
به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی موران و لکه‌های داغ، بارش در کرانههای ساحلی دریای خزر و بخشهای غرب و جنوب‌غرب کشور (عمدتاً زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت و بخشهایی از نواحی مرکزی و همچنین بخشهایی از جنوب شرق کشور و نواحی مرکزی دارای خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. در سایر مناطق کشور (کمتر از یک چهارم مساحت کل کشور) بارش هیچگونه الگوی معناداری یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. بروندادهای آماره‌های مورد مطالعه بیانگر این امر بوده است الگوهای پربارش در مناطق جنوبی در حال عقب نشینی بوده و تنها به کانونهای عمده در زاگرس و کرانههای دریای خزر در حال محدود شدن میباشد.
آب و هواشناسی
الهام محمد علیزاده فرد؛ سید حسین میرموسوی؛ جمشید یاراحمدی؛ عبدالله فرجی
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) به‌عنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این دادهها با دادههای ...
بیشتر
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) به‌عنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این دادهها با دادههای ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک موجود در منطقه انجام گرفت. نوسانات آتی بارش در دوره (2020-2050) با استفاده از پنج مدلهای اقلیمی(GCM) و در قالب دو سناریوی انتشارRCP2.6 وRCP8.5 با استفاده از بسته نرم‌افزاری CCT پیشبینی شده است. انتخاب مناسب‌ترین مدل اقلیمی هر ایستگاه براساس مقدار RMSE انجام گرفت. نقشههای توزیع مکانی بارندگی در دوره‌های پایه و آتی به روش IDW در محیط GISتهیه شده است. وجود همبستگی معنی‌دار در سطح اطمینان 01/0 دادههای (CRU) با ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک مجاور آنها، بیانگر امکان استفاده از آنها به عنوان دادههای مشاهداتی بالاخص در مناطق فاقد ایستگاه هواشناسی میباشد. پیشبینی می‌شود درصد تغییرات وزنی بارش حوضه دریان در سناریوی RCP2.6 و RCP8.5 به ترتیب (3/6+) (4/16-) نسبت به دوره پایه پیش-بینی شده است. متوسط وزنی بارش حوضه دریان در دوره پایه و سناریوهای یاد شده به ترتیب 7/312، 319 و 296 میلیمتر در سال برآورد گردید. علیرغم وجود عدم قطعیت در مطالعات تغییر اقلیم، نتایج حاصله در این تحقیق میتواند تصویر کلی از روند آتی بارندگی منطقه ارائه کرده و این اطلاعات می‌توند در برنامهریزی منابع آب منطقه که ارتباط مستقیمی با حجم بارندگی‌ها دارند مفید واقع شود.
آب و هواشناسی
مهدی نارنگی فرد؛ مهران فاطمی؛ عبدالعلی کمانه؛ محمدصادق طالبی
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی و بررسی جداگانه قرار گرفت. برای انجام این پژوهش پس از هم مرجع سازی ریاضی فراسنج بارش با اعمال ساختار مثلثاتی فراکتالی بر روی دادههای بدست آمده به مقایسه نتایج حاصله با هندسه کلاسیک فراکتالی پرداخته شد. بر اساس یافتههای این پژوهش، در مقطع زمانی نخست از 1 ژانویه سال 1956 تا 7065 روز پس از آن با اعمال ساختارهای جبری فراکتالی، نشان داد که این مقطع زمانی از منطق فراکتالی پیروی نمینماید. همچنین در مقطع زمانی دوم نیز همانند بازه نخست ساختار بارش از منطق فراکتالی پیروی نمیکند. به بیان دیگر منطق حاکم بر ساختار فراسنج بارش در مقاطع زمانی نخست و دوم از حالت تعادل به ناتعادلی است. اما برخلاف دو بازه زمانی گذشته، در بازه زمانی سوم، از منطق فراکتالی پیروی مینماید، که این یافته بیانگر گذار دینامیک این مقطع زمانی از حالت ناتعادلی به عدم تعادل میباشد؛ بنابراین با توجه به سه بازه زمانی دینامیک تعادلی ساختار بارش روزانه از آشوب به سمت فراکتال میل می کند.
آب و هواشناسی
مصطفی کریمی؛ فرامرز خوش اخلاق؛ علی اکبر شمسی پور؛ فهیمه نوروزی
دوره 23، شماره 69 ، پاییز 1398، ، صفحه 233-255
چکیده
الگوهای گردشی بزرگ مقیاس، شرایط اقلیمی به ویژه بارش یک ناحیه را کنترل میکنند. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین الگوهای گردشی پر ارتفاع جنبحارهای عربستان در تراز میانی با بارشهای ایران است. به این منظور با استفاده از دادههای دوباره تحلیل ارتفاع ژئوپتانسیل مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپا (ECMWF) در ترازهای 700 و 500 ...
بیشتر
الگوهای گردشی بزرگ مقیاس، شرایط اقلیمی به ویژه بارش یک ناحیه را کنترل میکنند. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین الگوهای گردشی پر ارتفاع جنبحارهای عربستان در تراز میانی با بارشهای ایران است. به این منظور با استفاده از دادههای دوباره تحلیل ارتفاع ژئوپتانسیل مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپا (ECMWF) در ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال با تفکیک مکانی 1*1 درجه قوسی و تحلیل خوشه‌ای مبتنی بر فاصله همبستگی، الگوهای گردشی در محدوده 30 تا 80 درجه طول شرقی و 5 تا 30 درجه عرض شمالی و در دوره زمانی 11 سال (2010-2000) استخراج گردید. بر اساس نتایج حاصله میتوان الگوها را از نظر زمان وقوع به الگوهای دوره سرد، دوره گرم و دوره گذار تقسیم بندی نمود. در دوره سرد، پر ارتفاع عربستان در عرضهای پایین و بر روی دریای عرب و خلیج عدن قرار گرفته و بیشتر نواحی ایران بارش داشته که مقادیر بیشینه بارش مربوط به الگوی دوم است. در الگوهای دوره گذار، پر ارتفاع عربستان با جریان ساعتگرد جنوبغربی درجلوی ناوه شرق مدیترانه در وقوع بارش در شمالغرب کشور موثر بوده است. در الگوهای دوره گرم پرارتفاع عربستان باعث ایجاد شرایط واچرخندی بر روی کشور شده و به عنوان یک مانع برای ورود سامانههای بارشی بوده است.
آب و هواشناسی
محمد سلیقه؛ محمدحسین ناصرزاده؛ علی غفاری
دوره 22، شماره 64 ، تابستان 1397، ، صفحه 129-147
چکیده
مکانیزمهای صعود بارندگی در نواحی مختلف از الگوهای متفاوتی تبعیت میکنند. شناخت این الگوها میتواند سطح برنامهریزی محیطی را ارتقاء بخشد. شاخصهای ارزیابی پایداری که به شاخصهای ناپایداری معروفاند، روابطی هستند که به کمک آنها میتوان میزان ناپایداری همرفتی مناطق مختلف جورا در جهت مطالعه و پیش بینی ...
بیشتر
مکانیزمهای صعود بارندگی در نواحی مختلف از الگوهای متفاوتی تبعیت میکنند. شناخت این الگوها میتواند سطح برنامهریزی محیطی را ارتقاء بخشد. شاخصهای ارزیابی پایداری که به شاخصهای ناپایداری معروفاند، روابطی هستند که به کمک آنها میتوان میزان ناپایداری همرفتی مناطق مختلف جورا در جهت مطالعه و پیش بینی بارشها بررسی کرد، این شاخصها در پیشبینی فعالیتهای همرفتی به کار میروند و عمدتاً به کمک نمودارهای ترمودینامیک و دادههای رادیو سوند بررسی میشوند. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ویژگیهای زمانی بارشهای بیش از پنج میلیمتر و تعیین سهم بارشهای همرفتی بهاری ایستگاه تبریز براساس دادههای جوبالا میباشد. بدین منظور دادههای ساعتی بارش ایستگاه تبریز طی دوره آماری سی وپنج ساله( 1358 – 1392شمسی )(1980- 2014میلادی)، از آرشیو سازمان هواشناسی دریافت و با گزینش دادههای بارش بیش از 5 میلیمتر براساس کدهای هواشناسی60 تا 65 برای بارش باران و نیز کدهای 91 تا 99 برای بارشهای سنگین، فراوانی زمانی آنها بررسی گردید. پس از گزینش نمونههای مورد بررسی، نمودارهای اسکیوتی روزهای بارش به همراه شاخصهای ناپایداری از قبیل(CAPE PW-- LI- TT - SI- KI)تجزیه و تحلیل شدند. پردازش این دادهها در مقیاس فصلی بیانگر وقوع مکرر آنها است. حداکثر رخداد این بارش ها درماه آوریل با فراوانی131مورد و حداقل آنها درماه ژوئن با 35 مورد دیده شد. نتایج حاصل از ترسیم نمودارهای اسکیوتی و محاسبه شاخصهای ناپایداری نشان میدهد، نقش عامل همرفت در وقوع بارشهای بهاری قابل توجه میباشد، زیرا هنگامی میتوان عامل همرفت را عامل اصلی بارش محسوب کرد که نه تنها میزان همرفت شدت کافی داشته باشد، بلکه ناپایداری لازم برای ایجاد بارش رانیز فراهم بسازد. در مجموع، پس از بررسی 263 نمونه بارش فصل بهار مشخص شد که عامل همرفت، مهمترین نقش را در رخداد بارش ماههای می و ژوئن داشته است و به طبع آن مخاطرات سیلاب منطقه را تهدید مینماید.
آب و هواشناسی
امان اله فتح نیا؛ حمید رحیمی؛ شعیب آب خرابات
چکیده
در این پژوهش گسترش سامانه پرفشار سیبری و اثر آن بر عناصر اقلیمی دما و بارش ایران بررسی شده است. دادههای بارش، دمای حداقل و میانگین 131 ایستگاه سینوپتیک، فشار سطح زمین دو روز قبل از بارش و سطح 500 هکتوپاسکال روز بارش در دوره 2010-1991 مطالعه شد. نتایج نشان داد فرابار سیبری در ماه دسامبر در شرایط شدت فعالیت، کل ایران را تحت تأثیر قرار میدهد. ...
بیشتر
در این پژوهش گسترش سامانه پرفشار سیبری و اثر آن بر عناصر اقلیمی دما و بارش ایران بررسی شده است. دادههای بارش، دمای حداقل و میانگین 131 ایستگاه سینوپتیک، فشار سطح زمین دو روز قبل از بارش و سطح 500 هکتوپاسکال روز بارش در دوره 2010-1991 مطالعه شد. نتایج نشان داد فرابار سیبری در ماه دسامبر در شرایط شدت فعالیت، کل ایران را تحت تأثیر قرار میدهد. بیشینه فشار سیبری با حدود 1030 هکتوپاسکال در ماه ژانویه اتفاق می‌افتد. از ماه دسامبر تا ژانویه ناوه تراز 500 هکتوپاسکال در شرق مدیترانه قرار گرفته، اما از این ماه به بعد اندکی به سمت غرب عقب‌نشینی میکند. حداقل مطلق دما در شمال شرق ایران به مقدار 15- درجه سانتی‌گراد در ماه ژانویه رخ میدهد. در ماههای دسامبر و ژانویه کل ایران تحت تسلط شدت پرفشار سیبری قرار میگیرد، اما از ماه فوریه تا آوریل به حداقل ممکن میرسد. در حالت میانگین، از ماه مارس دمای حداقل در ایران بالای صفر درجه سانتی‌گراد می‌رود. در مجموع حداکثر فشار مرکزی سیبری در دوره مطالعه شده 1050 هکتوپاسکال و در اواخر زمستان به 1025 هکتوپاسکال است. تعداد روزهای بارش در ایران مرکزی در اوایل حضور حداکثری پرفشار سیبری به 17 روز در ماه ژانویه و در ماه فوریه با 7 روز به حداقل ممکن میرسد، اما از ماه مارس دوباره افزایش قابل توجهی می‌یابد.
محمد دارند؛ بهروز ابراهیمی
چکیده
برای انجام این پژوهش دادههای روزانه بارش 162 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به تحقیقات آب و سازمان هواشناسی طی بازه زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) استفاده شد. به کمک روش زمینآماری کریگینگ مقادیر بارش روزانه بر روی یاختههای6×6 ...
بیشتر
برای انجام این پژوهش دادههای روزانه بارش 162 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه استان کردستان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به تحقیقات آب و سازمان هواشناسی طی بازه زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1391(21/3/1961 تا31/12/2012) استفاده شد. به کمک روش زمینآماری کریگینگ مقادیر بارش روزانه بر روی یاختههای6×6 کیلومتر میانیابی و برای هر روز یک نقشه رقومی ایجاد شد. سپس دادههای روزانه مربوط به 811 یاخته که کل استان را پوشش میدادند از نقشهها استخراج شد. یک پایگاه داده (گاهجای) در ابعاد 811×18914 ایجاد شد که بر روی سطرها روز (زمان) و بر روی ستونها یاختهها (مکان) قرار داشت. برای هر ماه از سال بر روی هر یاخته میانگین، آستانه بالا، آستانه پایین و انحراف معیار مدت زمان انتظار رخداد بارش محاسبه شد. برای شناسایی آستانهها از آزمون t-student بهره گرفته شد. مقادیر آستانهها در سطح اطمینان 99 درصد برآورد شد. یافتههای این پژوهش نشان داد که پیکربندی ناهمواریها نقش مهمی در پراکنش مدت زمان انتظار رخداد بارش استان کردستان دارند. مدت زمان انتظار رخداد بارش طی ماههای مختلف سال بر روی پهنه استان کردستان متفاوت است. پراکنش مدت زمان انتظار رخداد بارش طی فصلهای مختلف سال به نوعی مسیر عبور سامانههای بارشزا را بر روی استان کردستان نشان میدهند. بهطور کلی بهلحاظ مکانی هستههای کمینه مدت زمان انتظار رخداد بارش در فصل بهار بر روی شمالغرب، در فصل تابستان بر روی شمال و شمالشرق، در فصل پاییز و زمستان بر روی شمالغرب و غرب استان قرار دارند. طولانیترین و کوتاهترین مدت زمان انتظار رخداد بارش به ترتیب مربوط به ماههای شهریور و بهمن است. در بهمنماه بر روی بخشهای غربی و شمالغرب استان کردستان مدت زمان انتظار رخداد بارش حدود 3 روز است. درحالیکه در شهریور ماه بر روی مناطق یاد شده مدت زمان انتظار رخداد بارش به بیش از 60 روز میرسد.
آب و هواشناسی
بهلول علیجانی؛ علی بیات؛ مهدی دوستکامیان؛ یدالله بلیانی
چکیده
بارش از مهمترین و متغیرترین عناصر اقلیمی است که شناخت رفتار آن همواره مورد توجه اقلیم‌شناسان بوده است. از این رو پیـچیدگی عناصر اقلیمی در مقیاسهای زمانـی و مکانی لزوم بهکارگیری روشهای کارامد مانند تحلیل طیفی به عنوان ابزاری مفید برای مطالعه الگوهای اقلیمی را نشان میدهد. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل نوسانهای بارش ...
بیشتر
بارش از مهمترین و متغیرترین عناصر اقلیمی است که شناخت رفتار آن همواره مورد توجه اقلیم‌شناسان بوده است. از این رو پیـچیدگی عناصر اقلیمی در مقیاسهای زمانـی و مکانی لزوم بهکارگیری روشهای کارامد مانند تحلیل طیفی به عنوان ابزاری مفید برای مطالعه الگوهای اقلیمی را نشان میدهد. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل نوسانهای بارش ایران با استفاده از تحلیل طیفی (تحلیل همسازهها) میباشد بدین منظور دادههای بارش سالانه ایستگاه همدید ایران از بدو تأسیس تا سال 2008 که بیش از 40 سال آمار داشتند از سازمان هواشناسی کشور استخراج گردیده است. سپس بهمنظور بررسی و تحلیل چرخههای بارش ایران از برای انجام محاسبات از امکانات برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزارMatlab و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم‌افزار Surfer بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل چرخهها نشان داد که چرخههای معنی‌دار 3- 2 ساله، 5- 3ساله، 6- 2 ساله و گاهی 11 ساله و بالاتر بر بارش ایران حاکم است. بر این اساس در شرق و جنوب شرق ایران بیشتر چرخههای 5- 3 ساله و در غرب، جنوب غرب و شمال غرب کشور چرخههای 3- 2 ساله و در شمال شرق چرخههای 6- 2 ساله غالب هستند. بیشترین و متنوع‌ترین چرخهها بهدلیل قرارگیری در سایه ناهمواری‌های زاگرس از یکسو و مجاورت با خلیج‌فارس از سوی دیگر در بخشهای از جنوب و جنوب غرب رخ داده است. نواحی شمال غرب کشور هم همانند نواحی جنوب‌غرب بهدلیل وجود کوههای عظیم سبلان و سهند دارای چرخههای متنوعی بوده است. چرخههای غیرسینوسی که دوره بازگشتی برابر با طول دوره آماری دارند در برخی ایستگاه‌ها از قبیل قزوین، سنندج و تهران مشاهده میشوند. این چرخهها به وجود روند در دادهها نسبت داده میشوند.
علی محمد خورشیددوست؛ علی اصغر شیرزاد
دوره 18، شماره 49 ، پاییز 1393، ، صفحه 101-118
چکیده
در این پژوهش با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره (تحلیل خوشه‌ای و تجزیه تابع تشخیص)، بهمنظور شناسایی تفاوت‌های زمانی و مکانی بارش و نواحی مشابه بارشی صورت گرفته، دادههای بارش ماهانه دوره آماری 1995 تا 2007 مربوط به 35 ایستگاه سینوپتیک، کلیماتولوژی و بارانسجی شمال ایران شامل سه استان گلستان، گیلان و مازندران مورد استفاده قرار ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره (تحلیل خوشه‌ای و تجزیه تابع تشخیص)، بهمنظور شناسایی تفاوت‌های زمانی و مکانی بارش و نواحی مشابه بارشی صورت گرفته، دادههای بارش ماهانه دوره آماری 1995 تا 2007 مربوط به 35 ایستگاه سینوپتیک، کلیماتولوژی و بارانسجی شمال ایران شامل سه استان گلستان، گیلان و مازندران مورد استفاده قرار گرفت. ابتدا برای گروهبندی و همگنسازی ایستگاه‌ها از تحلیل خوشه‌ای به روش Ward استفاده شد. سپس برای آزمون صحت نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای آزمون تابع تشخیص و تجزیه بهروش (Wilk’s Lambda) استفاده گردید. نتایج حاصل از روش تحلیل خوشه‌ای بهروش فواصل اقلیدسی به روش وارد نشان داد که برحسب مقدار و زمان بارش در منطقه مورد مطالعه میتوان چهار خوشه عمده بارشـی ترسیم کرد. همچنین نتایج حاصل از تجزیه تابع تشخیص نشان داد که حدود 3/82 درصد از خوشهبندیهای انجام شده در تحلیل خوشه‌ای بهدرستی صورت گرفته و حدود 7/17 درصد آن به اشتباه خوشهبندی شده است و روش ویلکز لامبدا هم تفاوت بین میانگینها را تأیید کرد.
حسین عساکره؛ علی بیات
دوره 17، شماره 45 ، پاییز 1392، ، صفحه 121-142
چکیده
تحلیل مولفههای اصلی یک روش بهینه ریاضی برای کاهش حجم دادهها و تبدیل متغیرهای اولیه به چند مولفه محدود است بهطوری که این چند مولفه بیشترین پراش متغیرهای اولیه را توجیه نماید. در این مطالعه برخی مشخصات آماری بارش سالانه شهر زنجان شامل مجموع بارش سالانه، تعداد روزهای بارانی، بزرگترین بارش روزانه در سال، نسبت بارش بیشینه به ...
بیشتر
تحلیل مولفههای اصلی یک روش بهینه ریاضی برای کاهش حجم دادهها و تبدیل متغیرهای اولیه به چند مولفه محدود است بهطوری که این چند مولفه بیشترین پراش متغیرهای اولیه را توجیه نماید. در این مطالعه برخی مشخصات آماری بارش سالانه شهر زنجان شامل مجموع بارش سالانه، تعداد روزهای بارانی، بزرگترین بارش روزانه در سال، نسبت بارش بیشینه به مجموع بارش سالانه و مشخصاتی از قبیل انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، میانگین قدر مطلق انحراف از میانگین و میانگین قدر مطلق تغییرپذیری سالانه که از بارش ماهانه برای هر سال محاسبه گردید در معرض تحلیل مولفههای اصلی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با چهار مولفه میتوان بیش از 95 درصد از تغییرات بارش سالانه را توضیح داد. مولفه اول که بالاترین پراش دادهها (6/42 درصد) را تبیین میکند، نماینده بارش سالانه و شاخصهای مطلق تغییرپذیری آن یعنی انحراف معیار، میانگین قدر مطلق انحراف از میانگین و میانگین قدر مطلق تغییرپذیری سالانه میباشد. مولفه دوم نماینده شاخصهای شکل توزیع فراوانی (چولگی و کشیدگی)، مولفه سوم نماینده بارشهای بیشینه و در نهایت مولفه چهارم نماینده تعداد روزهای بارانی میباشد. تحلیل روند نمرات مولفهها نشان داد که نمرات مولفههای اول و چهارم به ترتیب دارای روند معنی دار کاهشی و افزایشی حول یک خط را دارند که نشان از کاهش بارش در طول دوره آماری مورد مطالعه از یک طرف و یکنواخت شدن توزیع زمانی آن دارد.
حسین بابازاده؛ سیدامیر شمس نیا؛ فردین بوستانی؛ الناز نوروزی اقدم؛ داوود خدادادی دهکردی
دوره 16، شماره 41 ، پاییز 1391، ، صفحه 23-47
چکیده
مدلهای استوکستیک به عنوان یک روش جهت بررسی تغییرات آب و هوایی آینده مورد استفاده قرار میگیرند. در میان پارامترهای هواشناسی بارش و دما به عنوان شاخصهای اصلی مطرح میباشند. هدف از پژوهش حاضر تحلیل وضعیت پارامترهای اقلیمی بارش و متوسط درجه حرارت ماهانه، بررسی خشکسالیها و ترسالیهای ناشی از کمبود بارش، شبیهسازی و پیشبینی ...
بیشتر
مدلهای استوکستیک به عنوان یک روش جهت بررسی تغییرات آب و هوایی آینده مورد استفاده قرار میگیرند. در میان پارامترهای هواشناسی بارش و دما به عنوان شاخصهای اصلی مطرح میباشند. هدف از پژوهش حاضر تحلیل وضعیت پارامترهای اقلیمی بارش و متوسط درجه حرارت ماهانه، بررسی خشکسالیها و ترسالیهای ناشی از کمبود بارش، شبیهسازی و پیشبینی پارامترهای مورد مطالعه با استفاده از روشهای استوکستیک میباشد. در این تحقیق از آمار 21 ساله بارش و متوسط درجه حرارت ماهانه ایستگاه سینوپتیک شیراز استفاده شده است و براساس مدل آریما و روش خود همبستگی و خود همبستگی جزیی و با ارزیابی تمامی الگوهای احتمالی به لحاظ ایستا بودن و بررسی پارامترها و انواع مدلها، مدل مناسب جهت پیشبینی بارش ماهانه، ARIMA(0 0 0)(2 1 0)12 و جهت پیشبینی متوسط درجه حرارت ماهانه، ARIMA(2 1 0)(2 1 0)12 به دست آمد و پس از اعتبارسنجی و ارزیابی مدل، پیشبینی سالهای زراعی 88-1387 و 89-1388 انجام گرفت. با توجه به پیشبینی صورت گرفته با وجود تداوم خشکسالی، احتمال افزایش بارش وجود دارد. در مورد متوسط درجه حرارت ماهانه نیز روند صعودی دما بویژه در سالهای اخیرادامه داشته و نتایج پیشبینی، نشاندهنده افزایش دما همراه با کاهش دامنه تغییرات میباشد.
سیدحسین میرموسوی؛ مینا میریان
دوره 16، شماره 38 ، زمستان 1390، ، صفحه 153-178
چکیده
در مطالعات جغرافیایی با توجه به اینکه برداشت اطلاعات اغلب به صورت نقطهای انجام میگیرد، ضرورت دارد جهت تعمیم آن به کل منطقه، عملیات درونیابی بر روی نقاط انجام گیرد. در این مطالعه با استفاده از روشهای کریجینگ و معکوس وزنی، نسبت به درونیابی بارش در استان کرمان اقدام شده است. برای این منظور از آمار بارش ماهانه تعداد 9 ایستگاه سینوپتیک ...
بیشتر
در مطالعات جغرافیایی با توجه به اینکه برداشت اطلاعات اغلب به صورت نقطهای انجام میگیرد، ضرورت دارد جهت تعمیم آن به کل منطقه، عملیات درونیابی بر روی نقاط انجام گیرد. در این مطالعه با استفاده از روشهای کریجینگ و معکوس وزنی، نسبت به درونیابی بارش در استان کرمان اقدام شده است. برای این منظور از آمار بارش ماهانه تعداد 9 ایستگاه سینوپتیک استان کرمان و 11 ایستگاه سینوپتیک استانهای همجوار استفاده شده است.
نتایج این مطالعه نشان میدهد که روش کریجینگ با سطح خطای پایینتر روش مناسبتری برای درونیابی بارش در این منطقه میباشد. بر اساس مدلهای برازش یافته نیمهپراکنش نگار، مدلهای کروی، خطی و نمایی امکانات مناسبتری را برای تهیة نقشههای همباران قرار میدهند. در بین مدلهای مذکور مدل کروی برای ماههای ژانویه تا ژوئن و هم چنین ماه دسامبر، مدلنمایی برای ماه جولای و مدل نمایی برای ماههای آگوست تا نوامبر مناسب ترین مدل تغییر نما تشخیص داده شدند. بر مبنای نقشههای ترسیم شده برای ماههای مختلف ضمن اینکه بیشترین میزان بارش در فصل زمستان اتفاق افتاده است بیشترین دامنة تغییرات هم به میزان 42-13 میلیمتر در این فصل است. از نظر مکانی شیب تغییران بارش از جنوب به شمال روند کاهشی دارد. در سایر فصول ضمن پایین بودن میانگین بارش دامنه تغییرات نیز نوسانات قابل ملاحظهای نشان نداد.
