برنامه ریزی شهری
اصغر عابدینی؛ آرام خضرلو؛ بهرنگ اکرمی؛ امین خلیلی؛ پرویز عزیزی
چکیده
یکی از دغدغه‌های بشر از نخستین روزهای خلقت تاکنون موضوع مسکن و سرپناه بوده است؛ موضوعی که اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به آن دارند. دین مبین اسلام شاخصه‌های اساسی مسکن را به منظور هویّت دهی و کمک به آرامش قلبی انسان و رسیدن او به کمال الهی ارائه می نماید. مسکن ایرانی-اسلامی نیز به سبب تفکر عمیق مبتنی بر حقیقت والای ...
بیشتر
یکی از دغدغه‌های بشر از نخستین روزهای خلقت تاکنون موضوع مسکن و سرپناه بوده است؛ موضوعی که اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به آن دارند. دین مبین اسلام شاخصه‌های اساسی مسکن را به منظور هویّت دهی و کمک به آرامش قلبی انسان و رسیدن او به کمال الهی ارائه می نماید. مسکن ایرانی-اسلامی نیز به سبب تفکر عمیق مبتنی بر حقیقت والای انسانی و به دلیل تغییر در نگرش و سبک زندگی افراد در بعد فرهنگی و سنت های مسکونی قومی و محلی کشورمان امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و اهمیت اصلاح روش مسکن سازی با استفاده از مفاهیم قرآن و سنت اهل بیت(ع) را الزامی نموده است لذا ارزیابی و سنجش شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی به جهت آسیب شناسی و اصلاح روش مسکن سازی امروزی ضروری می نماید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات شهر ارومیه انجام‌گرفته است. دراین پژوهش ابتدا شاخص‌های مسکن ایرانی اسلامی از آیات و احادیث و منابع مرتبط استحصال و دسته بندی گردیده است که از نظرات کارشناسان حوزوی و دانشگاهی نیز بهرهگیری شده است. سپس برای ارزیابی و تحلیل از دو رویکرد سنجش و تحلیل محلات بر اساس شاخص‌ها و سنجش و تحلیل شاخص‌ها در محلات با به‌کارگیری مدلهای ارزیابی چند معیاره فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس استفاده شده -است. در وهله بعدی با تحلیل نتایج دو رویکرد به آسیب‌شناسی شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات قدیم و جدید اقدام گردیده است. نتایج نشان میدهد که محله بهداری نسبت به محله مهدی‌القدم از نظر شاخص‌های مسکن ایرانی-اسلامی در وضعیت مطلوب‌تری میباشد. با توجه به نتایج تحلیل شاخص‌ها در محلات، شاخص مقاومت و ایمنی در وضعیت نسبتا مطلوب،و شاخص‌های دسترسی مسکن، اِشرافیت و فضای سبز در محله در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. درنهایت برای رفع ضعف‌ها،به ارائه راهکارها و پیشنهادات پرداخته شده است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
لیلا دهقانی فیروز آباد؛ علیرضا ایلدرمی؛ میرمهرداد میرسنجری؛ سحر عابدیان
چکیده
شهرستان دورود در شرق استان لرستان میباشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را ...
بیشتر
شهرستان دورود در شرق استان لرستان میباشد که به‌عنوان سرزمینی سرشار از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی از یک سو و دارا بودن آب و هوای چهار فصل، رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های جاری، کوهستان‌های برف‌گیر و نظایر آن جزء یکی از مهمترین مناطق جاذب گردشگر در استان لرستان شناخته شده است. این موقعیت ممتاز در گردشگری می‌تواند بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر، ایجاد اشتغال و درآمد و ارتقا رفاه اجتماعی فراهم نماید. در این پژوهش با استفاده از ارزیابی چند معیاره، پهنه‌های مناسب برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و خروشان در شهرستان دورود شناسایی شدند. معیارهای محیط‌زیستی تأثیرگذار در پهنه‌بندی گردشگری آبی در 5 گروه معیار شامل معیارهای فیزیکی، اکولوژیکی، زیرساختی- کالبدی، ایمنی و اقتصادی- اجتماعی و 27 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن و 26 زیرمعیار برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان تدوین شدند و براساس مدل ارزیابی چند معیاره، پهنه‌های مناسب گردشگری تعیین گردید. در نهایت با استفاده از مدل TOPSIS پهنه‌های مناسب برای گردشگری اولویتبندی گردیدند. نتایج حاصل از مدل تاپسیس نشان داد که پهنه‌های سد مروک، سراب و آب‌بندان ماهی همیانه، آب‌بندان حشمت‌آباد 2 به ترتیب دارای بالاترین اولویت پهنه‌ها برای تفرج آبی در منابع آبی ساکن شناخته شدند. همچنین بالاترین اولویت برای تفرج آبی در منابع آبی خروشان مربوط به پهنه‌های رودخانه سزار، گهر رود 1 و گهر رود 2 میباشد. نتایج حاصل از روش مقایسات زوجی نشان میدهد که 69/8 درصد از مساحت کل منطقه برای تفرج آبی متمرکز در منابع آبی ساکن، 16/7 درصد برای تفرج آبی گسترده در منابع آبی خروشان، توان بالا داردوشهرستان دورود با توجه به منابع آبی فراوان، قابلیت و ظرفیت بالایی در زمینه تفرج‌های آبی دارد.
برنامه ریزی شهری
ابراهیم اصغری کلجاهی؛ قدرت برزگری؛ رباب آذرمی؛ آزاده شهبازی
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 23-44
چکیده
بخش مرکزی شهرستان شاهین‌دژ با تولید 30 تن زباله در روز، به علت عدم مکان‌یابی نامناسب محل دفع و نبود تجهیزات لازم، با معضلات زیست محیطی و بهداشتی روبرو است. در این تحقیق در راستای تعیین محل مناسب برای دفن پسماندهای جامد شهرستان شاهین‌دژ، عوامل مختلف از قبیل هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، لیتولوژی، گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، ...
بیشتر
بخش مرکزی شهرستان شاهین‌دژ با تولید 30 تن زباله در روز، به علت عدم مکان‌یابی نامناسب محل دفع و نبود تجهیزات لازم، با معضلات زیست محیطی و بهداشتی روبرو است. در این تحقیق در راستای تعیین محل مناسب برای دفن پسماندهای جامد شهرستان شاهین‌دژ، عوامل مختلف از قبیل هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، لیتولوژی، گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، مشخصات خاک، توپوگرافی (شیب)، فاصله از مناطق شهری و فاصله از جاده اصلی و مناطق مسکونی مورد توجه قرار گرفته است. پس از تشکیل ماتریس مقایسه زوجی معیارها، وزنهای نهایی هر یک از لایههای اطلاعاتی تعیین شده و در محیط GIS، مدل‌سازی به صورت فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفته است. در نهایت پهنه‌های مناسب برای دفن زباله بر اساس قابلیت استقرار مکان در قالب 4 طبقه کاملا مناسب تا نامناسب شناسایی شده است. براساس نتایج این تحقیق 6 پهنه مناسب انتخاب شده که بعد از بازدیدهای صحرایی 3 پهنه کاملا مناسب و 3 پهنه نسبتاً نامناسب تشخیص داده شده است. پهنه‌های مناسب با استفاده از روش ارزیابی شباهت به گزینه ایده‌آل مقایسه شده و پهنه شماره 2 واقع در غرب شاهین‌دژ (شمال روستای ساروجه علیا) بر اساس امتیازات و داشتن خصوصیات مورد نظر با کمترین اثرات زیست محیطی، به عنوان گزینه برتر تعیین شده است.
آب و هواشناسی
مصطفی کریمی احمدآباد؛ الهه قاسمی
چکیده
در مطالعات ارزیابی پدیده تغییر اقلیم غالباً از خروجی مدلهای جفت شده اتمسفری– اقیانوسی گردش عمومی جو (AOGCM) بهره گرفته میشود که بهدلیل بزرگ مقیاس بودن برونداد این مدلها، فرآیند ریزمقیاسسازی ضروری است. تاکنون روشهای متعددی در این زمینه ارائه شده است که هریک از عملکرد متفاوتی برخودار میباشند. در این مطالعه سعی ...
بیشتر
در مطالعات ارزیابی پدیده تغییر اقلیم غالباً از خروجی مدلهای جفت شده اتمسفری– اقیانوسی گردش عمومی جو (AOGCM) بهره گرفته میشود که بهدلیل بزرگ مقیاس بودن برونداد این مدلها، فرآیند ریزمقیاسسازی ضروری است. تاکنون روشهای متعددی در این زمینه ارائه شده است که هریک از عملکرد متفاوتی برخودار میباشند. در این مطالعه سعی شده است با رویکردی جدید و با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری از بین چند روش مرسوم در ریزمقیاسسازی خروجی مدلهای گردش عمومی جو، مدل ایدهال انتخاب و تغییرات اقلیم در دوره آتی در زیرحوضه الند آذربایجان غربی مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور با استفاده از تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره و روش TOPSIS و با استفاده از شاخص‌های R2، RMSE، MAE، MAD و NSE عملکرد الگوهای SDSM، LARS WG و روش تناسبی در شبیهسازی برونداد مدل HadCM3 در شبیهسازی دما و بارش در دوره پایه مورد رتبهبندی قرار گرفته است و در نهایت مدل SDSM به عنوان مدل مناسبتر برای ارزیابی چگونگی تغییرات دما و بارش در دوره آینده در منطقه مورد مطالعه انتخاب شده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نوید هوشنگی؛ علی اصغر آل شیخ
چکیده
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقع‌شده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، ...
بیشتر
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقع‌شده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، مبانی فازیسازی و بهرهگیری از ابزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به تلفیق عوامل مؤثر در احداث نیروگاههای خورشیدی فتوولتائیک در مقیاس کشوری میپردازد تا پتانسیل مناطق مختلف کشور ایران در ایجاد این نیروگاهها تعیین شود. جهت تعیین مناطق مساعد روشهای تاپسیس (TOPSIS)، فازی تاپسیس (Fuzzy TOPSIS) و فازی سوگنو (Fuzzy Sugeno) اجرا و قابلیت آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. پس از اخذ نظرات کارشناسی، پتانسیلسنجی در دو مرحله اصلی اجرا شد: کسر مناطق غیرممکن (قیود) و محاسبه پتانسیل مناطق با استفاده از آنالیزهای مکانی در قالب سه روش مذکور. نتایج نشان داد که روش فازی تاپسیس از منظر پیوستگی نقشه و دخالت دادن دادهها حالت میانه بین دو روش تاپسیس و فازی سوگنو دارد و در قیاس با دو روش دیگر حساسیت معقولی به دقت وزنهای ورودی نشان میدهد. روش تاپسیس 71/14% و فازی تاپسیس 33/18% و روش سوگنو 52/20% از کل کشور را برای احداث نیروگاه خورشیدی مناسب دانستهاند. در راستای اولویت‌دهی به مناطق مختلف کشور، هر سه روش با ضریب همبستگی متوسط 85/0 نتایجی مشابه داشتند. اولویتهای اصلی کشور برای نیروگاههای خورشیدی با اختلافی ناچیز بخشهای نرمانشیر، نوبندگان، فرجهی، بمپور، شیبکوه و گاوبندی معرفی شدند
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
چکیده
Iran is located on the world’s Sun Belt; therefore the required energy of many parts of the country can be generated through photovoltaic systems. Nowadays, with the increasing growth of energy consumption, the tendency to use renewable energy and specifically solar powers is rising. Within 2000 to 2007, world energy production increased 10.3 percent per capita (Department of Energy, Iran).This consumption increase in 2030 reaches over 48% and even 60% in 2000. However, disadvantages of fossil energy led international community to use new types of renewable energy. Among the renewable ...
بیشتر
Iran is located on the world’s Sun Belt; therefore the required energy of many parts of the country can be generated through photovoltaic systems. Nowadays, with the increasing growth of energy consumption, the tendency to use renewable energy and specifically solar powers is rising. Within 2000 to 2007, world energy production increased 10.3 percent per capita (Department of Energy, Iran).This consumption increase in 2030 reaches over 48% and even 60% in 2000. However, disadvantages of fossil energy led international community to use new types of renewable energy. Among the renewable energy forms, solar energy tends to be the cleanest energy and considering potentials of the selected sites, is can be deemed economical, as well.
آب و هواشناسی
علی محمدخورشیددوست؛ بهروز سبحانی؛ کامل آزرم؛ جمال امینی
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 141-161
چکیده
کلزا با اختصاص 15 درصد کل تولید روغن گیاهی در جهان بعد از سویا و نخل روغنی، مقام سوم را در بین دانههای روغنی بهخود اختصاص داده است. اقلیم، توپوگرافی، خاک و استعداد اراضی از مهمترین مولفههای محیطی هستند که استعداد و قابلیت تولید محصول زراعی در یک منطقه به آنها وابسته است. در این تحقیق سعی شده است با ارزیابی تناسب اراضی بر ...
بیشتر
کلزا با اختصاص 15 درصد کل تولید روغن گیاهی در جهان بعد از سویا و نخل روغنی، مقام سوم را در بین دانههای روغنی بهخود اختصاص داده است. اقلیم، توپوگرافی، خاک و استعداد اراضی از مهمترین مولفههای محیطی هستند که استعداد و قابلیت تولید محصول زراعی در یک منطقه به آنها وابسته است. در این تحقیق سعی شده است با ارزیابی تناسب اراضی بر اساس این معیارها، اراضی مستعد کـشت کلزا در سطح استان آذربایجان غربی شناسایی شـود. در تحقیق حاضر از دادههای اقلیمی از قبیل دما، بارش، درجه روز، رطوبت نسبی، تعداد روز یخبندان، و ساعات آفتابی، ایستگاههای سینوپتیک و بارانسنجی سطح استان از بدو تاسیس تا سال 1388 مربوط به هر یک از مراحل فنولوژیکی رشد کلزا و دادههای منابع زمینی از قبیل لایههای توپوگرافی، قابلیت اراضی، عمق خاک و کاربری اراضی، استفاده شده، و مطالعه و بررسی هر یک از آنها در رابطه با نیازهای اقلیمی و اکولوژیکی کلزا صورت گرفت. سپس با استفاده از روش واسطهیابی کریجینگ در نرمافزار Arc GIS 9.3 هر یک از نقشههای عناصر اقلیمی تهیه و لایههای اطلاعاتی طبقهبندی شدند. به منظور اولویتبندی و ارزیابی معیارها و لایههای اطلاعاتی در رابطه با هم و تعیین وزن آنها از روش AHP استفاده شد. سپس ترکیب و تحلیل فضایی اطلاعات با استفاده از مدل TOPSIS در محیط GIS صورت گرفت و لایه نهایی ارزیابی توان محیطی برای کشت کلزا تهیه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اراضی استان از نظر پتانسیل اقلیمی و محیطی برای کشت کلزا به چهار طبقه خیلی مناسب (6/18%)، مناسب (4/34%)، متوسط (1/32%) و ضعیف (7/14%) تقسیمبندی شدند.
وکیل حیدری ساربان
دوره 16، شماره 40 ، شهریور 1391، ، صفحه 75-96
چکیده
تجربیات جهانی نشان میدهد بخش کشاورزی به لحاظ تامین مواد غذایی، اشتغالزایی، تأمین ارز و نیز تأمین نیازهای سایر بخشهای اقتصادی من جمله بخش صنعت و نیز سهمی که در تولید ناخالص ملی بر عهده دارد قابل توجه است. از آنجایی که قابلیتها و مزیتهای نسبی محلی و منطقهای هر یک از مناطق روستایی به دلیل تأثیرپذیری از عوامل متعدد اقتصادی، ...
بیشتر
تجربیات جهانی نشان میدهد بخش کشاورزی به لحاظ تامین مواد غذایی، اشتغالزایی، تأمین ارز و نیز تأمین نیازهای سایر بخشهای اقتصادی من جمله بخش صنعت و نیز سهمی که در تولید ناخالص ملی بر عهده دارد قابل توجه است. از آنجایی که قابلیتها و مزیتهای نسبی محلی و منطقهای هر یک از مناطق روستایی به دلیل تأثیرپذیری از عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و محیطی اعم از امکانات و شرایط جمعیتی، تولیدی، جغرافیایی، اقلیمی، زیرساختی و... همواره متفاوت است و این مهم سبب برتری پارهای از مناطق روستایی به لحاظ توسعه کشاورزی به مناطق دیگر میشود. بدین منظور شناخت مزیتها و توانهای محلی و منطقهای هر یک از مناطق روستایی، از اصول بنیادین برنامهریزیهای توسعه روستایی و کشاورزی محسوب گردیده و راهکارهای عملی نیز با تبیین وضع موجود معنا مییابد. هدف این مقاله، اولویتبندی دهستانهای شهرستان مشگینشهر برحسب سطوح توسعه کشاورزی میباشد. تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی می باشد که با استفاده از روش پیمایش انجام گرفت. جامعه آماری مورد نظر را کلیه بهرهبرداران کشاورزی در شهرستان مشگینشهر تشکیل دادند. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 185 نفر تعیین شد. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظرات صاحبنظران در دانشگاه و کارشناسان اجرایی مربوطه به دست آمد. هم چنین پس از انجام یک مطالعه راهنما و آزمون پایایی پرسشنامه ضریب کرونباخ آلفا 82/0 به دست آمد. دادههای به دست آمده با استفاده از تکنیک TOPSIS مورد تحلیل قرار گرفتهاند. در این تکنیک، فرض بر این است که مطلوبیت هر شاخص به طور یکنواخت افزایشی (یا کاهشی) است. بدان صورت که بهترین ارزش موجود از یک شاخص نشاندهنده ایده‌آل‌مثبت بوده و بدترین ارزش موجود از آن مشخص‌کننده ایده‌آل منفی برای آن خواهد بود. هم چنین شاخص ها مستقل از هم هستند. در نهایت، نتایج مدل تصمیمگیری چند معیاره بر اساس وزنهای محاسبه شده نشان داد که در بین دهستانهای شهرستان مورد مطالعه دهستانهای مشگین شرقی و قرهسو از حیث توسعه کشاورزی به ترتیب در رتبه اول و دوم و دهستان نقدی در رده آخر قرار دارد. در نهایت با توجه به تحلیل نتایج، پیشنهاداتی کاربردی ارائه شده است.
