آب و هواشناسی
کاربرد روش رگرسیون وزنی در برآورد تبخیروتعرق در شرق دریاچه ارومیه(مطالعه موردی : شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه)

زینب جوانشیر؛ خلیل ولیزاده کامران؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده

دوره 25، شماره 76 ، تیر 1400، ، صفحه 57-67

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.10864

چکیده
  تبخیر و تعرق بعد از بارندگی اصلی ترین جزء چرخه هیدرولوژیکی است، که تعیین کننده نیاز آبی گیاه می باشد. چندین پارامتر اقلیمی نظیر دما، باد، بارش و ساعات آفتابی از جمله عوامل اصلی مؤثر بر نیاز آبی گیاهان یا تبخیر و تعرق می باشند. بدیهی است هر گونه تغییر در این پارامترها ، بر تبخیر و تعرق گیاه نیـز تأثیرگذار خواهد بود. از آن جایی که مدل های ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شبیه‌سازی رواناب ناشی از ذوب برف حوضه قره‌سو با مدل SRM

محمدحسین عالی نژاد؛ سعید جهانبخش؛ علی محمدخورشیددوست

دوره 25، شماره 76 ، تیر 1400، ، صفحه 87-97

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.13139

چکیده
  تامین منابع آب توسط برف در حوضه‌های کوهستانی بعلت خاصیت تاخیر در ایجاد رواناب، ضروری است. بنابراین شبیه‌سازی رواناب ناشی از ذوب برف و تغییرات فصلی پوشش آن در مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در این مطالعه، به‌منظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضۀ قره‌سو از زیرحوضه‌های سیمره، نخست سطح پوشش برف برای سال‌های آبی 95 الی 97 با استفاده ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی وردایی دهه‌ای بارش سالانۀ ایران‌زمین طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355)

حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی

دوره 25، شماره 76 ، تیر 1400، ، صفحه 187-202

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.41308.2680

چکیده
  طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان می‌دهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. به‌منظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل فضایی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه وقوع یخبندان در استان یزد

مهران فاطمی

دوره 25، شماره 76 ، تیر 1400، ، صفحه 203-214

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.40227.2634

چکیده
  کاهش دمای هوا به صفر درجه سانتیگراد و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل می‌شود. یخبندان یکی از پدیده‌های اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخش‌های مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در استان یزد طی دوره 17 ساله ...  بیشتر

آب و هواشناسی
آشکارسازی نوسانات اقلیمی با استفاده از روش آزمون همگنی نرمال استاندارد (مطالعه موردی: ایستگاه خرم‌آباد)

کبرا بهاروندی؛ علی محمد خورشیددوست؛ مجتبی نساجی زواره

دوره 25، شماره 75 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 51-63

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.10829

چکیده
  دماهای فرین امروزه از مهم­ترین پارامترهای ا­قلیمی است که برای اثبات تغییر اقلیم در یک منطقه روند آن را طی سال­های گذشته مورد ارزیابی قرار می­دهند. تحلیل روند سری­های زمانی شاخص­های حدی دما سبب شناخت بهتر رفتار گذشته و حال تغییرات اقلیمی می­شود. پژوهش­های انجام شده در جهان نیز به­طور عمده نشانگر افزایش تدریجی میانگین ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی عملکرد مدل سبال کوهستانی در برآورد تبخیروتعرق واقعی . مطالعه موردی: شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه

زینب جوانشیر؛ خلیل ولیزاده کامران؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده

دوره 25، شماره 75 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 91-100

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.10843

چکیده
  پدیده تبخیر- تعرق واقعی یکی از مولفه های اصلی تعیین بیلان آبی هر منطقه بوده و همچنین یکی از عوامل کلیدی برای برنامه ریزی درست و مناسب آبیاری برای بهبود راندمان آب مصرفی در منطقه می باشد.. این پژوهش با هدف تعیین تبخیر – تعرق واقعی گیاه مرجع در شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه، از 4 تصویر ماهواره لندست 8 در طول فصول زراعی در تاریخهای 5 شهریور ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی تغییرات دهه ای سامانه های باران زای موثر بر حوضه آبریز رود زرد

سعید جهانبخش؛ سعیده اشرفی؛ حسین عساکره

دوره 25، شماره 75 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 101-112

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.10842

چکیده
  چرخندها یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده شرایط جوی بویژه بارش عرض‌های میانه هستند. تغییر در ویژگی چرخندهای یک ناحیه می‌تواند منجر به تغییر شرایط بارشی آن ناحیه شود. از این رو مطالعه جنبه­های عمده­ای از تغییرات چرخندها می‌تواند تغییرات شرایط بارشی را آشکار ‌سازد. در مطالعه حاضر تغییرات رخ داده در چرخندهای موثر بر بارش حوضه ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مدلسازی تبخیر و تعرق بالقوه با استفاده از فراسنج های هواشناسی (مطالعه موردی: حوضه دریاچه اورمیه)

یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش-اصل؛ لیلا موسوی جهانی

دوره 25، شماره 75 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 127-139

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.12786

چکیده
  یکی از مدل‌های تخمین ET0 که مورد قبول همه‌ی هیدرولوژیست‌ها و اقلیم شناسان می‌باشد، مدل فائو پنمن‌ـ‌‌‌‌ مانتیس‌ (FAO56PM) است. این مدل، علیرغم تخمین دقیق ET0 در اقلیم‌های مختلف، محدودیت‌هایی دارد. از جمله این محدودیت‌ها نیاز به داده‌های متنوع هواشناسی از جمله تابش آفتاب، ساعات آفتابی، دمای هوا، رطوبت نسبی، دمای نقطه شبنم، سرعت باد ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی الگوهای همدید روزهای آلوده به ذرات معلق به روش واکاوی خوشه ای شهرتبریز

علی قاسمی بگتاش؛ علی محمد خورشید دوست؛ خلیل ولی زاده کامران

دوره 25، شماره 75 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 181-192

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.12787

چکیده
  آلودگی هوا از جمله موضوعات مهم در آب وهوای شهری است و به لحاظ این که تاثیر مستقیمی در انسان دارد، همواره مورد توجه محققان بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل و خوشه بندی الگوهای همدیدی موثربرآلودگی های خطرناک PM10شهر تبریزانجام شده است. نخست داده های آلودگی PM10 بر حسب میکروگرم بر متر مکعب از سازمان حفاظت محیط زیست استان آذر بایجان شرقی برای ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی خودهمبستگی فضایی بارش ایران

مهدی اسدی؛ علی محمد خورشید دوست؛ عباسعلی داداشی رودباری

دوره 24، شماره 74 ، بهمن 1399، ، صفحه 1-11

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.10823

چکیده
  به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روش‌های نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا می‌باشد. در این بین بر اساس شاخص محلی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی الگو های غیر فضایی تغییرات سه ساعته دما، دمای شبانه و دمای روزانه ایستگاه سینوپتیک تبریز در مقیاس فصلی و سالانه

هاشم رستم زاده؛ مجید رضایی بنفشه؛ اکبر حسین نژاد

دوره 24، شماره 74 ، بهمن 1399، ، صفحه 73-87

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.30384.2410

چکیده
  در این پژوهش به منظور تعیین روند و شدت تغییرات دما، آماره سینوپ های سه ساعته در طول روز و شب در مقیاس فصلی و سالانه برای ایستگاه سینوپتیک تبریز(با 195768 برداشت داده) طی دوره آماری (1951-2017) استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. سری های زمانی دما برای هرکدام از سینوپ ها در مقیاس فصلی و سالانه تهیه گردید. سپس جهت تهیه سری های زمانی دمای شبانه و روزانه ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی الگوی مکانی بارش های بهاره شمال غرب ایران با روش های تحلیل فضایی

حسین عساکره؛ سپیده بارزمان؛ علی شاهبایی کوتنایی

دوره 24، شماره 74 ، بهمن 1399، ، صفحه 153-164

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2021.23570.2259

چکیده
  مؤلفه‌های مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده می‌باشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان می‌دهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارش‌های 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیم‌شناسی و 87 ایستگاه ...  بیشتر

آب و هواشناسی
نقش بادهای 120 روزه سیستان در نوسانات رطوبت شرق و جنوب شرق ایران

مجید رضایی بنفشه؛ سعید جهانبخش؛ شعیب آب خرابات؛ علی اکبر رسولی؛ مصطفی کریمی

دوره 24، شماره 73 ، آبان 1399، ، صفحه 199-217

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10820

چکیده
  در این پژوهش با بررسی الگوهای تابستانه وزش باد در نیمه شرقی ایران طی یک دوره آماری 21 ساله، دو الگوی اصلی از وزش افقی باد در ترازهای زیرین آتمسفر شناسایی و از نظر نقش آنها در همگرایی/ واگرایی شار رطوبت منطقه، مورد مطالعه قرار گرفتند. در الگوی اول، بادهای 120 روزه سیستان با جهت غالب شمالی- جنوبی در منطقه حاکم بوده که پس از درنوردیدن شرق ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی اثرتغییر اقلیم بر بارش در مناطق فاقد آمار مشاهداتی با استفاده از بسته نرم‌افزاری CCT مطالعه موردی: حوضه دریان

الهام محمد علیزاده فرد؛ سید حسین میرموسوی؛ جمشید یاراحمدی؛ عبدالله فرجی

دوره 24، شماره 73 ، آبان 1399، ، صفحه 305-323

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10790

چکیده
  این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از داده‌های (CRU) به‌عنوان داده‌های مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این داده‌ها با داده‌های ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی الگوهای همدیدی وارونگی دما در شهرستان تبریز با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی

حبیبه نقی زاده؛ علی محمد خورشید دوست؛ رشید سعیدآبادی؛ محمدسعید نجفی

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 205-224

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10890

چکیده
  در این تحقیق، به بررسی الگوهای سینوپتیکی حاکم بر وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، طی دوره زمانی 2010-2001 پرداخته شد. برای شناسایی و استخراج الگوهای همدید، از داده­های رقومی فشار تراز دریا به صورت میانگین روزانه از سری داده­های بازکاوی شده NCEP/NCAR در محدوده 10 تا 60 درجه طول شرقی و 10 تا 90 درجه عرض شمالی در 651 یاخته ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی و تحلیل نقش خصوصیات فیزیکی ابر در مقدار بارش محتمل با استفاده از داده های ماهواره ای MSG منطقه مورد مطالعه: غرب ایران

هاشم رستم زاده؛ علی اکبر رسولی؛ مجید وظیفه دوست؛ ناصر ملکی

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 225-245

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10850

چکیده
  در این پژوهش با استفاده از محصولات ماهواره متئوست و TRMM نقش هر یک از خصوصیات فیزیکی ابر در میزان بارش مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی از سه مدل GPR­، TDوMLPBR استفاده شد. محصولات مورد استفاده در این پژوهش از ماهواره متئوست(MSG) عبارتند از : فشار قله ابر­، دمای قله ابر­، عمق نوری ابر­، فاز ترمودینامیکی ابر ­، میزان حجم آب موجود در ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی کارایی رادار داپلر با استفاده از داده های بارندگی ایستگاه‌های سینوپتیک حوضه دریاچه ارومیه (مطاله موردی بارش مهرماه1393)

محمد امیدفر؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده؛ بهروز ساری صراف

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 247-266

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10825

چکیده
  با توجه به معضل کاهش مستمر حجم آب دریاچه ارومیه، شناسایی دقیق توزیع زمانی­ ـ مکانی بارش­های محدوده حوضه آبریزدریاچه ارومیه از نقطه نظرهای اقلیم­شناسی و هیدرولوژیکی، از اهمیت ویژه­­ای برخوردار است. رادارهای داپلر یکی از فناوری­های جدید سنجش از دورفعال است که در سال­های اخیر اطلاعات با ارزشی از ویژ­گی­های ابر (نمایه ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مدلسازی توپو-اقلیم شناسی و پهنه بندی شاخص های آماری یخبندان های استان کردستان

ابراهیم مسگری؛ تقی طاوسی؛ پیمان محمودی

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 357-383

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10855

چکیده
  خبندان یکی از پدیده­های مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخص­های آماری یخبندان ها در استان کردستان، داده­های مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی و آشکارسازی ساختار روزانه بارش در ایستگاه همدید شیراز با رویکرد فراکتالی

مهدی نارنگی فرد؛ مهران فاطمی؛ عبدالعلی کمانه؛ محمدصادق طالبی

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 385-403

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10856

چکیده
  هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
شناسایی خودکار جبهه های جوی با استفاده از روش‌های عددی بر روی ایران و شرق مدیترانه (مطالعه موردی:13و 14 آوریل 2017)

ناصر منصوری درخشان؛ دکتر بهلول علیجانی؛ مجید آزادی؛ مهری اکبری

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 405-426

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10859

چکیده
  غلب بارش­های شدید در عرض­های میانی با جبهه­ها همراه هستند. با توجه به استقرار­ایران در­این نواحی، شناسایی و بررسی جبهه­ها بسیار ضروری می­باشد. از طرفی مطالعات اقلیمی جبهه­ها با استفاده از نتایج روش جبهه گذاری دستی که اغلب دارای نتایج متفاوتی نیز می­باشد، بسیار زمان بر و پرهزینه بوده و عملا غیر ممکن است. لذا در­این ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی تغییرات زمانی-مکانی غلظت ریزگرد‌ها در حوضه نفوذ ریزگردهای دریاچه ارومیه در دوره زمانی 2015-2000 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعه موردی آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی)

خلیل ولیزاده کامران؛ سودابه نامداری

دوره 24، شماره 72 ، شهریور 1399، ، صفحه 427-446

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10826

چکیده
  در سال­های اخیر به دلیل خشک شدن تدریجی بخش­هایی از دریاچه ارومیه، کانون­های متعددی از ریزگردهای نمکی در این مناطق تشکیل شده و منجر به پراکنش حجم عظیمی از ذرات نمک به مناطق اطراف خود شده است. نمک آزاد شده در اتمسفر به عنوان یکی از انواع مهم ریزگرد­های اتمسفری سلامت عموم، کیفیت هوا، توزان انرژی زمین و چرخه هیدرولوژی را تحت تأثیر ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر مقادیر رسوب معلق در تعدادی از حوزه‌های آبخیز استان اردبیل

نیر آقابیگی؛ اباذر اسمعلی عوری؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ محمد گلشن

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 1-21

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10518

چکیده
    برآورد رسوب‌دهی رودخانه‌ها به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی می‌باشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر به‌‌دست آوردن تغییرات رسوب ...  بیشتر

آب و هواشناسی
مقایسه مدل های لاجیت و شبکه عصبی مصنوعی در پیش بینی میزان مراجعه کنندگان بیماری آسم در ارتباط با پارامترهای اقلیمی شهر سنندج

علی محمد خورشیددوست؛ کاوه محمدپور؛ سید اسعد حسینی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 45-66

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10530

چکیده
  یش­بینی تعداد افراد مراجعه­کننده به بیمارستان­ها در ارتباط با پارامترهای اقلیمی از موضوعات قابل بحت و تأمل است که با تغییرات اقلیمی و گسترش شهرنشینی و آلودگی­ هوا در دهه­های اخیر دامن­گیر بسیاری از جوامع بشری شده است. استفاده از مدل­های پیش­بینی می­تواند بعنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و کنترل بیماری­ها، کاهش مرگ ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی سینوپتیکی الگوهای فشار مرتبط با بلاکینگ های مؤثر بر رخداد بارش های مداوم و سنگین تبریز (طی سال های 1951 تا 2013)

مجید رضایی بنفشه؛ فاطمه جعفری شندی؛ فرشته حسینعلی پور جزی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 105-123

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10533

چکیده
  ماهیت بارش سنگین و پیامدهای ناشی از آن سبب شده که این پدیده اهمیت ویژه­ای در برنامه ریزی­های محیطی و مدیریت منابع آب داشته باشد. در این پژوهش به منظور واکاوی سامانه­ی بلاکینگ مؤثر بر بارش­های سنگین تبریز در 1379 مورد روز بارشی، نقشه­های فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، مؤلفه­های باد، همگرایی شار رطوبت ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی آلودگی هوای شهر تبریز با استفاده از برآورد های دی اکسید نیتروژن سنجنده اُمی

عاطفه شاهمحمدی؛ علی بیات؛ سعید مشهدی‌زاده ملکی

دوره 24، شماره 71 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 201-219

http://dx.doi.org/10.22034/gp.2020.10537

چکیده
  لودگی هوا یکی از مهم­ترین مشکلات شهرهای بزرگ است که می­تواند برای سلامت انسان­ها و محیط ­زیست زیان­آور باشد. دی­اکسید نیتروژن، یکی از آلاینده­های مهم آلودگی هوا است که با استفاده از ایستگاه­های زمینی و برآورد­های ماهواره­ای پایش می­شود. در این مطالعه، داده­های دی­اکسید نیتروژن برآورد شده توسط سنجنده اُمی و ...  بیشتر