جغرافیا و برنامه‌ریزی

**آمار**
تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	54
تعداد مقالات	891
تعداد مشاهده مقاله	1,659,171
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	915,957
درصد پذیرش	21
تعداد پایگاه های نمایه شده	14
زمان پذیرش	239

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی در شهر تبریز

ابوالفضل قنبری؛ طاها ایمان زاده؛ خاطره عبدی

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57581.3170

چکیده

گردشگری در دنیای جدید به عنوان صنعتی مهم در امر توسعه‌ی اقتصادی کشورها مدنظر تصمیم‌گیرندگان قرار گرفته است. در راستای تحقق این امر و گسترش آن بدون شک موضوع امنیت یکی از پارامترهای مهم می-باشد که محققان توجه خاصی بدان نموده‌اند؛ از این رو، در تحقیق حاضر به بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی پرداخته شده است. نتایج بررسی‌های ... بیشتر گردشگری در دنیای جدید به عنوان صنعتی مهم در امر توسعه‌ی اقتصادی کشورها مدنظر تصمیم‌گیرندگان قرار گرفته است. در راستای تحقق این امر و گسترش آن بدون شک موضوع امنیت یکی از پارامترهای مهم می-باشد که محققان توجه خاصی بدان نموده‌اند؛ از این رو، در تحقیق حاضر به بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی پرداخته شده است. نتایج بررسی‌های تحقیق، بیانگر این موضوع است که انواع مختلف امنیت، از جمله، امنیت مالی، اجتماعی و ... و همچنین چگونگی ارایه تصویر از ایران و تبلیغات، بر توسعه گردشگری خارجی در ایران تأثیر دارد. به همین دلیل این تحقیق با هدف شناخت نقش امنیت در تجربه‌ی گردشگری و بازاریابی مسئولان دولت در جهت ایجاد امنیت بیشتر و تبلیغ آن انجام گرفته است. در این تحقیق جهت بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی، پرسشنامه محقق ساخته‌ای با 25 معرف و در مقیاس نقطه‌ای طیف لیکرت تهیه و در بین گردشگران خارجی موجود در شهر تبریز پخش شد و شیوه‌ی انتخاب افراد نمونه به ‌صورت نمونه‌گیری تصادفی در دسترس بود و در مدت یک ماه 70 پرسشنامه تکمیل گردید که از این تعداد 65 مورد برای استفاده مناسب بود؛ پایایی و روایی پرسشنامه‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید و با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد کمترین مربعات جزیی (PLS-SEM) مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. متغیرهای مدل بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی از جمع‌بندی مطالعات پیشین استخراج شد. نتایج مدل بررسی نقش امنیت در توسعه‌ی گردشگری خارجی نشان می‌دهد که عامل امنیت سیاسی با مقدار ضریب مسیر 327/0 بیشترین تأثیر بر عوامل توسعه‌ی گردشگری خارجی را دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری، مطالعه موردی منطقه 6 کلانشهر تبریز

علی آذر؛ ابولفضل زکریازاده؛ الهام مروتی زرقانی

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.56757.3139

چکیده

با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیست‌پذیری و رقابت‌پذیری و نقش آن‌ها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفه‌هایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعه‌کنندگان ... بیشتر با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیست‌پذیری و رقابت‌پذیری و نقش آن‌ها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفه‌هایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعه‌کنندگان از وضعیت فضاهای سبز شهری منطقه 6 کلانشهر تبریز می‌باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی –تحلیلی و ماهیت آن کاربردی می‌باشد. جامعه آماری مورد مطالعه، شامل 30 پارک موجود در منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز می‌باشد که از این تعداد، 12 پارک به عنوان حجم نمونه و به صورت هدفمند، جهت مطالعه دقیق انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی می‌باشد. جهت مشخص شدن میزان رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز، تعداد 320 پرسشنامه محقق‌ساخته در اختیار مراجعه‌کنندگان به پارک‌ها قرار داده شدرضایتمندی شهروندان از وضعیت فضاهای سبز شهری، توسط شاخص‌های کیفیت خدمات، ایمنی و امنیت، پویایی، همدلی و همراهی مورد سنجش قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون آماری t و برای تعیین تاثیر شاخص‌‌‌‌‌‌ها بر رضایت استفاده‌کنندگان از رگرسیون چند متغیره استفاده گردید است. نتایج خروجی آزمون رگرسیون نشان می‌دهد که شاخص کیفیت خدمات پارک‌‌‌‌‌‌ها بیشترین تاثیر و شاخص قابلیت اعتماد و امنیت پارک کمترین تاثیر را بر رضایت استفاده کنندگان از پارک‌های منطقه 6 شهرداری تبریز دارند. میانگین رضایتمندی کلی از فضاهای سبز شهری منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز، 25/3 به دست آمد و با توجه به فاصله میانگین به دست آمده با معیار میانگین، از نظر استفاده کنندگان از پارک‌های مورد مطالعه، این پارک‌ها از وضعیت متوسطی از نظر شاخص‌های مورد مطالعه برخوردار هستند. تفاوت معناداری از نظر کیفیت خدمات و ایمنی و امنیت پارک‌های مورد مطالعه وجود ندارد اما از نظر مولفه پویایی و همدلی تفاوت در بین فضاهای سبز مورد مطالعه معنادار می-باشد

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

سنجش شاخص‌های شکوفایی شهری در شهرهای میانه اندام ایران (مطالعه موردی: شهر زنجان)

احمد اسدی؛ محسن احدنژاد

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.58116.3183

چکیده

امروزه، با توجه به رشد فزاینده‌ی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامن‌گیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر به‌منظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهره‌وری، توسعه‌ی زیرساخت‌ها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیط‌زیست مطرح کرده است. با ... بیشتر امروزه، با توجه به رشد فزاینده‌ی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامن‌گیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر به‌منظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهره‌وری، توسعه‌ی زیرساخت‌ها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیط‌زیست مطرح کرده است. با توجه به تأثیر رابطه‌ی شکوفایی شهری و توسعه‌ی پایدار، هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر زنجان می‌باشد. در این راستا، روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. به‌منظور تحلیل داده‌ها نیز از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی در نرم‌افزار Smart-pls استفاده شده است. همچنین جامعه‌ی آماری تحقیق شامل مدیران شهری، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان مسائل شهری زنجان است که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعه‌ی آماری، با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 100 نفر تعیین گردیده که دسترسی به آنها بر مبنای الگوی غیرتصادفی هدفمند می‌باشد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین مطلوبیت در بین شاخص‌های شکوفایی شهری در شهر زنجان مربوط به شاخص‌های بهره‌وری و زیرساخت‌ها می‌باشد. همچنین از بین 25 متغیر مورد بررسی تنها 5 متغیر «دسترسی مناسب به انواع خدمات اساسی (آب، برق، گاز و تلفن)، امنیت پایدار فردی و اجتماعی برای تمامی گروه‌های سنی-جنسی، تراکم جمعیت مناسب در سطوح مختلف شهر، دسترسی به مساکن بادوام و جمع‌آوری و دفع مناسب زباله‌ها و فاضلاب شهری» دارای ارزش آماره‌ی بالاتری از 96/1 بوده و در وضعیت مطلوب قرار داشته‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

بررسی تاثیرکیفیت مکان‌های سوم بر میزان سرزندگی فضاهای شهری (مورد پژوهی : پیاده‌راه چهارباغ عباسی اصفهان)

علی اکبر سالاری پور؛ ذبیح اله بهشتی زاده

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57516.3166

چکیده

از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکان‌های عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکان‌های سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیاده‌راه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا با مطالعه ... بیشتر از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکان‌های عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکان‌های سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیاده‌راه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفته‌است. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکان‌های سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماع‌پذیری دسته‌بندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینه‌ای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیاده‌راه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظه‌ای در سرزندگی فضای پیاده‌راه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیاده‌راه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده می‌کنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطره‌انگیزی را بهبود بخشیده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

پهنه بندی آسیب پذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله

صیاد اصغری سراسکانرود؛ الناز پیروزی

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.58617.3190

چکیده

خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبران‌ناپذیری به این جوامع وارد می‌کند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و رفع آن‌ها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسل‌های متعدد، نقاط لرزه‌خیز، عدم رعایت استاندارد‌ها و غیره، از این قاعده مستثنی ... بیشتر خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبران‌ناپذیری به این جوامع وارد می‌کند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و رفع آن‌ها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسل‌های متعدد، نقاط لرزه‌خیز، عدم رعایت استاندارد‌ها و غیره، از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیب‌پذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، می‌باشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیر‌های مستقل تهیه شد. ارزش‌گذاری و استاندارد‌سازی لایه‌ها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن‌دهی معیار‌ها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدل‌سازی با استفاده از روش‌تصمیم‌گیری چند معیارۀ مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیر‌گذاری را در رخداد زمین‌لرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیب‌پذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیب‌پذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیب‌پذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط می‌باشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیب‌پذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنۀ آسیب‌پذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافته‌های پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادی‌ها و روستا‌های شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیب‌پذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیب‌پذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیب‌پذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

ارزیابی و تحلیل تأثیر فناوری اطلاعات بر رونق طبیعت گردی در شهرستان کنارک از دیدگاه گردشگران

زیبا کدخدایی؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ مجتبی سلیمانی دامنه

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.58839.3193

چکیده

جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کرده‌اند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعت‌گردی استفاده نموده‌اند. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی ساده می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه ... بیشتر جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کرده‌اند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعت‌گردی استفاده نموده‌اند. روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی ساده می‌باشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه سیستان و بلوچستان) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ در سطح 0.852 محاسبه و تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه‌ها از روش‌های آمار استنباطی شامل آزمون اسمیرنف-کلموگروف، تی‌تک نمونه ای، فریدمن و معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و مؤلفه‌های آن مانند توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، بازاریابی الکترونیکی و تجارت الکترونیک بر توسعه طبیعت گردی شهرستان کنارک تأثیر دارند. به گونه ای که معیار بوم گردی مجازی با میانگین 50/4 در رتبه اول و معیار بستر مخابراتی با میانگین 4۰/2 در رتبه آخر قرار گرفت. بدین ترتیب نوآوری پژوهش به این صورت می‌باشد که این پژوهش برای بار اول نقش همه‌جانبه و تمامی ابعاد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در توسعه طبیعت گردی در بین مناطق ساحلی جنوب ایران از جمله شهرستان کنارک مورد بررسی قرار می‌دهد در حالی که اکثر پژوهش ها به گردشگری الکترونیکی و بقیه ابعاد گردشگری از جمله سلامت و ورزش توجه کرده اند. به طور کلی برخی بسترها و زیر ساخت مناسب از جمله دکل‌های تقویت‌کننده، تلفن و ایترنت و از طرفی عدم توجه به صنعت صنایع دستی بومی شهرستان مورد مغفول قرار گرفته است که توجه به تقویت خطوط ثابت و همراه تلفن و پوشش‌دهی اینترنت مناسب، اجرای برنامه‌های تلویزیونی شهرستانی و استانی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرستان کنارک از جانب مدیریت شهری از جمله فرمانداری و شهرداری محقق خواهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئومورفولوژی

پیش بینی فرسایش خندقی و شناسایی عوامل موثر بر آن با استفاده از مدل حداکثرآنتروپی و مدل های تغییر اقلیمی BCC-CSM2-MR برای سال های 2020-2040 (مطالعه موردی:حوضه آبخیز علامرودشت)

شیما وثوقی؛ رضا ذاکری نژاد؛ مژگان انتظاری

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57572.3169

چکیده

فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، ... بیشتر فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، عکس های هوایی و با استفاده از تصاویر نرم افزار گوگل ارث تهیه گردید و سپس در محیط نرم افزار GIS لایه رقومی خندق ها نیز به صورت نقطه ای تهیه گردید، در مرحله بعدی شاخص های فیزیوگرافی حوضه در نرم افزار ARC GIS تهیه شد. در این تحقیق با عملیات میدانی در منطقه مورد مطالعه و نمونه برداری از خاک و انجام آزمایش نقشه بافت خاک در نرم افزار GIS تهیه شد و نقشه کاربری اراضی و تراکم پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست تهیه گردید و سپس هریک از شاخص ها در محیط GIS اضافه گردید. برای اجرای مدل حداکثر آنتروپی از 70 درصد داده ها برای آموزش مدل و 30 درصد برای آزمون مدل استفاده شده است. در این مطالعه با استفاده از آزمون جک نایف میزان تأثیر هر یک از شاخ ها بر دیگر شاخص ها مشخص شده که در نهایت تأثیرگذارترین شاخص ها معرفی شد. جهت اعتبار سنجی مدل جهت پهنه بندی فرسایش خندقی منطقه مورد مطالعه با استفاده از منحنی (ROC) و مساحت زیر منحنی (AUC)مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که شاخص های اقلیم، شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، جهت شیب و ارتفاع تأثیرگذارترین شاخص ها در ایجاد فرسایش خندقی است و میزان AUC=0.997 برای آموزش و اجرای مدل در سطح عالی است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

امکان سنجی بازآفرینی بافت های قدیمی و ناکارآمد شهری مطالعه موردی: محله‌های تپه و حمام کوچه شهر عجب‌شیر

مهدی محمدی سرین دیزج؛ ابوالفضل شهامت

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58602.3189

چکیده

بافت‌های کهن و ناکارآمد شهری پهنه‌هایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقب‌افتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارسایی‌ها تبدیل‌شده‌اند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محله‌های تپه و حمام کوچۀ شهر عجب‌شیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد. اطلاعات ... بیشتر بافت‌های کهن و ناکارآمد شهری پهنه‌هایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقب‌افتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارسایی‌ها تبدیل‌شده‌اند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محله‌های تپه و حمام کوچۀ شهر عجب‌شیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد. اطلاعات به‌صورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامۀ محقق ساخته به‌دست‌آمده است. برای بکارگیری مدل SWOT، تعداد 25 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه شهرسازی و شهرداری انتخاب و پرسشنامه مدل در اختیار آنها قرار گرفت. برای تحلیل متغیرها و شاخص‌ها از مدل تحلیل استراتژیک SWOT و ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی QSPM استفاده گردید. برای سنجش متغیّرها در پرسشنامه، از طیف لیکرت پنج سطحی استفاده شده است. یافته‌ها ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ براساس مدل SWOT، امتیاز عوامل داخلی IFE، 13/2 و امتیاز عوامل خارجی EFE، 58/2 به دست آمد. لذا عواملی داخلی با امتیاز کمتر از 5/2 نشانگر غلبه نقاط ضعف بر نقاط قوت و عوامل خارجی هم با امتیاز بیشتر از 5/2 نشان‌دهنده غلبه فرصت‌ها بر تهدیدها است. بنابراین، راهبرد مناسب برای بازآفرینی محلات قدیمی تپه و حمام کوچۀ شهر عجب‌شیر از نوع محافظه‌کارانه(wo) می‌باشد. نتیجه نشان داد که پس از اولویت‌بندی نتایج در ماتریس QSPM، استراتژی از بین بردن نامنظمی بافت ناکارآمد و فشردگی دانه‌بندی عناصر کالبدی با توجه به امکان تبدیل‌شدن این محلات به مرکزیت تجاری و گردشگری به‌عنوان اولین اولویت برای بازآفرینی و مدیریت توسعه بافت فرسوده و ناکارآمد محله‌های تپه و حمام کوچۀ شهر عجب‌شیر تعیین گردید.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

ارزیابی فرونشست زمین با استفاده از سری زمانی تداخل‌سنجی راداری و تحلیل‌های مکانی

منصوره صدری کیا؛ ندا کاظمی پور

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58713.3194

چکیده

فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته می‌شود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخل‌سنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمت‌های ... بیشتر فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته می‌شود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخل‌سنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمت‌های جنوبی و جنوب‌‌شرقی دشت با حداکثر نرخ حدود 8 سانتی‌متر در سال در جهت خط دید ماهواره دیده می‌شود. همچنین با روش تحلیل سلسله-مراتبی وزندهی معیارهای موثر بر فرونشست انجام شده و حساسیت به فرونشست، با استفاده از تحلیل‌های مکانی مدل‌سازی شده است. بر این اساس دشت شبستر به پنج منطقه با احتمال وقوع فرونشست «خیلی زیاد»: 3% ، «زیاد»: %20، «متوسط»: 25%، «کم»: 33% و «خیلی کم»: 19 % مساحت کل دشت، طبقه‌بندی شد. برای صحت‌سنجی مدل پیش‌بینی فرونشست، از نقشه جابه‌جایی به‌دست آمده از تداخل‌سنجی راداری استفاده شد. با توجه به سطح زیر منحنی مشخصه عملکرد 86 % ، صحت خوب پیش‌بینی مدل تایید شد. همچنین مدل پیشنهادی، با انجام تحلیل حساسیت نسبت به معیارهای با بیشترین اهمیت، مورد ارزیابی قرار گرفته و اهمیت بالای آن‌ها در ایجاد فرونشست در منطقه، مورد تأیید قرار گرفت. مدل معرفی شده می‌تواند اطلاعات مفید و قابل اعتمادی برای مدیران و تصمیم‌گیرندگان منطقه، جهت برنامه‌ریزی‌های موثر و بهنگام پیشگیری و کاهش اثرات پدیده فرونشست با هزینه و زمان کم فراهم سازد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای

تأثیر آموزش مبتنی بربازی (GBL) در آموزش نقشه خوانی جغرافیا برانگیزش تحصیلی دانشجومعلّمان

جواد حاجی علیزاده

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.10516.3196

چکیده

این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. ... بیشتر این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش وکنترل می باشد. که در آن چهار کلاس(2کلاس ازپسران و2کلاس ازدختران) به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادقی در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. برای گروه آزمایش 6جلسه بسته آموزشی مبتنی بربازی درنظرگرفته واجراشد و در این مدت گروه کنترل به روش سنتی آموزش دیدند. هر دو گروه قبل و بعد از مداخله با استفاده از آزمون محقق ساخته درس نقشه خوانی و پرسشنامه انگیزش تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های بدست آمده با استفاده از روش تحلیل کواریانس یکراهه و چندراهه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین گروه آزمایش و گروه کنترل در انگیزش تحصیلی (انگیزش درونی وبیرونی) تفاوت معنی دار وجود دارد. نتایج این تحقیق اثربخشی روش آموزش مبتنی بربازی را بر انگیزش تحصیلی دانشجومعلمان مورد تایید قرار داد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

شناسایی عوامل کلیدی موثر بر روند گسترش سکونتگاه های غیررسمی به روش تحلیل ساختاری (مطالعه موردی: شهر خوی)

هادی حکیمی؛ هادی نقیبی؛ اکبر اصغری زمانی؛ فریدون بابایی اقدم

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58401.3186

چکیده

امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساخت‌ها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بی‌قاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلان‌شهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاه‌های نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفته‌اند ... بیشتر امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساخت‌ها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بی‌قاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلان‌شهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاه‌های نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفته‌اند که جایگاه فقیرترین گروه‌های جمعیت شهری را تشکیل داده‌اند، این امر ضرورت تلاش در جهت ایجاد شرایط بهتر در این سکونتگاه‌ها را نمایان می‌سازد. امروزه یکی از شیوه‌های نوین برای واکاوی چالش‌های فعلی و پیش رو، بهره‌گیری از رویکرد آینده‌نگاری و نگاه به حال از آینده است. شهر خوی به دلیل رشد سریع جمعیت و مهاجرت طی دهه های گذشته، نتوانسته شرایط مناسب برای سکونت بخشی از جمعیت را فراهم آورد. به همین دلیل جمعیتی که به شهر خوی روی آورده مجبور به سکونت در حاشیه شهر شده و پدیده ای به نام سکونتگاه های غیررسمی را به وجود آورده است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر روند گسترش سکونتگاه های غیررسمی در شهر خوی به نگارش رسیده است. برای این منظور روش دلفی جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار به کار گرفته شد که نتیجه آن شناسایی 72 عامل در 6 حوزه مختلف بود، سپس روش تحلیل اثرات متقابل جهت استخراج عوامل کلیدی تاثیرگذار به کار گرفته شد که در نتیجه آن از مجموع 72 عامل، تعداد 26 عامل به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شدند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

تدوین الگوی تحقق‌پذیری طرح‌های راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)

گشتاسب کیانی؛ کوروش افضلی؛ کرامت الله زیاری

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58734.3192

چکیده

تدوین الگوی تحقق‌پذیری طرح‌های راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعه‌ای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحقق‌پذیری طرح‌های راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها ... بیشتر تدوین الگوی تحقق‌پذیری طرح‌های راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعه‌ای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحقق‌پذیری طرح‌های راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، مورد توجه است. از این رو هدف این پژوهش تدوین معیارها و شاخص‌های تحقق‌پذیری(با توجه به نظریه داده‌بنیاد) به صورت پایلوت روی شهر شهرکرد می‌باشد، بدین صورت که این الگو اگر بخواهد در شهرکرد ارائه شود، باید چه مشخصه‌هایی داشته باشد. در این قسمت با بهره‌گیری از روش نظریه زمینه‌ای نظام‌مند، گردآوری داده‌های متنی، مصاحبه‌ای از افراد مطلع در دو حوزه پژوهشی و اجرایی و تحلیل داده‌ها، طیف گسترده‌ای از عوامل مؤثر در بکارگیری و تحقق این رویکرد در قالب 22 مقوله اصلی و 129 مقوله فرعی و روابط میان آنها شناسایی شده است. دستاورد این پژوهش شناسایی شاخص‌های توسعه جهت تحقق‌پذیری طرح‌های شهری و همچنین سنجش، رتبه‌بندی، تحلیل و ارزیابی و ارائه الگویی مطلوب به طور خاص می‌باشد. با عنایت به یافته‌های بدست آمده در خصوص پیامدهای تحقق‌پذیری طرح الگوی بهینه (شهر شهرکرد) مشخص گردید که توسعه مشارکت، بهبود عملکرد شهرداری و توسعه پایدار شهری از جمله مؤلفه‌های تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری می‌باشند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

واکاوی و تبیین عوامل توسعه گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی (مورد مطالعه: مناطق روستایی شهرستان سامان)

مهدی مودودی ارخودی؛ سجاد فردوسی؛ نرگس رحیمی طاقانکی

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59093.3200

چکیده

گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری داده‌ها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه ... بیشتر گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری داده‌ها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران روستایی در محدوده مورد مطالعه می‌باشد. در این میان، نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شده است. همچنین طبق روش کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 148 نفر محاسبه گردیده است. به منظور اطمینان از روایی پرسشنامه تحقیق، از روایی محتوا و برای بررسی پایایی نیز ضریب بارهای عاملی، پایایی ترکیبی و همچنین روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS و همچنین تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smartpls انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که علی‌رغم اهمیت بالای مؤلفه‌های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، امکانات و خدمات، محیطی و نهادی در مناطق روستایی شهرستان سامان، کیفیت عوامل مذکور پایین‌تر از حد متوسط بوده است. در این میان، مولفه نهادی نسبت به سایر مولفه ها شرایط نامطلوب تری داشته که ناشی از وجود ضعف های جدی در عواملی از جمله: طرح های تشویقی، مشارکت و حمایت دولت، سیستم های پشتیبانی، قوانین و آیین نامه های مشخص، در حوزه گردشگری کشاورزی است. لذا لازم است مطابق با عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی، اقدامات لازم جهت بهبود وضعیت این نوع از گردشگری در دستور کار مسئولین قرار گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

بررسی اثر نسبی متغیرهای اقلیمی بر تبخیر-تعرّق پتانسیل گیاه مرجع در حاشیه جنوبی دریای خزر

یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش اصل؛ اسما آزاده قره باغ

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58543.3187

چکیده

در این مطالعه، مقادیر تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن-مانتیث برای شش ایستگاه‌ در حاشیه جنوبی دریای خزر محاسبه شد. روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاه‌ها با آزمون من کندال تحلیل شد. آنگاه تجزیه به عامل‌ها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. برای این کار ماتریس همبستگی (R) بین هفت متغیر اقلیمی به‌عنوان ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

ارزیابی سطح آسیب‌پذیری مناطق شهری در برابر بحران زلزله با استفاده از تکنیک همپوشانی وزنی و مدل RADIUS (مطالعه موردی: شهر اردبیل)

اکبر صمدی؛ رفعت شهماری اردجانی؛ علیرضا پورشیخیان؛ سیده صدیقه حسنی‌مهر؛ حسین اصغری

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58990.3198

چکیده

زلزله به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین و مخرب‌ترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب می‌گردد که با خرابی ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری، خسارت‌های گسترده‌ای را به اموال و دارایی‌ها به‌ویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب می‌گردد. بنابراین اولین و اساسی‌ترین مرحله در راستای برنامه‌ریزی و مدیریت بحران به‌منظور ... بیشتر زلزله به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین و مخرب‌ترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب می‌گردد که با خرابی ساختمان‌ها و زیرساخت‌های شهری، خسارت‌های گسترده‌ای را به اموال و دارایی‌ها به‌ویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب می‌گردد. بنابراین اولین و اساسی‌ترین مرحله در راستای برنامه‌ریزی و مدیریت بحران به‌منظور کاهش اثرات زلزله، شناسایی سطوح آسیب‌پذیر در برابر این بحران می‌باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح آسیب‌پذیری شهر اردبیل در برابر بحران زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر آمیخته (کمی و کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی و اکتشافی می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران و نخبگان شهر اردبیل بوده که حجم نمونه از طریق روش دلفی خبرگان 20 تعیین گردیده است. همچنین در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک AHP در نرم‌افزار Expert Choice، روش Weighted Overlay در نرم‌افزار GIS و همچنین مدل تخمین خسارت RADIUS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که با بررسی 15 معیار، معیارهای فاصله از گسل، همجواری با کاربریهای خطرزا و دسترسی به مراکز خدمات‌رسان بیشترین اهمیت (تأثیر) را جهت ارزیابی آسیب‌پذیری در برابر زلزله داشته‌اند. همچنین با توجه به ارزش‌گذاری معیارهای مورد بررسی و تلفیق آن در روش همپوشانی فازی مشخص گردید که حدود 13 درصد از بافت شهر اردبیل در پهنه‌ی آسیب‌پذیری خیلی‌زیاد و حدود 18 درصد در پهنه‌ی آسیب‌پذیری زیاد قرار دارند. از طرفی نتایج مدل RADIUS نشان می‌دهد که تعداد 13853 ساختمان در معرض تخریب قرار دارند که 36 درصد آنها در منطقه 1 و 29 درصد آنها در منطقه 4 می‌باشند. همچنین تعداد مجروحان در زلزله‌ی احتمالی 67117 و تعداد کشته‌شدگان 3113 برآورد شده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی شهری

واکاوی چالش‌های گذار به رویکرد نوین در فرایند تهیة برنامه‌های توسعه شهریِ ایران برپایة تجربة مرحلة نخست برنامه جامع اصفهان

محمد شیخی؛ مریم عرب

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56923.3148

چکیده

ناکارآمدی طرح‌های جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرح‌ها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامه‌ریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی ... بیشتر ناکارآمدی طرح‌های جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرح‌ها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامه‌ریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید. لذا، نکتة مهم در این راه، توجه به فراهم نمودن بسترهای لازم جهت تهیة طرح‌ها با این رویکرد می‌باشد. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالش‌های کاربستِ این رویکرد با تأکید بر چالش‌های وجه مشارکتی آن بوده که بر پایة آسیب‌شناسی موانع مشارکت ذی‌نفعان در تجربة مرحلة نخست برنامة جامع اصفهان به عنوان نخستین برنامة تهیه شده با این رویکرد انجام شده است. روش‌ پژوهش ، کیفی بوده و بر این اساس، روش‌های گردآوری اطلاعات شامل مصاحبة عمیق نیمه‌ساخت‌یافته و مراجعه به اسناد و مدارک بوده و در تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد مشارکت در تدوین برنامه از سوی هر سه دسته ذی نفعان اصلی برنامه شامل بخش عمومی، برنامه‌ریزان و جامعه مدنی با چالش‌های فراوانی مواجه شده که این چالش‌ها متشکل از سه مقولة عمدة محیط نهادی، عوامل ساختاری و ویژگی‌های محتوایی و رویه‌ای شرح خدمات رویکرد نوین می‌باشد و به نظر می‌رسد تا زمانی که مشارکت در محیط برنامه‌ریزی ایران نهادینه نشود و نگرش ذی‌نفعان نسبت به برنامه‌ریزی‌های مشارکتی تغییر نکند گذار به نگرش نوین عملی نخواهد بود و این تغییر نگرش صرفاً در حد تغییر گفتمان باقی خواهد ماند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی آب و هواشناسی

واکاوی تغییرات بارش شمال غرب ایران طی دهه های آتی بر اساس مدل های GCM

رقیه ملکی مرشت؛ برومند Salahi؛ مهناز صابر

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59552.3212

چکیده

پژوهش حاضر با هدف واکاوی تغییرات بارش شمال غرب ایران طی دهه‌های آتی بر اساس مدل‌های GCM صورت گرفته است. بدین منظور، ابتدا بارش سال‌های 2014-1985 بر اساس آزمون من- کندال روندیابی گردید. سپس داده‌های روزانه بارش برای هر یک از ایستگاه‌های مورد مطالعه در نرم‌افزار SDSM6.1 برای 2014-1985 شبیه‌سازی ‌شد. آنگاه تحت سناریوهای (SSP2-4.5) و (8.5-SSP5) مدل‌های ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف واکاوی تغییرات بارش شمال غرب ایران طی دهه‌های آتی بر اساس مدل‌های GCM صورت گرفته است. بدین منظور، ابتدا بارش سال‌های 2014-1985 بر اساس آزمون من- کندال روندیابی گردید. سپس داده‌های روزانه بارش برای هر یک از ایستگاه‌های مورد مطالعه در نرم‌افزار SDSM6.1 برای 2014-1985 شبیه‌سازی ‌شد. آنگاه تحت سناریوهای (SSP2-4.5) و (8.5-SSP5) مدل‌های CanEsm5 و MPI-ESMI-2HR، بارش سال‌های 2043-2015 پیش‌بینی شد. جهت ارزیابی عملکرد مدل‌های CMIP6 و مقایسه‌ مقادیر پایه و پیش‌بینی‌شده، از سنجه‌های‌ آماری MSE،RMSE و MAE استفاده شد. بر اساس نتایج آزمون من- کندال، بارش دوره پایه در ایستگاه‌های تبریز، اردبیل، ارومیه، تکاب و مراغه دارای روند کاهشی و در ایستگاه‌های مشگین‌شهر، سردشت، ماکو، خلخال، سراب، جلفا و پارس‌آباد دارای روند افزایشی بود. از بین 12 ایستگاه مورد بررسی، فقط بارش ایستگاه مراغه روند کاهشی معنادار داشت. در سایر ایستگاه‌ها روندهای بارش معنی‌دار نبود. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده بر اساس مدل‌های مذکور، تحت سناریوی متوسط (SSP 2-4.5)، در اواخر زمستان و اوایل بهار، بارش کاهش خواهد یافت. در سایر ماه‌ها به‌ویژه ماه‌های تابستان و پاییز، درصد کاهش بارش بیشتر خواهد بود. بر اساس سناریوی 8.5-SSP5، بیشترین درصد کاهش بارش در مدل MPI به میزان 33% در ایستگاه‌های جلفا، سردشت، مراغه و در مدل CanESM5 حدود 33 الی 35 درصد در ایستگاه‌های جلفا، تکاب و ارومیه پیش‌بینی گردید. طبق نتایج حاصل، اگرچه هر دو مدل، بارش را با خطای نسبتاً بالایی پیش‌بینی نمودند، لیکن مدل MPI نسبت به مدل CanESM5 خطای کمتر و دقت بیشتری در پیش‌بینی بارش داشت.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی برنامه ریزی روستایی

شناسایی استراتژی و اولویت های تحقیقات اقتصادی و اجتماعی در بخش کشاورزی، منابع طبیعی و توسعه روستایی

صفت اله رحمانی؛ علیرضا نیکویی؛ مهرنوش میرزایی؛ ندا علیزاده

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58351.3185

چکیده

تدوین استراتژی برنامه تحقیقاتی مبتنی بر اهداف و سیاست‌های کلان بالادستی و عملیاتی کردن آن بر اساس ظرفیت‌ها و امکانات، از جمله اقدامات مهم و اساسی است که در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) انجام شده است. بخشی از این برنامه شناسایی استراتژیک و اولویت ها، تحقیقات اقتصادی و اجتماعی کشاورزی و توسعه روستایی است. که با ... بیشتر تدوین استراتژی برنامه تحقیقاتی مبتنی بر اهداف و سیاست‌های کلان بالادستی و عملیاتی کردن آن بر اساس ظرفیت‌ها و امکانات، از جمله اقدامات مهم و اساسی است که در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) انجام شده است. بخشی از این برنامه شناسایی استراتژیک و اولویت ها، تحقیقات اقتصادی و اجتماعی کشاورزی و توسعه روستایی است. که با استفاده از روش تحقیق‌ ‌توصیفی، پیمایشی و میدانی، با استفاده از تکنیک سوات انجام شده است. پس از بررسی اسناد بالا دستی، اقدام به برگزاری جلسات خبرگی با حضور محققین خبره و با تجربه حوزه تحقیقات اقتصاد و اجتماعی بخش کشاورزی و توسعه روستایی در سطح کشور گردید. نتایج نشان می دهد که از میان 11 نقاط ضعف بررسی شده، سه مورد تنوع اقلیمی، اطلاعات حاصل از مطالعات و وجود ظرفیت قانونی و از میان 21 نقاط ضعف بررسی شده، خرد شدن ارضی، عدو وجود نگرش مثبت اقتصادی و اجتماعی در تحقیقات و برنامه ریزی توسعه بخش از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین از میان 14 مورد فرصت بررسی شده، دو مورد جهت گیری بخش به دانش بنیان و امکان ظرفیت افرایش تولید محصولات کشاورزی و از میان 11 مورد تهدید بررسی شده، دو مورد فقدان اعتقاد عملی به ساختار مناسب و کم توجهی به نتایج تحقیقات در برنامه ریزی از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار می باشند. براساس نتایج حاصل از بررسی عوامل درونی و عوامل بیرونی، ماتریس ارزیابی نشان می دهد که وضعیت فعلی تحقیقات اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، در ناحیه تدافعی می باشد. به عبارت دیگر، تلاش برای حفظ وضع موجود است. برای 9 حوزه پژوهشی در 14 محور پژوهشی بیش از 700 طرح/ پروژه اقتصادی و اجتماعی شناسایی شده که برای اجرای آنها نیاز به تامین امکانات، اعتبارات و نیروی انسانی متخصص با مشارکت بخش خصوصی، دانشگاه ها قابل اجرا است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری

ارزیابی پایداری اکوتوریسم با حفظ ذخایر بیوتوریسمی گیاهی در سواحل بالا آمده تالاب بین‌المللی جزیره شیدور

عباس مرادی؛ مرضیه رضایی؛ محمد زارعی؛ زلینا زیتون ابراهیم

دوره 28، شماره 90 ، بهمن 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61241.3251

چکیده

تالاب بین‌المللی جزیره مرجانی شیدور از مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش در خلیج‌فارس است که اخیرا مورد توجه فعالیت‌های توریستی بیشتری قرار گرفته است. تحقیق حاضر به‌منظور ارزیابی پایداری اکوتوریسم در سواحل جزیره شیدور ‌ انجام شد. سه منطقه معرف، با توجه به وجود امکانات تفریحی و طبیعی مناطق ناپایدار با فشار گردشگری شدید، پایداری ... بیشتر تالاب بین‌المللی جزیره مرجانی شیدور از مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات وحش در خلیج‌فارس است که اخیرا مورد توجه فعالیت‌های توریستی بیشتری قرار گرفته است. تحقیق حاضر به‌منظور ارزیابی پایداری اکوتوریسم در سواحل جزیره شیدور ‌ انجام شد. سه منطقه معرف، با توجه به وجود امکانات تفریحی و طبیعی مناطق ناپایدار با فشار گردشگری شدید، پایداری متوسط و پایداری کم یا بدون فشار گردشگر انتخاب ‌شد. سپس به منظور بررسی پوشش گیاهی شامل ارتفاع، تراکم، درصد پوشش، درصد ترکیب و درصد فراوانی در هر منطقه معرف، تعداد 8 عدد ترانسکت‌ ایجاد گردید. روی هر ترانسکت تعداد 10 عدد پلات، در نظر گرفته شد. تعداد پلات در هر منطقه معرف 80 عدد بود. بدین صورت بررسی فاکتورهای پوشش گیاهی به روش سیستماتیک تصادفی انجام گرفت. نتایج بررسی عوامل اندازه‌گیری شده خاک، نشان داد که سه منطقه مورد بررسی فقط در میزان کربن آلی در سطح احتمال 95 درصد با هم اختلاف داشتند. میزان ارتفاع، تراکم، درصد پوشش، درصد ترکیب و درصد فراوانی گونه‌های مورد بررسی در سه منطقه گردشگری اختلاف معنی‌دار آماری نشان داد. یافته ها نشان داد درصد پوشش گیاهی در منطقه بدون فشار گردشگران 6/91 درصد بود، در مناطق با فشار متوسط گردشگران (3/72 درصد) و با فشار زیاد گردشگران (6/62 درصد) به ترتیب 3/19 و 7/28 درصد کاهش نشان دادند. یافته ها نشان داد در مناطقی که تخریب پوشش گیاهی با سوزاندن گیاهان و شکستن شاخ و برگ آنها ایجاد شده همچنین مواد آلی در لایه سطحی خاک کاهش یافته است، جز مناطق پرفشار گردشگر و کمترین پایداری اکوتوریستی است. مناطق دارای سواحل بالا آمده در تالاب بین المللی شیدور، به دلیل صخره ای بودن و بالاآمدگی سواحل و عدم اسکان گردشگر، پوشش گیاهی و خاک سطحی آن حفظ شده و از بالاترین پایداری برخوردار بود.

مشاهده مقاله

ناحیه بندی آب و هوایی استان گیلان با روش های چندمتغیره

دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 235-251

چکیده

تقسیمبندیهای آب و هوایی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تأثیرگذار بر هر ناحیه یکی از راههای شناخت شناسنامه اقلیمی نواحی است. لذا برای شناخت اقلیم این استان پهنهبندی اقلیمی با روشهای نوین ناحیهبندی مانند: تحلیل عاملی و خوشهبندی انجام شد. بدین منظور تعداد 20 متغیر اقلیمی از 16 ایستگاه هواشناسی استان انتخاب گردید. ... بیشتر

تحلیل مدیریت استراتژیک در کلانشهر مشهد با مدل SWOT

دوره 16، شماره 42 ، اسفند 1391، ، صفحه 173-198

چکیده

این نوشتار، به فاصله وضع موجود (مدیریت شهری کنونی مشهد) با وضع مطلوب (مدیریت استراتژیک شهری) به عنوان یک دغدغه بنیادی نگاه میکند، مبانی نظری مربوط به پارادایم استراتژی و مدیریت استراتژیک را بیان میدارد و به کمک مدل [1]SWOT، ضعفها، قوتها، فرصتها و تهدیدهایی که در کلانشهر مشهد برای مدیریت استراتژیک این شهر وجود دارد را ... بیشتر این نوشتار، به فاصله وضع موجود (مدیریت شهری کنونی مشهد) با وضع مطلوب (مدیریت استراتژیک شهری) به عنوان یک دغدغه بنیادی نگاه میکند، مبانی نظری مربوط به پارادایم استراتژی و مدیریت استراتژیک را بیان میدارد و به کمک مدل [1]SWOT، ضعفها، قوتها، فرصتها و تهدیدهایی که در کلانشهر مشهد برای مدیریت استراتژیک این شهر وجود دارد را شناسایی میکند. در ادامه استراتژیهای شایستهای را برای برپایی مدیریت استراتژیک در این شهر، پیشنهاد میدهد. اولویتبندی استراتژیهای پیشنهادی نیز یکی از موضوعاتی است که دنبال شده است. روش این پژوهش، روشی توصیفی و تحلیلی است بهطوری که به کمک پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز (قوتها، ضعفها، فرصتها، و تهدیدها) از طرف کارشناسان شهری (21 کارشناس) و شهروندان (384 شهروندان) گردآوری شد. در فرآیند تحلیل مدیریت استراتژیک کلانشهر مشهد، از ماتریسهای ارزیابی عوامل داخلی (IFE[2])، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE[3])، ماتریس عوامل داخلی- خارجی (IE)[4] و ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی (QSPM)[5] استفاده گردید. یافتهها نشان میدهد که مدیریت استراتژیک، در کلانشهر مشهد جایگاه شایستهای ندارد و اگر مدیریت شهری مشهد بخواهد حرکت خود را به سمت یک مدیریت استراتژیک شهری آغاز کند، باید استراتژیهای گروه تدافعی (WT)[6] که مبتنی است برکاهش نقاط ضعف و پرهیز از تهدیدها میباشد، را به ترتیب در اولویت قرار دهد: 1ـ حل مشکلات و بحرانهای روزمره شهری 2ـ افزایش همافزایی مدیریت شهری 3ـ حفظ ثبات سیستم شهری به جای تکامل آن. [1]- S (Strength), W (Weakness), O (Opportunity), T (Threat). [2]- Internal factor evaluation matrix. [3]- External factor evaluation matrix. [4]- Internal-external matrix. [5]- Uantitative strategic planning matrix. [6]- W (Weakness), T (Threat).

مکانیابی دفن پسماند جامد شهری با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS (مطالعه موردی: شهرستان کوهدشت)

دوره 17، شماره 44 ، شهریور 1392، ، صفحه 119-138

چکیده

در دهه‌های اخیر رشد بی‌رویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاریهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، بهطوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زبالههای جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین ... بیشتر در دهه‌های اخیر رشد بی‌رویه جمعیت و توسعه شهرنشینی موجب بروز انواع ناسازگاریهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نظیر تولید انواع پسماند جامد شهری شده که دفع غیراصولی آن را به دنبال داشته است، بهطوری که امروزه چگونگی دفع، مکانیابی و مدیریت صحیح محل دفن زبالههای جامد به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی شهری تبدیل شده است. بنابراین یافتن محل مناسب برای این مهم از اهداف اصلی و اولیه طرحهای توسعه شهری جهت نیل به توسعه پایدار میباشد. بخش مرکزی شهرستان کوهدشت، با تولید روزانه 110 تن زباله، به دلیل عدم وجود تجهیزات بازیافت و مکانیابی نامناسب دفن آن با معضلات زیست محیطی، اجتماعی و بهداشتی متعددی در این زمینه روبرو است. هدف از این پژوهش مکانیابی محل مناسب دفن زباله در شهرستان کوهدشت با استفاده از تحلیل پارامترهای انسانی، زیست محیطی، هیدرولوژیکی، زمینشناسی و ژئومورفولوژی منطقه از طریق مدل AHP و تکنیک GIS میباشد. فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از کارآمدترین تکنیک‌های طراحی شده برای تصمیم‌گیری با معیارهای چنـدگانه است، زیرا امکـان فرموله کـردن مسائل پیچیده را به صورت سلسله مراتبـی فراهم مـی‌سازد. نتایج نشان میدهدکه پهنههای دفن زباله در شهرستان کوهدشت را میتوان به پنج کلاس طبقهبندی نمود. در این میان پهنههای بسیارمناسب و مناسب به ترتیب با مساحت 18/205 و 319/198 کیلومترمربع بالاترین ارجحیت را جهت دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 14/10 درصد مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت نخست طرحهای دفن پسماند قرار میگیرند. نتایج حاصل از این پژوهش در مدیریت سیستمی محیط زیست شهری و همچنین در طرحهای دفع بهینه پسماندهای جامد شهری منطقه مطالعاتی مثمر ثمر خواهد بود.

تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران

دوره 21، شماره 62 ، اسفند 1396، ، صفحه 223-246

https://doi.org/3-10

چکیده

الگوهای مهاجرت در دورههای زمانی مختلف اشکال فضایی متفاوتی به خود می گیرد؛ به گونهای که شهرستانها در شرایط زمانی و مکانی خاص می توانند مهاجرپذیری/ فرستی بالایی را تجربه کنند. الگوهای نامتوازن مهاجرتی و تجمع و تمرکز آنها در اطراف سکونتگاههای معین که معمولا دارای فعالیتهای مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی هستند؛ موجب ... بیشتر الگوهای مهاجرت در دورههای زمانی مختلف اشکال فضایی متفاوتی به خود می گیرد؛ به گونهای که شهرستانها در شرایط زمانی و مکانی خاص می توانند مهاجرپذیری/ فرستی بالایی را تجربه کنند. الگوهای نامتوازن مهاجرتی و تجمع و تمرکز آنها در اطراف سکونتگاههای معین که معمولا دارای فعالیتهای مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی هستند؛ موجب شکلگیری آرایش فضایی متفاوت با سایر مناطق میشود. مقاله حاضر با هدف تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت در میان شهرستانهای کشور در سالهای 1385 و 1390 و به دنبال شناخت ویژگیها و الگوهای فضایی غالب انجام میشود. روش تحقیق مقاله کمی بوده و رویکرد آن توصیفی- تحلیلی میباشد و در آن از دادههای سرشماری نفوس و مسکن و روشهای ترکیبی برای تحلیل یافتهها بهره گرفته شده است. نتایج یافتهها نشان میدهد که شهرستانهای قرار گرفته در نواحی مرزی که به لحاظ جغرافیایی در حاشیه کشور قرار گرفته اند دارای مهاجر فرستی بالایی بوده و اکثریت شهرستانهای مهاجرپذیر در مرکز کشور قرار دارند. از نظر مساحتی نیز بیشترین مساحت کشور (61 درصد سطح کل کشور) در اختیار شهرستانهایی است که دارای مهاجرپذیری بالایی هستند (95 شهرستان). 80 شهرستان مهاجر فرستی بالایی دارند. سایر شهرستانها از کمترین پویایی در مهاجرت برخوردار بودهاند(78 شهرستان). این یافتهها نشان میدهد هر چه قدر از مرکز به سمت پیرامون کشور حرکت می کنیم روند مهاجر فرستی تشدید میشود که حاکی از اختلاف توسعه در این مناطق و نیازمند توجه ویژه و سیاستگزاری برای دستیابی به تعادلهای منطقهای در نظام برنامه ریزی کشور است.

تحلیل فضایی و مکان‌یابی پارک‌های درون شهری نمونه موردی: شهر کازرون

دوره 16، شماره 38 ، بهمن 1390، ، صفحه 123-152

چکیده

امروزه آلودگیهای صنعتی اثرات مخرب زیادی بر محیط زیستشهری و زندگی ساکنان آن وارد کرده است. به منظور تعدیل اثرات مخرب این آسیبهای زیست محیطی مؤثرترین و در عین حال سادهترین راه توسعه فضای سبز میباشد. سامانه اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از انواع توابع تحلیلی، امکان تلفیق دادههای مکانی و غیرمکانی و همچنین مدیریت ... بیشتر امروزه آلودگیهای صنعتی اثرات مخرب زیادی بر محیط زیستشهری و زندگی ساکنان آن وارد کرده است. به منظور تعدیل اثرات مخرب این آسیبهای زیست محیطی مؤثرترین و در عین حال سادهترین راه توسعه فضای سبز میباشد. سامانه اطلاعات جغرافیایی با برخورداری از انواع توابع تحلیلی، امکان تلفیق دادههای مکانی و غیرمکانی و همچنین مدیریت و تحلیل توأمان آنها را فراهم نموده است، که میتواند به عنوان ابزاری در دست برنامهریزان شهری باشد. در شهر کازرون که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت کمبود شدید فضای سبز شهری و توزیع ناعادلانه آن به شدت احساس میشود. این پژوهش با ارائه الگوی مناسب و با استفاده از تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و مدل همپوشان شاخصها (IO) به دنبال توزیع بهینه فضای سبز در شهر کازرون میباشد، برای رسیدن به این منظور با استفاده از نرمافزار GIS و پس از طی کردن مراحل جمعآوری داده، تهیة لایة اطلاعاتی جدید، طبقهبندی و ارزشگذاری لایهها و نهایتاً وزندهی و همپوشانی لایههای اطلاعاتی به اولویتبندی زمینهای شهر کازرون برای ایجاد فضای سبز جدید پرداختهایم. در نهایت زمینهای این منطقه را به پنج دستة خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیمبندی کردهایم که پس از تطابق این نقشه با واقعیت زمینی، زمینهای دسته خوب و خیلی خوب برای ایجاد فضای سبز جدید (پارک محلهای و شهری) مناسب تشخیص داد شد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مشاهدة میدانی، مطالعه طرحهای جامع و تفصیلی شهر کازرون، نقشههای 2000/1 وضع موجود و تفضیلی این شهر به دست آمده است.

مقاله علمی پژوهشی

بررسی رابطه بین طراحی محیط شهری، کیفیت محیطی و روان‌شناختی فردی با بروز رفتارهای وندالیستی

وحید حسین حقی؛ شهریور روستایی؛ اکبر اصغری زمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.55551.3107

چکیده

متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و عدم ... بیشتر متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و عدم پاسخگویی و... برانگیخته شده است همچنین الگوهایی هست که نشان می دهد شرایط خاصی بیش تر مستعد فوران هستند مکان هایی که در ان ها خیزش رخ می دهد، افرادی که در خیزش ها شرکت می کنند و اتفاقاتی که این افراد را تحریک می کنند و اقداماتی که انجام می دهند در اکثر کشور های جهان ویژگی های مشابهی دارند که برامده از دلایل در هم تنیده اقتصادی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و... هستند لذا هدف تحقیق بررسی رابطه بین طراحی محیط شهری، کیفیت محیطی و روان‌شناختی فردی با بروز رفتارهای وندالیستی بود. تحقیق از نوع روش‌های پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کل جمعیت مناطق ده‌گانه شهر تبریز به تعداد 1584855 نفر بود. حجم نمونه 384 عدد برآورد شد که 400 نفر در نظر گرفته شد. نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای انجام شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق‌ساخته بر مبنای طیف لیکرت 5 درجه‌ای استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شد. محاسبات در نرم‌افزارspss نسخه 18 انجام شد. نتایج نشان داد که بین روان‌شناختی فردی، کیفیت محیطی و طراحی محیط شهری با رفتارهای وندالیستی رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد (05/0 > p). این متغیرها در مجموع توانستند 55 درصد از تغییرات رفتارهای وندالیستی را تبیین نمایند

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیل فضایی قیمت های مسکونی در ساختمان های کم ارتفاع و بلند مورد مطالعه: (منطقه 5 شهر تهران)

محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ لیلا معصومی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 شهریور 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57174.3158

چکیده

نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعه‌ای که مسکن به شدت تجاری ‌سازی شده است؛ سیاست‌های مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزش‌های مسکن تأثیر می‌گذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ... بیشتر نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعه‌ای که مسکن به شدت تجاری ‌سازی شده است؛ سیاست‌های مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزش‌های مسکن تأثیر می‌گذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان گام موثری بردارد. از این رو هدف این پژوهش تحلیل عوامل موثر بر قیمت مسکن با استفاده رگرسیون وزنی جغرافیایی در ساختمان های کم ارتفاع و بلند در منطقه 5 شهر تهران می باشد. روش تحقیق مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایشی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 758 برآورد گردید. سپس برای انتخاب نمونه ها از روش احتمالی طبقه بندی شده استفاده شده است؛ نتایج یافته ها نشان داد در بین ساختمان های کم ارتفاع محله های پونک شمالی، سازمان برنامه، بهاران و در بین ساختمان های بلند محله های باغ فیض، پرواز، نفت از دامنه قیمتی بالاتری نسبت به سایر محلات برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از (GWR) نشان داد متغیرهای زیربنا، سن و قدمت بنا، تعداد اتاق خواب، مصالح با کیفیت، فاصله تا نزدیکترین فضای سبز، عرض گذر، وضعیت ترافیکی و امنیت بصورت مشترک و داشتن بالکن و تراس، فاصله تا نزدیک‌ترین خیابان اصلی، فاصله تا نزدیکترین مراکز تجاری و میزان سرسبز بودن خیابان در ساختمان های کم ارتفاع و قرارگیری واحد در طبقه، داشتن پارکینگ، جهت ساختمان، فاصله تا نزدیکترین ایستگاه حمل‌ونقل عمومی، فاصله تا نزدیکترین فروشگاه های زنجیره ای و میزان آلودگی در ساختمان های بلند دارای بیشترین تاثیر در افزایش قیمت ملک می باشند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی و ارزیابی تغییرالگوی کاربری اراضی شهری با رویکرد جای پای بوم شناختی (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)

ندا دربندی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.55429.3103

چکیده

طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربری‌ها باعث عکس‌العملهای متفاوت اکوسیستم‌ها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی می‌باشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونه‌ای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده ... بیشتر طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربری‌ها باعث عکس‌العملهای متفاوت اکوسیستم‌ها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی می‌باشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونه‌ای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده است. امروزه رشد ناموزون و گسترش بی رویه شهر از مسایل و معضلات کلانشهر تبریز محسوب می‌شود. روش پژوهش حاضر، کاربردی- تحلیلی بوده تا با گردآوری اطلاعات در طی دوره زمانی 25 ساله یعنی دهه 1375-1400 به صورت اسنادی-کتابخانه ای، پیمایش میدانی به صورت مراجعه به سازمان ها و ادارات مربوطه و استفاده از روش محاسباتی جای پای بوم شناختی، به سؤال اصلی تحقیق یعنی؛ «تغییرات کاربری اراضی کلانشهر تبریز طی دوره زمانی 25 ساله چه اثراتی بر روی محیط زیست و ظرفیت بوم شناختی تبریز گذاشته است؟» پاسخ دهد و راهکارهایی را برای بهبود وضعیت تغییرات اراضی و توان بوم شناختی شهر و توزیع متناسب جمعیت در کلانشهر تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر این است که افزایش نرخ رشد جمعیت و به تبع آن گسترش و توسعه بی رویه کالبدی- فیزیکی شهر، طی این سال‌ها موجب افزایش تغییرات کاربری اراضی به ویژه تبدیل کاربری‌های زراعی و باغی به شهرک‌ها و مناطق مسکونی شده است. که این میزان تغییرات از توان اکولوژیکی کلانشهر تبریز خارج بوده و نیازمند مدیریت دقیق و منضبط می‌باشد. که در غیر این صورت با تدام یافتن این نوع چالش، کلانشهر تبریز طی سال‌های آتی دچار بحران و مشکلات قابل ملاحظه و تجدید ناپذیری خواهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تبیین اکولوژی سیاسی شهری و سنجش عدالت فضایی در توزیع فضای سبز شهری در کلان شهر کرج

نادر ایزدبین؛ حسن محمودزاده؛ رسول قربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 شهریور 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57632.3171

چکیده

به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و ... بیشتر به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و پیمایشی می باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی وضعیت تقاضا و ظرفیت توزیعی کاربری فضای سبز در بین مناطق کلانشهر کرج و ارائه راهکارهای مبتنی بر عدالت فضایی کاربری فضای سبز در جهت افزایش آن انجام گرفته است. برای تحلیل و ارزیابی وضعیت فضاهای سبز و نقشه سازی آن از اطلاعات و داده های مربوط به سازمان های مرتبط و تصاویر ماهواره ای در مقیاس های فضایی- زمانی مدنظر و نرم افزار GIS، ویژگی های اجتماعی- اقتصادی شهروندان مناطق کلانشهر کرج از اطلاعات سازمان آمار، سازمان نیروی انتظامی شهر کرج و نقشه مناطق شهرداری کلانشهر کرج استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد که، مناطق 8 و 11 به دلیل جمعیت کم و حجم وسیع از مساحت پارکها، وجود باغ خانواده، باغ سیب، باغ فاتح و ایران کوچک دارای سرانه بالایی می باشد. ولی مناطق دیگر از کمبود شدید پارک های شهری و تاثیر اکولوژی سیاسی در سطح محله ای تا منطقه ای رنج می برند که نیاز دارد با توجه به جمعیت هر یک از مناطق و با عنایت به استانداردهای مورد قبول در زمینه سرانۀ فضاهای سبز شهری به ویژه پارکها، اقدام به توزیع متناسب پارکها در مناطق شهر کرج انجام شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیل کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهری در راستای توسعه شهرهای سبز نمونه موردی: منطقه 7 تهران

شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ مریم دارابی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 مهر 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.57225.3177

چکیده

با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این ... بیشتر با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این اساس، هدف این پژوهش تحلیل کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهری در راستای توسعه شهرهای سبز در منطقه 7 تهران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات و مبانی نظری، تدوین فرضیه ها و ارائه الگوی اولیه موضوع از روش های کتابخانه ای استفاده شد. در مرحله دوم با استفاده از تکنیک اثرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) و بر اساس نظرات کارشناسان و امتیازدهی در محیط نرم افزار میک مک چگونگی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل بر یکدیگر مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی در فضاهای عمومی شهر با تاکید بر توسعه شهرهای سبز ، استخراج شد. بدین منظور، 24 عامل در 9 دسته مولفه دی اکسیدکربن؛ انرژی ؛ هوا ؛ آب ؛ ضایعات ؛ حمل و نقل ؛ کاربری زمین ؛ ساختمان ها و مدیریت زیست محیطی شناسایی شد و به صورت ماتریس 24 * 24 و با ابزار پرسشنامه و طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 30 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان میدهد که 10 عامل به عنوان عوامل کلیدی میباشد. در این بین، مدیریت سبز نقش مهمتری در شاخص های شهر سبز منطقه 7 تهران دارد و ؛ تراکم جمعیت ؛ مشارکت های عمومی از سیاست های سبز و تعداد روزهای ناسالم به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

حکمروایی شهری در دوران پسا کرونا: فراتحلیلی کیفی با تاکید بر شناسایی عومل موثر در نشریات علمی-‌پژوهشی جغرافیایی ایران

شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ حدیث بردبار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 بهمن 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58643.3191

چکیده

پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهم‌ترین عوامل و مولفه‌های تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویت‌بندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار می‌رود. ... بیشتر پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهم‌ترین عوامل و مولفه‌های تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویت‌بندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار می‌رود. پژوهش پیش‌رو از نوع اسنادی بوده و به لحاظ روش‌شناسی یک پژوهش کیفی مروری به شمار می‌رود. جامعه آماری تحقیق شامل مقالات در دسترس چاپ شده در مجلات داخلی معتبر تا انتهای سال 1401 شمسی می‌باشد که برای نمونه‌گیری از پایگاه‌‌های داخلی استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر، در داشتن دیدگاهی کل‌نگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه حکمروایی شهری و نیز تحقیقات صورت گرفته در رابطه با حکمروایی شهری در دوران کرونا و پس از آن با استفاده از روش فراتحلیل کیفی می‌باشد تا با تکیه بر روش مذکور و تحلیل تحقیقات پیشین عوامل و مولفه‌های موثر شناسایی شده و نیز بر اساس میزان اهمیت اولویت‌بندی گردند، تا در نهایت پژوهش حاضر به عنوان راهنمای عمل به مدیران و پژوهشگران برای برخورداری از چشم‌انداز مناسب در حوزه حکمروایی شهری در دوران پساکرونا یاری رساند. در رابطه با مهم‌ترین عوامل و مولفه‌های تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که عامل ساختاری با سه مولفه موثر (شفافیت، قانون‌مندی و عدالت‌محوری) و مجموع امتیاز مولفه‌ها 21 در اولویت اول، عامل نهادی با یک مولفه موثر (مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی) و مجموع امتیاز مولفه‌ها 10 در اولویت دوم، عامل فردی با یک مولفه موثر (مشارکت شهروندان) و مجموع امتیاز مولفه‌ها 6 در اولویت سوم، عامل فرهنگی بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفه‌ها 3 در اولویت چهارم و عامل فضایی نیز بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفه‌ها 2 در اولیت پنجم قرار می‌گیرند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

الگوهای همدیدی رودخانه های جوی منجر در بارش های سنگین غرب و شمال غرب ایران

وحیده ابطحی؛ سعید جهانبخش؛ هاشم رستم زاده؛ حسن لشکری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 بهمن 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.57342.3165

چکیده

بارش‌های سنگین یکی از ویژگی اقلیمی عنصر بارش محسوب می‌شوند که در هر اقلیمی ممکن است اتفاق بیافتند. ولی رخداد آن ها در اقلیم‌های خشک و نیمه خشک بدلیل فقدان زیرساخت‌های کافی و مناسب همراه با خسارت بیشتری هستند. این بارش‌ها در شرایط همدیدی مختلفی رخ می‌دهند. در این پژوهش نقش رودخانه‌های جوی در شکل‌گیری بارش‌های سنگین پدیده مطالعه ... بیشتر بارش‌های سنگین یکی از ویژگی اقلیمی عنصر بارش محسوب می‌شوند که در هر اقلیمی ممکن است اتفاق بیافتند. ولی رخداد آن ها در اقلیم‌های خشک و نیمه خشک بدلیل فقدان زیرساخت‌های کافی و مناسب همراه با خسارت بیشتری هستند. این بارش‌ها در شرایط همدیدی مختلفی رخ می‌دهند. در این پژوهش نقش رودخانه‌های جوی در شکل‌گیری بارش‌های سنگین پدیده مطالعه شده است. برای این منظورابتدا بارش‌های سنگین ایستگاه‌های غرب و شمال غرب کشور دریک دوره 33 ساله استخراج گردید. سپس سامانه‌های بارشی همراه با رودخانه جوی تفکیک شد. در گام بعد با استفاده از نقشه‌های جوی تراز‌های لایه زیرین تروپوسفر الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد رودخانه‌های جوی شناسایی شد. نتایج بررسی نشان دادند که رودخانه‌های جوی منجر به بارش‌های سنگین در منطقه مورد مطالعه از سه الگوی کلی تبعیت می‌کنند. دو الگوی کم فشار سودانی و الگوی ترکیبی کم فشار سودان و سیکلون مدیترانه‌ای به ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد روخانه‌های جوی منجر با بارش سنگین بر عهده داشته‌اند. در الگوی همدیدی کم فشار سودان از دو تا سه روز قبل، زبانه گسترده‌ای از پرفشار سیبری در لایه زیرین تروپوسفر با عبور از کشور‌های افغانستان و پاکستان و بخش شرقی ایران بر روی آب‌های گرم دریا‌های عمان، عرب و خلیج عدن گسترش می‌یابد. این زبانه با گردش واچرخندی رطوبت این دریا‌ها را بدرون سامانه سودانی فرارفت می‌کند. با تعمیق ناوه مدیترانه‌ای بر روی غرب آسیا و شمال شرق آفریقا این رطوبت در امتداد جریانات جنوبی جلوی ناوه و با عبور از روی آب‌های دریای سرخ تقویت شده و رودخانه جوی شکل می‌گیرد. در الگوی ادغامی با گسترش زبانه کم فشار سودان به بخش شرقی مدیترانه و غرب آسیا رطوبت دریا‌های گرم جنوبی بر روی این منطقه فرارفت شده و با رطوبت انتقالی از روی مدیترانه تقویت گردیده و رودخانه جوی شکل می‌گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

کشاورزی شهری بعنوان پتانسیل جدید توسعه فضاهای سبز شهری در شهر مریوان

اکبر رحیمی؛ آرمان راست خدیو؛ کسری کتاب اللهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59592.3215

چکیده

در دهه‌های اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمین‌های کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیل‌ها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد ... بیشتر در دهه‌های اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمین‌های کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیل‌ها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد کشاورزی شهری انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که برای گردآوری داده‌ها از تصاویر ماهواره‌ای Landsat استفاده گردید و جهت تصحیحات رادیومتریکی و اتمسفری و نیز اعمال شاخص NDVI بر روی تصاویر، از نرم‌افزار ENVI استفاده شد. پس از خروجی نقشه‌ها، سیر تحول زمین‌ها و میزان زمین موجود در سال 1401 برای توسعة کشاورزی شهری در محدوده مطالعاتی پژوهش بررسی شده و نیز پتانسیل‌های شهر مریوان برای تحقق این رویکرد و راهکارهایی عملیاتی ارائه گردیده است. نوآوری پژوهش از آن جهت است که در نظر دارد میزان زمین‌های مستعد و پتانسیل‌ها را برای کشاورزی شهری در شهر مریوان به‌عنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در دورة مطالعاتی که از سال‌های 1351 تا 1401 زمین‌های کشاورزی شهری در طی دوره‌های مختلف با کاهش تدریجی ناشی از رشد شهر مریوان و سایر فعالیت‌های انسانی در فضاهای پیراشهری مواجه بوده و به تدریج کاهش یافته‌اند. با این حال، در سال 1401 حدود 2799 هکتار زمین برای توسعه‌ی کشاورزی شهری به‌عنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مریوان در اختیار قرار دارد. در شهر مریوان به دلایلی همچون پتانسیل‌های اقلیمی و جغرافیایی، موقعیت راهبردی، اعمال سیاست‌های پیشگیرانه، مدیریت منابع آبی، تجاری‌شدن محصولات کشاورزی و باغی، شرایط اقتصادی حاکم و نیروی کارگری فراوان و... ، ضمن تجربة ثباتِ نسبی اقلیمی، باغات و زمین‌های کشاورزی آن در حریم و فضاهای پیراشهری به‌صورت پایدار حفظ شده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر الگوها و معیارهای مؤثر بر منطقه‌بندی سرزمینی در ایران

حسن مسعودی؛ داود امینی؛ حامد ابراهیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56697.3138

چکیده

دولت‌ها و جوامع مختلف در طول تاریخ، همواره سرزمین‌های تحت ید خود را در راستای ادارة بهتر سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور، به نواحی و مناطق مختلف تقسیم نموده‌اند؛ که امروزه با مفهوم برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین و به طور خاص‌تر «منطقه‌بندی سرزمین»‌ مرتبط می‌باشد. علاوه بر این، منابع و امکانات نیز به طور یکسان در پهنة سرزمینی ... بیشتر دولت‌ها و جوامع مختلف در طول تاریخ، همواره سرزمین‌های تحت ید خود را در راستای ادارة بهتر سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور، به نواحی و مناطق مختلف تقسیم نموده‌اند؛ که امروزه با مفهوم برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین و به طور خاص‌تر «منطقه‌بندی سرزمین»‌ مرتبط می‌باشد. علاوه بر این، منابع و امکانات نیز به طور یکسان در پهنة سرزمینی توزیع نشده‌اند و این امر ضرورت تقسیم سرزمین را به واحدهای کوچکتر دو چندان می‌کند. منطقه‌بندی سرزمینی موضوعی است که با تقسیم سرزمین به نواحی و مناطق مختلف، به دنبال مدیریت منسجم و تقسیم کار سرزمینی و بهره‌گیری از پتانسیل‌های مناطق مختلف در جهت کاستن از نابرابری‌ها و عدم تعادل‌های سرزمینی می‌باشد. در همین راستا، کشور ایران در طول دهه‌های گذشته بارها از سوی سازمان‌های مختلف به مناطق متعددی تقسیم شده است که آخرین بار در سال 1396، کشور ایران به نه منطقة کلان تقسیم گردید. این تحقیق که از نوع توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد، در ابتدا با بررسی گستردة ادبیات تحقیق، تاریخچه‌ای جامع از سیر برنامه‌های آمایشی و منطقه‌بندی در کشور ارائه داده و سپس به نقد و بررسی آن‌ها می‌پردازد. در ادامه، با بهره‌گیری از نظرات متخصصان و با استفاده از روش AHP، مهم‌ترین معیارهای مؤثر بر منطقه‌بندی سرزمینی شناسایی و اولویت‌بندی شد. بر اساس یافته‌های این بخش از تحقیق، به ترتیب معیارهای «فرهنگی ـ اجتماعی» «دفاعی ـ نظامی»، و «سیاسی ـ اداری» و زیرمعیارهای «مسائل محیطی»، «سطح توسعه‌یافتگی مناطق»، «پراکنش جمعیت»، «الگو و نوع حکومت» و «تهدیدات و مسائل امنیتی»، بیشترین اهمیت را در منطقه‌بندی سرزمینی دارا می‌باشند. در نهایت، بر مبنای یافته‌ها و نتایج تحقیق، نگارندگان منطقه‌بندی پیشنهادی خود را در قالب ده منطقة کلان سرزمینی ارائه دادند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

پدافند غیرعامل و ارزیابی زلزله در مراکز شهری با استفاده از مدل ویکور و تاپسیس فازی (مطالعه موردی مناطق شهرداری کلان شهر تبریز)

محمدرضا پورمحمدی؛ کیومرث ملکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56809.3142

چکیده

شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت ... بیشتر شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت قابل انتظاری است که در اثر آن به عناصری از جامعه یا محیط آسیب هایی وارد می شود. به همین دلیل ایمن سازی شهر در برابر زلزله را نمی توان تنها در مقاوم سازی و ساختن بناهای مقاوم در برابر زلزله دانست در این مقاله در مورد چگونگی وضعیت خطرپذیری زلزله در سطح مناطق کلان شهر تبریز به عنوان یک شهر تاریخی- فرهنگی و قطب اقتصادی- ارتباطی شمال غرب کشور انجام گرفته است پس از اخذ نظرات متخصصان زلزله و پدافندغیرعامل و برنامه ریزی شهری، بررسی و تحلیل‌های لازم با استفاده از مدل های ویکور و تاپسیس فازی انجام و نتیجه مدل به وسیله نرم افزار GIS بصورت نقشه آسیب پذیری مناطق نمایش داده شده است و در نهایت منطقه 2، 3، 7 ، 4، شهرداری کلان شهر تبریز با آسیب پذیری کمتر و مناطق 10، 5 ، 1، 9 و 6 و 8 واقع در محدوده های شمال شرقی، شمالی شهر نامناسب و بحرانی تشخیص داده شدند و علل آسیب پذیری بیان و راهکارهای مهار آسیب پذیری با استفاده از داده ها و تطبیق نتایج مدل ها ارائه شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی و مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان مهاباد با استفاده از مدل زنجیره مارکوف

عذرا مشتاق مهر؛ اسدالله حجازی؛ فریبا کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60347.3231

چکیده

در تحقیق حاضر به مطالعه و ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی شهرستان مهاباد در یک بازه زمانی بیست ساله از 2000 تا 2020 و پیش‌بینی روندهای احتمالی آن تا سال 2040 پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، از تصاویر سنجنده‌های ETM و OLI ماهواره لندست در سه تاریخ 2000، 2010 و 2020 و تکنیک طبقه‌بندی نظارت‌شده برای تشخیص تغییرات رخ‌داده بهره گرفته شده است. همچنین، ... بیشتر در تحقیق حاضر به مطالعه و ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی شهرستان مهاباد در یک بازه زمانی بیست ساله از 2000 تا 2020 و پیش‌بینی روندهای احتمالی آن تا سال 2040 پرداخته شده است. در تحقیق حاضر، از تصاویر سنجنده‌های ETM و OLI ماهواره لندست در سه تاریخ 2000، 2010 و 2020 و تکنیک طبقه‌بندی نظارت‌شده برای تشخیص تغییرات رخ‌داده بهره گرفته شده است. همچنین، به‌منظور مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی از مدل زنجیره مارکوف و سلول‌های خودکار استفاده شده است. مطابق نتایج، اراضی ساخته شده بیشترین افزایش مساحت و پهنه‌های آبی بیشترین کاهش مساحت را نشان داده‌اند به‌نحوی که مساحت اراضی ساخته شده از 67/2367 هکتار به 08/71006 هکتار و مساحت پهنه‌های آبی از 63/9266 هکتار به 28/1164 هکتار رسیده است. علاوه بر این، نتایج مدل مارکوف چنین نشان می‌دهد که روند تغییرات کاربری اراضی منطقه موجب افزایش سطح اراضی بایر و اراضی ساخته شده و کاهش سطح دیگر اراضی شده و چنین انتظار می‌رود که مساحت اراضی زراعی به میزان 1/1473 هکتار، باغات و جنگل‌ها به میزان 11/810 هکتار، اراضی مرتعی به میزان 4/16455 هکتار و پهنه‌های آبی به میزان 69/545 با کاهش و در مقابل، مساحت اراضی بایر به میزان 72/11831 هکتار و اراضی ساخته شده به میزان 42/7448 هکتار افزایش خواهد یافت. به‌طور کلی، پیش‌بینی‌ها روند فزاینده گسترش اراضی ساخته شده و مسکونی و نیز کاهش روزافزون گستره پهنه‌های آبی منطقه را برجسته نموده است که این روند می‌تواند پیامدها و تبعات بسیاری بر توسعه پایدار شهرستان مهاباد به دنبال داشته باشد. بنابراین، نتایج تحقیق حاضر ضرورت توجه به مبحث تغییر کاربری اراضی در محدوده شهرستان مهاباد را برجسته نموده و می‌تواند شناخت مناسبی از ابعاد، روندها و الگوهای کاربری زمین در منطقه به مسئولان، محققان و مردم محلی ارائه دهد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تبیین مدل ساختاری نقش فضای شهری در مشارکت پذیر نمودن شهروندان در شهرکرد

پژمان محمدی ده چشمه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.57200.3160

چکیده

یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری ... بیشتر یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری نقش فضای شهری در مشارکت پذیر نمودن شهروندان در شهرکرد بوده و از لحاظ هدف (نوع استفاده) یک تحقیق کاربردی است. روش مورد استفاده در این تحقیق یک روش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش در این تحقیق شامل ساکنان شهر شهرکرد با تعداد (190441) در نظر گرفته شده‌‌اند. تعداد نمونه برابر 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه تصادفی در دسترس تعیین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه 38 سؤالی می‌باشد داده‌های گردآوری شده بر اساس تحلیل مسیر معادلات ساختاری با نرم‌افزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که به طور کلی فضای شهری بر میزان مشارکت‌پذیری شهروندان در شهرکرد تأثثر مثبت و معناداری داشته است به گونه‌ای که فضای شهری بر مشارکت‌پذیری با ضریب تأثیر 17/0، اثرگذار بوده است و رابطه بین ساختار کالبدی فضاهای عمومی بر مشارکت‌پذیری با ضریب تأثیر 45/0 بیشترین تأثیر و ساختار شبکه ارتباطی بر مشارکت‌پذیری با ضریب تأثیر 19/0 کمترین میزان می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی توان‌های ژئوتوریستی چشمه‌های آبگرم دامنه شمالی رشته کوه بزقوش

فریبا کرمی؛ معصومه رجبی؛ فاطمه رنگرز فروغ

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60096.3226

چکیده

باتوجه به آمار به دست آمده، یک رابطه متقابل میان گردشگری و سلامتی وجود دارد. بر همین اساس گردشگری سلامت از سریع ترین شاخه های توریستی در حال رشد در جهان است. چشمه‌های آب‌گرم نیز به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند. هدف این پژوهش ارزیابی توان‌های ژئوتوریستی چشمه های آبگرم دامنه های شمالی رشته کوه بزقوش با رویکرد ... بیشتر باتوجه به آمار به دست آمده، یک رابطه متقابل میان گردشگری و سلامتی وجود دارد. بر همین اساس گردشگری سلامت از سریع ترین شاخه های توریستی در حال رشد در جهان است. چشمه‌های آب‌گرم نیز به عنوان یکی از منابع طبیعی، بخشی از گردشگری سلامت هستند. هدف این پژوهش ارزیابی توان‌های ژئوتوریستی چشمه های آبگرم دامنه های شمالی رشته کوه بزقوش با رویکرد توسعه گردشگری سلامت با استفاده از روش ارزیابی ژئوسایتGAM ( براساس نظر کارشناسان) و نیز روش M-GAM ( براساس نظر بازدید کنندگان) می باشد. پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. نتایج حاصل، شناسایی 6 چشمه آبگرم بود که با نظرات کارشناسان اداره منابع آب سراب و آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی تعیین شد. نتایج روش GAM نشان داد که چشمه های آبگرم اسب فروشان و الله حق بیشترین امتیاز و چشمه های جلده باخان و نرمیق کمترین امتیاز را از نظر گردشگری سلامت کسب کرده اند. تحلیل جایگاه چشمه ها بر اساس ماتریس GAM نشان داد که ارزش اصلی نسبت به ارزش اکتسابی امتیاز کمتری دارد که آن هم به علت پایین بودن امتیاز ارزش علمی/ آموزشی نسبت به ارزش های حفاظتی و زیبایی/ منظره دید می‌باشد. بررسی چشمه ها با روش M-GAM نشان داد که همچنان چشمه های آبگرم اسب فروشان و الله حق بالاترین امتیاز را دارند علت اصلی آن هم به علت بالا بودن ویژگی های زیبایی/ منظره دید و حفاظتی است که بیشتر مد نظر بازدید کنندگان قرار گرفته است. ماتریس GAM نشان می‌دهدکه چشمه ها در سه زون Z33، Z32 و Z21 قرار گرفته اند و برمبنای ماتریس M-GAM در زون های Z22 ، Z21 و Z11 می‌باشند. علت تغییر جایگاه چشمه ها درزون بندی ماتریس M-GAM به علت اعمال ضریب عامل اهمیت (اثرگذاری زیاد نظر گردشگران در نتیجه نهایی) می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر سطح آسیب‌پذیری مناطق شهری در برابر مخاطرات طبیعی «زلزله» با تأکید بر رویکرد مدیریت بحران (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)

مصطفی مواساتی؛ حسن احمدزاده؛ علی پناهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59712.3218

چکیده

زلزله یکی از خطرناک‌ترین، مخرب‌ترین و غیرقابل پیشبینی‌ترین مخاطرات طبیعی به‌شمار می‌آید. از این‌رو، شناسایی مناطق آسیب‌پذیر شهرها به‌منظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیب‌پذیر کلان‌شهر تبریز در برابر زلزله و ارائه‌ی راهکارهای مدیریت بحران ... بیشتر زلزله یکی از خطرناک‌ترین، مخرب‌ترین و غیرقابل پیشبینی‌ترین مخاطرات طبیعی به‌شمار می‌آید. از این‌رو، شناسایی مناطق آسیب‌پذیر شهرها به‌منظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیب‌پذیر کلان‌شهر تبریز در برابر زلزله و ارائه‌ی راهکارهای مدیریت بحران (قبل از بحران) برای کاهش اثرات زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر آمیخته (ترکیبی از رویکردهای کیفی و کمی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیه‌ی نقشه‌های رقومی از روش FAHP و نرم‌افزار ArcGIS و به‌منظور بررسی آسیب‌پذیری مناطق 10گانه‌ی شهر از روش PROMETHEE استفاده شده است. همچنین جامعه‌ی آماری تحقیق شامل مدیران و مسئولان شهری و نخبگان دانشگاهی می‌باشد. حجم نمونه‌ی مدیران و مسئولان با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، 90 نفر تعیین گردیده که نحوه‌ی دسترسی به آنها بر مبنای روش گلوله برفی می‌باشد. حجم نمونه‌ی نخبگان دانشگاهی نیز بر مبنای روش نمونه‌گیری دلفی هدفمند 14 نفر تعیین شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مناطق حاشیه‌ای و مرکزی شهر بیشترین پتانسیل آسیب‌پذیری را دارا می‌باشند. در این بین مناطق 10 و 1 با کسب جریان خالص 454/0- و 527/0-، جزو مناطق با آسیب‌پذیری خیلی‌زیاد در برابر زلزله محسوب می‌شوند. از عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری این مناطق می‌توان به نزدیکی به گسل، فرسودگی بافت‌ها، دوری از مراکز امدادونجات، تراکم زیاد و همچنین عدم کشش‌پذیری معابر اشاره کرد. بدین منظور نیاز به رویکرد سیستمی و یکپارچه به‌منظور بازگشت‌پذیری و توانمندسازی اجتماع لازم بوده و در این راستا توجه به مرحله‌ی قبل از بحران در ابعاد مقاوم‌سازی ابنیه، ارتقاء دسترسی‌ها و تهیه‌ی طرح‌های موضعی به تفکیک محلات با تأکید بر محلات آسیب‌پذیر ضروری می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

اولویت بندی توسعه فیزیکی بهینه شهر صوفیان با تاکید بر عوامل ژئومورفیک

معصومه رجبی؛ نیر تیمورزاده؛ مجید داداشی رستمی ثالث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.57976.3184

چکیده

توسعه شهری از مسائل مهم مطرح شده در زمینه برنامه ریزی می باشد و در دنیا به معنای ارتقای بهره وری و استفاده هرچه بهتر از زمین و مکان است و تحت تاثیر عواملی از جمله عوامل طبیعی قرار دارد به طوریکه توسعه شهرها با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی مواجه است. به دلیل ازدیاد جمعیت و نیاز به استفاده از زمین های اطراف ما لازم است تا برنامه ریزی ... بیشتر توسعه شهری از مسائل مهم مطرح شده در زمینه برنامه ریزی می باشد و در دنیا به معنای ارتقای بهره وری و استفاده هرچه بهتر از زمین و مکان است و تحت تاثیر عواملی از جمله عوامل طبیعی قرار دارد به طوریکه توسعه شهرها با بستر طبیعی و عوارض ژئومورفولوژی مواجه است. به دلیل ازدیاد جمعیت و نیاز به استفاده از زمین های اطراف ما لازم است تا برنامه ریزی هوشمندی در زمینه توسعه پایدار شهری با لحاظ پدیده ها و مخاطرات ژئومورفولوژیک صورت پذیرد. وجود مخاطرات ژئومورفیک و پویایی محیط طبیعی گاهی امکان ارزیابی همزمان کلیه عوامل را جهت تعیین مکان مناسب با مشکل مواجه می کند لذا استفاده از شیوه های کارآمد از اقدامات برنامه ریزی برای توسعه شهری است. هدف این پژوهش مکان یابی توسعه فیزیکی شهر صوفیان براساس عوامل ژئومورفیک با استفاده از مدل AHP - Fuzzy می باشد برای انجام این کار لایه های مورد نظر، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، شبکه زهکشی، کاربری اراضی، فاصله از جاده تهیه شد. سپس اقدام به وزن دهی در نرم افزار Expert choice گردید. معیار فاصله از گسل با ضریب (218/0)، فاصله از آبراهه (191/0)، کاربری اراضی (155/0)، فاصله از جاده (130/0)، شبکه زهکشی (102/0) شیب (075/0)، لیتولوژی (063/0)، طبقات ارتفاعی (055/0)، جهت شیب(011/0) به ترتیب مهم ترین عوامل تاثیرگذار در توسعه فیزیکی شهر صوفیان می باشند. با ترکیب نتایج حاصل از AHP - Fuzzy و GIS محدوده مورد مطالعه از نظر بهترین جهت برای توسعه فیزیکی شهرصوفیان به 5 طبقه نامناسب با مساحت90/15، نسبتا نامناسب 18/16، نسبتا مناسب 59/16، مناسب 53/16، بسیار مناسب 67/31کیلومتر مربع اولویت بندی شد، قسمت های شمالی و شرقی در پهنه های نامناسب و قسمت های مرکزی و جنوبی در پهنه های بسیار مناسب قرار دارند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی تغییرات پوشش برف حوضه‌های آبریز غربی دریاچه ارومیه از طریق بهینه‌سازی و همجوشی تصاویر سنتینل-۲ و لندست (۸ و ۹)

نرگس صمدی؛ علی اکبر رسولی پیروزیان؛ داود مختاری؛ خلیل ولیزاده کامران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60313.3230

چکیده

هدف اصلی تحقیق فعلی، تشخیص تغییرات سطح پوشش برف در حوضه‌های غربی دریاچه ارومیه، واقع در رشته کوه سیلوانه، با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای چند سنجنده‌ای و چند طیفی برای شناسایی دقیق مناطق پوشش برف می‌باشد. تصاویر ماهواره‌ای سنتینل-۲ و لندست (۸ و ۹) قابل دسترس عملیات پیش‌پردازش از قبیل تصحیحات جوی و رادیومتریک با استفاده ... بیشتر هدف اصلی تحقیق فعلی، تشخیص تغییرات سطح پوشش برف در حوضه‌های غربی دریاچه ارومیه، واقع در رشته کوه سیلوانه، با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای چند سنجنده‌ای و چند طیفی برای شناسایی دقیق مناطق پوشش برف می‌باشد. تصاویر ماهواره‌ای سنتینل-۲ و لندست (۸ و ۹) قابل دسترس عملیات پیش‌پردازش از قبیل تصحیحات جوی و رادیومتریک با استفاده از نرم‌افزار ENVI نسخه 1/10 انجام شد. پروژه‌ها برای ماه‌های مه سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳ ایجاد گردید. ابتدا، با استفاده از شاخص‌های تفاضلی نرمال شده برف، نقشه‌های پوشش برف مستقل برای تصاویر لندست و سنتینل برای کل حوضه‌های آبریز نازلو‌چای، روضه‌چای، شهرچای و باراندوزچای تولید گردید. در مرحله بعد، با بکارگیری یک روش بهینه سازی شده بر اساس توابع شیء‌گرا وابسته به رنگ بر روی باندهای اصلی سنجنده سنتینل-۲، تصاویر لندست با تصاویر سنتینل تلفیق شدند. این تلفیق به تولید محصولات متنوع، به ویژه تصاویر بهینه رنگی با وضوح بالا و نقشه‌های طبقه‌بندی صحنه مطالعه منجر شد. در نهایت، نقشه‌های سطح پوشش برف با دقت بالا برای دوره‌های زمانی مختلف برای هر یک از حوضه‌های گفته شده از تصاویر تلفیق شده استخراج گردید. بررسی نقشه‌های پوشش برف نشان داد که حوضه آبریز شهرچای علیرغم مساحت کمتر نسبت به حوضه‌های نازلوچای و باراندوزچای، دارای ضریب تجمع برف بالاتری بوده و در نتیجه امکان ذخیره پوشش برف بیشتری را دارا است. همچنین، مقایسه نقشه تراکم پوشش برف (سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳) با مدل ارتفاعی آلوس‌پالسار با وضوح ۵/۱۲ متر نشان می‌دهد که مساحت قابل توجهی از پوشش برف در ارتفاعات بالاتر از ۲۳۰۰ متر در محدوده مطالعه توزیع شده است. بنابراین، شناسایی دقیق پوشش برف، حتی در مقیاس روزانه و هفتگی، اطلاعات ضروری و دقیقی را برای مدیریت پیشگیرانه منابع آب به دنبال ذوب برف با اهداف متعدد در حوضه‌های آبریز اطراف دریاچه ارومیه فراهم می‌آورد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر الگوها و مولفه های تفکیک اراضی در شهر اردبیل

مریم جامی اودولو؛ محمد حسن یزدانی؛ عطا غفاری گیلانده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59314.3205

چکیده

الگوهای تفکیک زمین یکی از ابزارهایی می‌باشد که به استفاده‌کنندگان زمین و طراحان و برنامه‌ریزان شهری این امکان را می‌دهد تا توسعه و ساخت وسازهای موجود و آتی زمین را کنترل نموده و آن را با استانداردها و معیارهای مناسب با فرم و شکل شهری نزدیک نمایند. بنابراین نحوه تفکیک و رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و مولفه‌های موثر در هنگام تفکیک اراضی ... بیشتر الگوهای تفکیک زمین یکی از ابزارهایی می‌باشد که به استفاده‌کنندگان زمین و طراحان و برنامه‌ریزان شهری این امکان را می‌دهد تا توسعه و ساخت وسازهای موجود و آتی زمین را کنترل نموده و آن را با استانداردها و معیارهای مناسب با فرم و شکل شهری نزدیک نمایند. بنابراین نحوه تفکیک و رعایت اصول و ضوابط شهرسازی و مولفه‌های موثر در هنگام تفکیک اراضی شهری تاثیر بسزایی بر شهرها خواهد داشت. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی الگوهای تفکیک و مولفه‌های موثر بر آن در مناطق حومه‌ای شهر اردبیل می‌باشد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق را کارشناسان اجرایی در مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهر اردبیل تشکیل دادند که به روش گلوله برفی و به صورت هدفمند تعداد 50 نفر از آنها انتخاب و پرسشنامه تکمیل شد. داده‌های حاصله با استفاده از نرم-افزارهای SPSS و Excel مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در ادامه، پس از وزن‌دهی به شاخص‌های مورد مطالعه با بهره‌گیری از روش آنتروپی شانون، مناطق منتخب با استفاده از مدل COPRAS رتبه‌بندی شدند. نتایج حاصل از پیاده‌سازی مدل مزبور نشان می‌دهد، از نظر مولفه‌های موثر بر الگوهای تفکیک اراضی در محلات حومه‌ای شهر اردبیل شهرک سبلان، شهرک دادگستری، شهرک کارشناسان و شهرک سینا به ترتیب در رتبه-های اول تا چهارم قرار دارند. مولفه های موثر بر تفکیک زمین در شناسایی الگوی تفکیک زمین نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. فلذا در نظر گرفتن یک الگوی ثابت برای تمام فضاهای شهری با توجه مولفه‌های موثر امری بیهوده است در نتیجه الگوی بهینه تفکیک زمین باید همواره با در نظر گرفتن مولفه‌های موثر باید مورد بازبینی و پایش قرار گیرند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان پارس‌آباد در جهت توسعه اقتصادی

عبدالرحیم هاشمی دیزج؛ بهروز نظافت تکله؛ سایه عبیدی حمل آباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 فروردین 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59432.3210

چکیده

هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان پارس‌آباد در جهت توسعه اقتصادی می‌باشد. ماهیت این پژوهش توصیفی-تحلیلی-کاربردی بوده و برای ارزیابی منطقه موردمطالعه از مدل‌های دینامیکی که به ارزیابی توان گردشگری با استفاده از زیرشاخص‌های ارزش علمی و ارزش مازاد می‌پردازد؛ مدل پاولووا که به ارزیابی ... بیشتر هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان پارس‌آباد در جهت توسعه اقتصادی می‌باشد. ماهیت این پژوهش توصیفی-تحلیلی-کاربردی بوده و برای ارزیابی منطقه موردمطالعه از مدل‌های دینامیکی که به ارزیابی توان گردشگری با استفاده از زیرشاخص‌های ارزش علمی و ارزش مازاد می‌پردازد؛ مدل پاولووا که به ارزیابی توان رقابت‌پذیری مناطق موردمطالعه می‌پردازد و مبتنی بر تشکیل فاکتورهای مثبت و منفی و محاسبات مرتبط با آن‌ها می‌باشد؛ و هم‌چنین مدل رینارد که مبتنی بر ارزیابی مناطق بر اساس زیرشاخص‌های علمی، مازاد و ترکیبی است؛ استفاده‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده از مدل دینامیکی شهرستان پارس‌آباد در بخش زیرشاخص‌های علمی طبق نظر کارشناسان و بازدیدکنندگان، میانگین امتیاز 84/2 و 52/0 را کسب کرده است و هم‌چنین در زیر شاخص ارزش‌های مازاد به ترتیب دارای میانگین امتیازات 15/3 و 50/0 ازنظر کارشناسان و بازدیدکنندگان بوده است. نتایج به‌دست‌آمده از مدل پاولووا و عوامل مثبت رقابت‌پذیری در این منطقه نشانگر اهمیت بالای آن در گویه‌های آثار تاریخی و فرهنگی، ثروت طبیعی و مناطق حفاظت‌شده است. و اما از نظر عوامل منفی رقابت‌پذیری در این منطقه در بخش‌های عدم وجود متخصصین ماهر و کسری بودجه برای توسعه منطقه دارای رقابت‌پذیری پایینی بوده است؛ بنابراین منطقه ژئوتوریستی پارس‌آباد با کسب مقدار امتیاز وزنی 5/1 در طبقه رقابت‌پذیری خوب قرار می‌گیرد. هم‌چنین طبق نتایج به‌دست‌آمده از مدل رینارد منطقه موردمطالعه در زیر شاخص ارزش‌افزوده بیش‌ترین امتیاز را با مقدار 21/2 دریافت کرده است زیرا در زیرشاخص‌های مکان‌های حفاظت‌شده و آثار تاریخی بیش‌ترین امتیاز را کسب کرده است. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود، این منطقه در بخش‌هایی نظیر وجود مناطق تاریخی و فرهنگی و مکان‌های حفاظت‌شده دارای اهمیت و ارزش بالایی است و در مقابل به دلیل کسری بودجه در منطقه و کمبود زیرساخت‌های رفاهی برای گردشگران و هم‌چنین عدم مدیریت مناسب تا حدودی در جذب گردشگر به منطقه از شرایط مطلوبی برخوردار نمی‌باشد

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

گردشگری کشاورزی و عوامل و موانع توسعه آن در مناطق روستایی مورد مطالعه: مزارع زعفران شهرستان تیران و کرون

عباس امینی فسخودی؛ محمد جواد احمدیان؛ الهام کریمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60702.3238

چکیده

مزارع کشاورزی و محصولات آنها، علاوه بر ارزش اقتصادی می‌توانند نقش مهمی در گردشگری بویژه در مناطق روستایی داشته باشند. این پژوهش به امکان‌سنجی توسعه‌ی گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران روستاهای شهرستان تیران و کرون در غرب اصفهان و شناسایی و تشریح عوامل پیشران و موانع بازدارنده آن می‌پردازد. بهره‌برداران کشاورزی زعفران‌کار روستاهای ... بیشتر مزارع کشاورزی و محصولات آنها، علاوه بر ارزش اقتصادی می‌توانند نقش مهمی در گردشگری بویژه در مناطق روستایی داشته باشند. این پژوهش به امکان‌سنجی توسعه‌ی گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران روستاهای شهرستان تیران و کرون در غرب اصفهان و شناسایی و تشریح عوامل پیشران و موانع بازدارنده آن می‌پردازد. بهره‌برداران کشاورزی زعفران‌کار روستاهای منطقه، جامعه آماری مورد مطالعه بودند. تجربه عینی و عملی گردشگری در مزارع زعفران، متغیر وابسته، و ذهنیت‌های فردی، ویژگی‌های اقتصادی محصول و عوامل و موانع ساختاری و سازمانی، متغیرهای مستقل مطالعه بودند که پس از عملیاتی‌سازی و گردآوری داده‌های پیمایشی، هرکدام با پردازش‌ها و شاخص‌سازی‌های مناسب مورد سنجش قرار گرفته و تحلیل شدند. بر اساس نتایج، تجربه عینی و عملیِ اندکی که در زمینه گردشگری مزارع زعفران منطقه وجود دارد، با تأثیرگذاری مثبت عواملی چون زیرساخت‌های عمومی گردشگری، تبلیغات و معرفی محصول، مطالبه‌گری از مسئولین محلی، ویژگی‌های اقتصادی محصول، سابقه کشت آن و سطح تحصیلات بهره‌برداران همراه بوده است. تحلیل‌های بیشتر نشان داد، پتانسیل بالقوه‌ی ناحیه روستایی کرون علیا در رابطه با گردشگری مزارع زعفران، با پشتیبانی‌های سازمانی و فراهم شدن زیرساخت‌های تخصصی مزرعه‌ای به‌عنوان مهم‌ترین پیش‌شرط‌های گردشگری مزرعه، و تقویت نگره خواهنده‌ای در ذهنیت بهره‌برداران برای پیگیری و تحقق آن، خواهد توانست نظام زراعی کشت زعفران منطقه را به سمت الگوهای کارآفرینانه غیرزراعی با محوریت گردشگری و تجاری‌تر شدن و بهره‌وریِ بیشتر این نظام سوق دهد. با توجه به ویژگی‌های خاص زعفران در مراحل برداشت و زنجیره عملیات پس از آن، زنان و حتی اعضای غیر شاغل در کشاورزیِ خانوارهای روستایی، می‌توانند نقش پررنگ و معناداری در این راستا داشته باشند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مدل ساختار رفتارهای محیط زیستی بر اساس اخلاق حرفه ای در ورزشکاران

مهتا اسکندرنژاد؛ فرشته گل زاده؛ بهزاد بهزادنیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60151.3227

چکیده

پژوهش حاضر با هدف رابطه بین رفتارهای حفاظت از محیط زیست با نقش میانجی اخلاق حرفه ای در ورزشکاران تدوین گردید. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری تحقیق را کلیه ورزشکاران تشکیل دادند که با توجه به حجم جامعه نامحدود و بر اساس جدول مورگان تعداد 364 نفر بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه ای ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

شناسایی و پهنه‌بندی مناطق مستعد وقوع مخاطره سیلاب در شهرستان گرمی

لیلا آقایاری؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ بتول زینالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60493.3235

چکیده

سیلاب یکی از مخرب‌ترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سرتاسر جهان می‌گردد. در جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی و بررسی احتمال وقوع خطر و تهیه نقشه‌های مناطق احتمال خطر امری ضروری و لازم می‌باشد. پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی یکی از روش‌هایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل می‌توان ... بیشتر سیلاب یکی از مخرب‌ترین مخاطرات طبیعی است که سالانه موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در سرتاسر جهان می‌گردد. در جهت کاهش خسارات ناشی از سیلاب و مدیریت سیلاب، ارزیابی و بررسی احتمال وقوع خطر و تهیه نقشه‌های مناطق احتمال خطر امری ضروری و لازم می‌باشد. پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی یکی از روش‌هایی است که جهت کاهش خطرات ناشی از سیل می‌توان اتخاذ نمود. در سال‌های اخیر در شهرستان گرمی سیل‌هایی مخرب زیادی رخ داده است. به همین دلیل جهت مدیریت سیلاب، کاهش خسارات ناشی از آن و استفاده درست از منابع آبی، پتانسیل وقوع سیل‌خیزی شهرستان گرمی مورد مطالعه قرار گرفته است. شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده و پهنه‌بندی خطر آن، یکی از روش‌های اساسی و کاربردی جهت دست‌یابی به راهکارهای پش‌بینی، کنترل و پایش آن می‌باشد. با استفاده از مطالعات میدانی، نقشه های زمین‌شناسی و توپوگرافی و با مرور پژوهش‌ها و مطالعات صورت گرفته در این زمینه و همچنین بررسی شرایط موجود در منطقه مورد مطالعه 10 عامل طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمین‌شناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راههای ارتباطی ،کاربری اراضی ،بارش و تراکم رودخانه به عنوان عوامل موثر بر وقوع سیلاب بررسی شد. در این پژوهش نسبت به پهنه بندی مناطق مستعد با الگوریتم چند معیاره Aras درمحیط نرم افزار Edrisiاقدام گردید ارزش‌گذاری و استاندارد‌سازی لایه‌ها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن‌دهی معیار‌ها، با بهره‌گیری از روش ANP انجام گردید. در نهایت و با توجه به نتایج حاصل از پهنه‌بندی خطر سیلاب؛ معیارهای لیتولوژی، کاربری اراضی، شیب، فاصله از رودخانه به ترتیب با ضریب وزنی 853/0، 808/0، 674/0 و 4867/0، مهم‌ترین عوامل دخیل در ایجاد خطر سیلاب محدوده مطالعاتی بوده و به ترتیب 70/189 و 20/388 کیلومتر مربع از محدوده دارای احتمال خطر بسیار زیاد و زیاد می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مقایسه مصرف انرژی ساختمان تحت تاثیر تغییرات اقلیمی در شهرهای مختلف ایران

پریا سعادت جو؛ علی علیزاده؛ سعید جهانبخش؛ علی محمدخورشیددوست؛ بهروز ساری صراف

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61175.3250

چکیده

تغییرات اقلیمی چالش‌های مهمی برای مصرف انرژی در ساختمان‌های مسکونی در سراسر جهان ایجاد می‌کنند. هدف این مقاله بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر مصرف انرژی ساختمان‌های مسکونی طی هفتاد سال آینده در شهرهای مختلف ایران می‌باشد. در این راستا، داده‌های اقلیمی شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و کرمانشاه با استفاده از نرم‌افزار Meteonorm ... بیشتر تغییرات اقلیمی چالش‌های مهمی برای مصرف انرژی در ساختمان‌های مسکونی در سراسر جهان ایجاد می‌کنند. هدف این مقاله بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی بر مصرف انرژی ساختمان‌های مسکونی طی هفتاد سال آینده در شهرهای مختلف ایران می‌باشد. در این راستا، داده‌های اقلیمی شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد و کرمانشاه با استفاده از نرم‌افزار Meteonorm 8 برای هفتاد سال آینده بر اساس داده-های اقلیمی ده ساله موجود تولید شد. پس از شناسایی تیپ غالب ساختمان‌های مسکونی در ایران، یک نمونه انتخاب و شبیه‌سازی‌های انرژی با استفاده از نرم‌افزارDesign Builder 7.0.0.096 برای پنج شهر مذکور در سال‌های 2030، 2060 و 2090 انجام شد. نتایج نشان داد که طی سال‌های آینده، انرژی سرمایشی موردنیاز ساختمان در تمامی شهرها افزایش خواهدیافت. از میان پنج شهر مطالعه‌شده، بیشترین تغییرات انرژی گرمایشی سالانه در شهر تهران مشاهده گردید. در این شهر مقدار انرژی گرمایشی در سال 2060 و 2090 نسبت به سال 2030 به ترتیب به میزان 37 درصد و 64/66 درصد کاهش خواهدیافت. بیشترین افزایش انرژی سرمایشی سالانه در شهر تبریز مشاهده گردید؛ به‌طوریکه در طی سه دهه اول، انرژی سرمایشی سالانه به میزان 53/37 درصد و در سه دهه دوم به میزان 43/75 درصد افزایش خواهد یافت. در مجموع مقدار تغییرات انرژی سرمایشی سالانه در این پنج شهر تا سال 2060 در بازه 53/37- 36/21 درصد و تا سال 2090 در بازه 43/75- 14/44 درصد خواهد بود. بیشترین انرژی مصرفی سالانه در شهر تبریز، کمترین آن در شهر کرمانشاه، بالاترین مقادیر انرژی گرمایشی مصرفی متعلق به شهر تبریز و بالاترین انرژی سرمایشی سالانه مربوط به شهر تهران می‌باشد. همچنین بالاترین مقادیر گاز دی‌اکسیدکربن منتشر شده در طی سال‌های 2030، 2060 و 2090 مربوط به شهر تهران و بیشترین افزایش انتشار این گاز در طی هفتاد سال آینده مربوط به شهر اصفهان می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی ارتباط سری زمانی تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین در شهرهای مناطق بیابانی (مطالعه موردی: شهر یزد)

رحمان زندی؛ فاطمه شهریار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 اردیبهشت 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60544.3237

چکیده

بررسی دمای سطح زمین (Land Surface Temperature) به عنوان مهمترین معیار برنامه ریزی شهری، ناحیه ای و منطقه ای، نقش مهمی درکنترل تشعشعات حاصل از گرمایش حرارتی در فرایندهای زیستی، شیمایی و فیزیکی سطح زمین دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی ارتباط سری زمانی تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین در شهرهای مناطق بیابانی در شهر یزد با استفاده از تصاویر ماهواره ... بیشتر بررسی دمای سطح زمین (Land Surface Temperature) به عنوان مهمترین معیار برنامه ریزی شهری، ناحیه ای و منطقه ای، نقش مهمی درکنترل تشعشعات حاصل از گرمایش حرارتی در فرایندهای زیستی، شیمایی و فیزیکی سطح زمین دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی ارتباط سری زمانی تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین در شهرهای مناطق بیابانی در شهر یزد با استفاده از تصاویر ماهواره ای سری زمانی 1987-2022 در سامانه گوگل ارتث انجین انجام شده است. برای محاسبه (LST)، با استفاده از داده های باند حرارتی لندست 5، 7 و 8 در این دو بازة زمانی علاوه بر روش طبقه بندی نظارت شده، از روش الگوریتم پنجره مجزا، و برای محاسبه پوشش گیاهی از شاخص نرمال شده (NDVI) استفاده گردیده است. نتایج روش طبقه بندی نظارت شده نشان داد؛ با مقایسه تغییرات مساحت کاربری ها بین سال 2022 تا 1987 مشخص گردید، در سال 1987مناطق کویری با (1416/1815) کیلومتر مربع، و در سال 2022 مناطق مسکونی با (1861/74) کیلومتر مربع دارای بیشترین مساحت بوده اند. کمترین مساحت به ترتیب در سال 1987- 2022 مربوط به اراضی باغی و جنگلی با (4934/34) کیلومتر مربع و در سال 2022 با (5281/2) کیلومتر مربع می باشد. میزان تغییرات پوشش گیاهی در سال 1987با (9916/11) کیلومتر مربع، نسبت به 2022 با (0455/13) کیلومتر مربع کمترین مساحت را داشته. نتایج تغییرات دمایی نشان داد، مقدار دمای بیشینه و کمینة سال 1987 برابر با (61-60) درجه سانتی گراد نسبت به سال 2022 با مقادیر (33-19) درجه سانتی گراد دارای تغییرات زمانی و مکانی بوده است. لذا با بررسی میانگین دما و بارش سالیانه در فصول مختلف سال تا افق 2045 مشخص گردید، با افزایش دمای سالیانه در آینده این شهر، با کاهش بارندگی در فصول مختلف پر بارش سال مواجه خواهد بود. لذا بیشترین دما در فصل بهار و کمترین بارندگی در فصل پاییز رخ داده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیل فرآیند توسعه گردشگری در سایت های میراث جهانی نمونه مطالعاتی: بازار تاریخی تبریز

اکبر اصغری زمانی؛ محجبه بارعی؛ رحیم حیدری چیانه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56735.3157

چکیده

در طی سالیان اخیر، یکی از دلایل و انگیزه های سفر جهانگردان، وجود سایت های میراث جهانی در مقصد مورد نظر است. این سایتها که توسط یونسکو معرفی و ذینفعان و رسانه‌های وابسته گردشگری، آنها را تبلیغ و باز شناسایی می‌کند، گزینه شاخصی در انتخاب یک مقصد گردشگری است و به همین جهت، شناخت ارزش‌های سایت‌های میراث جهانی و تبدیل این منبع به یک جاذبه ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

توان‌سنجی پتانسیل‌های مقاصد ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسمی شهر خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریسمی (مطالعه موردی: بخش شاهرود)

مهرداد وهاب زاده زرگری؛ فریبا اسفندیاری درآباد؛ زهره شیخلر؛ بهروز نظافت تکله؛ اویس وهاب زاده زرگری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60399.3232

چکیده

صنعت گردشگری بر پایه ژئو‌توریسم و مقاصد ژئومورفولوژیک در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از کانون‌های توریسمی و مسافرتی شده است. بنابراین با توجه به توسعه صنعت گردشگری، ارزیابی کانون‌های ژئوتوریسمی به لحاظ کارایی و رقابت‌پذیری امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر توان سنجی پتانسیل‌های مقاصد ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسم شهر خلخال بخش شاهرود ... بیشتر صنعت گردشگری بر پایه ژئو‌توریسم و مقاصد ژئومورفولوژیک در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از کانون‌های توریسمی و مسافرتی شده است. بنابراین با توجه به توسعه صنعت گردشگری، ارزیابی کانون‌های ژئوتوریسمی به لحاظ کارایی و رقابت‌پذیری امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر توان سنجی پتانسیل‌های مقاصد ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسم شهر خلخال بخش شاهرود است. در این پژوهش از دو مدل کوبالیکوا و پاوولوا و هم‌چنین برای تبدیل نتایج به نقشه از نرم‌افزار GIS استفاده‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده در مدل کوبالیکوا نشان‌دهنده این است که دهستان شال با کسب 11 امتیاز به دلیل تنوع بالای پدیده‌های ژئومورفیک و زمین‌شناسی دارای پتانسیل بالا در بخش ژئوتوریسمی و مقاصد ژئومورفیک دارد و هم‌چنین دهستان‌های شاهرود و پلنگا نیز به ترتیب با کسب 8 و 7 امتیاز در رده‌های پایین‌تر قرار دارند. نتایج مبتنی بر ماتریس مثبت و منفی در مدل پاوولوا نیز نشان می‌دهد که دهستان شال با کسب امتیاز 71/1 به خاطر داشتن سایت‌های چینه‌ای، غارها و سایت‌های هیدرولوژیکی متنوع بیش‌ترین رقابت‌پذیری را دارد و در رتبه عالی به لحاظ رقابت‌پذیری قرارگرفته است. دهستان‌های شاهرود و پلنگا نیز به ترتیب با امتیاز 61/1 و 53/1 به علت تنوع پایین پدیده‌ها و امکانات خدماتی در رتبه‌های خیلی خوب قرار دارند اما هر سه از دهستان‌های بخش شاهرود در معیار کسری بودجه دارای مقادیر پایینی هستند که نشان از عدم برنامه‌ریزی راهبردی در بخش گردشگری در این منطقه است. هم‌چنین تحلیل نقشه‌های توان‌سنجی نیز نشان‌دهنده این است که مدل پاوولوا به خاطر پارامترهای زیاد در ارزیابی نسبت به مدل کوبالیکوا دارای دقت و اعتبار بالایی است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

واکاوی عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی: با تأکید بر مزیت‌های استراتژیک

حسین کریم زاده؛ حمدالله سجاسی قیداری؛ رباب نقی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60508.3236

چکیده

کارآفرینی گردشگری روستایی رویکردی راهبردی برای گذار به جامعه پایدار در نظر گرفته شده است. تمایل به کارآفرینی گردشگری روستایی از طریق ویژگی‌ها و توانایی‌های منحصر به فرد هر روستا منعکس می‌شود. این مقاله با هدف تعیین جنبه‌های ضروری کارآفرینی گردشگری روستایی بر اساس مزیت‌های استراتژیک در ارتباط با روستاهای گردشگری استان اردبیل ... بیشتر کارآفرینی گردشگری روستایی رویکردی راهبردی برای گذار به جامعه پایدار در نظر گرفته شده است. تمایل به کارآفرینی گردشگری روستایی از طریق ویژگی‌ها و توانایی‌های منحصر به فرد هر روستا منعکس می‌شود. این مقاله با هدف تعیین جنبه‌های ضروری کارآفرینی گردشگری روستایی بر اساس مزیت‌های استراتژیک در ارتباط با روستاهای گردشگری استان اردبیل از طریق ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 363 نفر از ساکنین روستاهای گردشگری استان اردبیل می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه‌ای در دو بخش در اختیار پاسخگویان قرار گرفت که بخش اول اطلاعاتی در مورد ویژگی‌های دموگرافیکی و اجتماعی ساکنین جمع‌آوری می‌کند و بخش دوم پرسشنامه، شامل سؤالاتی در مورد بررسی مزیت‌های استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی با 40 سؤال می‌باشد. برای بررسی مزیت‌های استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی، نتایج حاصل از استناد نظری به عنوان شاخص‌های عملیاتی مزیت‌های استراتژیک به صورت پرسشنامه محقق ساخته درآمده و اقدام به گردآوری داده‌ها شده است. این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و ماهیت آن به صورت توصیفی و تحلیلی می‌باشد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) طراحی شده با نرم افزار LISREL انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد تمامی ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، انسانی و طبیعی) مزیت‌های استراتژیک معنی‌دار می‌باشد. در این مطالعه متغیر « پذیرش عقاید و ارزش‌های جدید » در شاخص « انعطاف‌پذیری »، متغیر « دسترسی به امکانات رفاهی (آب، برق، گاز و...) » در شاخص « انرژی » و متغیر « توانایی انتقال تخصص و مهارت خود به دیگران نظیر فرزندان، دوستان یا آشنایان » در شاخص « تخصص و مهارت » رتبه‌های اول تا سوم را از دیدگاه پاسخگویان به خود اختصاص داده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر سطح تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی جنوب شرق ایران در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: شهرستان سرباز)

سیدهادی طیب نیا؛ مریم حسین زئی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59378.3208

چکیده

جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان باری را متحمل شده اند. مخاطرات محیطی نه تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به ویژه در نواحی روستایی در حال وقوع اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب پذیر شدن نواحی روستایی می شود. با این وجود پدیده هایی اجتناب ... بیشتر جوامع انسانی در طول تاریخ کماکان با مخاطرات روبرو بوده و همواره اثرات زیان باری را متحمل شده اند. مخاطرات محیطی نه تنها به لحاظ تعداد، بلکه با افزایش تنوع و میزان خسارات به ویژه در نواحی روستایی در حال وقوع اند. ارتباط نزدیک با محیط، محرومیت، عدم آگاهی و آمادگی موجب افزایش آسیب پذیر شدن نواحی روستایی می شود. با این وجود پدیده هایی اجتناب ناپذیر بوده و تنها راه مقابله با آن، مدیریت آنها است. یکی از رویکردهای رویارویی با مخاطرات و بحرانهای محیطی، تابآوری است. منطقه مورد مطالعه با قرارگیری در معرض انواع مختلف مخاطرات، در شرایط آسیب پذیری بالایی قرار دارد و سنجش میزان تاب آوری آن ضرورت دارد. این پژوهش از نوع کاربردی و هدف آن بررسی سطح تاب آوری سکونتگاه های روستایی شهرستان سربازاست. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و مبتنی بر پیمایش است. داده های موردنیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی در سطح خانوار گردآوری شده و حجم نمونه طبق فرمول کوکران از جامعة 2276خانواری، معادل 329 خانوار برآورد شد و پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی ساده تکمیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که سطح تاب آوری در بعد اجتماعی و کالبدی به ترتیب با میانگین45/3 و23/3 درحد مطلوب، در بعد اقتصادی با میانگین 01/3 در حد متوسط،ودربعدنهادی با میانگین 85/2 در حد نامطلوب قراردارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

سنجش و ارزیابی تأثیر شاخص‌های فرم شهر بر آلودگی کلان‌شهر اراک

لیلا محمدی کاظم آبادی؛ صدیقه لطفی؛ عامر نیک پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60218.3229

چکیده

امروزه آلودگی هوای کلان‌شهرها بحران‌های اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی ایجاد کرده است به‌طوری‌که این موضوع به اولویت اول برای برنامه‌ریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیل‌شده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلان‌شهر اراک به دلیل وجود ... بیشتر امروزه آلودگی هوای کلان‌شهرها بحران‌های اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی ایجاد کرده است به‌طوری‌که این موضوع به اولویت اول برای برنامه‌ریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیل‌شده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلان‌شهر اراک به دلیل وجود منابع زیاد انتشار آلودگی هوا در بیش از نیمی از روزهای سال بویژه برای گروه های آسیب پذیر ناسالم می‌باشد و هم‌اکنون جزء هشت شهر آلوده کشور است. لذا هدف تحقیق حاضر سنجش و ارزیابی تأثیر شاخص‌های فرم شهر بر آلودگی کلان‌شهر اراک است. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز تحقیق با مطالعه اسناد، طرح‌ها، مقالات و مراجعه به به سازمان‌های مرتبط (شهرداری، سازمان محیط‌زیست و...) جمع‌آوری‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار GIS، مدل رگرسیون GWR و مدل Moran استفاده‌شده است. درنهایت نتیجه‌گیری تحقیق مؤید این مطلب است؛ که در مناطق شهری اراک که از وضعیت اسپرالی(منطقه 1و 3) برخوردار هستند، رابطه فضایی آلاینده‌ها با فرم شهر در سطح بالایی قرار دارد. که از دلایل این موضوع؛ وجود کارخانه‌های صنعتی ماشین‌سازی، کارخانه آلومینیوم و وجود نیروگاه پتروشیمی شازند است. همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمان‌سازی(4و 5) تجمع آلاینده‌های SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است. بنابراین برنامه ریزی و سیاست های شهری باید متناسب با عملکرد شهری و ساختار صنعتی کلانشهر اراک طراحی و تدوین شود. همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمان‌سازی(4و 5) تجمع آلاینده‌های SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی و مدل سازی تاثیر تغییرات مکانی-زمانی کاربری و پوشش اراضی بر کیفیت زیستگاه (نمونه موردی: شهر آمل)

بهمن ویسی نبی‌کندی؛ ابوالفضل قنبری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61560.3259

چکیده

در دهه‌های گذشته، تنوع زیستی و کیفیت زیستگاه استان‌های شمالی به دلیل رشد جمعیت، گسترش زمین‌های ساخته شده، تغییرات آب و هوایی و افزایش فعالیت‌های گردشگری دستخوش تغییرات اساسی شده است. در این پژوهش، نقشه‌های LULC شهر آمل برای سال‌های 2000 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست تهیه شد. علاوه بر این، با استفاده از مدل CA-Markov، یک شبیه‌سازی ... بیشتر در دهه‌های گذشته، تنوع زیستی و کیفیت زیستگاه استان‌های شمالی به دلیل رشد جمعیت، گسترش زمین‌های ساخته شده، تغییرات آب و هوایی و افزایش فعالیت‌های گردشگری دستخوش تغییرات اساسی شده است. در این پژوهش، نقشه‌های LULC شهر آمل برای سال‌های 2000 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست تهیه شد. علاوه بر این، با استفاده از مدل CA-Markov، یک شبیه‌سازی برای سال 2035 با در اعمال دو سناریو پایه (BAU) و حافظت اکولوژیکی (EP) جهت پیش‌بینی و ارزیابی کیفت و تنوع زیستی منطقه مورد مطالعه در آینده صورت گرفت. برای ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی رخ داده در HQ، مدل InVEST-HQ را با مدل CA-Markov یکپارچه کردیم. نتایج نشان می‌دهد که HQ در محدوده‌ی شهر آمل به طور قابل توجه‌ای در طول دوره 2020-2000 کاهش یافته است که عمدتاً متأثر از گسترش شهرنشینی و توسعه کشاورزی است. در طول دوره 2035-2020 بر اساس سناریو BAU الگوی منظر و HQ همچنان روند کاهشی شدید قبلی را حفظ می‌کند، در حالی که سناریو EP نقش کلیدی در تثبیت و حمایت از کیفیت و شاخص زیستگاه منطقه خواهد داشت، که اهمیت حفاظت از فضاهای اکولوژیکی مانند پوشش جنگلی و علفزار را برجسته می‌کند. این تحقیق فراتر از ارائه شواهد مبنی بر اینکه گسترش شهری یک عامل کلیدی در تغییرات فوق‌الذکر است، اهمیت سنجش از دور را در مدل‌سازی اکولوژیکی به‌ویژه در مناطقی همچون ایران که اطلاعات و جمع آوری داده‌ها محدود است را نشان می‌دهد. نتایج این تحقیق با ادغام تصاویر سنجش از دور مربوطه با تکنیک‌های جدید در پایش تغییرات LULC بر تخریب زمین و حتی دستیابی به اهداف توسعه پایدار، اهمیت زیادی برای مدیران محلی و سازمان‌های مربوطه در تعیین راهکارها و استراتژی‌های موثرتری برای حافظت از زیستگاه‌ها دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی قابلیت مدل SWAT در شبیه‌سازی مؤلفه‌های بیلان آب حوضه آبریز ارس

مهناز صابر؛ برومند صلاجی؛ رقیه ملکی مرشت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61336.3253

چکیده

در این پژوهش مؤلفه‌های بیلان آب حوضه آبریز ارس برای دوره 28 ساله (1987-2014) در مدل SWAT شبیه‌سازی گردید. بدین منظور کارایی و قابلیت مدل SWAT توسط SWAT CUP با استفاده از الگوریتم SUFI2 و بر اساس داده دبی مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس (بدوی) با 70 درصد از داده‌ها (1987-2006) واسنجی و با 30 درصد بقیه (2007-2014) اعتبارسنجی شد. بر مبنای داده‌های رستری ... بیشتر در این پژوهش مؤلفه‌های بیلان آب حوضه آبریز ارس برای دوره 28 ساله (1987-2014) در مدل SWAT شبیه‌سازی گردید. بدین منظور کارایی و قابلیت مدل SWAT توسط SWAT CUP با استفاده از الگوریتم SUFI2 و بر اساس داده دبی مشاهداتی در ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس (بدوی) با 70 درصد از داده‌ها (1987-2006) واسنجی و با 30 درصد بقیه (2007-2014) اعتبارسنجی شد. بر مبنای داده‌های رستری ورودی به مدل، این حوضه به 68 زیرحوضه با 1264 واحد پاسخ هیدرولوژیکی تقسیم و محاسبات در سطح آن‌ها انجام شد. با استفاده از 14 پارامتر مهم که بر اساس مقایسه نتایج تحلیل حساسیت از بین چندین پارامتر انتخاب شده بودند، کالیبره کردن مدل SWAT انجام شد. در مرحله تحلیل حساسیت مدل، پارامترهای مربوط به دمای ماهانه و دمای هوا و فاکتور تبخیر از خاک از فایل‌های .bsn و .wgn و .hru به‌عنوان مؤثرترین پارامترها در شبیه‌سازی دبی جریان ایستگاه هیدرومتری منتخب حوضه ارس شناسایی شدند. با اجرای 300 باره کالیبراسیون، در نهایت بهترین دور شبیه‌سازی بر اساس معیار هدف شناسایی شده و داده‌های خروجی مورد ارزیابی قرار گرفت. کارایی و دقت مدل در دوره واسنجی (1987-2006) بر اساس معیارهای ارزیابی NS، P-Factor، R-Factor و R2 به‌ترتیب 64/0، 71/0، 27/0 و 79/0 محاسبه گردید که نشان‌دهنده رضایت‌بخش بودن کارایی مدل در شبیه‌سازی بیلان آب حوضه ارس است. مقدار این معیارها در دوره اعتبارسنجی به‌ترتیب 7/0، 78/0، 3/ و 68/0 محاسبه شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی و ارزیابی جزیره حرارتی شهری با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای شبانه TERRA و SENTINEL 3 (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)

موسی عابدینی؛ ابوذر صادقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.55836.3118

چکیده

هدف از این پژوهش محاسبه جزیره حرارتی شبانه کلان‌شهر تبریز (UHI ) و ارتباط آن با کاربری اراضی شهری است. برای انجام این پژوهش از داده‌های شبانه ماهواره ترا سنجنده استر (باندهای10 الی 14) و سنتینل 3 از سنجنده SLSTR استفاده شد. تصویر سنجنده استر در محیط نرم‌افزار ENVI 5.3.1 و تصویر سنجنده SLSTR ماهواره سنتینل در محیط نرم‌افزار SNAP محاسبه و با استفاده ... بیشتر هدف از این پژوهش محاسبه جزیره حرارتی شبانه کلان‌شهر تبریز (UHI ) و ارتباط آن با کاربری اراضی شهری است. برای انجام این پژوهش از داده‌های شبانه ماهواره ترا سنجنده استر (باندهای10 الی 14) و سنتینل 3 از سنجنده SLSTR استفاده شد. تصویر سنجنده استر در محیط نرم‌افزار ENVI 5.3.1 و تصویر سنجنده SLSTR ماهواره سنتینل در محیط نرم‌افزار SNAP محاسبه و با استفاده از ARCGIS 10.8 سایر محاسبات آماری و خروجی انجام شد. در تصویر استر با کمینه دما 14/5 و بیشینه دما 91/23 درجه سانتی‌گراد که بیشترین دمای مناطق در این تصویر مربوط به کاربری‌های زمین بایر، حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و مسکونی و همچنین مناطق کم ارتفاع و مناطق دارای فاقد پوشش گیاهی است. بیشترین درصد مساحت مربوط به دمای بین 16/15 الی 88/17 درجه سانتی‌گراد حدود 75/45 درصد شهر است. مناطقی با دمای بیش از 19 درجه سانتی‌گراد مساحتی برابر با 451/31 کیومتر مربع یعنی 58/12 درصد را شامل می‌شود. در سنجنده SLSTR نیز کمینه دما 84/12 و بیشینه دما 62/21 درجه سانتی‌گراد است که دو سنجنده در کمینه با هم اختلاف زیادی داشتند ولی در بیشینه دما از اختلاف کمتری برخوردار بودند. در این سنجنده نیز کاربری‌های زمین بایر، حمل و نقل، کشاورزی، صنعتی و مسکونی بیشترین دما را دارند. در این سنجنده نیز دمای بین 29/17 الی 45/18 دارای بیشترین درصد مساحت بوده و مناطق دارای بالای 19 درجه سانتی‌گراد مساحتی معادل 068/17 کیلومتر مربع یعنی 82/6 درصد مساحت را شامل می‌شود . با توجه به نتایج استخراج شده که هر دو ماهواره دمای تقریبا مشابه و کاربری و مناطقی که دارای دمای بالایی بودند مشترک استخراج کردند می‌توان گفت که در استخراج جزیره حرارتی شهری (دمای شبانه) از هر دو ماهواره می‌توان استفاده کرد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

امکان سنجی فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیروگاه خورشیدی مقیاس کوچک در منطقه شمالغرب ایران

لیلی هوجقانی؛ علیرضا رستمزاده خسروشاهی؛ علی محمودزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.57687.3178

چکیده

پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیروگاه خورشیدی مقیاس کوچک در منطقه شمالغرب ایران انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در تحقیق حاضر ناحیه شمال غربی کشور می‌باشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی یا غیر آزمایشی می‌باشد و از منظر نوع داده، کمی می‌باشد. در این پژوهش ابتدا به روش میدانی و کتابخانه‌ای ... بیشتر پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیروگاه خورشیدی مقیاس کوچک در منطقه شمالغرب ایران انجام شده است. منطقه مورد مطالعه در تحقیق حاضر ناحیه شمال غربی کشور می‌باشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و پژوهش حاضر از نوع تحقیق توصیفی یا غیر آزمایشی می‌باشد و از منظر نوع داده، کمی می‌باشد. در این پژوهش ابتدا به روش میدانی و کتابخانه‌ای به مطالعه منطقه مورد مطالعه پرداخته و سپس به روش تحلیلی به محاسبه میزان انرژی و ضریب ظرفیت نیروگاه پرداخته خواهد شد و در ادامه، جنبه اقتصادی طرح مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این تحقیق با استفاده از نرم افزار RETScreen به محاسبه میزان انرژی خورشیدی دریافتی، ضریب ظرفیت نیروگاه، برآورد هزینه های اولیه و دوره ای، محاسبه میزان کاهش گازهای گلخانه ای و ارزیابی مالی پرداخته خواهد شد. نتایج نشان دهنده این است که بیشترین تابش خورشید در شهر تبریز مربوط به ماه ژوئن می‌باشد و کمترین میزان تابش خورشید در طول سال مربوط به ماه دسامبر می باشد. در نیروگاه خورشیدی 10000 کیلو واتی انتخاب شده با تنظیم نشانه محک می‌توان گفت که، در حداقل هزینه، تولید هر کیلو وات ساعت انرژی الکتریکی در شهر تبریز از طریق انرژی خورشیدی 0.275 دلار هزینه دارد و به نسبت سایر روش‌ها هزینه‌ی زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. تولید همین میزان برق از طریق سیستم فتوولتاییک 0.060 دلار هزینه دارد. با توجه به نتایج بدست آمده در صورتی که این نیروگاه راه‌اندازی شود، از نظر اقتصادی به صرفه نیست اما به صورت چشمگیری موجب کاهش الودگی هوا می شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مکان‌یابی دفن زباله‌های شهری با استفاده از آنالیز تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی (مطالعه موردی: شهر اندیمشک)

حمیدرضا پورخباز؛ سپیده راز؛ شهرام یوسفی خانقاه؛ سعیده جوانمردی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59310.3206

چکیده

هدف: دفن بهداشتی یکی از کاربردی‌ترین و عمده‌ترین روش‌های دفع زباله‌های شهری می‌باشد که اکثراً در سیستم مدیریت پسماند‌های شهری برای جلوگیری از پیامدهای منفی زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدین منظور یافتن مکان صحیح جهت دفن زباله‌های شهری اهمیت بسزایی دارد. لذا با توجه به کاربردی بودن این پژوهش و لزوم اجرای آن برای کلیه ... بیشتر هدف: دفن بهداشتی یکی از کاربردی‌ترین و عمده‌ترین روش‌های دفع زباله‌های شهری می‌باشد که اکثراً در سیستم مدیریت پسماند‌های شهری برای جلوگیری از پیامدهای منفی زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدین منظور یافتن مکان صحیح جهت دفن زباله‌های شهری اهمیت بسزایی دارد. لذا با توجه به کاربردی بودن این پژوهش و لزوم اجرای آن برای کلیه شهرهایی که فاقد روش دفن بهداشتی زباله‌های شهری هستند، پژوهش حاضر اجرا گردید که استفاده از توابع عضویت و روش فازی چانگ در این تحقیق، می‌تواند نو‌آوری موضوع در این رابطه باشد. لذا هدف از این پژوهش تعیین مکان مطلوب جهت دفن بهداشتی زباله‌های شهر اندیمشک می‌باشد. روش پژوهش: پس از آماده‌سازی لایه‌های اطلاعاتی معیارها در محیط ArcGIS، لایه‌ها با استفاده از توابع عضویت فازی و اعداد فازی مثلثی، استاندارد و بی‌بعد شدند، سپس عملیات وزن‌دهی معیارها به روش FAHP چانگ انجام و در گام آخر تلفیق لایه‌ها به روش WLC صورت گرفت. نتایج: یافته‌ها نشان می‌دهد که در مرحله وزن‌دهی با استفاده از روش‌ FAHP چانگ و مقایسات زوجی کارشناسان، بیشترین وزن به معیار کاربری اراضی فعلی و کمترین وزن نیز به معیار شیب اختصاص یافت. در ضمن، صحت ارزیابی نقشه نهایی مکان دفن زباله به کمک ضریب کاپا، ضریب 76/0 را نشان داد که نشان از صحت و درستی کلاسه‌بندی روش FAHP چانگ دارد. در روش FAHP 23٪ منطقه مورد مطالعه بعنوان طبقه مناسب و دارای مطلوبیت بالا برای مکان‌یابی دفن زباله شهری شناسایی شد. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها نتیجه می‌شود که آنالیز تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی، تکنیک مناسبی برای مکان‌یابی محل دفن زباله‌های شهری می‌باشد. با توجه به نقشه نهایی، منطقه‌ای با تناسب بسیار بالا با مساحتی بالغ بر 114 هکتار به عنوان بهترین مکان برای دفن زباله‌های شهری اندیمشک مشخص گردید.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی کیفیت محیطی پیاده‌راه‌های شهری از منظر کاربران (نمونه موردی: پیاده‌راه بوعلی و اکباتان شهر همدان)

ندا سهرابی؛ حسن سجادزاده؛ امیربهادر ثمری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59701.3217

چکیده

کیفیت محیطی بخشی از رضایت‌مندی انسان‌ها از محیط را تشکیل می‌دهد. با این که رویکرد پیاده‌مداری در طراحی فضاهای شهری نقش مهمی در ارتقاء کیفیت‌محیطی ایفاء می‌کند، اما رویکردهای یکسان و بدون توجه به ماهیت فضایی، پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های محیطی در احداث پیاده‌راه‌های شهری نه تنها موجبات ارتقاء کیفیت‌محیطی و رضایت‌مندی را به دنبال ... بیشتر کیفیت محیطی بخشی از رضایت‌مندی انسان‌ها از محیط را تشکیل می‌دهد. با این که رویکرد پیاده‌مداری در طراحی فضاهای شهری نقش مهمی در ارتقاء کیفیت‌محیطی ایفاء می‌کند، اما رویکردهای یکسان و بدون توجه به ماهیت فضایی، پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های محیطی در احداث پیاده‌راه‌های شهری نه تنها موجبات ارتقاء کیفیت‌محیطی و رضایت‌مندی را به دنبال نخواهد داشت، بلکه موجب تنزل کیفیت اجتماعی و اقتصادی فضاهای شهری می‌شود. هدف از این پژوهش ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت محیطی در پیاده‌راه‌ بوعلی و اکباتان شهر همدان از منظر کاربران در راستای پاسخگویی به نیازهای شهروندان و رضایت‌مندی کاربران می‌باشد. روش این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی است. شاخص‌ها و معیارهای مورد سنجش در ارتباط با کیفیت محیطی با مروری بر متون معتبر علمی، استخراج شده و سپس به وسیله پرسش‌نامه اقدام به گردآوری نظرات شهروندان و شاغلان شد. جامعه آماری در این تحقیق نامحدود بوده که با استفاده از روش بررسی جامعه نامحدود، حجم نمونه در این تحقیق 200 نفر انتخاب گردید. جهت اعتبار پایایی از آلفای کرونباخ و سنجش روایی از شاخص KMO و آزمون کرویت بارتلت استفاده شده است. برای تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی و به منظور مقایسه دو پیاده‌راه بوعلی و اکباتان شهر همدان از آزمون تی دو نمونه‌ای مستقل در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌های حاصل از تحلیل عامل اکتشافی نشان می‌دهد عامل‌ «حضورپذیری»، «پاسخ‌دهندگی محیط»، «تنوع فعالیت فرهنگی و اجتماعی»، «آسایش و امنیت» و «سهولت تردد و دسترسی» به ترتیب بالاترین سهم را در تببین کیفیت محیط می‌گذارد. همچنین نتایج مقایسه عوامل کیفیت‌محیطی نشان می‌دهد که پیاده‌راه‌ بوعلی در عامل حضورپذیری، پاسخ‌دهندگی محیط، تنوع فعالیت‌ فرهنگی- اجتماعی در وضعیت مناسب‌تری قرار گرفته است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی شاخص‌های رقابت‌پذیری گردشگری با رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر (مطالعه موردی: مراکز اقامتی شهر تبریز)

فریدون بابایی اقدم؛ رحیم حیدری چیانه؛ قاسم رحیمی فرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59754.3221

چکیده

در سال‌های اخیر رقابت‌پذیری به‌عنوان مفهوم اقتصادی تأثیرگذار بر توسعه پایدار صنعت گردشگری مطرح می‌شود. شاید تا چند سال پیش فقط ارائه خدماتی مثل اتاق‌های تمیز، سرویس حمل‌ونقل و غذای مناسب، مشتریان هتل‌ها را راضی نگه می‌داشت؛ ولی در حال حاضر مسافران هتل‌ها کل فرایند دریافت خدمات از مرحله ورود به اماکن اقامتی تا مرحله ترک آن را ... بیشتر در سال‌های اخیر رقابت‌پذیری به‌عنوان مفهوم اقتصادی تأثیرگذار بر توسعه پایدار صنعت گردشگری مطرح می‌شود. شاید تا چند سال پیش فقط ارائه خدماتی مثل اتاق‌های تمیز، سرویس حمل‌ونقل و غذای مناسب، مشتریان هتل‌ها را راضی نگه می‌داشت؛ ولی در حال حاضر مسافران هتل‌ها کل فرایند دریافت خدمات از مرحله ورود به اماکن اقامتی تا مرحله ترک آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند و انتظارات خود را با کیفیت خدمات ارائه‌شده مقایسه و این ارزیابی را مبنای مراجعات بعدی قرار می‌دهند. از مهم‌ترین ویژگی‌های خدمات اقامتی، ایجاد حس اطمینان و آسایش به مشتریان از طریق رابطه‌ای باکیفیت بالا و توجه به تأمین نیازهای روحی و جسمی مسافران هست. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. باتوجه‌به شاخص‌های مورد بررسی، برای جمع آوری داده ها از روش تحقیق کتابخانه‌ای و سپس میدانی (روش پرسش‌نامه - طیف لیکرت) از گردشگران مراکز اقامتی در تبریز استفاده شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری تی تک نمونه‌ای (T-Test) به‌منظور ارزیابی شاخص‌های رقابت‌پذیری شهر تبریز استفاده شد. از تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس (Anova) برای بررسی و مطالعه وجود رابطه بین شاخص‌های رقابت‌پذیری گردشگری شهر تبریز و مدیریت کیفیت فراگیر و مشخص‌کردن تأثیر هر یک از متغیرهای مدیریت کیفیت فراگیر بر رقابت‌پذیری گردشگری شهر تبریز استفاده‌ شد. همچنین برای چگونگی روابط بین متغیرها در بازه سه‌ماهه تیرماه و مهرماه 1402، همبستگی آن هم مورد بررسی قرار گرفت که از نوع مثبت بود و نتایج پژوهش نشان داد که با اعمال مدیریت کیفیت فراگیر، اندازه شاخص‌های رقابت‌پذیری گردشگری نیز در طول زمان در مراکز اقامتی تبریز افزایش پیدا می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مقایسه برونداد گزارش‌های CMIP5 و CMIP6 بر روند پارامترهای آب‌وهوایی مؤثر بر رشد بادام (مطالعه موردی: شهرستان بیرجند)

مهدی اسدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61686.3262

چکیده

در این پژوهش سعی شد با استفاده از مدل‌های IPSL-CM5A-LR و GFDL-ESM2M مربوط به گزارش CMIP5 و مدل‌های GFDL-ESM4 و IPSL-CM6A-LR مربوط به گزارش CMIP6 که از بین 10 مدل که بیشترین ضریب تبیین (r^2) با داده‌های دما و بارش ایستگاه بیرجند داشتند به پیش‌نگری روند پارامترهایی آب و هوایی مؤثر بر رشد محصول بادام برای دوره 2021 تا 2100 پرداخته شود. نتایج بررسی‌های حاصل از خروجی‌های ... بیشتر در این پژوهش سعی شد با استفاده از مدل‌های IPSL-CM5A-LR و GFDL-ESM2M مربوط به گزارش CMIP5 و مدل‌های GFDL-ESM4 و IPSL-CM6A-LR مربوط به گزارش CMIP6 که از بین 10 مدل که بیشترین ضریب تبیین (r^2) با داده‌های دما و بارش ایستگاه بیرجند داشتند به پیش‌نگری روند پارامترهایی آب و هوایی مؤثر بر رشد محصول بادام برای دوره 2021 تا 2100 پرداخته شود. نتایج بررسی‌های حاصل از خروجی‌های آزمون من - کندال بیانگر آن بود که میانگین، بیشینه و کمینه دما دارای روند افزایشی بالای 3 درجه سانتی‌گراد بوده و همچنین میزان بارش دارای روند کاهشی می‌باشد که نشان از حاکمیت شرایط خشکی در دوره مطالعاتی 2021 تا 2100 است. همچنین نتایج حاصل از مدل‌های اقلیمی بیانگر آن بود که مقادیر RMSE و MAD مربوط به دما در تمامی مدل‌های مورد بررسی زیر 322/1 بوده و کمترین میزان RMSE و MAD مربوط به مدل GFDL-ESM2M به ترتیب با مقادیر عددی 023/1 و 997/0 می‌باشد. همچنین مقادیر RMSE و MAD در تمامی مدل‌ها بالای 10 می‌باشد. به‌طورکلی مدل‌های مربوط به CMIP6 (RMSE دما و بارش به ترتیب 156/1 و 463/14، MAD دما و بارش به ترتیب 139/1 و 583/12) نسبت به مدل‌های مربوط به CMIP5 به‌جز MAD مربوط به بارش با مقدار 703/11 (RMSE دما و بارش به ترتیب 172/1 و 479/13، MAD دما و بارش به ترتیب 140/1 و 703/11) با خطای میانگین کمتری به پیش‌بینی دما و بارش در منطقه مورد مطالعه پرداختند. در نهایت با توجه به افزایش دمای کمینه و بیشینه و کاهش بارش شرایط محصول در دوران آینده با چالش مواجهه بود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیل عوامل موثر بر تغییرات کاربری اراضی شهری(نمونه موردی: شهر ارومیه)

کرامت اله زیاری؛ شهریار حمیدی کای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60785.3240

چکیده

اثرات متقابل انسان و محیط طبیعی همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب تغییرات کاربری اراضی می‌شوند که مشکلات زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارند و حیات کره زمین را به خطر می اندازد؛ لذا شناخت تغییرات و عوامل موثر بر آن‌ها برای ادامه حیات و کاهش تغییرات کاربری اراضی برای غلبه بر مشکلات ضروری است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و از ... بیشتر اثرات متقابل انسان و محیط طبیعی همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب تغییرات کاربری اراضی می‌شوند که مشکلات زیست محیطی بسیاری را به دنبال دارند و حیات کره زمین را به خطر می اندازد؛ لذا شناخت تغییرات و عوامل موثر بر آن‌ها برای ادامه حیات و کاهش تغییرات کاربری اراضی برای غلبه بر مشکلات ضروری است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و از نظر ماهیت، دارای رویکرد اکتشافی می‌باشد. در این تحقیق از روش دلفی فازی برای تحلیل عوامل موثر بر تغییرات کاربری‌ها، تصاویر ماهواره‌ای سال‌های 1993-2003-2013-2023 و نرم افزارهای ENVI، ARCGIS و Google Earth برای شناخت تغییرات کاربری اراضی در 5 کلاس کاربری اراضی شهر(انسان ساخت)، اراضی بایر، اراضی کشاورزی، اراضی باغی و پهنه‌های آبی استفاده شده است. نتایج به دست آمده در محدوده مورد مطالعه طی سه دهه گذشته سال‌های 1993-2023 از 26768 هکتار از اراضی شهری ارومیه و خارج از محدوده آن، نشان می‌دهند که همواره اراضی بایر2838 هکتار کاهش، اراضی باغی 5764 هکتار کاهش اراضی شهری(انسان ساخت) 3744هکتار افزایش یافته، اراضی کشاورزی 2204 هکتار افزایش یافته است و همچنین آبی(بستر رودخانه) به دلیل ساخت سد سیلوانا به صورت فصلی دارای آب است؛ 6 عامل جمعیت، ثروت، پیشرفت فناوری، اقتصاد سیاسی، ساختار سیاسی، نگرش‌ها و ارزش‌ها(فرهنگ) از عوامل عمده تغییرات کاربری اراضی شهری ارومیه شناخته شدند که سه عامل اول اصلی‌ترین عوامل هستند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی شاخص‌های کیفیت محیط‌شهری از منظر برندینگ شهری (مطالعۀ موردی:کلان‌شهراصفهان)

احمد حجاریان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61620.3260

چکیده

رویکرد کیفیت محیط شهری به عنوان یکی از نوین‏ترین پارادایم‏های باززنده‏‌سازی نواحی شهری، تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی و پایداری ساکنان آن دارد که تلفیق آن با رویکردهای خلاقانه‏ای نظیر برندسازی شهری، می‏تواند باعث رشد و تعالی نواحی شهری و افزایش ضریب رقابت‏پذیری شهر شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی کیفیت ... بیشتر رویکرد کیفیت محیط شهری به عنوان یکی از نوین‏ترین پارادایم‏های باززنده‏‌سازی نواحی شهری، تأثیر شگرفی در کیفیت زندگی و پایداری ساکنان آن دارد که تلفیق آن با رویکردهای خلاقانه‏ای نظیر برندسازی شهری، می‏تواند باعث رشد و تعالی نواحی شهری و افزایش ضریب رقابت‏پذیری شهر شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تحلیل و ارزیابی کیفیت محیط شهری کلانشهر اصفهان از منظر برند‌سازی شهری است که برای این منظور، مناطق شهری کلان‌شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شد. پژوهش حاضر، بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ روش از نوع توصیفی-همبستگی و نحوۀ گردآوری داده‏ها بصورت اسنادی و میدانی می‌باشد. حجم نمونه آماری شامل شهروندان ساکن مناطق پانزده‌گانه کلان‌شهر اصفهان که حجم نمونه با توجه به جمعیت 3072642 سال 1395برابر 337 پرسشنامه برآورد و با توجه به جمعیت هر منطقه توزیع شده است. در پژوهش حاضر برای تحلیل داده‏ها از آزمون کولموگروف–اسمیرنف و نیز روش معادلات ساختاری در محیط نرم‏افزارSmart PLS استفاده گردید. نتایج بدست‏آمده از پژوهش، نشان از تأثیرگذاری مثبت، قوی و معنی‏دار متغیر برندسازی بر کیفیت محیط شهری با ضریب تأثیر (833/0) است، بدین معنی که با تغییر یک واحد در عوامل و شاخص‏های برندسازی شهری، متغیرهای کیفیت محیط شهری نیز به صورت زیادی در جهت موافق تغییر می‏کنند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مکان یابی محل دفن پسماند شهری (لندفیل) درکلان‌شهر تبریز

فرحناز خادم؛ کیمیا ابراهیمی؛ نازیلا دادش زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62042.3266

چکیده

در دهه‌های اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بی‌رویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونه‌ای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، ... بیشتر در دهه‌های اخیر، گسترش جمعیت و سرعت در روند شهرنشینی، موجب بروز ناسازگاری های بسیاری در سطح شهرها، به خصوص کلان شهرها شده است. یکی از این موارد افزایش بی‌رویه تولید پسماند شهری و عدم رعایت اصول مدیریتی و دفن صحیح آن می باشد. به گونه‌ای که امروزه چگونگی برخورد با این مسئله در طرح های شهری، یکی از دغدغه های اصلی در ابعاد مختلف شهری، به‌ویژه بعد زیست‌محیطی به حساب می‌آید. بنابراین یکی از اهداف اصلی در حوزه شهری و در جهت نیل به توسعه پایدار، همچنین تقویت بهداشت عمومی شهرها و کاهش آلودگی های مختلف زیست محیطی، یافتن مکان مناسب پسماندهای شهری به صورتی کاملا اصولی و مطلوب است، که برای این امر، روش های مختلف و متفاوتی از لحاظ نوع برخورد و عملیات اجرایی آن ها وجود دارد. هدف از این پژوهش دستیابی به عوامل موثر بر مکان‌یابی، همچنین یافتن مکان مناسب برای دفن پسماند شهری در تبریز و بررسی وضعیت موجود شهر با تولید روزانه 1200 تن پسماند، می‌باشد. روش مورد مطالعه در رهیافت به سوی هدف تعیین شده، تحلیلی-توصیفی بوده و بااستفاده از مدل تصمیم گیری سلسله مراتبی AHP که یکی از کارآمدترین تکنیک ها برای تصمیم‌گیری با معیارهای چندگانه است و تحلیل اطلاعات بر اساس تکنیک GIS یافته های مورد نظر، سنجیده می‌شوند. بر همین اساس پارامترهای موثر بر مکان یابی محل دفن پسماند که شامل ژئولوژی، شیب محدوده، کاربری اراضی شهری، فاصله از روستاهای اطراف، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده ها، زمین شناسی محدوده ، در فرایند تحلیلی و تولید لایه های توصیفی و رستری مورد ارزیابی قرار می گیرند. نتایج نشان می‌دهد، از میان عوامل موثر بر مکان‌یابی محل دفن پسماند در شهر تبریز، عامل زمین‌شناسی باارزش‌ترین آن‌ها بوده و مناطق واجد اهمیت براساس طیف‌بندی نقشه نهایی، به رنگ سبز تیره و اغلب دارای کاربری های مراتع و زراعی هستند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مدل‌سازی مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی بر‌ اساس شاخص UTCI در ایران

علی زارعی؛ اسداله خورانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60487.3234

چکیده

مطالعه حاضر با هدف شناسایی تاثیرگذارترین متغیر اقلیمی بر مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و همچنین معرفی بهترین مدل در برآورد مصرف، با استفاده از مدل‌سازی مصرف انرژی الکتریکی انجام شده است. داده‌های اقلیمی برای سال‌های 2003 تا 2022 از مرکز پیش‌بینی میان مدت وضع هوا (ECMWF) و همچنین دادهای مصرف سالیانه انرژی الکتریکی بخش مسکونی به تفکیک ... بیشتر مطالعه حاضر با هدف شناسایی تاثیرگذارترین متغیر اقلیمی بر مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و همچنین معرفی بهترین مدل در برآورد مصرف، با استفاده از مدل‌سازی مصرف انرژی الکتریکی انجام شده است. داده‌های اقلیمی برای سال‌های 2003 تا 2022 از مرکز پیش‌بینی میان مدت وضع هوا (ECMWF) و همچنین دادهای مصرف سالیانه انرژی الکتریکی بخش مسکونی به تفکیک استان‌های ایران، از توانیر دریافت شد. به منظور بررسی روند، از آزمون ناپارامتریک من-کندال استفاده گردید و برای مدل‌سازی مصرف انرژی الکتریکی، از مدل‌های، رگرسیون خطی چندگانه(MLR) ، شبکه‌های عصبی مصنوعی (ANN)، ماشین بردار پشتیبانی (SVM) و جنگل تصادفی (RF) استفاده شد. نتایج نشان داد که همبستگی میان مصرف انرژی الکتریکی بخش مسکونی و دمای‌کمینه و بیشینه، در تمام استان‌های کشور مثبت و رابطه مصرف انرژی الکتریکی با شاخص UTCI در استان‌های مختلف، مقادیر مثبت و منفی را به خود اختصاص داده است. به طوری که در 22 استان همبستگی مثبت و در 9 استان همبستگی منفی می‌باشد. نتایج حاصل از برسی روند تغییرات نشان داد که دمای‌کمینه، دمای بیشینه و انرژی الکتریکی، در همه استان‌ها روند افزایشی داشته‌ است اما شاخص UTCI، روند منفی را هم در تعدادی از استان‌ها ثبت کرده است. همچنین رابطه‌ای که از مدل رگرسیونی گام به گام حاصل شد، نشان داد که در 23 استان، تنها متغیر تاثیرگذار، دمای کمینه می‌باشد. در استان‌های اصفهان، خراسان جنوبی و کرمان، متغیر‌های دمای‌کمینه و شاخص UTCI به عنوان متغیر تاثیرگذار شناخته شد. در استان‌های اردبیل، گیلان و گلستان، تنها دمای بیشینه وارد معادله گردید. نتایج حاصل از مدل‌سازی نشان داد، مدل ANN عملکرد بهتری را نسبت به سه مدل دیگر داشته است. به طوری که بیشترین ضریب همبستگی با 79/0 و حداقل خطا با 360 را ثبت کرده است. مدل‌های MLR، SVM و RF به ترتیب عملکرد بهینه، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی (K.F.Z)

لطف اله ملکی معصوم آباد؛ بهروز نظافت تکله

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62249.3270

چکیده

هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیل‌های ژئوتوریستی و میراث زمین‌شناسی (ژئوسایت‌ها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس می‌باشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه ... بیشتر هدف: ژئوتوریسم یک رشته خاص گردشگری است که بر اکتشاف پتانسیل‌های ژئوتوریستی و میراث زمین‌شناسی (ژئوسایت‌ها) متمرکز است. هدف از پژوهش حاضر توان‌سنجی پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان خلخال با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی کوبالیکوا، فیولت و زوروس می‌باشد. در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه عرض شمالی و هم‌چنین 48 درجه و 1 دقیقه تا 48 درجه و 54 دقیقه طول شرقی واقع شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف توصیفی-تحلیلی-کاربری است. روش پژوهش: برای ارزیابی مناطق موردمطالعه از مدل‌های فیولت که مناطق ژئوتوریستی را بر اساس چهار معیار منشأ شکل‌گیری، پراکندگی جغرافیایی، گردشگری و وضعیت دسترسی موردبررسی قرار می‌دهد؛ مدل کوبالیکوا که بیش‌تر بر معیارهای علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و افزوده تأکید دارد و در نهایت مدل زوروس که مناطق مورد مطالعه را در سه بخش ارزش علمی-آموزشی، ارزش‌های حفاظتی و ارزش قابلیت استفاده مورد ارزیابی قرار می‌دهد، استفاده شده است. نتایج: بر اساس نتایج به دست آمده از مدل فیولت، روستای کزج در نرخ‌های مدیریتی و گردشگری به ترتیب با کسب امتیازات 68/0 و 65/0 در شرایط مطلوب مدیریتی و گردشگری قرار دارد. بر اساس نتایج به دست آمده از مدل کوبالیکوا روستای کزج با کسب امتیاز 75/11 از مجموعه امتیاز 18 دارای شرایط مطلوب برای گسترش صنعت گردشگری روستایی در منطقه است. هم‌چنین طبق نتایج به دست آمده از مدل زوروس روستای کزج با کسب امتیاز 5/61 از مجموعه امتیاز 100 در بین روستاهای ژئوتوریستی موردمطالعه رتبه اول را به خود اختصاص داده است و دارای قابلیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی متعدد است. نتیجه‌گیری: بنابراین نتیجه گیری می‌گردد روستای کزج به دلیل داشتن جاذبه‌های ژئومورفولوژیکی و نمای پلکانی جزو روستاهای نادر در منطقه بوده و توانمندی بالایی در جهت جذب گردشگر را داراست.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر ادراک جامعه میزبان از اثرات توسعه گردشگری شهری (نمونه موردی: کلانشهر تبریز)

محمود رضا شرقی؛ رحیم حیدری چیانه؛ شهریور روستایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.58088.3181

چکیده

صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوپا، به ویژه در سال های اخیر تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر کشورهای جهان داشته است. مطالعات در زمینه اثرات گردشگری در دهه ۱۹۶۰، به اثرات مثبت گردشگری و در دهه ۱۹۷۰ به اثرات منفی آن پرداخته اند و در دهه ۱۹۸۰ به رویکردی متعادل تر و نظام مند تر روی آورده اند. گردشگری از بعد فرهنگی و اجتماعی، ... بیشتر صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوپا، به ویژه در سال های اخیر تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر کشورهای جهان داشته است. مطالعات در زمینه اثرات گردشگری در دهه ۱۹۶۰، به اثرات مثبت گردشگری و در دهه ۱۹۷۰ به اثرات منفی آن پرداخته اند و در دهه ۱۹۸۰ به رویکردی متعادل تر و نظام مند تر روی آورده اند. گردشگری از بعد فرهنگی و اجتماعی، سبب تعامل فرهنگی با دنیای خارج، بین المللی شدن فرهنگ بومی، بهبود نظام های آموزشی و بهداشتی و خواهد شد اما با همه تأثیرات مفید خود در حیطه اجتماعی - فرهنگی، تأثیرات مخربی نیز داشته است. گردشگری به‌مثابه یک پدیده اقتصادی اجتماعی آثار متعددی برای میزبان و مهمان دارد، اثرات فرهنگی اجتماعی از مهم‌ترین آن‌هاست. ازآنجایی‌که گردشگری سکه‌ای دو رو شامل مهمان و میزبان است، لذا بدون بررسی و مطالعه الگوهای تعامل متقابل آن‌ها توسعه گردشگری امکان‌پذیر نیست. تحقیق حاضر نیز در راستای این ضرورت انجام‌شده است. روش تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی -تحلیلی است. مهم‌ترین ابزار جمع‌آوری داده‌ای اولیه موردنیاز تحقیق مصاحبه و پرسشگری است و پرسشنامه‌ها بر اساس اهداف تحقیق، یافتن پاسخ سؤالات و آزمون فرضیات تحقیق طراحی و در میان شهروندان تبریز به‌عنوان جامعه میزبان پخش و پرسشگری انجام‌شده است. جهت تحلیل و ارزیابی داده‌ها از روش‌ها و مدل‌های آماری ازجمله آزمون‌های آلفای کرومباخ، کلومگروف - اسمیرنوف و تی استیودنت استفاده‌شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که به خاطر دلایل متعددی ازجمله فقدان آموزش عمومی همگانی، جامعه میزبان اطلاع درخور و بایسته‌ای از اثرات مثبت مستقیم و غیرمستقیم توسعه گردشگری شهری ازجمله اقتصادی و تعالی متقابل فرهنگی اجتماعی میزبان و مهمان، ندارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی عوامل پیش‌ران شهر دوست‌دار کودک با رویکرد آینده پژوهی

شهرام سلامتی؛ رسول قربانی؛ ایرج تیموری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.57297.3162

چکیده

امروزه فضاهای عمومی شهرها بر اساس اصول و معیارهای استفاده بزرگسالان شکل گرفته است و اغلب فضاهای شهری، فاقد کیفیت برای استفاده کودکان و نوجوانان و به دور از مشخصه‌های یک شهر دوستدار کودک می‌باشند. بنابراین با ارزیابی عوامل پیش‌ران شهر دوست‌دار کودک می‌توان به یکی از اهداف برنامه‌ریزی شهری یعنی عدالت فضایی دست یافت و بستر مناسبی ... بیشتر امروزه فضاهای عمومی شهرها بر اساس اصول و معیارهای استفاده بزرگسالان شکل گرفته است و اغلب فضاهای شهری، فاقد کیفیت برای استفاده کودکان و نوجوانان و به دور از مشخصه‌های یک شهر دوستدار کودک می‌باشند. بنابراین با ارزیابی عوامل پیش‌ران شهر دوست‌دار کودک می‌توان به یکی از اهداف برنامه‌ریزی شهری یعنی عدالت فضایی دست یافت و بستر مناسبی را برای دوست‌دار کودک بودن شهرها فراهم نمود. در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیش‌ران‌ شهر دوستدار کودک در شهر اردبیل با رویکرد آینده‌پژوهی می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل پژوهشگران در حوزه برنامه‌ریزی شهری در شهر اردبیل می باشد. حجم نمونه به روش نمونه‌گیری گلوله برفی 50 نفر بدست آمده است(با اشباع نظری) و برای تجزیه و تحلیل داده‌های این تحقیق از نرم‌افزار میک‌مک استفاده شده‌است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که متغیرهای قوانین و دستورالعمل‌ها، بینش راهبردی، سیستم اداری، تفویض مسئولیت و قانونمندی، بالاترین رتبه‌های تأثیرگذاری و متغیرهای اعتماد اجتماعی، مشارکت ساکنین، توافق جمعی، امنیت و تفویض مسئولیت، بالاترین رتبه‌های تأثیرپذیری کلی را داشته‌اند. در حالت کلی از میان 15 متغیر بررسی شده این پژوهش، تعداد 7 متغیر سیستم اداری، قوانین و دستورالعمل‌ها، عدالت محوری و ایمنی و امنیت، ایجاد و طراحی محیط‌های تفریح و سرگرمی و جاذب برای کودکان و تفویض مسئولیت به سطوح پایین، به عنوان عوامل پیش‌ران شهر دوست‌دار کودک در شهر اردبیل انتخاب شداند. نتیجه این‌که در هرگونه برنامه‌ریزی در شهر اردبیل باید نقش کلیدی عوامل مذکور را مورد توجه قرار دهد. این متغیرها در بهبود وضعیت شهر دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی هستند و اولویت اول در برنامه‌ریزی جهت ایجاد شهر دوست‌دار کودک در اردبیل به حساب می‌آیند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تأثیر حس تعلق به مکان بر رفتار مسئولانه محیط زیستی ،مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد

اسماعیل نصیری هنده خاله؛ فضل اله اسمعیلی؛ ریحانه یونسی سندی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59715.3219

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار حس تعلق مکان بر رفتار مسئولانه زیست‌محیطی شهروندان شهر جدید هشتگرد است. پژوهش توصیفی – تحلیلی است جهت گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۴۵۳ تعیین شد. انتخاب نمونه به شیوه تصادفی انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید دانشگاه و پایایی ... بیشتر هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیرگذار حس تعلق مکان بر رفتار مسئولانه زیست‌محیطی شهروندان شهر جدید هشتگرد است. پژوهش توصیفی – تحلیلی است جهت گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۴۵۳ تعیین شد. انتخاب نمونه به شیوه تصادفی انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید دانشگاه و پایایی آن از طریق آماره آلفای کرونباخ (789/0) تائید شد. به‌منظور تحلیل سؤال‌های پرسش‌نامه از آزمون‌های نا پارامتری و جهت استخراج روابط میان متغیرها از آزمون همبستگی و تحلیل مسیر، نرم‌افزار SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین همۀ متغیرهای حس تعلق مکانی (متغیر ثابت)و رفتار مسئولانه زیست‌محیطی شهروندان(متغیر وابسته) رابطۀ معناداری وجود دارد. متغیر ادراکی-شناختی دارای بالاترین ضرایب است. این متغیر به ازای یک واحد تغییر 37/0 واحد بر سطح متغیر وابسته (رفتار مسئولانه زیست‌محیطی شهروندان) تأثیر دارد و تمام شاخص‌های این متغیر در سطح آلفا 05/0 و در سطح اطمینان ۹۹ در صد معنی‌دار هستند. نتایج تحلیل مسیر نیز بیانگر آن است که متغیر ادراکی - شناختی (β=0/173) بالاترین اثر مستقیم و غیرمستقیم را بر رفتار مسئولانه زیست‌محیطی شهروندان دارد وشاخص عملکردی در رتبه دوم قراردارد

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

واکاوی ظرفیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان سبزوار با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی (مطالعه موردی: رودآب، ریوند، طبس)

میترا روحانی؛ ولی نعمتی؛ بهروز نظافت تکله

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61117.3248

چکیده

ژئوتوریسم یکی از جدیدترین مفاهیم در حوزه گردشگری است و در درجه اول بر ارتقای ویژگی‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی در مناظر به عنوان جاذبه‌های گردشگری تمرکز دارد. هدف پژوهش حاضر واکاوی ظرفیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان سبزوار با استفاده از مدل‌های هادزیک، کوبالیکوا و فیولت می‌باشد. مناطق ژئوتوریستی رودآب، ریوند ... بیشتر ژئوتوریسم یکی از جدیدترین مفاهیم در حوزه گردشگری است و در درجه اول بر ارتقای ویژگی‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژیکی در مناظر به عنوان جاذبه‌های گردشگری تمرکز دارد. هدف پژوهش حاضر واکاوی ظرفیت‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان سبزوار با استفاده از مدل‌های هادزیک، کوبالیکوا و فیولت می‌باشد. مناطق ژئوتوریستی رودآب، ریوند و طبس به عنوان مناطق مورد مطالعه انتخاب شدند. پژوهش حاضر با تکمیل کردن 108 پرسش‌نامه (25 نفر گردشگر و 11 نفر کارشناس برای هر مدل) برای هر سه منطقه مورد مطالعه و محاسبه امتیازدهی آنان به پرسش‌نامه، به‌عمل آمده است. براساس نتایج حاصله از مدل هادزیک و بررسی ارزش‌های علمی و مازاد با نظر کارشناسان و گردشگران؛ توان ژئوتوریستی منطقه طبس با مقدار (68/91) بیش‌ترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (41/25) کم‌ترین امتیاز را به خود اختصاص دادند. هم‌چنین براساس نتایج به‌دست آمده از مدل کوبالیکوا منطقه طبس با مقدار (8/76) بیش‌ترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (6/49) کم‌ترین امتیاز را در مجموع ارزش‌های علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و فرهنگی داراست. نتایج حاصل از ارزیابی از طریق مدل فیولت و بررسی ارزش‌های مدیریتی و گردشگری نیز نشان‌دهنده آنست که منطقه طبس با مقدار (7/86) بیش‌ترین امتیاز و منطقه ریوند با مقدار (6/36) کم‌ترین امتیاز را در مجموع ارزش‌های ارزیابی کسب کردند. بنابراین نتیجه‌گیری می‌گردد که منطقه طبس در شهرستان سبزوار، در بین مناطق مورد مطالعه، دارای توان ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی بیشتری است. درنهایت پیشنهاد می‌گردد در مطالعات آتی برای واکاوی ظرفیت‌های ژئوتوریستی شهرستان سبزوار از نرم‌افزارها و مدل‌های جدید و به‌روز استفاده شود.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مقایسه الگوریتم‌های ماشین‌بردار پشتیبان و جنگل‌تصادفی در تهیه نقشه کشت گندم

صیاد اصغری سراسکانرود؛ حمید سلیمانی یوزبند؛ ابوذر صادقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 شهریور 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62456.3278

چکیده

هشترود یکی از شهرستان‌های جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان هشترود است. این شهر در بین مختصات جغرافیایی 36 درجه و 45 دقیقه الی 37 درجه و 24 دقیقه عرض‌شمالی و 46 درجه و 25 دقیقه الی 47 درجه و 24 دقیقه طول‌شرقی واقع شده‌است. هدف این تحقیق، تهیه نقشه کشت گندم با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین با تصاویر ماهواره‌ای سنتینل 2 می‌باشد. روش ... بیشتر هشترود یکی از شهرستان‌های جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان هشترود است. این شهر در بین مختصات جغرافیایی 36 درجه و 45 دقیقه الی 37 درجه و 24 دقیقه عرض‌شمالی و 46 درجه و 25 دقیقه الی 47 درجه و 24 دقیقه طول‌شرقی واقع شده‌است. هدف این تحقیق، تهیه نقشه کشت گندم با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین با تصاویر ماهواره‌ای سنتینل 2 می‌باشد. روش پژوهش: در این پژوهش، ابتدا تصاویر ماهواره Sentinel2-L2A تهیه شده و با استفاده از مجموعه تصاویر دارای اطلاعات بازتاب زمینی، شاخص پوشش‌گیاهی نرمال‌شده استخراج شد. سپس با استفاده از زبان‌برنامه‌نویسی R در محیط Jupyter Notebook الگوریتم‌های طبقه‌بندی ماشین‌بردار پشتیبان و جنگل‌تصادفی روی تصاویر اعمال شدند و در آخر خروجی‌های هر دو الگوریتم در نرم‌افزار Arcmap تجزیه و تحلیل شده و از نقشه‌های نهایی خروجی گرفته شد. نتایج: در نهایت مشاهده شد که الگوریتم جنگل‌تصادفی با میزان دقت کلی 93 درصد و ضریب کاپای 87 درصد عملکرد بهتر و مناسب‌تری نسبت به الگوریتم ماشین‌بردار پشتیبان با دقت کلی 90 درصد و ضریب کاپای 82 درصد داشته است. این انتخاب به دلیل دقت بالاتر و ضریب کاپای بیشتر آن نسبت به سایر الگوریتم‌ها است که نشان‌دهنده توافق بیشتر با واقعیت و دقت بالاتر در پیش‌بینی‌ها می‌باشد. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از اجرای این الگوریتم‌ها نشان داد که هر الگوریتم دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود می‌باشد. الگوریتم ماشین‌بردار پشتیبان به‌دلیل ساختار ساده و کارایی مناسب در بسیاری از مسائل طبقه‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، در این پژوهش در مقایسه با دیگر الگوریتم یعنی الگوریتم جنگل‌تصادفی عملکرد ضعیف‌تری داشت. الگوریتم جنگل‌تصادفی نیز به‌دلیل توانایی در ترکیب مدل‌های مختلف و کاهش اثر بیش‌برازش معمولا نتایج دقیقی ارائه می‌دهد. با این حال، پیچیدگی محاسبات بالای آن می‌تواند در کاربردهای بزرگ‌تر مشکل‌ساز باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مقایسه تطبیقی زیست‌پذیری فضاهای شهری در مناطق نوساز و قدیمی شهر تبریز (محلات مورد مطالعه: اهراب و ولیعصر)

اکبر اصغری زمانی؛ ایرج تیموری؛ میر علی سید مصفایی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59968.3224

چکیده

امروزه شهرها با چالش‌های بسیاری زیادی در زمینه اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی مواجه شده‌اند. بر این اساس زیست‌پذیری یکی از مفاهیم و تئوری‌های مهم اخیر در برنامه‌ریزی شهری می‌باشد که مارا به سوی داشتن شهری مطلوب برای زندگی هدایت می‌کند. بنابراین هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تطبیقی زیست‌پذیری فضاهای شهری در مناطق نوساز ... بیشتر امروزه شهرها با چالش‌های بسیاری زیادی در زمینه اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی مواجه شده‌اند. بر این اساس زیست‌پذیری یکی از مفاهیم و تئوری‌های مهم اخیر در برنامه‌ریزی شهری می‌باشد که مارا به سوی داشتن شهری مطلوب برای زندگی هدایت می‌کند. بنابراین هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تطبیقی زیست‌پذیری فضاهای شهری در مناطق نوساز و قدیمی شهر تبریز‌، نمونه موردی محلات اهراب و ولیعصر می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش‌های کاربردی است و به لحاظ روش تحلیلی - توصیفی می‌باشد. در این پژوهش ابتدا با مطالعات صورت گرفته عوامل موثر بر زیست‌پذیری شهری در محلات مورد مطالعه در بعد مکانی بررسی شده و سپس معیارهایی در6 بعد مسکن، سرانه، دسترسی، محیط‌زیست، زیرساخت و جمعیت تعیین گردید. بعد از تعیین معیارها برای بدست آوردن لایه‌های اطلاعاتی از طرح توسعه و عمران (جامع) شهر تبریز، سالنامه ‌آماری کشور، سالنامه ‌آماری استان آذربایجان‌شرقی، بلوک‌های‌ آماری شهرستان تبریز، تصاویر ماهواره‌ای لندست 9 و داده‌های آزمایشگاه شیمی دانشگاه تبریز استفاده شده است. در مرحله بعدی داده‌های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار‌ArcGIS 10.8.2 تحلیل گردیده و نتایج حاصل در قالب نقشه و جداول ارائه شد است. یافته‌های پژوهش نشان داد که سطح شاخص‌های زیست‌پذیری با توجه به معیارها در دو محله تفاوت چندانی به جز در مواردی با یکدیگر ندارند در آخر نیز برای وزن‌دهی و نتیجه‌گیری نهایی از تکنیک تاپسیس استفاده شده است که نتایج حاصل نشان می‌دهد محله ولیعصر با وزن 59/0 درصد زیست‌پذیر تر از محله اهراب با وزن 41/0 درصد می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

آینده پژوهی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر برندسازی مجموعه هشت بهشت شهر سهند

لیلا بلیلان اصل

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.59554.3213

چکیده

پژوهش حاضر با توجه به ارزش‌های ویژه‌‌ی شهر سهند و به ویژه مجموعه هشت بهشت، سعی کرده تا پتانسیل‌ها و نیز نقاط ضعف و محدودیت‌هایی را که این شهر برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های برندسازی شهری خود مواجه است شناسایی و اولویت‌ها را جهت برنامه‌ریزی و جهت‌یابی ایجاد برند شهری معرفی و پیش بینی نماید. در این راستا هدف پژوهش حاضر تبیین پیشران‌های ... بیشتر پژوهش حاضر با توجه به ارزش‌های ویژه‌‌ی شهر سهند و به ویژه مجموعه هشت بهشت، سعی کرده تا پتانسیل‌ها و نیز نقاط ضعف و محدودیت‌هایی را که این شهر برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های برندسازی شهری خود مواجه است شناسایی و اولویت‌ها را جهت برنامه‌ریزی و جهت‌یابی ایجاد برند شهری معرفی و پیش بینی نماید. در این راستا هدف پژوهش حاضر تبیین پیشران‌های کلیدی مؤثر بر برندسازی مجموعه هشت بهشت شهر سهند است پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و ازحیث روش ترکیبی از روش‌های کتابخانه‌ای و پیمایشی و مبتنی بر رویکرد آینده‌پژوهی می‌باشد. قلمرو پژوهش شهر سهند بوده است.جامعه آماری این پژوهش 30 نفر از کارشناسان در حوزه شهری و برندشهری است.جهت تجزیه تحلیل دادها از روش دلفی، ماتریس اثرات متقاطع(میک‌مک) استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد از میان 38 عامل اصلی تأثیرگذار بر برندسازی مجموعه هشت بهشت شهر سهند ، 14 متغیر به-عنوان کلیدی و تأثیرگذار شناخته شده‌اند. که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده توسعه برندسازی مجموعه هشت بهشت شهر سهند دارند. همچنین نتایج نشان داد از لحاظ تأثیرگذاری مستقیم متغیرهای مانند ایجاد فضاها و ساز و کارهای جدید با امتیاز 79، تأثیرگذاری مجموعه در ایجاد حس آرامش و متفاوت بودن فرم و ارتفاع فضاهای سبز و آب نماهای موجود با کسب امتیاز 73 و 72 به ترتیب در جایگاه‌های اول تا سوم واقع شده‌اند. از سوی دیگر متغیرهای که تأثیری غیرمستقیم بر برندسازی مجموعه هشت بهشت شهر سهند دارند عبارت‌اند از ایجاد فضاها و ساز و کارهای جدید با امتیاز 198401، متفاوت بودن فرم و ارتفاع فضاهای سبز و آب نماهای موجود با امتیاز 192442و تأثیرگذاری مجموعه در ایجاد حس آرامش با امتیاز 186585به ترتیب در جایگاه‌های اول تا سوم واقع شده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بازخوانی نظام ساختاری محله‌های تاریخی شهر ارومیه در دوره قاجار

احد نژادابراهیمی؛ عرفان رحیم پور؛ فاطمه جبارپور مهرآباد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60840.3242

چکیده

محله یکی از مهمترین ارکان شهرهای ایرانی‌اسلامی است. در شهرهای تاریخی علیالخصوص دوره قاجار هر محله در خود نیازمندی‌های روزمره ساکنان را تأمین می‌کرد. پژوهش‌هایی برای بازنمایی ساختار اصلی شهرهای تاریخی با بهره‌گیری از عناصر اصلی کالبدی انجام یافته است درحالیکه جنبه‌های کالبدی تنها بعد شکل دهنده ساختار محله نیستند و جنبه‌های ... بیشتر محله یکی از مهمترین ارکان شهرهای ایرانی‌اسلامی است. در شهرهای تاریخی علیالخصوص دوره قاجار هر محله در خود نیازمندی‌های روزمره ساکنان را تأمین می‌کرد. پژوهش‌هایی برای بازنمایی ساختار اصلی شهرهای تاریخی با بهره‌گیری از عناصر اصلی کالبدی انجام یافته است درحالیکه جنبه‌های کالبدی تنها بعد شکل دهنده ساختار محله نیستند و جنبه‌های غیرکالبدی نیز تاثیر بسزایی در شکل‌گیری محلات سنتی داشته‌اند. محله‌ها در شهرهای سنتی به طور معمول ماحصل تعامل اجتماعی میان افراد نزدیک به یکدیگر هستند. هدف پژوهش، شناسایی عوامل کالبدی و غیرکالبدی تاثیرگذار در ساختار محله‌های تاریخی، شناسایی و بازخوانی نظام ساختاری محله‌های شهر ارومیه در دوره قاجار است. روش‌ پژوهش توصیفی- تحلیلی است و به منظور دسترسی به داده‌های مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای و بررسی اسناد مکتوب و مصور تاریخی و هم‌چنین نقشه‌های بازسازی شده، منابع شفاهی و شواهد و مستندات میدانی بهره گرفته شده است. داده‌های بـه دست آمده از منابع مختلف به روش تفسیری مورد واکاوی قرار گرفته و در نهایت نتایج نشان می‌دهند محلات شهر‌ ارومیه دارای مرز و قلمرو مشخص بوده که در عین ارتباط با دیگر محلات، موجب حفظ کلیت هر محله می‌شد. هر محله دارای یک دروازه اختصاصی در حصار شهر و چندین معابر‌ و گذر اصلی بود که اصلی ترین گذر همان معبر مواصلاتی بین دروازه و بازار بود. در محل تلاقی گذرهای اصلی مرکز محله مسجد به عنوان کاربری مذهبی و دیگر‌کاربری‌ها شکل می‌گرفت. نیازهای ساکنین هر محله به سبب کاربری‌های خدماتی داخل محله تامین می‌شد و محله‌ها دارای پیوستگی اجتماعی و فرهنگی بوده‌اند به طوریکه موجب تمایز با سایر محلات می‌شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر پراکنش فضایی کاربری های دانش بنیان با بهره گیری از روش آماره فضایی مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهر تهران

وحید پاسبان عیسی لو؛ عیسی ابراهیم زاده؛ نادر زالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.61172.3249

چکیده

توسعه شهری دانش‌بنیان الگویی جدید از توسعه است که به دلیل اتکا بر دانش، به‌عنوان منبع انرژی بی‌پایان، رهیافتی نو از توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود که در بستر شهرها شکل‌گرفته، پویایی یافته و به ثمر می‌نشیند. هدف اصلی این پژوهش درک الگوی پراکنش فضایی کاربری‌های دانش‌بنیان، شناسایی هسته مرکزی شکل‌گیری و مسیر توسعه آن در سطح مناطق ... بیشتر توسعه شهری دانش‌بنیان الگویی جدید از توسعه است که به دلیل اتکا بر دانش، به‌عنوان منبع انرژی بی‌پایان، رهیافتی نو از توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود که در بستر شهرها شکل‌گرفته، پویایی یافته و به ثمر می‌نشیند. هدف اصلی این پژوهش درک الگوی پراکنش فضایی کاربری‌های دانش‌بنیان، شناسایی هسته مرکزی شکل‌گیری و مسیر توسعه آن در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران است. برای این منظور اطلاعات آماری و فضایی 2700 مورد از مهم‌ترین کاربری‌های دانش‌بنیانی که به‌صورت رسمی توسط دفتر کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان تائید و ثبت‌شده و هم‌اکنون در حال فعالیت هستند مورداستفاده قرارگرفته است. روش پژوهش توصیفی و مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای است. برای بررسی و تحلیل فضایی کاربری‌های دانش‌بنیان از ابزارهای آماره فضایی موجود در محیط نرم‌افزار Arc GIS استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که الگوی پراکنش فضایی کاربری‌های دانش‌بنیان شهر تهران خوشه‌ای می‌باشد که بالاترین تراکم آن در شمال تهران و مربوط به مناطق 2، 3 و 6 بوده و مناطق عمدتاً جنوبی این شهر سهم قابل‌توجهی از این نوع کاربری‌ها ندارند. همچنین مشخص شد که شرکت دانش‌بنیان "توسعه دانش‌بنیان سینا" که در حدفاصل بین منطقه 3 و 4 واقع‌شده است از لحاظ موقعیت نسبی به‌عنوان هسته مرکزی این کاربری‌ها محسوب می‌شود. جهت توزیع جغرافیایی کاربری‌ها نیز نشان داد که این کاربری‌ها به شکل بیضوی و با مقدار 87 درجه از سمت شرق تهران به سمت غرب این شهر در حال گسترش هستند. در پایان نیز با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره متغیرهای مستقل تاثیرگذار بر این نوع پراکنش مورد شناسایی قرار گرفته و نهایتا پیشنهاد‌اتی به‌منظور توسعه کمی و کیفی این کاربری‌ها و مدیریت مطلوب آن ارائه شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی پایداری گردشگری منطقه عون بن علی شهر تبریز

باب اله حیاتی؛ هانیه رزاقی؛ قادر دشتی؛ مریم حق جو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 مهر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62588.3281

چکیده

امروزه علارغم اهمیت گردشگری در زمینه اشتغال و اقتصاد پایدار، چالش‌هایی نظیر تنزل اصول اخلاقی، نابودی زیستگاه‌های طبیعی، آلودگی آب‌های زیرزمینی، به‌خطر افتادن بهداشت و سلامتی ناشی از شبکه‌های ناکافی دفع زباله و فاضلاب روبروست. لذا سنجش سطح پایداری مناطق گردشگری، تبیین معیارها و شاخص‌های مختلف، از جمله شاخص‌های زیست‌محیطی، ... بیشتر امروزه علارغم اهمیت گردشگری در زمینه اشتغال و اقتصاد پایدار، چالش‌هایی نظیر تنزل اصول اخلاقی، نابودی زیستگاه‌های طبیعی، آلودگی آب‌های زیرزمینی، به‌خطر افتادن بهداشت و سلامتی ناشی از شبکه‌های ناکافی دفع زباله و فاضلاب روبروست. لذا سنجش سطح پایداری مناطق گردشگری، تبیین معیارها و شاخص‌های مختلف، از جمله شاخص‌های زیست‌محیطی، اقتصادی در جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری مورد تأکید است. تفرجگاه عون بن علی(عینالی) بزرگ‌ترین تفرجگاه کوهستانی کشور به شمار می‌رود که به‌طور میانگین یک میلیون نفر در سال بازدید کننده دارد. با توجه به محدودیت‌های طبیعی منطقه، فشار روزافزون گردشگر منجر به تخریب ارزش‌های طبیعی و در نتیجه نابودی قابلیت‌های گردشگری می‌شود که لزوم توجه به پایداری گردشگری را نشان میدهد. این مطالعه باهدف ارزیابی پایداری گردشگری منطقه عون بن علی شهر تبریز انجام شد. داده‌های مورد نیاز از طریق مصاحبه با کارشناسان و گردشگران این منطقه در قالب پرسشنامه در سال 1399 جمع‌آوری شدند. ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی به‌عنوان معیارهای تصمیم‌گیری ارزیابی پایداری و برای هر یک از این ابعاد شاخص‌هایی در نظر گرفته شد. ارزش وزنی ابعاد و شاخص‌ها به روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) محاسبه شد. نتایج مطالعه نشان داد که بعد زیست‌محیطی با وزن 520/0بیشترین و بعد اجتماعی با وزن 220/0کمترین تأثیر را در پایداری گردشگری دارند. در بعد اقتصادی، شاخص‌های «میزان اشتغال ایجاد شده» و «وجود ارتباطات آنلاین در منطقه» و در بعد اجتماعی، شاخص‌های «رضایت گردشگر از امنیت منطقه» و «وضعیت سرویس‌های بهداشتی» به ترتیب دارای بیشترین اهمیت بودند. شاخص‌های «کیفیت آب» و «بهداشت محیط» نیز به ترتیب دارای بیشترین تأثیر روی پایداری گردشگری در بعد زیست‌محیطی بودند. براساس نتایج ،جهت دستیابی به سطوح بالاتر پایداری گردشگری، سیاست‌های لازم باید در جهت افزایش شاخص‌های تأثیرگذار بر پایداری اتخاذ گردد که مهم‌ترین آن‌ها تأکید بر حفظ چهره طبیعی منطقه عون بن علی و کاهش عملیات ساخت و ساز در آن منطقه می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تبیین تاثیر کیفیت فضا به مثابه منفعت عمومی در کاهش آسیب پذیری زلزله مطالعه موردی: منطقه 1 شهرداری تبریز

سید کریم موسوی؛ مهسا فرامرزی؛ نظم فر حسین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62233.3269

چکیده

مفهوم کیفیت فضا محصول شرایط و متغیرهای مختلفی است که همین عوامل در واقع عناصر تاثیرگذار در فضا – مکان جغرافیایی است. ابژکتیویسم فضا ، در هر شهری نقش پررنگی دارد و با وضعیت های بحرانی مانند زلزله روابط متقابلی برقرار می کند. در این مقاله کیفیت فضا، به مثابه منفعت یا کالایی عمومی در نظر گرفته شده است که دارای ابعاد کارکردی، ادراکی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

واکاوی دلایل طبیعی و انسانی سیلاب شهر مشهد و راهکارهای پیشگیری

محسن حمیدیان پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63109.3296

چکیده

شهر مشهد با جمعیتی بیش از 3 میلیون نفر دومین کلان شهر ایران محسوب می‌شود و جهت افزایش تاب‌آوری آن نسبت به مخاطرات محیطی نیاز به فن‌آوری‌های جدید بیشتر احساس می‌شود. در روز 26 اردیبهشت 1403 طی بارش 48 دقیقه‌ای در اثر تشکیل یک ابر کومولونیمبوس و تقویت شرایط صعودی آن توسط ناوه‌ای بر گستره‌ی آن، در شهر مشهد سیل جاری شد و منجر به خسارت مالی ... بیشتر شهر مشهد با جمعیتی بیش از 3 میلیون نفر دومین کلان شهر ایران محسوب می‌شود و جهت افزایش تاب‌آوری آن نسبت به مخاطرات محیطی نیاز به فن‌آوری‌های جدید بیشتر احساس می‌شود. در روز 26 اردیبهشت 1403 طی بارش 48 دقیقه‌ای در اثر تشکیل یک ابر کومولونیمبوس و تقویت شرایط صعودی آن توسط ناوه‌ای بر گستره‌ی آن، در شهر مشهد سیل جاری شد و منجر به خسارت مالی و جانی سنگین در مناطق مختلف گردید. این مطالعه سعی دارد با رعایت اصل کل‌نگر دلایل طبیعی و انسانی آن را تشریح نماید. در این راستا جهت بررسی دلایل هواشناسی سینوپتیک از داده‌های شبکه ERA-5 و ترسیم نقشه‌های آن در گردس (GRADS) استفاده شد. علاوه بر آن از تصاویر ماهواره‌ای لندست (LANDSAT) و داده‌های ارتفاع رقومی منطقه جهت استخراج آبراهه‌ها و مسیل بهره گرفته شد. همزمان از نرم‌افزار گوگل ارث و همچنین GEEجهت ارزیابی تغییرات نیز استفاده شد. نتایج نشان داد بارش مدنظر از لحاظ شدت و مدت بارندگی جزو بارش‌های بی‌سابقه بوده، ولی به لحاظ میزان بارندگی در دستۀ بارندگی‌های فرین (بالاتر از صدک 95 درصد) محسوب می‌شود. نتایج این مطالعه به وضوح نمایانگر آن است که دخل و تصرف‌های انسانی، به ویژه در ساخت و سازهای شهری و گسترش جاده‌ها و اتوبان‌های شهری عمود بر بستر رودخانه‌های فصلی و خشک شهر، به شدت بر روی الگوی جریان آب تأثیر گذاشته و موجب افزایش خطر سیلاب‌های شهری شده است. بی‌توجهی به ژئومورفولوژی شهر از جمله تخریب مسیل‌ها، ایجاد موانع در برابر جریان‌های آب (مانند منطقه سیدی) و گسترش جاده‌های عمود بر این آبراهه‌ها، منجر به تشدید حوادث سیلاب‌ در مناطق مختلف شهر مشهد شد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

بررسی ویژگی‌های چرخندزایی منطقه مدیترانه در فصل سرد در فازهای مختلف مادن-جولیان

مریم تیموری؛ برومند صلاجی؛ محمدعلی نصر اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63576.3305

چکیده

در این مطالعه به‌منظور بررسی وضعیت چرخندزایی در فازهای مختلف مادن-جولیان در منطقه مدیترانه در دوره سرد سال از داده‌های شاخص مادن-جولیان (MJO) و داده‌های فشار تراز دریا مربوط به مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جو اروپا بخش ERA5 بین سال‌های 1989 تا 2020 در دوره سرد سال استفاده شده است. ویژگی‌های چرخندزایی در سه بخش فراوانی، عمق و ردیابی چرخندها از ... بیشتر در این مطالعه به‌منظور بررسی وضعیت چرخندزایی در فازهای مختلف مادن-جولیان در منطقه مدیترانه در دوره سرد سال از داده‌های شاخص مادن-جولیان (MJO) و داده‌های فشار تراز دریا مربوط به مرکز پیش‌بینی میان‌مدت جو اروپا بخش ERA5 بین سال‌های 1989 تا 2020 در دوره سرد سال استفاده شده است. ویژگی‌های چرخندزایی در سه بخش فراوانی، عمق و ردیابی چرخندها از الگوریتم تشخیص و مسیریابی چرخند دانشگاه ملبورن در چرخه‌های کامل رخداد MJO در دوره مورد مطالعه به دست آمده و تحلیل شدند. نتایج نشان داد قوی‌ترین چرخند‌های منطقه به ترتیب در فازهای 8، 6 و 7 با فشاری کمتر از 994 هکتوپاسکال تشکیل شده‌اند. از نظر فراوانی چرخندها در منطقه بیشترین و کمترین مقدار چرخندزایی به ترتیب مربوط به فاز 7 و فاز 1 رخداد MJO می‌باشد. نتایج حاصل از عمق فشار مرکزی چرخندها نشان داد دو فاز 6 و 7 دارای قوی‌ترین و فازهای 1، 3 و 5 دارای ضعیف‌ترین چرخندها در طی فازهای مادن-جولیان می‌باشند. فاز 2 کمترین مقدار فشار مرکزی را در هسته‌های چرخندی به خود اختصاص داده و بیشترین میانگین فشار نیز در چرخند‌های تولید شده در منطقه مربوط به فاز 5 است. مسیریابی چرخند‌های تشکیل شده در منطقه مدیترانه نشان داد که عمده مسیرهای ختم شده به مناطق غربی ایران در دو فاز 2 و 8 بوده و در سایر فازها مسیری جنوب غرب به شمال شرق به خود گرفته که این وضعیت در فازهای 3، 4، 6 و 7 سبب شده تا عمده چرخند‌های تشکیل شده در دوره سرد سال بیشتر مناطق شمال غرب ایران را متأثر سازد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارائه یک روش جدید برای مطالعه تغییرپذیری رگبارها (مطالعه موردی:استان گیلان)

یعقوب دین پژوه؛ ساینا وکیلی آذر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62377.3274

چکیده

چکیده در این مطالعه، الگوی رگبارهای تاریخی در سه ایستگاه‌ باران‌نگار ثبات استان گیلان تحلیل و در هر ایستگاه رگبارها از نظر مدت تداوم به سه کلاس متمایز شامل الف) 6-0 ساعت، ب) 12-6 ساعت و ج) بیش از 12 ساعت تفکیک شدند. تحلیل‌ها برای هر کلاس جداگانه صورت گرفت. منحنی های هاف هر کلاس رسم و از دیدگاه چارک‌ها الگوی بارشی ایستگاه‌ها مشخص شد. ... بیشتر چکیده در این مطالعه، الگوی رگبارهای تاریخی در سه ایستگاه‌ باران‌نگار ثبات استان گیلان تحلیل و در هر ایستگاه رگبارها از نظر مدت تداوم به سه کلاس متمایز شامل الف) 6-0 ساعت، ب) 12-6 ساعت و ج) بیش از 12 ساعت تفکیک شدند. تحلیل‌ها برای هر کلاس جداگانه صورت گرفت. منحنی های هاف هر کلاس رسم و از دیدگاه چارک‌ها الگوی بارشی ایستگاه‌ها مشخص شد. از روش‌ جدیدبر مبنای فاصله قائم دو منحنی هاف 90 و 10 درصد و منحنی‌هاف50 درصد (d50) در 25، 50 و 75 درصد زمان بارش بود، برای مطالعه تیپ رگبارها استفاده شد. نتایج نشان داد که اغلب رگبارها در کلاس‌های بارشی مختلف از نوع چارک دومی بودند. در کلاس‌های بارشی کمتر از 12 ساعت، ایستگاه هشتپر در هر 25، 50 و 75 درصد زمانی بارش دارای مقادیر V بیشتری نسبت به دو ایستگاه دیگر بود. این نشان می‌دهد که میزان تغییر پذیری رگبارها در این ایستگاه نسبت به دو ایستگاه دیگر بیشتر است. در کلاس بیش از 12 ساعت، در 25 و 50 درصد زمان بارش ایستگاه خرجگیل و در 75 درصد زمانی بارشی ایستگاه قلعه رودخان دارای مقدار V بیشتری نسبت به سایر ایستگاه‌ها بودند. همچنین، در کلاس بارشی 6-0 ساعت، ایستگاه خرجگیل در هر سه مقطع زمانی 25، 50 و 75 درصد، دارای مقادیر d50 بیشتری نسبت به سایر ایستگاه‌ها بود. این امر حاکی از آن است که شدت بارش‌ها در ایستگاه خرجگیل نسبت به دو ایستگاه دیگر بیشتر بود. در کلاس بارشی 12-6 ساعت، مقدار d50 در 25 درصد زمان بارش در ایستگاه خرجگیل و در 50 و 75 درصد زمان بارش در ایستگاه قلعه‌رودخان بیشتر بود. در کلاس بارشی بیش از 12 ساعت نیز در 25 و 50 درصد زمان بارش، ایستگاه خرجگیل و در 75 درصد زمان بارش ایستگاه هشتپر دارای بیشترین مقدار d50 بودند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

ارزیابی مناظر روستایی با محوریت توسعه گردشگری (مطالعه موردی: دهکده چوبین-شهرستان نیشابور)

اکبر رحیمی؛ مهناز مهربانی؛ حسین کریم زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60415.3233

چکیده

در این تحقیق، با توجه به اسناد کتابخانه‌ای و مروری بر ادبیات تخصصی مرتبط با موضوع، به شناسایی شاخص‌های مناظر روستایی مطلوب و در گام بعدی با استفاده از فرآیند بازدید میدانی یا مشاهده، به ارزیابی عناصر و شاخص های موجود در منظر روستایی منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. با توجه به شاخص-های مؤثر و اصلی، پرسشنامه طراحی شد. روایی پرسشنامه توسط ... بیشتر در این تحقیق، با توجه به اسناد کتابخانه‌ای و مروری بر ادبیات تخصصی مرتبط با موضوع، به شناسایی شاخص‌های مناظر روستایی مطلوب و در گام بعدی با استفاده از فرآیند بازدید میدانی یا مشاهده، به ارزیابی عناصر و شاخص های موجود در منظر روستایی منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. با توجه به شاخص-های مؤثر و اصلی، پرسشنامه طراحی شد. روایی پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت و پایایی کل آن بر اساس آلفای کرونباخ 817/0 برآورد گردید. حجم نمونه بر اساس فرمول میترا لنکفورد، محاسبه گردید و در بین 300 نفر از افرادی که از دهکده چوبین بازدید نمودند، توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Spss و آزمون‌های همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی چندگانه صورت گرفت. نتایج این پژوهش، ابتدا مجموعه‌ای از شاخص‌های مناظر روستایی با رویکرد توسعه گردشگری را نمایان ساخت. همچنین نتایج نشان داد که بین شاخص‌های منظر روستایی و شاخص‌های توسعه گردشگری، رابطه‌ای معنادار برقرار است. علاوه بر آن، در بین شاخص‌های منظر روستایی، شاخص اکولوژیکی، بیشترین تأثیر را بر توسعه گردشگری در دهکده چوبین دارد و گردشگران بازدیدکننده از دهکده چوبین معیارهای مرتبط با شاخص اکولوژیکی را مؤثرترین عامل جهت جذب به این منطقه می‌پنداشتند. بنابراین جهت تحقق توسعه گردشگری در مناطق روستایی، درک مؤلفه‌های مناظر روستایی مطلوب و استفاده از آن‌ها در طراحی این مناظر و همچنین توجه به انتظارات و دیدگاه‌های گردشگران می‌تواند در ارتقاء کیفیت مناطق روستایی و توسعه گردشگری نیز نقشی اساسی داشته باشد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی با تاکید بر جایگاه و ظرفیت‌های گردشگری پایدار در شهر تهران

رضا مطهر؛ سید عبدالهادی دانشپور؛ محمدصالح شکوهی بیدهندی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.60720.3239

چکیده

حل بسیاری از مسائل شهر که در نتیجه منجر به تحقق عدالت فضایی می‌گردد بر عهده نظام برنامه‌ریزی شهری است. برخی از تصمیمات برنامه‌ریزان برای ارتقاء این مهم موفقیت آمیز نبوده است. به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مشکلات حال حاضر در برنامه‌ریزی شهر تهران ضعف سازوکارها و الگوهای ارائه شده برای تعدیل نابرابری‌های فضایی موجود است. هدف پژوهش ... بیشتر حل بسیاری از مسائل شهر که در نتیجه منجر به تحقق عدالت فضایی می‌گردد بر عهده نظام برنامه‌ریزی شهری است. برخی از تصمیمات برنامه‌ریزان برای ارتقاء این مهم موفقیت آمیز نبوده است. به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مشکلات حال حاضر در برنامه‌ریزی شهر تهران ضعف سازوکارها و الگوهای ارائه شده برای تعدیل نابرابری‌های فضایی موجود است. هدف پژوهش حاضر تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی با تاکید بر جایگاه گردشگری پایدار شهر تهران است. این پژوهش با بهره‌گیری از پارادایم تفسیری و انتقادی، به‌منظور دستیابی به هدف خود از منطق‌های استقرایی، قیاسی و استفهامی بهره می‌برد؛ پژوهش بنیادی و از نوع کیفی می‌باشد. راهبرد گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و میدانی بوده و روش آن استدلال منطقی و تحلیلی می‌باشد. مفاهیم و میعارهای عدالت فضایی با تاکید بر گردشگری پایدار در قالب چارچوب مفهومی تبیین شده و با بهره‌گیری از تکنیک دلفی دو مرحله‌ای، اجماع خبرگان درخصوص تایید روایی چارچوب مفهومی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد برخی از معیارهای مستخرج از این دو مفهوم با یکدیگر قرابت معنایی دارند که این معیارها، در یک دسته قرار گرفته و درنهایت به عنوان مضامین عدالت فضایی در گردشگری شهری مدنظر قرار گرفت. پس از تبیین چارچوب مفهومی، برای هر یک از این معیارها که عبارتند از شرایط محیط‌زیستی، مراکز خدماتی، دسترسی و جابجایی، منفعت عمومی، امکانات و تسهیلات، میزان سرمایه‌گذاری، تنوع، آزادی، مشارکت و امنیت، تعریف خودمختار پژوهشگر براساس مقتضیات اسلامی و شرایط بومی شهر تهران بیان شد. توسعه صنعت گردشگری شهری، راهبردی موثر برای کاهش عدم توازن‌ سرمایه‌های شهری و به‌منظور نیل به عدالت فضایی، ضرورتی اساسی به‌شمار می‌رود. به‌منظور استفاده موثر از ظرفیت‌های صنعت گردشگری برای نیل به اهداف برنامه‌ریزی شهر تهران از جمله توسعه متوازن مناطق شهری و ارتقاء عدالت فضایی، موضوعاتی از جمله تنظیم روابط فضایی، نحوه‌ی آرایش‌ فضایی خدمات و کنترل پیامدهای رشد این صنعت ضرورت پیدا می‌کند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

توانمندی‌های ژئوتوریستی دهستان بناجوی شمالی شهرستان بناب

سید اسدالله حجازی؛ محمدحسین رضایی مقدم؛ سیف الدین مریخی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56870.3146

چکیده

از بین انواع شاخه‌های گردشگری، ژئوتوریسم در سال‌های اخیر موردتوجه زیادی قرارگرفته است و دلیل توجه به ژئوتوریسم ضمن حفاظت از ویژگی‌های جغرافیایی یک ناحیه از قبیل محیط و میراث فرهنگی توجه به نیاز گردشگران را تأمین می‌کند و سبب بهبود زندگی ساکنان محلی می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی توانمندی های ژئوتوریستی دهستان بناجوش شمالی شهرستان ... بیشتر از بین انواع شاخه‌های گردشگری، ژئوتوریسم در سال‌های اخیر موردتوجه زیادی قرارگرفته است و دلیل توجه به ژئوتوریسم ضمن حفاظت از ویژگی‌های جغرافیایی یک ناحیه از قبیل محیط و میراث فرهنگی توجه به نیاز گردشگران را تأمین می‌کند و سبب بهبود زندگی ساکنان محلی می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی توانمندی های ژئوتوریستی دهستان بناجوش شمالی شهرستان بناب می‌باشد موقعیت جغرافیایی دهستان بناجوی شمالی در عرض جغرافیایی 37 درجه 35 دقیقه تا 37 درجه 53 دقیقه و طول جغرافیایی 45 درجه 54 دقیقه تا 46 درجه 20 دقیقه در بخش مرکزی شهرستان بناب در سمت جنوب غربی آذربایجان شرقی قرار دارد حدود شمالی آن را شهرستان عجب شیر و شرق آن را شهرستان مراغه می‌پوشاند و از سمت غرب به دریاچه ارومیه منتهی می‌شود. این تحقیق از نظر روش و ماهیت توصیفی - تحلیلی بوده و از لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد. روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات در این پژوهش، روش کتابخانه‌ای و روش میدانی است. جامعه آماری این تحقیق شامل متخصصان توریسم (متخصصین توریسم در سازمان‌های استان و اساتید طبیعت‌گردی و افراد بومی) می‌باشد. حجم نمونه انتخابی نیز 30 مورد می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل فرضیات پژوهش از مدل فاسولاس و ترسیم نقشه از طریق ARC GIS 10.6 و تجزیه‌وتحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزارهای EXCEL انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل مدل فاسولاس بیانگر آن است که بر اساس ارزش علمی و گردشگری ژئو سایت‌ها بالاترین ارزش به میزان 88/18 مربوط به غارهای دست کند روستای صور، رتبه دوم مربوط به توران دره سی و چشمه‌ای آن با 26/18، رتبه سوم سد دوش با 18/14، رتبه چهارم مربوط به غار شاه‌عباسی با 06/14 می‌باشد. غار تنور قره با 07/11 در رتبه آخر ارزش‌های مربوط به علمی و گردشگری قرار دارد.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر چالش‌های توسعه و برنامه‌ریزی گردشگری شهری کلانشهر تبریز، با تاکید بر شخصیت مقصد و برندسازی

رحیم حیدری چیانه؛ فریدون بابایی اقدم؛ حسین پناه القلندیس

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63347.3301

چکیده

هدف تحقیق حاضر بررسی چالش‌های توسعه و برنامه‌ریزی گردشگری شهری کلانشهر تبریز، با تاکید بر شخصیت مقصد و برندسازی کلان شهر تبریز و ارائه راهبردهای بهبود مدیریت تصویر مقصد بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و عملی و از نظر ماهیت و روش توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش گردشگران ورودی به کلان‌شهر تبریز در سال 1403 بوده و حجم نمونه آماری ... بیشتر هدف تحقیق حاضر بررسی چالش‌های توسعه و برنامه‌ریزی گردشگری شهری کلانشهر تبریز، با تاکید بر شخصیت مقصد و برندسازی کلان شهر تبریز و ارائه راهبردهای بهبود مدیریت تصویر مقصد بود. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و عملی و از نظر ماهیت و روش توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش گردشگران ورودی به کلان‌شهر تبریز در سال 1403 بوده و حجم نمونه آماری پژوهش نیز با استفاده از فرمول کوکران 200 نفر برآورد گردید. یافته‌های تحقیق نشان داد به‌جز ترافیک شهری و دسترسی مناسب به سرویس‌های بهداشتی در اغلب نقاط شهر تبریز، شهر تبریز برای گردشگری در اغلب موارد ذکرشده دارای قابلیت هست و می‌توان از این ظرفیت‌ها در راستای تبدیل شدن تبریز به‌عنوان مقصد مطرح گردشگری استفاده کرد. هم-چنین نتایج نشانگر آن بود که از دیدگاه افراد مورد مطالعه چالش‌های موقعیت جغرافیایی دور تبریز (فقدان موقعیت مرکزی) و عدم مجاورت با سایر شهرها و استان‌های مرکزی ایران با میانگین 65/3، فصلی بودن مسافرت به تبریز با میانگین 4 و چالش‌های ارتباط با جامعه میزبان (شهروندان تبریزی) با میانگین 25/3 ازجمله چالش‌های اساسی و مهم توسعه گردشگری و شکل نگرفتن شخصیت مقصد مطرح تبریز می‌باشند. اساس یافته‌های پژوهش، شهر تبریز دارای ظرفیت‌های گردشگری مناسبی است و می‌تواند به عنوان یک مقصد مطرح گردشگری معرفی شود. با این حال، چالش‌هایی همچون موقعیت جغرافیایی دور از مرکز، فصلی بودن مسافرت به تبریز و ارتباط با جامعه میزبان، به عنوان موانع اساسی توسعه گردشگری و شکل‌گیری شخصیت مقصد تبریز شناسایی شده‌اند.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

شبیه‌سازی و ترسیم دورنمای خشک‌سالی حوضه آبریز رودخانه ارس

مهناز صابر؛ برومند صلاجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آذر 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63747.3308

چکیده

در این پژوهش به بررسی وضعیت خشک‌سالی حوضه ارس در شرایط تغییر اقلیم پرداخته شده است. برای این منظور، از داده بارش شبیه‌سازی‌شده مدل CNRM-CM6-1-HR با توان تفکیک افقی بالا (10 کیلومتر) تحت سناریوی SSP585 طی 76 سال و 912 ماه از دوره آینده (2025-2100) استفاده شد و شاخص SPI به‌عنوان معیار ارزیابی وضعیت خشک‌سالی تعیین گردید. بررسی ماهانه خشک‌سالی آینده تحت ... بیشتر در این پژوهش به بررسی وضعیت خشک‌سالی حوضه ارس در شرایط تغییر اقلیم پرداخته شده است. برای این منظور، از داده بارش شبیه‌سازی‌شده مدل CNRM-CM6-1-HR با توان تفکیک افقی بالا (10 کیلومتر) تحت سناریوی SSP585 طی 76 سال و 912 ماه از دوره آینده (2025-2100) استفاده شد و شاخص SPI به‌عنوان معیار ارزیابی وضعیت خشک‌سالی تعیین گردید. بررسی ماهانه خشک‌سالی آینده تحت سناریوی SSP585 با شاخص SPI نشان داد که روند خشک‌سالی در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه جلفا نزولی است. تحت سناریوی SSP585، شدیدترین خشک‌سالی دوره در اردبیل و اهر در آوریل 2094، در جلفا در آوریل 2094، در پارس‌آباد در فوریه 2028، در خوی در سپتامبر 2078 و در ماکو در می 2080 شبیه‌سازی شد. در مقیاس سالانه، فراوانی خشک‌سالی در ماکو، جلفا، پارس‌آباد، خوی و اردبیل به‌ترتیب 42، 41، 39، 36 و 34 سال محاسبه شد. توزیع فضایی آنومالی‌های بارش سالانه حوضه ارس نشان داد بیشینه خشک‌سالی خیلی شدید و کمینه ترسالی خیلی شدید در جنوب شرقی حوضه (ایستگاه اردبیل) قرار گرفته درحالی‌که هسته بیشینه ترسالی خیلی شدید و هسته کمینه خشک‌سالی خیلی شدید در جنوب غربی حوضه متمرکز است. در مقیاس ماهانه نیز هسته بیشینه و کمینه فراوانی آنومالی‌های مثبت عمدتاً در نیمه غربی حوضه قرار دارد. در مقیاس سالانه، بیش‌ترین درصد افزایش آنومالی‌های بارشی مثبت برآورد شده مربوط به اردبیل، پارس‌آباد و اهر و بیش‌ترین کاهش آنومالی‌های منفی مربوط به اهر، خوی و اردبیل بوده است. در مقیاس ماهانه، حداکثر میزان کاهش آنومالی منفی مربوط به پارس‌آباد و حداکثر درصد افزایش آنومالی مثبت مربوط به جلفا است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

مطالعه تغییر اقلیم ایران با رویکرد سناریو‌‌های مسیرهای مشترک اجتماعی و اقتصادی

وحید صفریان؛ احمد فتاحی اردکانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 دی 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63432.3304

چکیده

هدف پژوهش حاضر برآورد تغییر اقلیم ایران براساس گزارش CMIP6 با رویکرد داده‌های ماهواره‌ای با استفاده از عناصر اقلیمی (کمینه دما، بیشینه دما و بارش) تا سال 2100 بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل روش‌های نوآورانه الگوریتم، کدنویسی و داده‌های ناسا بود. به منظور ارزیابی و پیش‌بینی عناصر اقلیمی مذکور از دو سناریوی حدوسط (SSP2_4.5) ... بیشتر هدف پژوهش حاضر برآورد تغییر اقلیم ایران براساس گزارش CMIP6 با رویکرد داده‌های ماهواره‌ای با استفاده از عناصر اقلیمی (کمینه دما، بیشینه دما و بارش) تا سال 2100 بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل روش‌های نوآورانه الگوریتم، کدنویسی و داده‌های ناسا بود. به منظور ارزیابی و پیش‌بینی عناصر اقلیمی مذکور از دو سناریوی حدوسط (SSP2_4.5) و سناریوی خیلی بدبینانه (SSP5_8.5) مدل CanESM5 کانادا مبتنی بر انتشار گازهای گلخانه‌ای که به عنوان مسیرهای اجتماعی - اقتصادی مشترک (SSPs) بود، استفاده شد. برای تحلیل، بررسی و مقایسه بهتر تغییرات اقلیمی آینده ایران، بازه زمانی مورد مطالعه 80 ساله، به دو دوره آینده نزدیک (2060- 2021) و آینده دور (2100- 2061) تقسیم شد. نتایج نشان داد که در دوره 40 ساله اول (2060-2021) براساس سناریوی SSP2_4.5 تغییر روند عناصر اقلیمی به صورت کمینه دمای 91/1 سانتی‌گراد، بیشینه دمای 41/1 سانتی‌گراد و مقدار بیشینه بارش 22/15 میلی‌متر برای سال‌های آتی گزارش شد. هم‌چنین برای دوره 40 ساله دوم (2100- 2061) براساس سناریوی SSP2_4.5 تغییر روند عناصر اقلیمی با کمینه دمای 71/1 سانتی‌گراد، بیشینه دمای 17/1 سانتی‌گراد و مقدار بیشینه بارش 25/22 میلی‌متر برای سال‌های آینده پیش‌بینی شدند. با توجه به یافته‌های به دست آمده از CMIP6 و به کمک سناریوی‌های SSP2_4.5 و SSP5_8.5 در پیش‌بینی عناصر اقلیمی، نتایج نشان دادند که مقدار عناصر اقلیمی کمینه و بیشینه دما، با مقیاس افزایشی همراه بود و این افزایش در سناریوی SSP5_8.5 نسبت به سناریوی SSP2_4.5 بیش‌تر بود، هم‌چنین پیش‌بینی مقدار پارامتر اقلیمی بارش براساس سناریوی SSP2_4.5 در دوره آینده نزدیک (2060- 2021) نسبت به دوره آینده دور (2100- 2061) کم‌تر خواهد بود و مقدار بارش در سناریوی SSP5_8.5 به نسبت سناریوی SSP2_4.5 روند کاهشی خواهد داشت.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

نقش هوش مصنوعی در توسعه حمل‌ونقل شهر اهواز بر پایه مدل‌سازی معادلات ساختاری

مجید گودرزی؛ هنگامه دالوند

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.63748.3309

چکیده

توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش استفاده از خودروهای شخصی، مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ازجمله اهواز به معضلی جدی تبدیل شده است. هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری نوظهور، پتانسیل بالایی برای حل این چالش‌ها دارد. هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته، به‌طور فزاینده‌ای در صنعت حمل‌ونقل موردتوجه قرار گرفته ... بیشتر توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش استفاده از خودروهای شخصی، مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ازجمله اهواز به معضلی جدی تبدیل شده است. هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری نوظهور، پتانسیل بالایی برای حل این چالش‌ها دارد. هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته، به‌طور فزاینده‌ای در صنعت حمل‌ونقل موردتوجه قرار گرفته است. این فناوری با قابلیت‌های خود در تحلیل داده‌ها، پیش‌بینی رفتارها و بهینه‌سازی فرآیندها، می‌تواند تحولی اساسی در نحوه مدیریت و عملکرد سیستم‌های حمل‌ونقل ایجاد کند. به همین منظور پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش هوش مصنوعی در بهبود سیستم حمل‌ونقل شهری اهواز انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و ابزار پرسشنامه، داده‌های موردنیاز جمع‌آوری و سپس با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزارهای Spss وAmos، روابط بین متغیرهای مختلف موردبررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهند که شاخص ایمنی و نظارت با بار عاملی 87/0 مؤثرترین نقش را در توسعه حمل‌ونقل در شهر اهواز ایفا می‌کند و پس‌ازآن شاخص‌های لجستیک و مدیریت ناوگان، بهینه‌سازی مسیر، مدیریت ترافیک هوشمند و وسیله نقلیه خودران به ترتیب مؤثرترین عوامل هستند. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، آموزش نیروی انسانی متخصص و ایجاد هماهنگی بین سازمان‌های مختلف درگیر در حمل‌ونقل شهری، ازجمله اقدامات ضروری برای پیاده‌سازی موفق هوش مصنوعی در حمل‌ونقل شهری اهواز است.

مشاهده مقاله

مقاله علمی پژوهشی

تحلیلی بر وضعیت بلندمرتبه‌سازی در مناطق شمال شهر اصفهان بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار

مرضیه صداقت کیش؛ حمیدرضا وارثی؛ امیررضا خاوریان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 دی 1403

https://doi.org/10.22034/gp.2024.62422.3277

چکیده

مقدمه: بلند‌مرتبه‌سازی به عنوان ابزاری برای مهار توسعه شهری مطرح شده است اما برخورد انتزاعی به این ابزار، تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، زیست‌محیطی و سیاسی – مدیریتی را به‌همراه داشته است. پژوهش حاضر به وضعیت بلند‌مرتبه‌سازی در مناطق شمالی شهر اصفهان بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار برای رسیدن به ساختمان‌های ... بیشتر مقدمه: بلند‌مرتبه‌سازی به عنوان ابزاری برای مهار توسعه شهری مطرح شده است اما برخورد انتزاعی به این ابزار، تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، زیست‌محیطی و سیاسی – مدیریتی را به‌همراه داشته است. پژوهش حاضر به وضعیت بلند‌مرتبه‌سازی در مناطق شمالی شهر اصفهان بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار برای رسیدن به ساختمان‌های بلند پایدار می‌پردازد. روش: پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی می‌باشد. اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه و میدانی به کمک ابزار پرسش‌نامه گرداوری شده است. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصین حوزه مربوطه در مناطق شمالی اصفهان یعنی مناطق: 7، 8، 10، 12 و 14 می‌باشد که به روش تصادفی ساده و به صورت دلفی دو مرحله‌ای، 75 نفر (سهم هر منطقه 15 نفر) به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. داده‌های گردآوری شده با استفاده از آزمون‌های آماری تی تک‌نمونه‌ای، رگرسیون گام به گام و تکنیک تصمیم‌گیری Swara مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج تحقیق نشان داد بلندمرتبه‌سازی در تمامی مناطق شمالی شهر اصفهان در شاخص‌های پایداری شهری وضعیت مطلوبی ندارند. به گونه‌ای که منطقه 8 در سطح اول وضغیت و منطقه 14 در سطح آخر قرار دارد. از طرفی دیگر مؤلفه کالبدی-زیرساختی با بتای 443/0 بیشترین تأثیر را بر پایدار کردن بلندمرتبه‌سازی دارد. همپچنین مؤلفه مدیریتی با وزن نهائی 279/0 در جایگاه اول و مؤلفه اجتماعی و فرهنگی با وزن 137/0 دارای کمترین وزن و در جایگاه آخر قرار گرفته است. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصله می‌توان گفت مدیریت شهری نقش به‌سزایی در بلندمرتبه‌سازی در زمینه ساخت و ساز و نظارت و ...دارد

مشاهده مقاله

بررسی ماهواره ای- همدید بارش های فراگیر برف در غرب ایران

دوره 26، شماره 82 ، بهمن 1401، ، صفحه 210-819

https://doi.org/10.22034/gp.2021.48741.2914

چکیده

در پژوهش حاضر به منظور بررسی ماهواره‌ای- همدید بارش‌های سنگین و فراگیر برف در غرب کشور، از داده‌های 16 ایستگاه همدید طی دوره 20 ساله(2000 تا 2019) استفاده شده است. در این راستا برای شناسایی ساختار جو در سطوح فوقانی از داده‌های رطوبت، فشار سطح زمین، ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد، دمای هوا و نمایه ناپایداری با تفکیک ... بیشتر در پژوهش حاضر به منظور بررسی ماهواره‌ای- همدید بارش‌های سنگین و فراگیر برف در غرب کشور، از داده‌های 16 ایستگاه همدید طی دوره 20 ساله(2000 تا 2019) استفاده شده است. در این راستا برای شناسایی ساختار جو در سطوح فوقانی از داده‌های رطوبت، فشار سطح زمین، ارتفاع ژئوپتانسیل، مولفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد، دمای هوا و نمایه ناپایداری با تفکیک 5/2*5/2 درجه‌ای از تارنمای مرکز ملی پیش‌بینی محیطی/ علوم جو آمریکا(NCEP/NCAR) اخذ و نقشه‌های همدید تهیه گردید. جهت واکاوی سطوح پوششی برف نیز از تصاویر ماهواره‌ MODIS سنجنده‌های Aqua و Terra استفاده شد و برای تشخیص سطوح برفی، نمایه نرمال شده تفاضلی برف بکارگرفته شد. نتایج نشان داد با تشکیل یک چرخند قوی در سطح زمین روی عراق، هوای ناپایدار و آشفته‌ای بوجود می‌آید که سبب می‌شود تا موجبات عروج بسته هوا تسریع یافته و با صعود سریع، بخارآب موجود در جو به بارش برف تبدیل شود. همچنین رخداد شیو شدید فشاری با بیش از 12 هکتوپاسکال در منطقه، جبهه قوی‌ای که در پشت آن هوای سرد عرض‌های بالا و در مقابل آن هوای گرم عرض‌های پایین ایجاد می‌شود، مسبب توفان‌های شدید برفی می‌شود که بیش از 60 الی 70 درصد پهنه مورد بررسی را در برمی‌گیرد. تراز میانی جو نیز با ریزش هوای سرد یک ناوه عمیق با عمق بیش از 25 درجه عرض جغرافیایی همراه بوده که گاها با هسته سردچال همراه شده است و تاوایی شدید و صعود سریع بسته هوا را ایجاد کرده است. همچنین نتایج حاصل از اعمال نمایه نرمال شده تفاضلی برف نشان داد با استقرار سامانه‌های جوی مذکور، اکثر مناطق غربی ایران در قلمرو پوشش برف قرار گرفته است و از طرفی می‌توان این نمایه را نمایه‌ای کاربردی در بررسی نواحی فاقد ایستگاه و داده دانست.

دوره 28 (1403)

دوره 27 (1402)

دوره 26 (1401)

دوره 25 (1400)

دوره 24 (1399)

دوره 23 (1398)

دوره 22 (1397)

دوره 21 (1396)

دوره 20 (1395)

دوره 19 (1394)

دوره 18 (1393)

دوره 17 (1392)

دوره 16 (1391)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده