برنامه ریزی شهری
لیلا محمدی کاظم آبادی؛ صدیقه لطفی؛ عامر نیک پور
چکیده
امروزه آلودگی هوای کلان‌شهرها بحران‌های اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی ایجاد کرده است به‌طوری‌که این موضوع به اولویت اول برای برنامه‌ریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیل‌شده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلانشهر اراک به دلیل وجود ...
بیشتر
امروزه آلودگی هوای کلان‌شهرها بحران‌های اساسی در زمینه توسعه؛ اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی ایجاد کرده است به‌طوری‌که این موضوع به اولویت اول برای برنامه‌ریزان شهری در جهت کنترل این معضل تبدیل‌شده است. بررسی تأثیرات فرم شهری بر کیفیت هوا هم در تحقیقات تجربی و هم نظری مورد توجه قرار گرفته است. کلانشهر اراک به دلیل وجود منابع زیاد انتشار آلودگی هوا در بیش از نیمی از روزهای سال بویژه برای گروه های آسیب پذیر ناسالم میباشد و هم‌اکنون جزء هشت شهر آلوده کشور است. لذا هدف تحقیق حاضر سنجش و ارزیابی تأثیر شاخصهای فرم شهر بر آلودگی کلانشهر اراک است. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز تحقیق با مطالعه اسناد، طرح‌ها، مقالات و مراجعه به به سازمان‌های مرتبط (شهرداری، سازمان محیط‌زیست و...) جمع‌آوری‌شده است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار GIS، مدل رگرسیون GWR و مدل Moran استفاده‌شده است. درنهایت نتیجه‌گیری تحقیق مؤید این مطلب است؛ که در مناطق شهری اراک که از وضعیت اسپرالی(منطقه 1و 3) برخوردار هستند، رابطه فضایی آلاینده‌ها با فرم شهر در سطح بالایی قرار دارد. که از دلایل این موضوع؛ وجود کارخانه‌های صنعتی ماشین‌سازی، کارخانه آلومینیوم و وجود نیروگاه پتروشیمی شازند است.
همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمان‌سازی(4و 5) تجمع آلاینده‌های SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است. بنابراین برنامه ریزی و سیاست های شهری باید متناسب با عملکرد شهری و ساختار صنعتی کلانشهر اراک طراحی و تدوین شود.
همچنین در مناطق فشرده شهر به لحاظ جمعیتی و ساختمان‌سازی(4و 5) تجمع آلاینده‌های SO و O3 در سطح بالایی قرار دارد. این مطالعه به بررسی فرم مناطق و آلودگی هوا در شهری پرداخت که تمرکز صنایع وضعیت محیطی را تشدید کرده است.
برنامه ریزی شهری
وحید پاسبان عیسی لو؛ عیسی ابراهیم زاده؛ نادر زالی
چکیده
توسعه شهری دانش‌بنیان الگویی جدید از توسعه است که به دلیل اتکا بر دانش، به‌عنوان منبع انرژی بی‌پایان، رهیافتی نو از توسعه پایدار شهری محسوب میشود که در بستر شهرها شکل‌گرفته، پویایی یافته و به ثمر می‌نشیند. هدف اصلی این پژوهش درک الگوی پراکنش فضایی کاربریهای دانش‌بنیان، شناسایی هسته مرکزی شکل‌گیری و مسیر توسعه آن در سطح مناطق ...
بیشتر
توسعه شهری دانش‌بنیان الگویی جدید از توسعه است که به دلیل اتکا بر دانش، به‌عنوان منبع انرژی بی‌پایان، رهیافتی نو از توسعه پایدار شهری محسوب میشود که در بستر شهرها شکل‌گرفته، پویایی یافته و به ثمر می‌نشیند. هدف اصلی این پژوهش درک الگوی پراکنش فضایی کاربریهای دانش‌بنیان، شناسایی هسته مرکزی شکل‌گیری و مسیر توسعه آن در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران است. برای این منظور اطلاعات آماری و فضایی 2700 مورد از مهمترین کاربریهای دانش‌بنیانی که بهصورت رسمی توسط دفتر کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان تائید و ثبت‌شده و هم‌اکنون در حال فعالیت هستند مورداستفاده قرارگرفته است. روش پژوهش توصیفی و مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای است. برای بررسی و تحلیل فضایی کاربریهای دانش‌بنیان از ابزارهای آماره فضایی موجود در محیط نرم‌افزار Arc GIS استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که الگوی پراکنش فضایی کاربریهای دانش‌بنیان شهر تهران خوشه‌ای میباشد که بالاترین تراکم آن در شمال تهران و مربوط به مناطق 2، 3 و 6 بوده و مناطق عمدتاً جنوبی این شهر سهم قابل‌توجهی از این نوع کاربری‌ها ندارند. همچنین مشخص شد که شرکت دانش‌بنیان "توسعه دانش‌بنیان سینا" که در حدفاصل بین منطقه 3 و 4 واقع‌شده است از لحاظ موقعیت نسبی به‌عنوان هسته مرکزی این کاربری‌ها محسوب میشود. جهت توزیع جغرافیایی کاربری‌ها نیز نشان داد که این کاربری‌ها به شکل بیضوی و با مقدار 87 درجه از سمت شرق تهران به سمت غرب این شهر در حال گسترش هستند. در پایان نیز با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره متغیرهای مستقل تاثیرگذار بر این نوع پراکنش مورد شناسایی قرار گرفته و نهایتا پیشنهاد‌اتی به‌منظور توسعه کمی و کیفی این کاربری‌ها و مدیریت مطلوب آن ارائه شد.
آمایش سرزمین
محسن آقایاری هیر؛ معصومه علیرضایی؛ علی زارعی
چکیده
امروزه اشتغال یکی از مهمترین شاخص های توسعه در کشور به شمار می رود. تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن در سطح کشور و مناطق مختلف آن مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه ی بخشها و ترکیب آن در مناطق است،تا بتوان برنامه ریزی و اشتغالزایی متوازن و متعادلی را در هر یک از بخشها و مناطق محقق ساخت. این تحقیق به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی ...
بیشتر
امروزه اشتغال یکی از مهمترین شاخص های توسعه در کشور به شمار می رود. تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن در سطح کشور و مناطق مختلف آن مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه ی بخشها و ترکیب آن در مناطق است،تا بتوان برنامه ریزی و اشتغالزایی متوازن و متعادلی را در هر یک از بخشها و مناطق محقق ساخت. این تحقیق به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی بوده و با هدف تحلیل الگوی فضایی توزیع شاغلان بخش های عمومی و خصوصی در شهرستان های ایران صورت گرفته است.جامعه آماری شامل397 شهرستان کشور ایران است که آمار و اطلاعات آن از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 استخراج شده است.در این راستا پس از جمع آوری داده ها و بررسی های نظری شاغلین بخش های عمومی و خصوصی از بین مدلها و تکنیک های مورد برّرسی برای تحلیل فضایی، مدل همبستگی خودکار فضایی مبتنی بر شاخص Morans Iو مدلSpatial Statistics Tools، تحلیل لکه های داغ(Hot Spot Analysis With Rending) استفاده شده است. در پردازش و تحلیل داده ها و اطلاعات و نمایش نتایج از سیستم اطّلاعات جغرافیایی (GIS)استفاده شده است.نتایج تحلیل MoransI حاکی از آن است که الگوی توزیع شاغلین بخش های عمومی و خصوصی شهرستان های ایران،الگوی خوشه ای و به صورت متمرکز می باشد و اشتغال به صورت متعادل و یکنواخت در منطقه مورد مطالعه توزیع نشده است. همچنین در تجزیه و تحلیل لکه های داغ توزیع اشتغال بخش های عمومی و خصوصی مشاهده شد که بیشترین تجمع فضایی اشتغال)لکه های داغ( در تهران و شعاع تقریبا300 کیلومتری تهران متمرکز شده است(هر چند خود تهران باسطح اطمینان 95% متراکم است) و بقیه شهرستانها از توزیع متعادل تری برخوردارند و تمرکز مشاهده نمی شود.
آب و هواشناسی
مهران فاطمی
چکیده
کاهش دمای هوا به صفر درجه سانتیگراد و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل میشود. یخبندان یکی از پدیده‌های اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخشهای مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در استان یزد طی دوره 17 ساله ...
بیشتر
کاهش دمای هوا به صفر درجه سانتیگراد و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل میشود. یخبندان یکی از پدیده‌های اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخشهای مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در استان یزد طی دوره 17 ساله آماری (1380- 1397) انجام گردیده است. بدین منظور از داده‌های آماری بلند مدت دمای کمینه روزانه 10 ایستگاه سینوپتیک استفاده شده است. جهت تعیین زمان آغاز و خاتمه یخبندان، روزها به روز شمار ژولیوسی تبدیل و از نرم افزار SPSS و ArcGIS برای تعیین احتمالات و نقشههای آغاز و خاتمه یخبندان و فراوانی وقوع یخبندان استفاده گردید. نتایج نشان داد که در نواحی جنوبی و جنوب شرقی شامل ایستگاه گاریزات، یخبندان نسبت به نواحی شمالی و شمال شرقی زودتر آغاز شده و دیرتر پایان میپذیرد. طول دوره یخبندان از شمال به جنوب افزایش یافته که باعث محدود شدن طول دوره رشد گیاهان در این نواحی میشود. فراوانی وقوع یخبندان در نواحی جنوب شرقی بیشتر میباشد.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سپیده بارزمان؛ علی شاهبایی کوتنایی
چکیده
مؤلفه‌های مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارش‌های 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیم‌شناسی و 87 ایستگاه ...
بیشتر
مؤلفه‌های مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارش‌های 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیم‌شناسی و 87 ایستگاه بارانسنجی سازمان هواشناسی کشور در دوره آماری 2014-1994 برای فصل بهار مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از آماره نیم تغییر نما نشان داد که ساختار مکانی بارش از ماه آوریل به سمت ماه ژوئن کاهش یافته است ؛ که نشاندهنده کاهش وسعت عمل سیستمهای بزرگ مقیاس در بارش محدوده مطالعاتی و افزایش توان عوامل محلی در وقوع بارش است. بر اساس مدل رگرسیون جغرافیایی موزون مشخص گردید که در تمام منطقه، ناهمواریها بیشترین اثر را در کنترل بارش دارد و علاوه بر آن در کردستان و جنوب آذربایجان غربی جهت شیب، در اردبیل و شمال آذربایجان شرقی عامل شیب بر بارش اثر گذار هستند. همچنین اثرات عامل عرض جغرافیایی منطبق بر حضور بادهای غربی در محدوده بوده و در ماه آوریل در کردستان و در ماههای می و ژوئن در آذربایجان شرقی بیشترین اثرات را داشتهاست.
برنامه ریزی شهری
سارا میرزایی؛ علی زنگی‌آبادی
چکیده
وجود امکانات و زیرساخت‌های شهری از جمله عوامل مؤثر در ایجاد شهر شاد است؛ چراکه بدون داشتن فضاهایی برای گذران اوقات فراغت، فضاهای عمومی که مردم در آن حضور یابند و ارتباطات افزایش یابد و بدون وجود امکانات و خدمات فرهنگی، آموزشی، ورزشی، درمانی و ... به‌عنوان نیازهای اولیة شهروندان، نمی‌توان به دنبال ایجاد شهر شاد بود. گردشگری نیز یکی ...
بیشتر
وجود امکانات و زیرساخت‌های شهری از جمله عوامل مؤثر در ایجاد شهر شاد است؛ چراکه بدون داشتن فضاهایی برای گذران اوقات فراغت، فضاهای عمومی که مردم در آن حضور یابند و ارتباطات افزایش یابد و بدون وجود امکانات و خدمات فرهنگی، آموزشی، ورزشی، درمانی و ... به‌عنوان نیازهای اولیة شهروندان، نمی‌توان به دنبال ایجاد شهر شاد بود. گردشگری نیز یکی از مهمترین حوزه‌های زندگی است که باعث ایجاد شادی و در نتیجه رضایت کلی زندگی میشود. بنابراین در این پژوهش تلاش براین است تا با مطالعة کاربریهای گردشگری، وضعیت شهر شیراز از نظر این شاخص‌ها به تفکیک مناطق به‌عنوان شاخصهای مؤثر در ایجاد شهر شاد بررسی شود. داده‌های پژوهش، براساس داده‌های سالنامه آماری شهر شیراز، نقشههای موجود و به‌روزرسانی آنها براساس اطلاعات مکانی موجود در نرمافزارهای گوگل‌ارث، نشان، بلد، و برداشت میدانی؛ جمعآوری شده است. روش تحقیق پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش انجام پژوهش، توصیفی – تحلیلی است. روش تحلیل داده‌ها تاکسونومی عددی اصلاح شده، واسپاس و ماباک است. نرمافزارهای مورد استفاده برای پردازش و تحلیل داده‌ها شامل نرمافزارهای WASPAS، Taxonomy Solver، Excel و Arc GIS است. براساس تحلیل تاکسونومی صورت گرفته برمبنای کل شاخصهای مورد بررسی، مشخص شد که هیچ یک از مناطق شهر شیراز جزء سطح برخوردار قرار نمی‌گیرد. مناطق 8 و 1 نسبتاً برخوردار هستند. مناطق 2، 3، 6 و 10 در سطح سوم یعنی نسبتاً محروم قرار دارند. مناطق 4، 5، 7، 9 و 11 در پایین‌ترین سطح و جزو مناطق محروم از نظر شاخصهای توسعة شهری مرتبط با گردشگری محسوب میشوند. به‌طور کلی هر چه از مرکز شهر دور می‌شویم، مناطق محروم‌تر میشوند. مناطق پیرامون منطقة 8 در رتبه‌های بالاتر، سپس به ترتیب مناطق شمالی، جنوبی در رتبه‌های پایین‌تر قرار می‌گیرند.
برنامه ریزی شهری
مهسا خوش سیمای سردرود؛ اکبر اصغری زمانی؛ شهریور روستایی
چکیده
شهرهای جدید لجام گسیخته در گوشه و کنار شهرهای بزرگ ایجاد میشوند. این امر باعث توسعه پراکنده، افزایش هزینههای شهری و در نهایت بزرگی بی حد و حصر شهری شده و مدیریت شهری را با پیچیدگی و مشکل مواجه میسازد، و ایجاد شهرهای جدید نه تنها به مهمترین هدف خود که جذب سرریز جمعیت مادر شهرها هستند، دست نمییابند، بلکه در اغلب موارد بعد ...
بیشتر
شهرهای جدید لجام گسیخته در گوشه و کنار شهرهای بزرگ ایجاد میشوند. این امر باعث توسعه پراکنده، افزایش هزینههای شهری و در نهایت بزرگی بی حد و حصر شهری شده و مدیریت شهری را با پیچیدگی و مشکل مواجه میسازد، و ایجاد شهرهای جدید نه تنها به مهمترین هدف خود که جذب سرریز جمعیت مادر شهرها هستند، دست نمییابند، بلکه در اغلب موارد بعد از چند سال هنوز به مرحله بهره برداری نرسیدهاند. توجه به این موضوع باید در دستور کار مدیران و مسئولین شهری باشد تا به جای توسعه پراکنده شهری، از بافتهای ناکارآمد موجود (بافتهای فرسوده) بهره جویند. بنابراین استفاده از توسعه میانافزا و بهرهگیری از ظرفیتهای موجود و کمک به حل مشکلات موجود هم از نظر فرسودگی مساکن و کاربریهای جانبی و هم برطرف ساختن کمبود خدمات زیربنایی و روبنایی میتواند به توسعه شهری بیقواره انتظام بخشد. بدین منظور در این مقاله با بررسی نقش توسعه میانافزا در اصلاح بافت فرسوده محله حکم آباد تبریز با استفاده از روش تحلیل فضایی پرداخته شده است. که با استخراج شاخصهای توسعه میانافزا (وجود اراضی قهوهای و قطعات خالی، تعداد طبقات و...) و بافت فرسوده (کیفیت ابنیه، عمر ابنیه، مصالح بکارفته، اندازه قطعات، دسترسی قطعات و...) و نقشههای مربوطه و نهایتاً نقشه نهایی میزان توسعه میانافزا محله مربوطه، که با استفاده از همپوشانی لایههای تراکم جمعیت، اراضی قهوهای، نقشه عمر ابنیه، مصالح بکاررفته و... استخراج گردیده است بیش از 95 درصد استعداد توسعه درونی وجود دارد. لازم بذکر، است که در زمینه شبکه معابر موجود موانعی جهت توسعه وجود دارد که در آن زمینه هم شبکه معابر جدید و تعریض برخی معابر موجود پیشنهاد گردیده است، تا از حالت فرسودگی بیرون آمده و مانند گذشته حیات خود را بازیابد.
برنامه ریزی شهری
مجتبی روستا؛ زهرا صحراییان؛ مجتبی رفیعیان
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 163-182
چکیده
در پژوهش حاضر، به تحلیل فضایی تخلفات ساختمانی در شهر جهرم طی دوره زمانی 93-1388 پرداخته شد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی- توسعهای است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات اسنادی و پیمایشی جمعآوری گردید. جامعه آماری آن شهر جهرم و پروندههای ارجاعی به کمیسیون ماده 100 شهرداری جهرم در دوره زمانی93-1388 میباشد. در این ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، به تحلیل فضایی تخلفات ساختمانی در شهر جهرم طی دوره زمانی 93-1388 پرداخته شد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی- توسعهای است. اطلاعات موردنیاز از طریق مطالعات اسنادی و پیمایشی جمعآوری گردید. جامعه آماری آن شهر جهرم و پروندههای ارجاعی به کمیسیون ماده 100 شهرداری جهرم در دوره زمانی93-1388 میباشد. در این راستا، با توجه به اینکه، آراء صادر شده در کمیسیون، 3161 مورد میباشد، بنابراین، حجم نمونه با فرمول کوکران محاسبه و 210 نفر از افرادی که برای پرونده تخلف ساختمانی خود به کمیسیون مادهی 100 شهرداری مراجعه نمودهاند، به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و از طریق پرسشنامه، اطلاعات جمعآوری و تجزیه و تحلیل گردیده است. نتایج نشان میدهد در دوره زمانی مورد مطالعه، میزان تخلفات ساختمانی رو به افزایش بوده است. از طرفی، تخلفات ساختمانی در محدودههای حاشیه شهر از جمله بخشهای شمالی و شرق و غرب شهر که در مسیر توسعه شهری قرار دارد، به پراکندهرویی شهری و گسترش افقی شهر منجر شده است. همچنین، آراء صادر شده در کمیسیون ماده 100 شهرداری جهرم حاکی است که بیشترین رأی صادر شده در زمینه تخلفات ساختمانی، پرداخت جریمه (بالای 80 درصد) توسط متخلفین بوده است. بیشترین تخلف ساختمانی صورت گرفته در شهر جهرم در برهه زمانی مورد نظر، اضافه بنا و ساخت و ساز بدون پروانه بوده است. از مهمترین علل تخلفات ساختمانی در این شهر میتوان به ترتیب به عوامل اقتصادی، قانونی، اجتماعی و نظارت ضعیف شهرداری اشاره کرد.
برنامه ریزی شهری
علی عالیخواه
چکیده
تأثیرپذیری کالبدی و عملکردی سکونتگاه‌ها از محیط طبیعی امری مسلم و انکارناپذیر است. در این ارتباط عوامل عدیدهای نقش ایفا میکنند و متأثر از آن مکانیابی، ایجاد، گسترش فیزیکی، جمعیت پذیری و ... در سکونتگاههای انسانی بهنحو متفاوتی شکل مییابد. این پژوهش با هدف بررسی تحلیل الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان گیلان، تحت تأثیر ...
بیشتر
تأثیرپذیری کالبدی و عملکردی سکونتگاه‌ها از محیط طبیعی امری مسلم و انکارناپذیر است. در این ارتباط عوامل عدیدهای نقش ایفا میکنند و متأثر از آن مکانیابی، ایجاد، گسترش فیزیکی، جمعیت پذیری و ... در سکونتگاههای انسانی بهنحو متفاوتی شکل مییابد. این پژوهش با هدف بررسی تحلیل الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان گیلان، تحت تأثیر عوامل طبیعی شکل گرفته است. در این مسیر سوال اصلی پیشروی تحقیق، میزان تأثیر عوامل طبیعی بر الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان است. نظام سکونتگاهی استان گیلان بر اساس سرشماری اخیر شامل 2990 نقطه میباشد که بهصورت تمامشماری مورد توجه است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است که در آن مطالعات اسنادی و روشهای تحلیل آمار فضایی در نظام اطلاعات جغرافیایی با روش تحلیل همبستگی خودکار فضایی مبتنی بر شاخص مورن I مورد توجه است. نتایج حاکی از آن است که هرچند نظام سکونتگاهی استان گیلان از منظر جمعیت متمرکز نیست اما از نظر تمامی متغیرهای مورد بررسی (ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارش، دما، تبخیر و تعرق، فاصله از آبهای سطحی و پوشش گیاهی طبیعی) تمرکز بالایی در توزیع نقاط سکونتگاهی در سطح استان مشاهده شده و همبستگی فضایی تمامی متغیرها با الگوی توزیع فضایی شکل گرفته، از نظر آماری معنادار است.
برنامه ریزی شهری
نجما اسمعیل پور؛ فرزانه دستا؛ سمانه ایرجی
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 1-24
چکیده
کتابخانه یک مرکز مهم اطلاع‌رسانی است و نقشی اساسی در ارتقای سطح سواد و آگاهی افراد جامعه ایفا می‌کند. اینکه کتابخانه‌ای مورد استقبال و یا بی‌مهری مراجعان قرار می‌گیرد، متأثر از عوامل بیرونی یا درونی است. یکی از مهمرین جنبه‌های بیرونی موثر بر افزایش میزان مراجعه و استفاده از کتابخانه‌های عمومی، نحوه استقرار و توزیع جغرافیایی ...
بیشتر
کتابخانه یک مرکز مهم اطلاع‌رسانی است و نقشی اساسی در ارتقای سطح سواد و آگاهی افراد جامعه ایفا می‌کند. اینکه کتابخانه‌ای مورد استقبال و یا بی‌مهری مراجعان قرار می‌گیرد، متأثر از عوامل بیرونی یا درونی است. یکی از مهمرین جنبه‌های بیرونی موثر بر افزایش میزان مراجعه و استفاده از کتابخانه‌های عمومی، نحوه استقرار و توزیع جغرافیایی آنها در بافت شهرهاست. مقاله حاضر به تحلیل توزیع فضایی کتابخانه‌های عمومی سطح شهر یزد، با استفاده از نرمفزارهای IS، Excel و Spss و در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به سنجش درجه توزیع متعادل با استفاده از ضرایب آنتروپی و جینی و نیز تعیین الگوی پراکنش کتابخانه‌های عمومی با استفاده از ضرایب موران و گری و نحوه تمرکز آنها از ضریب G عمومی بر اساس تکنیک‌های مربوط به خودهمبستگی فضایی پرداخته است. جهت تعیین نوع پراکندگی کتابخانه‌های عمومی از روش "تحلیل نزدیکترین همسایگی"و برای بررسی میزان برخورداری نواحی مختلف شهر یزد از این خدمت، از روش تاکسونومی عددی استفاده شده است. داده‌های مورد نیاز نیز به روش کتابخانه‌ای و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری شد که داده‌ها شامل نقشه کتابخانه‌ها و نواحی هشت‌گانه شهر یزد و اطلاعات مربوط به آنهاست. نتایج نشان داد: مقداری نابرابری و ناهماهنگی در توزیع کتابخانه‌ها در سطح شهر یزد وجود دارد و الگوی توزیع و تمرکز آنها از نوع تصادفی به سمت پراکنده با تمرکز پایین (نقطه سرد) است که بیانگر این واقعیت است که فضاهای با دسترسی پایین در مجاور یکدیگر متمرکز شده‌اند. همچنین نواحی مختلف شهر یزد از لحاظ برخورداری از امکانات کتابخانه‌های عمومی با هم یکسان نیستند و ناحیه 2-3 برخوردارترین و ناحیه 3-1 محروم‌ترین نواحی شهر را از این نظر تشکیل می‌دهند.
محمدرحیم رهنما؛ مصطفی امیرفخریان
دوره 16، شماره 41 ، آبان 1391، ، صفحه 129-152
چکیده
آژانسهای مسافرتی از گذشتههای دور نقش مهمی در توسعه و رونق گردشگری داشتهاند. در حقیقت به موازات توسعه گردشگری، فعالیتهای مربوط به آژانسهای مسافرتی نیز توسعه پیدا کرده است و بدون اغراق بخش مهمی از توسعه گردشگری ناشی از فعالیت آژانسهای مسافرتی میباشد. باتوجه به این جایگاه، در کشور ما تاکنون مطالعات کمی در این خصوص ...
بیشتر
آژانسهای مسافرتی از گذشتههای دور نقش مهمی در توسعه و رونق گردشگری داشتهاند. در حقیقت به موازات توسعه گردشگری، فعالیتهای مربوط به آژانسهای مسافرتی نیز توسعه پیدا کرده است و بدون اغراق بخش مهمی از توسعه گردشگری ناشی از فعالیت آژانسهای مسافرتی میباشد. باتوجه به این جایگاه، در کشور ما تاکنون مطالعات کمی در این خصوص صورت گرفته است. در این میان کلانشهر مشهد به دلیل جایگاه بالای آن در خصوص جذب گردشگر که سالانه حدود 20 میلیون نفر را شامل میشود، نیز از این وضعیت مستثنی نیست. در شرایط کنونی 222 آژانس مسافرتی در شهر مشهد وجود دارد که در جنبه‌های گردشگری، زیارتی و هواپیمایی مشغول به فعالیت میباشند. کاربرد مدلهای توزیع فضایی نظیر مرکز میانی، مسافت استاندارد، خود همبستگی فضایی و شاخص موران و همچنین بهرهگیری از شاخص رگرسیون در تحلیل عوامل تأثیرگذار در استقرار آژانسهای مسافرتی در شهر مشهد نشان از این دارد که از بین هشت عامل جمعیت و تراکم جمعیت نواحی، هتلها و مراکز اقامتی موجود در هر ناحیه، نزدیکی به حرم مطهر، پایانه مسافربری، ایستگاه راهآهن، فرودگاه، سطح توسعهیافتگی نواحی و وسعت نواحی تنها چهار عامل بر توزیع فضایی آژانسها موثر بوده که عبارتنـد از سطح توسعهیافتگی نواحی، نزدیکی به ایستگاه راهآهن، پایانه مسافربری و حرم مطهر. ضریب تعیین محاسبه شده برای این متغیرها برابر 0.78 (R2=0.78) بوده است.
