ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مهدی مودودی ارخودی؛ سجاد فردوسی؛ نرگس رحیمی طاقانکی
چکیده
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه ...
بیشتر
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران روستایی در محدوده مورد مطالعه میباشد. در این میان، نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شده است. همچنین طبق روش کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 148 نفر محاسبه گردیده است. به منظور اطمینان از روایی پرسشنامه تحقیق، از روایی محتوا و برای بررسی پایایی نیز ضریب بارهای عاملی، پایایی ترکیبی و همچنین روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS و همچنین تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smartpls انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که علی‌رغم اهمیت بالای مؤلفه‌های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، امکانات و خدمات، محیطی و نهادی در مناطق روستایی شهرستان سامان، کیفیت عوامل مذکور پایین‌تر از حد متوسط بوده است. در این میان، مولفه نهادی نسبت به سایر مولفه ها شرایط نامطلوب تری داشته که ناشی از وجود ضعف های جدی در عواملی از جمله: طرح های تشویقی، مشارکت و حمایت دولت، سیستم های پشتیبانی، قوانین و آیین نامه های مشخص، در حوزه گردشگری کشاورزی است. لذا لازم است مطابق با عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی، اقدامات لازم جهت بهبود وضعیت این نوع از گردشگری در دستور کار مسئولین قرار گیرد.
برنامه ریزی روستایی
احمد حجاریان
چکیده
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون، بسترهای توسعه مشاغل خانگی روستایی شناسایی شدند. اطلاعات بر اساس مصاحبه‌های نیمه ساخت یافته و مطالعه منابع و اسناد جمع آوری شدهاند. یافته‌ها نشان میدهد از میان 126 کد باز 34 مفهوم پایه‌ای شناسایی شد که در 11 دسته مضامین سازمان دهنده قابل تقسیم بندی هستند. . این مفاهیم در 11 دسته شامل: عوامل ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون، بسترهای توسعه مشاغل خانگی روستایی شناسایی شدند. اطلاعات بر اساس مصاحبه‌های نیمه ساخت یافته و مطالعه منابع و اسناد جمع آوری شدهاند. یافته‌ها نشان میدهد از میان 126 کد باز 34 مفهوم پایه‌ای شناسایی شد که در 11 دسته مضامین سازمان دهنده قابل تقسیم بندی هستند. . این مفاهیم در 11 دسته شامل: عوامل انگیزشی، ساختاری و زیربنایی، بازاریابی، سیاستگذاری، آموزشی و ترویجی، مدیریتی، مشارکت، منابع مالی و اعتباری، نظام اطلاعاتی، نگرشی و حمایتی به عنوان مضامین سازمان دهنده موضوع پژوهش تقسیم بندی شدند. نتایج تحلیل ها حاکی از این است که باید به مشارکت اعضا ، توانمند سازی ذینفعان، تغییر نگرش روستاییان، ارتقا منابع اعتباری و مالی روستاییان، بهبود زیرساختها و سیاستگذاری جامع و کامل در جهت توسعه مشاغل خانگی توجه نمود.اشتغال و بیکاری که از موضوعات بسیار مهمی در نواحی روستایی می باشد از طریق مشاغل خانگی و توسعه آن می تواند به طور کلی حل گردد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فریبا کرمی؛ مریم بیاتی خطیبی؛ نرگس رستمی همای علیا
چکیده
یکی از مخاطرات طبیعی که مناطق روستایی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد، سیلاب میباشد. از آنجایی که استان آذربایجان شرقی از استان‌های سیل خیز کشور ایران میباشد و شهر تبریز و روستاهای پیرامون آن از قدیم الایام در معرض خطر وقوع سیل قرار داشتند، هدف این پژوهش بررسی تاب آوری نواحی روستایی پیراشهری شهر تبریز (برخی از روستاهای دهستان ...
بیشتر
یکی از مخاطرات طبیعی که مناطق روستایی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد، سیلاب میباشد. از آنجایی که استان آذربایجان شرقی از استان‌های سیل خیز کشور ایران میباشد و شهر تبریز و روستاهای پیرامون آن از قدیم الایام در معرض خطر وقوع سیل قرار داشتند، هدف این پژوهش بررسی تاب آوری نواحی روستایی پیراشهری شهر تبریز (برخی از روستاهای دهستان میدان چای) در برابر سیلاب است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است. داده های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه در سطح خانوارها گردآوری شد. رواﯾﯽ ﭘﺮﺳشنامه ﺑﺎ بهره ﮔﯿﺮی از ﻧﻈﺮات ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ حوزه های روستایی و بلایای طبیعی ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند و ﻣﯿﺰان ﭘﺎﯾﺎﯾﯽﮐل آنها ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ضریب آﻟﻔﺎی ﻛﺮوﻧﺒﺎخ 0/86 بدست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل 5 روستای حومه جنوب شرقی شهر تبریز (از روستاهای دهستان میدان چای) است و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 370 خانوار برآورد شد. برای بررسی میزان ابعاد تاب آوری (اقتصادی، کالبدی، نهادی، اجتماعی و محیطی) در روستاهای مورد مطالعه با توجه به نرمال بودن متغیرهای تحقیق از آزمون t تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده شد. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد از میان ابعاد مورد مطالعه، بعد اجتماعی با میانگین 3/50، بعد اقتصادی با میانگین 3/33، بعد کالبدی با میانگین 3/10، بعد نهادی با میانگین2/54 و بعد محیطی با میانگین 1/98 به ترتیب بیشترین تاثیر را در میزان تاب آوری روستایی دارند. نتایج تحلیل واریانس (AVOVA) نشان داد، در زمینه میزان تاب آوری در برابر سیل، تفاوت معنی دار آماری میان روستاهای بررسی شده وجود دارد. میزان تاب آوری در مقابل سیلاب در روستای لیلی خان با میانگین 1/548 بیشتر و در روستای چاوان با میانگین 1/373 کمتر است.
برنامه ریزی روستایی
محسن آقایاری هیر؛ محمد ظاهری؛ حسین کریم زاده؛ رضا طالبی فرد
چکیده
امروزه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در نواحی روستایی، نظمی نوین را پیش کشیده و الزامات و مقدمات توسعه پایدار روستاها را برای حضور در جهان آینده فراهم نمودهاند. لذا مطالعه و شناخت وضع موجود توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی و برنامهریزی براساس این شناخت می‌تواند زمینه‌ساز پایداری و بازآفرینی ...
بیشتر
امروزه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در نواحی روستایی، نظمی نوین را پیش کشیده و الزامات و مقدمات توسعه پایدار روستاها را برای حضور در جهان آینده فراهم نمودهاند. لذا مطالعه و شناخت وضع موجود توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی و برنامهریزی براساس این شناخت می‌تواند زمینه‌ساز پایداری و بازآفرینی جوامع روستایی براساس اندیشه و باورهای تازه باشد و اجتماعات سالم روستایی را شکل دهد. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف تحلیل سطح توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطاتدر نقاط روستایی شهرستان جیرفت شکل گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی میباشد که جهت گردآوردی دادههای مورد نیاز آن از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شد. قلمرو مکانی پژوهش، شامل 38 روستای واقع در شهرستان جیرفت است که طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 دارای 16170 خانوار بوده و بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه، 376 خانواری جهت پرسشگری تعیین و به روش نمونهگیری تصادفی انتخاب گردیدند. جهت تجزیه و تحلیل دادهها و اطلاعات از مدل تصمیمگیری چندمعیاره کوپراس و تحلیل خوشه‌ای K در محیط نرم‌افزار SPSS استفاده گردید. نتایج حاصله از تکنیک و تحلیل نشان داد، روستاهای دولت‌آباد اسفندقه، دولت‌آباد مرکزی، دریاچه، دوبنه، پشتلر، حسین‌آباد دهدار، فردوس و سغدر بهعلت برخورداری از شرایط مساعد محیطی، قرار گرفتن در موقعیت دشتی و فاصله کم با مرکز شهرستان، تمرکز جمعیت، دارا بودن تجهیزات و ارائه خدمات مبتنی بر فناوری، به لحاظ توسعه پایدار مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطحی بالاتر نسبت به روستاهای عباس‌آباد، دره رود، حیشین سفلی، کهن و آبشور قرار گرفتهاند.
برنامه ریزی روستایی
وحید ریاحی؛ فرهاد جوان
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 183-203
چکیده
سکونتگاه‌های روستایی ایران در طول سال‌های متمادی با توجه به نیروهای محیطی و اجتماعی ـ اقتصادی الگوی پراکنش خاصی پیداکرده‌اند. که در این میان عوامل جغرافیایی نقش بسزایی در استقرار و نحوه پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی دارند، بعضی از این عوامل می‌تواند نقش موثرتری نسبت به سایر عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی ...
بیشتر
سکونتگاه‌های روستایی ایران در طول سال‌های متمادی با توجه به نیروهای محیطی و اجتماعی ـ اقتصادی الگوی پراکنش خاصی پیداکرده‌اند. که در این میان عوامل جغرافیایی نقش بسزایی در استقرار و نحوه پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی دارند، بعضی از این عوامل می‌تواند نقش موثرتری نسبت به سایر عوامل داشته باشند، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی در شهرستان زنجان می‌پردازد تا عامل و یا عواملی که نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل دارند مشخص شود. همچنین نقشه پهنه بندی مناطق روستایی در سه تیپ متفاوت از لحاظ استقرار در گروه‌های روستایی با مقر مناسب، نسبتاً مناسب و نامناسب ارائه گردد. برای نیل به این هدف، 8 عامل طبیعی شامل رودخانه، گسل، بارش، دما، تبخیر، ارتفاع، شیب، لیتولوژی، به عنوان عوامل مؤثر در محل استقرار سکونتگاه‌های روستایی انتخاب گردید. در تحقیق حاضر با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS نقشه‌های عامل به صورت رقومی تهیه و سپس با استفاده از مدل AHP در نرم‌افزارExpertChoice، وزن هر شاخص به دست آمد. نتایج تحقیق نشان میدهد در شهرستان زنجان 31 درصد سکونتگاه‌های روستایی با تعداد 103روستا دارای الگوی استقرار مناسب، تعداد 149 روستا(45درصد) نسبتاً مناسب و تعداد 81 روستا(24 درصد) نیز در الگوی استقرار نامناسب واقع‌شده‌اند، که تقریباً تمام آنها در شمال شرق شهرستان استقراریافته‌اند. از اینرو در برنامه‌ریزی‌های ایمنی و مدیریت بحران به سکونتگاه‌های روستایی در موقعیت نامناسب توجه ضروری و بیشتری مورد نیاز است.
برنامه ریزی روستایی
محمد اکبرپور؛ فیروز جعفری؛ یاشار کریمی
چکیده
رسیدگی به وضعیت مسکن روستایی جزو یکی از برنامههای اساسی توسعه روستایی در اکثر کشورها بهویژه کشورهای در حال توسعه است. در نواحی روستایی با توجه به ماهیت متفاوت مسکن و کارکرد چندمنظوره آن، مسکن روستایی باید دارای ویژگیهایی باشد، هرچند شکل مساکن در بسیاری از مناطق روستایی تابعی از اقلیم، پوشش گیاهی و موقعیت سکونتگاهها میباشد. ...
بیشتر
رسیدگی به وضعیت مسکن روستایی جزو یکی از برنامههای اساسی توسعه روستایی در اکثر کشورها بهویژه کشورهای در حال توسعه است. در نواحی روستایی با توجه به ماهیت متفاوت مسکن و کارکرد چندمنظوره آن، مسکن روستایی باید دارای ویژگیهایی باشد، هرچند شکل مساکن در بسیاری از مناطق روستایی تابعی از اقلیم، پوشش گیاهی و موقعیت سکونتگاهها میباشد. در همین راستا هدف اصلی این تحقیق در پی بررسی مساکن روستایی در نواحی روستایی بخش مرکزی هشترود و ارزیابی معیارهای مسکن مناسب از دید جامعه نمونه میباشد. روش تحقیق در این مقاله از نوع پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه که اطلاعات جمعآوری شده در قالب پرسشنامه با اسـتفاده از نرم‌افزار آماری SPSSمورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای مقاله حاکی از آن است که ساکنان از استحکام و مقاومت مسکن در برابر بلایا، رضایت ندارند این وضعیت در مورد معیارهای سیستم گرمایشی و سرمایشی و طراحی و چشمانداز مسکن هم صادق است. یافتههای دیگر حاکی از آن است که از بین معیارهای مرتبط با مسکن مناسب، مقاومت بنا در برابر بلایا در اولویت اول و بهداشت محیط، مساحت و اندازه مسکن، نمای ظاهری، معماری جدید و استفاده از مصالح بومی در اولویتهای بعدی قرار دارد.
میر ستار صدرموسوی؛ میر حیدر طالب زاده
دوره 17، شماره 44 ، شهریور 1392، ، صفحه 215-235
چکیده
شناخت و بررسی امکانات و تنگناهایهای موجود اولین گام اساسی در فرایند برنامهریزی توسعه نواحی روستایی بهشمار میرود. در این راستا، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانها از اهمیت خاصی برخوردار میباشد که اغلب با استفاده از روشهای کمی صورت میگیرد. هدف کلی این مقاله، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان چالدران ...
بیشتر
شناخت و بررسی امکانات و تنگناهایهای موجود اولین گام اساسی در فرایند برنامهریزی توسعه نواحی روستایی بهشمار میرود. در این راستا، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانها از اهمیت خاصی برخوردار میباشد که اغلب با استفاده از روشهای کمی صورت میگیرد. هدف کلی این مقاله، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان چالدران واقع در شمال غرب استان آذربایجان غربی میباشد. به این منظور، از 38 متغیر در قالب شاخصهای جمعیتی، آموزشی ـ فرهنگی، زیربنایی ـ کالبدی، بهداشتی ـ درمانی، اداری ـ خدماتی و اقتصادی در سطح دهستانهای شهرستان بهرهگیری شده و با استفاده از مدل موریس و روش ضریب اختلاف به تحلیل و بررسی آنها اقدام شده است. در نهایت نتایج سطحبندی دهستانها به تفکیک کلیه شاخصها با استفاده از نرم‌افزار ArcGis، به صورت نقشه ارائه گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 5 دهستان این شهرستان هیچ دهستانی در سطح توسعهیافته نبوده و 4 دهستان در سطح در حال توسعه و یک دهستان نیز در سطح کمتر توسعهیافته قرار دارند. از نظر نحوه توزیع امکانات و خدمات، شاخص زیربنایی- کالبدی دارای کمترین و شاخص آموزشی- فرهنگی دارای بیشترین میزان تعادل و برابری بوده است.
محمد ظاهری؛ ناهید کارگر؛ بهاره رحیمی پور
دوره 17، شماره 43 ، خرداد 1392، ، صفحه 123-144
چکیده
تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تـغییرات مـختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. از جمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهههای اخیر در برخی از نواحی روستایی ایران مشاهده میشود، همانا تغییرات کارکردی منبعث ...
بیشتر
تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آنها، به مرور منجر به تـغییرات مـختلف در عرصههای گوناگون آنها میگردد. از جمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهههای اخیر در برخی از نواحی روستایی ایران مشاهده میشود، همانا تغییرات کارکردی منبعث از رواج گردشگری روستایی در آنهاست. نـواحی روستایی حوزه نـفوذ کلانشهر تـبریز نیز از این قاعده مستثنی نبـوده و با شکلگیری و رواج ساخت خانههای دوم به عنوان یکی از اشکال گردشگری روستایی، تغییرات کارکردی قابل توجهی را تجربه میکنند. برای تبیین چگونگی تغییرات کارکردی صورت گرفته و عوامل تأثیرگذار بر آن، سه روستا از روستاهای حوزه نفوذ کلانشهر تبریز به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتهاند. روش مطالعه در این مقاله مبتنی بر مطالعه میدانی (مشاهده مستقیم، تکمیل پرسشنامههای مختلف) میباشد. در مطالعه حاضر جهت بررسی و بیان روابط موجود بین متغیرهای تحقیق «روش توصیفی، تحلیلی» و برای بررسی آثار پیشین و تغییرات و تحولات صورت گرفته از روش «اسنادی» استفاده میشود. به لحاظ هدف نهایی، مطالعه از نوع کاربردی است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که تغییرات صورت گرفته عمدتاً در سالای اخیررخ داده است و ساخت خانههای دوم ضمن تحمیل تغییرات عمده بر کاربری اراضی این روستاها، سبب شدهاند تا بخش قابل توجهی از کارکرد کشاورزی این روستاها به کارکرد تفریحی ـ فراغتی تبدیل شوند.
