آب و هواشناسی
عاطفه حسینی صدر؛ غلام حسن محمدی؛ فیرزو عبدالعلی زاده؛ وحید خجسته غلامی
دوره 23، شماره 70 ، زمستان 1398، ، صفحه 79-100
چکیده
در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمالغرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از دادههای بارش ایستگاههای هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده ...
بیشتر
در روز 14 آوریل 2017 (24 فروردین 1396) بارش سنگینی در شمالغرب ایران به وقوع پیوست که منجر به ایجاد سیل و خسارات جانی و مالی در این منطقه شد. در این مطالعه به منظور بررسی سازوکارهای همدیدی-دینامیکی وقوع این بارش، از دادههای بارش ایستگاههای هواشناسی، پارامترهای همدیدی ترازهای مختلف جو و نمودار ترمودینامیک SkewT استفاده شد. در ابتدا پراکندگی بارش پهنهبندی شد، سپس نقشههای ارتفاع ژئوپتانسیل، چرخندگی، امگا، سمت و سرعت باد، رطوبت ویژه، تابع همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر ترسیم و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد کانون حداکثر بارش به صورت کریدری از جنوب غرب استان آذربایجان غربی، محدوده دریاچه ارومیه تا مناطق میانی استان آذربایجان شرقی بوده است که در بازه زمانی 36 ساعت بین 30 تا 57 میلیمتر بارندگی داشتند. نقشههای همدیدی نشان داد در این روز استیلای منطقه چرخندی ناوه مدیترانه در تراز میانی جو به همراه جریان هسته رودباد قطبی در سطوح فوقانی شرایط مساعدی برای ناپایدار کردن جو و صعود هوا در منطقه شمال غرب ایران فراهم کرد به طوری که مقدار امگا به کمتر از 3/0- پاسکال در ثانیه رسید. نقشههای رطوبت ویژه حاکیست که همزمان با استقرار منطقه چرخندی ناوه، شار رطوبتی قابل ملاحظهای از مسیر دریای سرخ به سمت شمال غرب ایران صورت گرفته است. لذا تبدیل سریع رطوبت جو به بارش در منطقه چرخندی ناوه عامل اصلی وقوع بارش سنگین در این روز بوده است. این موضوع از طریق ترسیم نقشه همگرایی شار رطوبت و نمودار هوف مولر اثبات شد. نمودارهای SkewT و شاخصهای ناپایداری نیز وجود رطوبت زیاد در جو و فراهم بودن شرایط مناسب جهت ناپایداری و صعود هوا در روز 14 آوریل را تأیید کردند.
آب و هواشناسی
علی اکبر رسولی؛ الناز استادی؛ محمدرضا عزیززاده
دوره 23، شماره 69 ، پاییز 1398، ، صفحه 87-103
چکیده
از پیامدهای تغییر اقلیم در مناطق خشکی نظیر ایران، تغییرات زمانی و مکانی توزیع و تمرکز بارش است که میتواند منابع آبی را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر افزایش تمرکز بارش میتواند موجب وقوع مخاطراتی مانند سیل شود. اهمیت موضوع توزیع و تمرکز بارش پژوهشگران را علاقمند به مطالعه در این زمینه کرده است. شاخص تمرکز (CI) روشی ...
بیشتر
از پیامدهای تغییر اقلیم در مناطق خشکی نظیر ایران، تغییرات زمانی و مکانی توزیع و تمرکز بارش است که میتواند منابع آبی را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر افزایش تمرکز بارش میتواند موجب وقوع مخاطراتی مانند سیل شود. اهمیت موضوع توزیع و تمرکز بارش پژوهشگران را علاقمند به مطالعه در این زمینه کرده است. شاخص تمرکز (CI) روشی است که به منظور مطالعه توزیع و تمرکز بارش استفاده میشود. مطالعه حاضر نیز با هدف محاسبه و تحلیل شاخص تمرکز بارش روزانه 23 ایستگاه شمالغرب ایران طی دوره 1951 تا 2015 انجام گردید. در این پژوهش دامنه مقادیر CI برای محدوده مورد نظر بین 57/0 برای ایستگاه خوی تا 67/0 ایستگاه ماکو و میانگین 61/0 برای تمام ایستگاهها محاسبه شد. از درونیابی مقادیر محاسبه شده، نقشه CI بهدست آمد و نشان داد که قسمت شمالغرب محدوده مورد مطالعه به نمایندگی ایستگاه ماکو از نظر توزیع بارش روزانه در طول سال نسبت به سایر مناطق، بویژه مناطق مرکزی مانند تبریز توزیع یکنواختی ندارد. در مقایسه با میانگین CI کل ایران (64/0) محدوده شمالغرب با میانگین 61/0 از توزیع بارش یکنواختتری در طول سال برخوردار است.
آب و هواشناسی
مسعود جلالی؛ وهاب کمریان
چکیده
بادهای شدید تحت عنوان توفان نامگذاری شدهاند که به شکلهای متفاوت و با سرعت زیاد برای مدتی کوتاه میوزند و معمولاً با هوای ناپایدار همراه هستند. اگر هوای پایدار رطوبت داشته باشد توفان تندری و اگر خشک باشد توفان گردوخاک ایجاد میشود. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل نوسانهای زمانی توفانهای تندری در شمالغرب ایران ...
بیشتر
بادهای شدید تحت عنوان توفان نامگذاری شدهاند که به شکلهای متفاوت و با سرعت زیاد برای مدتی کوتاه میوزند و معمولاً با هوای ناپایدار همراه هستند. اگر هوای پایدار رطوبت داشته باشد توفان تندری و اگر خشک باشد توفان گردوخاک ایجاد میشود. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل نوسانهای زمانی توفانهای تندری در شمالغرب ایران (استانهای اردبیل، آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی) با استفاده از تحلیل طیفی (تحلیل همسازهها) میباشد. بدین منظور دادههای روزانه 16 ایستگاه همدید (در قالب دادههای هوای حاضر)، از سازمان هواشناسی کشور طی دوره آماری 1988-2009 استفاده شد. در ادامه کدهای مربوط به توفانهای تندری شامل کد 17، 29، 91 تا 99 استخراج گردید. سپس بهمنظور بررسی و تحلیل چرخههای توفانهای تندری شمال غرب ایران از امکانات برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزارMatlab و برای انجام عملیات ترسیمی از نرم‌افزار Surfer بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که فراوانی چرخههای 2 ساله بیشتر از بقیه حاکمیت دارد؛ بنابراین از نظر فراوانی تعداد چرخههای معنیدار، 2 چرخه با فراوانی 5 ایستگاه بیشترین نسبت را بهخود اختصاص داده است. ایستگاههای ماکو و خوی و نواحی مرکزی شامل ایستگاههای تبریز، مراغه، مهاباد و تکاب، چرخههای 6-2 ساله را بهخود اختصاص دادهاند و از حیث احتمال بیشترین احتمال وقوع در این نواحی قرار گرفته است.
آب و هواشناسی
یعقوب رضازاده؛ بهلول علیجانی
چکیده
سرما و یخبندان در منطقهی شمالغرب کشور، همهساله خسارتهای جبرانناپذیری بر بخشهای حملونقل، تصادفهای جادهای، باغها و محصولهای کشاورزی وارد نموده و زندگی عادی مردم را در شهر و روستاها فلج مینماید. بهمنظور تبیین و تحلیل همدید امواج فراگیر سرما در شمالغرب ایران ابتدا روزهای بسیار سرد 18 ایستگاه ...
بیشتر
سرما و یخبندان در منطقهی شمالغرب کشور، همهساله خسارتهای جبرانناپذیری بر بخشهای حملونقل، تصادفهای جادهای، باغها و محصولهای کشاورزی وارد نموده و زندگی عادی مردم را در شهر و روستاها فلج مینماید. بهمنظور تبیین و تحلیل همدید امواج فراگیر سرما در شمالغرب ایران ابتدا روزهای بسیار سرد 18 ایستگاه مورد مطالعه در دوره آماری 23ساله استخراج شد. سپس از بین این آمار 43 موج شدید و فراگیر انتخاب گردید. برای تحلیل سینوپتیکی امواج سرما در نهایت دو موج نماینده بهمن 1370 و دیماه 1386 تعیین شدند. نقشههای فشار سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال این یخبندانها از سایت NCEP استخراج شده و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که علت بیشتر یخبندانهای شدید سطح بالا ناشی از استقرار یک فرود عمیق در غرب ایران بوده که هوای سرد مناطق قطبی را به ایران هدایت میکند. استقرار فراز مانع در شرق این فرود سبب ایستایی نسبی این فرود شده و تداوم سرما را در منطقه تشدید میکند. در سطح زمین هم اکثرا پرفشارهای مهاجر غربی و گسترش زبانه پرفشار سیبری بر شدت سرمای هوای سطح 500 هکتوپاسکال میافزاید. بر این اساس میتوان حداقل از 5 روز قبل با استقرار این سیستمها در همسایگیهای منطقه مورد مطالعه شرایط سرمایی را پیشبینی کرده ومدیران و کشاورزان را برای مقابله با سرما آماده نمود.
آب و هواشناسی
مجید رضایی بنفشه؛ فاطمه جعفری شندی؛ فرشته حسین علی پور گزی؛ مجید علیمحمدی
چکیده
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال و در چهار دیدهبانی در ساعتهای 00:00، 06:00، 12:00، 18:00 زولو محاسبه شد. نتایج نشان داد که از میان این سطوح، سطح 850 هکتوپاسکال بهدلیل داشتن بالاترین فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت بر روی ایران و بهویژه شمالغرب ایران دارای اهمیت بوده است.
در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارشهای سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگینترین بارشهای شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال و در چهار دیدهبانی در ساعتهای 00:00، 06:00، 12:00، 18:00 زولو محاسبه شد. نتایج نشان داد که از میان این سطوح، سطح 850 هکتوپاسکال بهدلیل داشتن بالاترین فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت بر روی ایران و بهویژه شمالغرب ایران دارای اهمیت بوده است.
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ علی شیری طرزم
چکیده
چکیده در شمال غرب ایران بیش از 50 گنبد نمکی با سن نئوژن وجود دارد که 48 گنبد دارای ابعاد قابل اندازهگیری هستند. یکی از معیارهایی که می توان براساس آن گنبدهای نمکی شمال غرب ایران را طبقهبندی نمود، ویژگی های ساختاری برونزدهای نمکی منطقه میباشد. در این مقاله گنبدهای نمکی شمال غرب ایران با توجه به ویژگیهای ساختاری به دو ...
بیشتر
چکیده در شمال غرب ایران بیش از 50 گنبد نمکی با سن نئوژن وجود دارد که 48 گنبد دارای ابعاد قابل اندازهگیری هستند. یکی از معیارهایی که می توان براساس آن گنبدهای نمکی شمال غرب ایران را طبقهبندی نمود، ویژگی های ساختاری برونزدهای نمکی منطقه میباشد. در این مقاله گنبدهای نمکی شمال غرب ایران با توجه به ویژگیهای ساختاری به دو گروه گنبدهای با ساختار تک شیب و گنبدهای با ساختار طاقدیسی تقسیم شدهاند، ابتدا نمودار پراکنش، خط رگرسیون، نوع و مقدار همبستگی بین پارامترهای مورفومتری هر گروه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است، سپس پارامترهای هر گروه با گروه دیگر با هم مقایسه شده است. بررسی پارامترهای مورفومتری گنبدها نشان میدهند که گنبدهای نمکی تکشیب نسبت به گنبدهای نمکی طاقدیسی دارای مساحت، دایرهواری و ارتفاع کمتر ولی ضریب کشیدگی و ضریب برافراشتگی بیشتری هستند. همچنین گنبدهای تکشیب یا روی گسلها و یا در فاصله کمی از گسلها قرار دارند، بنابراین گنبدهای تک شیب نسبت به گنبدهای طاقدیسی، بیشتر تحت تاثیر گسلها هستند.
آب و هواشناسی
بهلول علیجانی؛ حسن فرج زاده
دوره 19، شماره 52 ، تابستان 1394، ، صفحه 229-256
چکیده
محیط طبیعی بر اساس شرایط آب و هوایی تنظیم شده است. جوامع انسانی به ناچار باید خود را بر اساس این شرایط تنظیم و تجهیز نمایند. شناسایی شدت، فراوانی و زمان رخدادهای فرین آب و هوایی میتواند به حل مسایل زیست محیطی کمک نموده و انسان را در تنظیم و اجرای برنامهریزیهای منسجم و منطقی در برابر تغییرات رفتار این رخدادها یاری نماید. در این ...
بیشتر
محیط طبیعی بر اساس شرایط آب و هوایی تنظیم شده است. جوامع انسانی به ناچار باید خود را بر اساس این شرایط تنظیم و تجهیز نمایند. شناسایی شدت، فراوانی و زمان رخدادهای فرین آب و هوایی میتواند به حل مسایل زیست محیطی کمک نموده و انسان را در تنظیم و اجرای برنامهریزیهای منسجم و منطقی در برابر تغییرات رفتار این رخدادها یاری نماید. در این تحقیق بهمنظور بررسی تغییرات دمای فرین، دادههای روزانه حداقل و حداکثر دمای 13 ایستگاه شمالغرب ایران از سازمان هواشناسی کشور دریافت و بعد از کنترل و ارزیابی کیفی استفاده گردید. شاخصهای 16گانه دمای فرین ایستگاههای منتخب توسط بسته نرمافزاری RClimDex استخراج و از روش من- کندال برای بررسی وجود روند و روش موجک برای بررسی تغییرات و نوسانهای دورهای موجود در سریها استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که روند شاخصهای دمای فرین در اکثر ایستگاههای منتخب حاکی از کاهش فراوانی شاخصهای سرد فرین و افزایش فراوانی شاخصهای گرم فرین است. نتایج حاصل از تحلیل موجک نشان داد که شاخصهای سرد فرین دارای نوسانهای دورهای معنیدار کاملاً آشکار طی چرخههای زمانی 2 تا 4 ساله بوده و در بین شاخص های گرم فرین، تنها شاخص گرمترین دمای روز (TXx) در چرخه های زمانی 2 تا 4 ساله و شاخص تعداد شبهای حارهای (TR20) در چرخههای زمانی 4 تا 8 ساله بارزترین محدودههای معنیداری را نشان دادند.
