آب و هواشناسی
زینب جوانشیر؛ خلیل ولیزاده کامران؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده
چکیده
تبخیر و تعرق بعد از بارندگی اصلی ترین جزء چرخه هیدرولوژیکی است، که تعیین کننده نیاز آبی گیاه می باشد. چندین پارامتر اقلیمی نظیر دما، باد، بارش و ساعات آفتابی از جمله عوامل اصلی مؤثر بر نیاز آبی گیاهان یا تبخیر و تعرق می باشند. بدیهی است هر گونه تغییر در این پارامترها ، بر تبخیر و تعرق گیاه نیـز تأثیرگذار خواهد بود. از آن جایی که مدل های ...
بیشتر
تبخیر و تعرق بعد از بارندگی اصلی ترین جزء چرخه هیدرولوژیکی است، که تعیین کننده نیاز آبی گیاه می باشد. چندین پارامتر اقلیمی نظیر دما، باد، بارش و ساعات آفتابی از جمله عوامل اصلی مؤثر بر نیاز آبی گیاهان یا تبخیر و تعرق می باشند. بدیهی است هر گونه تغییر در این پارامترها ، بر تبخیر و تعرق گیاه نیـز تأثیرگذار خواهد بود. از آن جایی که مدل های رگرسیون سنتی بدون درنظر گرفتن ویژگی های فضایی نمی توانند با دقت مناسب توزیع فضایی عوامل اقلیمی را شبیه سازی کنند، مدل های مختلفی با درنظرگرفتن ابعاد فضایی این پدیده ابداع شده اند. یکی از مدل هایی که از طریق آن می توان به ارزیابی دقیق توزیع عوامل اقلیمی پرداخت ، مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی است. در این تحقیق، از رگرسیون وزنی جغرافیایی جهت تحلیل فضایی توزیع عوامل اقلیمی استفاده شده است.ارتباط بین عوامل اقلیمی و تبخیروتعرق ازطریق محاسبه آماره های آن باروشهای کلاسیک آماری امکان پذیر است. که دراین مقاله به آن پرداخته شده است.اماتنوع اقلیمی درسطح منطقه حالتهای متفاوتی را در توزیع جغرافیایی این تاثیر نشان خواهد داد. براساس محاسبه همبستگی بین عوامل اثرگذار برتبخیروتعرق ، عامل شاخص گیاهی بیشترین تاثیر را درتبخیروتعرق در منطقه موردمطالعه دارد.( 53 درصد با مساحتی بالغ بر 471782864 مترمربع) اما همانگونه که از نتایج مشخص است، این عدد یک عدد کلی بوده ودربرگیرنده وضعیت کلی منطقه است.وبه ویژگیهای مکانی منطقه اشاره ای نمی کند. در نتایج حاصل از رگرسیون وزن دار می توان تاثیر عناصر را به صورت مکانی مشاهده نمود. در این تحقیق ارتباط تبخیروتعرق با شاخص پوشش گیاهی درسالهای مختلف موردبررسی قرارگرفته است . بالاترین مقدار در طبقه هفتم با رقم 99/13 و در مساحتی بالغ بر266611500 جای دارد که اثرگذاری مثبت بالایی را نشان می دهد.
آب و هواشناسی
محمدحسین عالی نژاد؛ سعید جهانبخش؛ علی محمدخورشیددوست
چکیده
تامین منابع آب توسط برف در حوضه‌های کوهستانی بعلت خاصیت تاخیر در ایجاد رواناب، ضروری است. بنابراین شبیه‌سازی رواناب ناشی از ذوب برف و تغییرات فصلی پوشش آن در مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در این مطالعه، بهمنظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضۀ قره‌سو از زیرحوضه‌های سیمره، نخست سطح پوشش برف برای سالهای آبی 95 الی 97 با استفاده ...
بیشتر
تامین منابع آب توسط برف در حوضه‌های کوهستانی بعلت خاصیت تاخیر در ایجاد رواناب، ضروری است. بنابراین شبیه‌سازی رواناب ناشی از ذوب برف و تغییرات فصلی پوشش آن در مدیریت منابع آب بسیار اهمیت دارد. در این مطالعه، بهمنظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضۀ قره‌سو از زیرحوضه‌های سیمره، نخست سطح پوشش برف برای سالهای آبی 95 الی 97 با استفاده از تصاویر روزانۀ ماهوارۀ ترا- مودیس با تفکیک مکانی 1 کیلومتر از طریق سامانه گوگل ارث انجین استخراج شد. سپس در محیط نرم‌افزارGIS ، مشخصات فیزیوگرافی حوضه بهدست آمد. در مرحلۀ بعد، با واردکردن دادههای پوشش برف، متغیرهای هواشناختی و شاخصهای لازم به مدلSRM ، رواناب ناشی از ذوب برف شبیه‌سازی شد. در این شبیه‌سازی سال 95-96 برای واسنجی و سال 96-97 جهت اعتبارسنجی مدل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که، سهم جریان رودخانه از ذوب برف در ماههای اسفند و فروردینماه چشمگیر است، ولی با افزایش درجهحرارت هوا در اردیبهشتماه، سهم باران در جریان پررنگتر میشود. همچنین نتایج شبیه‌سازی بیانگر دقت بالای این مدل میباشد، بهطوری که ضریب تعیین (R2) برای سالهای آبی 95-96 الی 96-97 به ترتیب معادل 93/0 و 9/0 و درصد خطای حجمی آن نیز به ترتیب (DV) 3/0 و 33/3 بهدست آمد.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دههای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم ...
بیشتر
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دههای بارش قابل ردیابی است. بهمنظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم این سرزمین، طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) از پایگاه داده‌ای اسفزاری نسخۀ سوم (حاصل میان‌یابی دادههای بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و باران‌سنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفکیک مکانی 10 کیلومتر و درنتیجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شده‌است. به منظور بررسی وردایی دههای بارش، میانگین بارش دهههای منتهی به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ویژگیهای مکانی بارش ایران طی چهار دورۀ ده‌ساله به روش توصیفی - ترسیمی بررسی و مطالعه شد. دراین راستا میانگین بارش هردهه با کل دورۀ آماری و دهۀ پیش از آن مقایسه شد. نقشههای بارش هر دهه، نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با میانگین کل و نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با دهۀ پیشین ترسیم و بررسی شد. میانگین بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزایشی و پس از آن کاهشی بوده است. از آن‌پس رفتار عمومی کاهشی بارش، هم در نواحی کم‌بارش و هم نواحی پربارش در طی دهههای متوالی دیده میشود. بارش عموماً در نواحی توأم با بارش زیاد (درکرانه‌های دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس، دامنه‌های غربی رشته کوه‌های زاگرس و دامنه‌های شمالی رشته کوه‌های البرز)، تغییرات بیشتری را نسبت به بخش‌های کم‌بارش کشور (نظیر نواحی مرکزی، شرقی و شمال شرقی) متحمل شده‌اند؛ به تبع آن بسیاری آماره‌های مکانی بارش، نظیر ضریب‌تغییرات، چولگی، کشیدگی، آستانههای بارش (آستانههای کم و زیاد)، تغییر یافته‌است. این‌امر در جابه‌جایی خط همبارش میانگین هر دهه و کاهش سرزمین‌های توأم با بارشی بیش‌از میانگینِ دههای نیز منعکس شده‌است.
آب و هواشناسی
مهران فاطمی
چکیده
کاهش دمای هوا به صفر درجه سانتیگراد و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل میشود. یخبندان یکی از پدیدههای اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخش‌های مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در استان یزد طی دوره 17 ساله ...
بیشتر
کاهش دمای هوا به صفر درجه سانتیگراد و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل میشود. یخبندان یکی از پدیدههای اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخش‌های مختلف محیط زیست به ویژه کشاورزی دارد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخبندان در استان یزد طی دوره 17 ساله آماری (1380- 1397) انجام گردیده است. بدین منظور از دادههای آماری بلند مدت دمای کمینه روزانه 10 ایستگاه سینوپتیک استفاده شده است. جهت تعیین زمان آغاز و خاتمه یخبندان، روزها به روز شمار ژولیوسی تبدیل و از نرم افزار SPSS و ArcGIS برای تعیین احتمالات و نقشههای آغاز و خاتمه یخبندان و فراوانی وقوع یخبندان استفاده گردید. نتایج نشان داد که در نواحی جنوبی و جنوب شرقی شامل ایستگاه گاریزات، یخبندان نسبت به نواحی شمالی و شمال شرقی زودتر آغاز شده و دیرتر پایان میپذیرد. طول دوره یخبندان از شمال به جنوب افزایش یافته که باعث محدود شدن طول دوره رشد گیاهان در این نواحی میشود. فراوانی وقوع یخبندان در نواحی جنوب شرقی بیشتر میباشد.
آب و هواشناسی
کبرا بهاروندی؛ علی محمد خورشیددوست؛ مجتبی نساجی زواره
چکیده
دماهای فرین امروزه از مهمترین پارامترهای اقلیمی است که برای اثبات تغییر اقلیم در یک منطقه روند آن را طی سالهای گذشته مورد ارزیابی قرار میدهند. تحلیل روند سریهای زمانی شاخصهای حدی دما سبب شناخت بهتر رفتار گذشته و حال تغییرات اقلیمی میشود. پژوهشهای انجام شده در جهان نیز بهطور عمده نشانگر افزایش تدریجی میانگین ...
بیشتر
دماهای فرین امروزه از مهمترین پارامترهای اقلیمی است که برای اثبات تغییر اقلیم در یک منطقه روند آن را طی سالهای گذشته مورد ارزیابی قرار میدهند. تحلیل روند سریهای زمانی شاخصهای حدی دما سبب شناخت بهتر رفتار گذشته و حال تغییرات اقلیمی میشود. پژوهشهای انجام شده در جهان نیز بهطور عمده نشانگر افزایش تدریجی میانگین دما است. در این تحقیق بهمنظور شناسایی نوسانات اقلیمی پارامترهای دمای حداقل و روزهای یخبندان از مشاهدات ایستگاه سینوپتیک خرمآباد در دوره آماری 2013 – 1984 استفاده شده است. هدف از این مطالعه در ابتدا آشکارسازی روند دمای حداقل بهصورت ماهانه بوده است. از طرف دیگر برای تحلیل روند، سریهای زمانی فصلی انتخاب گردید. روشهای بهکار رفته در این پژوهش برای تحلیل روند دمای حداقل استفاده از آزمون همگنی نرمال استاندارد مطلق ( SNHT ) بود. برای ترسیم نمودارهای تحلیل روند از آزمون آماری من - کندال استفاده شده است. نتایج بهدست آمده از روشهای آماری استفاده شده در این پژوهش نشان داد که سریهای دما فاقد ناهمگنی معنیدار بودند و فراداده ایستگاه این همگنی را تایید میکند. بیشترین و کمترین تغییرات دمای حداقل بهترتیب در فصل زمستان و پاییز رخ داده است. آماره T من - کندال برای دوره زمانی مورد مطالعه نشان از افزایش معنیداری دمای حداقل در بیشتر ماهها داشته است. ولی روند دما در فصل پاییز دارای معنیداری کمتری نسبت به دیگر فصول مطالعه شده میباشد. بر همین اساس با مطالعه روند روزهای یخبندان در طول دوره آماری مورد مطالعه در فصل زمستان نتایج نشان داد که از شدت یخبندان کاسته شده است.
آب و هواشناسی
زینب جوانشیر؛ خلیل ولیزاده کامران؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده
چکیده
پدیده تبخیر- تعرق واقعی یکی از مولفه های اصلی تعیین بیلان آبی هر منطقه بوده و همچنین یکی از عوامل کلیدی برای برنامه ریزی درست و مناسب آبیاری برای بهبود راندمان آب مصرفی در منطقه می باشد.. این پژوهش با هدف تعیین تبخیر – تعرق واقعی گیاه مرجع در شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه، از 4 تصویر ماهواره لندست 8 در طول فصول زراعی در تاریخهای 5 شهریور ...
بیشتر
پدیده تبخیر- تعرق واقعی یکی از مولفه های اصلی تعیین بیلان آبی هر منطقه بوده و همچنین یکی از عوامل کلیدی برای برنامه ریزی درست و مناسب آبیاری برای بهبود راندمان آب مصرفی در منطقه می باشد.. این پژوهش با هدف تعیین تبخیر – تعرق واقعی گیاه مرجع در شهرستانهای شرق دریاچه ارومیه، از 4 تصویر ماهواره لندست 8 در طول فصول زراعی در تاریخهای 5 شهریور 1392، 23 مرداد، 14 شهریور 1395 و 31 مرداد 1396 به ترتیب مربوط به سالهای 2017، 2016، 2014 و 2013 استفاده کرده است. همچنین دادههای هواشناسی مورد نیاز، بر اساس معادله بیلان انرژی سطح (سبال )به کارگرفته شده است. نتایج نشان داد، که مقدار تبخیر- تعرق واقعی محاسبه شده از مدل سبال برای گیاه مرجع در مرحله ابتدایی رشد، مرحله توسعه، مرحله میانی و پایانی رشد بترتیب حداکثر66/18، 99/23، 96/14 و30/16 میلیمتر در روز است. نتایج حاصل حاکی از آن بود که مدل سبال قادر است پاسخهای معتبری را با صحت و دقت کافی در زمان نسبتاً کوتاهی ارائه نماید و می تواند به عنوان روشی کارآمد و سودمند در سازماندهی منابع آب و بهینه سازی مصرف در تأمین نیاز آبی گیاهان از اهمیت ویژهای برخوردار باشد.
آب و هواشناسی
سعید جهانبخش؛ سعیده اشرفی؛ حسین عساکره
چکیده
چرخندها یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده شرایط جوی بویژه بارش عرضهای میانه هستند. تغییر در ویژگی چرخندهای یک ناحیه میتواند منجر به تغییر شرایط بارشی آن ناحیه شود. از این رو مطالعه جنبههای عمدهای از تغییرات چرخندها میتواند تغییرات شرایط بارشی را آشکار سازد. در مطالعه حاضر تغییرات رخ داده در چرخندهای موثر بر بارش حوضه ...
بیشتر
چرخندها یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده شرایط جوی بویژه بارش عرضهای میانه هستند. تغییر در ویژگی چرخندهای یک ناحیه میتواند منجر به تغییر شرایط بارشی آن ناحیه شود. از این رو مطالعه جنبههای عمدهای از تغییرات چرخندها میتواند تغییرات شرایط بارشی را آشکار سازد. در مطالعه حاضر تغییرات رخ داده در چرخندهای موثر بر بارش حوضه آبریز رود زرد (زیر حوضه جراحی در استان خوزستان) طی سالهای آبی 1356-1355 الی 1393-1392 به صورت دههای بررسی شده است. برای این منظور از نقشههای ارتفاع تراز 1000 هکتوپاسکال استفاده شد. نتایج بررسی‌های انجام شده نشان داد وسعت منطقه تحت حاکمیت و همچنین فراوانی چرخندها در دهههای مورد مطالعه و به تبع آن فراوانی روزهای بارش حاصل از این سامانه‌ها و مجموع بارشهای حاصل از کنش‌های چرخندی سالانه در حوضۀ آبریز رود زرد طی دوره مورد مطالعه، روند کاهشی داشتهاند. وسعت طولی منطقه تحت حاکمیت چرخندها از 5/72 درجه طول جغرافیایی در دهه اول به 55 درجه طول جغرافیایی در دهه چهارم و وسعت عرضی منطقه تحت حاکمیت چرخندها از 30 درجه عرض جغرافیایی به 25 درجه عرض جغرافیایی کاهش پیدا کرده است. بررسی سال به سال ورود چرخندهای موثر بر بارش حوضه آبریز رود زرد از مرز غربی به ایران نیز نشان داد که کمینه عرض جغرافیایی ورود چرخندها به کشور از سال آبی 66-65 و بیشینه آن از سال آبی 71-70 ناایستایی داشته است. به طوری که سال آبی 91-90 عرض جغرافیایی ورود چرخندها به ایران به باریکترین مقدار مسیر خود رسیده است. تفاوت در میانگین فراوانی چرخندها در دو نیم دوره مورد مطالعه (نیم دوره اول: سال آبی 56-55 الی 74-73 و نیم دوره دوم سال آبی 75-74 الی 93-92) نیز حاکی از وجود جهش در فراوانی چرخندها میباشد.
آب و هواشناسی
یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش-اصل؛ لیلا موسوی جهانی
چکیده
یکی از مدلهای تخمین ET0 که مورد قبول همه‌ی هیدرولوژیست‌ها و اقلیم شناسان میباشد، مدل فائو پنمن‌ـ مانتیس (FAO56PM) است. این مدل، علیرغم تخمین دقیق ET0 در اقلیم‌های مختلف، محدودیت‌هایی دارد. از جمله این محدودیت‌ها نیاز به دادههای متنوع هواشناسی از جمله تابش آفتاب، ساعات آفتابی، دمای هوا، رطوبت نسبی، دمای نقطه شبنم، سرعت باد ...
بیشتر
یکی از مدلهای تخمین ET0 که مورد قبول همه‌ی هیدرولوژیست‌ها و اقلیم شناسان میباشد، مدل فائو پنمن‌ـ مانتیس (FAO56PM) است. این مدل، علیرغم تخمین دقیق ET0 در اقلیم‌های مختلف، محدودیت‌هایی دارد. از جمله این محدودیت‌ها نیاز به دادههای متنوع هواشناسی از جمله تابش آفتاب، ساعات آفتابی، دمای هوا، رطوبت نسبی، دمای نقطه شبنم، سرعت باد و فشار بخار واقعی است. متاسفانه همه‌ی این پارامترهای در جمیع موارد در دسترس نیستند. بنابراین، هدف اصلی این مطالعه یافتن روشی ساده جهت تخمین ET0 با دادههای کم هواشناسی و دقت کافی در حوضه‌ی دریاچه‌ی ارومیه میباشد. برای این کار از مدلهای هارگریوز، کیمبرلی پنمن، پریستلی تایلور و مدلهای رگرسیونی خطی و غیرخطی استفاده شد. ارزیابی مدلها با سه معیار ضریب تعیین (R2)،جذر میانگین مربعات خطا) (RMSE و میانگین خطای مطلق ) MAE ( به انجام رسید. نتایج نشان داد که میانه مقادیر R2 مدل کیمبرلی- پنمن بیش از 986/0 به دست آمده است. در حالی که میانه‌‌های مقادیر R2 برای مدلهای PT و HG بترتیب معادل 902/0 و 4/0 بهدست آمد. در مدل HGمیانه مقادیر RMSE حدود 9/0 (میلیمتر بر روز) بود این رقم برای مدلهای KPM و PT به ترتیب، حدود3/1 و 1/2 (میلیمتر بر روز) بود. میانه آماره MAE ایستگاههای منتخب، برای مدل KPM از 1 (میلیمتر بر روز) نیز کمتر بود. این رقم در مورد مدل HG حدود 7/0 (میلیمتر بر روز) و برای مدل PT بیشتر از 5/1 (میلیمتر بر روز) بود. بنابراین، با توجه به معیار MAE نیز مدل HG مناسبتر از مدلهای دیگر تشخیص داده شد. مدل رگرسیون خطی با 2 متغیر (Tmax, Wind) دارای میانه مقادیر R2 معادل 84/0 در بین سایر مدلها مناسبتر و دقیق‌تر میباشد.
آب و هواشناسی
علی قاسمی بگتاش؛ علی محمد خورشید دوست؛ خلیل ولی زاده کامران
چکیده
آلودگی هوا از جمله موضوعات مهم در آب وهوای شهری است و به لحاظ این که تاثیر مستقیمی در انسان دارد، همواره مورد توجه محققان بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل و خوشه بندی الگوهای همدیدی موثربرآلودگی های خطرناک PM10شهر تبریزانجام شده است. نخست داده های آلودگی PM10 بر حسب میکروگرم بر متر مکعب از سازمان حفاظت محیط زیست استان آذر بایجان شرقی برای ...
بیشتر
آلودگی هوا از جمله موضوعات مهم در آب وهوای شهری است و به لحاظ این که تاثیر مستقیمی در انسان دارد، همواره مورد توجه محققان بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل و خوشه بندی الگوهای همدیدی موثربرآلودگی های خطرناک PM10شهر تبریزانجام شده است. نخست داده های آلودگی PM10 بر حسب میکروگرم بر متر مکعب از سازمان حفاظت محیط زیست استان آذر بایجان شرقی برای پنج ایستگاه باغشمال، راه آهن، راسته کوچه، آبرسان و حکیم نظامی برای دوره 8 ساله(2005-2012) استخراج گردید. آستانه آلودگی خطرناک PM10 420 میکروگرم بر متر مکعب انتخاب گردید. داده های فشار متناظر با روزهای آلوده ازپایگاه داده های جوی مرکز پیش یابی اقلیم، وابسته به سازمان ملی جو واقیانوس شناسی ایالات متحده آمریکا NCEP/NCAR استخراج گردید. به منظور استخراج روزهای خطرناک آلودگی PM10روش تحلیل خوشه ای با یک رویکرد محیطی به گردشی و برای طبقه بندی نقشه های تراز دریا و استخراج الگوهای روزهای نماینده باآستانه 5/0، روش همبستگی لوند مورداستفاده قرارگرفت. با استفاده ازتحلیل خوشهای با محاسبه ی فواصل اقلیدسی و پیوند آن به روش «وارد» در محیط نرم‌افزار متلب سه الگوی فشاری به دست آمد و برای هرخوشه یک روز به عنوان روز نماینده مشخص گردید. جهت تحلیل همدید آلودگی های خطرناک PM10، داده های فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و مولفه های نصف النهاری و مداری باد در ترازهای 1000 و 500 هکتوپاسکال مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که آلودگی های خطرناک تبریز از سه الگوی اصلی ، پرفشار عربستان، پرفشار شرق اروپا و الگوی دو هسته ای ، پرفشار خاورمیانه (آزور) و سیبری تاثیر می پذیرند. از میان سه الگوی استخراج شده االگوی پرفشار سیبری و پرفشار شرق اروپا یشترین تاثیر را بر روی آلودگی های خطرناک PM10 تبریز دارد.
آب و هواشناسی
مهدی اسدی؛ علی محمد خورشید دوست؛ عباسعلی داداشی رودباری
چکیده
به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشهای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی ...
بیشتر
به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روشهای نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشهای بالا میباشد. در این بین بر اساس شاخص محلی موران و لکه‌های داغ، بارش در کرانههای ساحلی دریای خزر و بخش‌های غرب و جنوبغرب کشور (عمدتاً زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت و بخشهایی از نواحی مرکزی و همچنین بخشهایی از جنوب شرق کشور و نواحی مرکزی دارای خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. در سایر مناطق کشور (کمتر از یک چهارم مساحت کل کشور) بارش هیچگونه الگوی معناداری یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. بروندادهای آماره‌های مورد مطالعه بیانگر این امر بوده است الگوهای پربارش در مناطق جنوبی در حال عقب نشینی بوده و تنها به کانونهای عمده در زاگرس و کرانههای دریای خزر در حال محدود شدن میباشد.
آب و هواشناسی
هاشم رستم زاده؛ مجید رضایی بنفشه؛ اکبر حسین نژاد
چکیده
در این پژوهش به منظور تعیین روند و شدت تغییرات دما، آماره سینوپ های سه ساعته در طول روز و شب در مقیاس فصلی و سالانه برای ایستگاه سینوپتیک تبریز(با 195768 برداشت داده) طی دوره آماری (1951-2017) استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. سری های زمانی دما برای هرکدام از سینوپ ها در مقیاس فصلی و سالانه تهیه گردید. سپس جهت تهیه سری های زمانی دمای شبانه و روزانه ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور تعیین روند و شدت تغییرات دما، آماره سینوپ های سه ساعته در طول روز و شب در مقیاس فصلی و سالانه برای ایستگاه سینوپتیک تبریز(با 195768 برداشت داده) طی دوره آماری (1951-2017) استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. سری های زمانی دما برای هرکدام از سینوپ ها در مقیاس فصلی و سالانه تهیه گردید. سپس جهت تهیه سری های زمانی دمای شبانه و روزانه داده های سه ساعته دما(سینوپ ها) به دو گروه دمای شبانه (شامل میانگین دمای سینوپ های 00:00 ، 03:00 ، 18:00 و 21:00) و دمای روزانه(شامل میانگین دمای سینوپ های 06:00 ، 09:00 ، 12:00 و 15:00) تبدیل شدند. جهت شناسایی روند و معنی داری روند تغییرات از روش تحلیل ناپارامتریک من-کندال و نیز برای تعیین شیب خط روند هرکدام از این واحد های زمانی از آزمون تخمینگر شیب سن استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین تمامی سینوپ های مورد بررسی سینوپ 03:00(ساعت 06:30 به وقت محلی) دارای تغییرات شدید تری نسبت به سایر سینوپ ها است که در فصل تابستان دارای افزایش 0.66 درجه سانتیگرادی دما در هر دهه می باشد. بیشترین تغییرات سالانه نیز مربوط سینوپ 00:00 (افزایش 0.47 درجه سانتیگراد در هر دهه) است. بررسی تغییرات فصلی دمای شبانه و روزانه نیز نشان دهنده آن است که بیشترین تغییرات دمای شبانه مربوط به فصل تابستان (افزایش 0.62 درجه سانتی گراد در هر دهه) و بیشترین تغییرات دمای روزانه نیز مربوط به فصل بهار و تابستان(افزایش 0.3 درجه سانتی گراد در هر دهه) است.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سپیده بارزمان؛ علی شاهبایی کوتنایی
چکیده
مؤلفههای مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارشهای 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیمشناسی و 87 ایستگاه ...
بیشتر
مؤلفههای مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارشهای 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیمشناسی و 87 ایستگاه باران‌سنجی سازمان هواشناسی کشور در دوره آماری 2014-1994 برای فصل بهار مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از آماره نیم تغییر نما نشان داد که ساختار مکانی بارش از ماه آوریل به سمت ماه ژوئن کاهش یافته است ؛ که نشاندهنده کاهش وسعت عمل سیستمهای بزرگ مقیاس در بارش محدوده مطالعاتی و افزایش توان عوامل محلی در وقوع بارش است. بر اساس مدل رگرسیون جغرافیایی موزون مشخص گردید که در تمام منطقه، ناهمواریها بیشترین اثر را در کنترل بارش دارد و علاوه بر آن در کردستان و جنوب آذربایجان غربی جهت شیب، در اردبیل و شمال آذربایجان شرقی عامل شیب بر بارش اثر گذار هستند. همچنین اثرات عامل عرض جغرافیایی منطبق بر حضور بادهای غربی در محدوده بوده و در ماه آوریل در کردستان و در ماههای می و ژوئن در آذربایجان شرقی بیشترین اثرات را داشتهاست.
آب و هواشناسی
مجید رضایی بنفشه؛ سعید جهانبخش؛ شعیب آب خرابات؛ علی اکبر رسولی؛ مصطفی کریمی
چکیده
در این پژوهش با بررسی الگوهای تابستانه وزش باد در نیمه شرقی ایران طی یک دوره آماری 21 ساله، دو الگوی اصلی از وزش افقی باد در ترازهای زیرین آتمسفر شناسایی و از نظر نقش آنها در همگرایی/ واگرایی شار رطوبت منطقه، مورد مطالعه قرار گرفتند. در الگوی اول، بادهای 120 روزه سیستان با جهت غالب شمالی- جنوبی در منطقه حاکم بوده که پس از درنوردیدن شرق ...
بیشتر
در این پژوهش با بررسی الگوهای تابستانه وزش باد در نیمه شرقی ایران طی یک دوره آماری 21 ساله، دو الگوی اصلی از وزش افقی باد در ترازهای زیرین آتمسفر شناسایی و از نظر نقش آنها در همگرایی/ واگرایی شار رطوبت منطقه، مورد مطالعه قرار گرفتند. در الگوی اول، بادهای 120 روزه سیستان با جهت غالب شمالی- جنوبی در منطقه حاکم بوده که پس از درنوردیدن شرق و جنوب‌شرق ایران، وارد دریای عرب شده و پس از پیوستن به بادهای تجارتی جنوبی و کسب رطوبت از پهنه آبی دریای عرب، هر دو بسوی شبه‌قاره هند جریان می‌یابند. این الگوی وزشی، همزمان با تقویت پرفشار دریای خزر در سطوح زیرین آتمسفر و نفوذ آن به نواحی شمالی ایران است. در الگوی دوم با ضعیف شدن پرفشار دریای خزر، زبانه کمفشار گنگ، بیشتر به داخل ایران نفوذ کرده و بادهای 120 روزه سیستان جای خود را به بادهای با جهت شرقی در شرق و شمال‌شرق ایران میدهند. تسلط الگوی وزشی بادهای 120 روزه سیستان، سبب شکل‌گیری هسته‌ای از واگرایی شار رطوبت در شرق و مرکز ایران میشود و علاوه بر آن، مانع از ورود رطوبت دریای عمان و شمال اقیانوس هند به جنوب‌شرق ایران نیز میشود. اما در زمان عدم وزش بادهای یاد شده در منطقه، که همزمان با شکل‌گیری الگوی وزشی بادهای شرقی در شرق و شمال‌شرق ایران است، علاوه بر از بین رفتن هسته واگرایی شار رطوبت در شرق ایران، سبب شکل‌گیری هسته‌ای از همگرایی شار رطوبت در جنوب‌شرق ایران و ورود رطوبت اقیانوس هند به منطقه نیز میشود. بنابراین بادهای 120 روزه سیستان باعث تخلیه رطوبتی منطقه و مانعی بر سر راه ورود رطوبت اقیانوس هند به جنوب‌شرق ایران هستند.
آب و هواشناسی
الهام محمد علیزاده فرد؛ سید حسین میرموسوی؛ جمشید یاراحمدی؛ عبدالله فرجی
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) به‌عنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این داده‌ها با دادههای ...
بیشتر
این تحقیق با هدف ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی بارندگی تحت تاثیر احتمالی تغییر اقلیم در سطح حوضه دریان در شمال دریاچه ارومیه انجام گرفته است. باتوجه به عدم وجود ایستگاه-های هواشناسی با دوره آماری بلندمدت در نزدیکی منطقه مطالعاتی، امکان استفاده از دادههای (CRU) به‌عنوان دادههای مشاهداتی با بررسی وجود همبستگی بین این داده‌ها با دادههای ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک موجود در منطقه انجام گرفت. نوسانات آتی بارش در دوره (2020-2050) با استفاده از پنج مدلهای اقلیمی(GCM) و در قالب دو سناریوی انتشارRCP2.6 وRCP8.5 با استفاده از بسته نرم‌افزاری CCT پیشبینی شده است. انتخاب مناسب‌ترین مدل اقلیمی هر ایستگاه براساس مقدار RMSE انجام گرفت. نقشههای توزیع مکانی بارندگی در دورههای پایه و آتی به روش IDW در محیط GISتهیه شده است. وجود همبستگی معنیدار در سطح اطمینان 01/0 دادههای (CRU) با ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک مجاور آنها، بیانگر امکان استفاده از آنها به عنوان دادههای مشاهداتی بالاخص در مناطق فاقد ایستگاه هواشناسی میباشد. پیشبینی میشود درصد تغییرات وزنی بارش حوضه دریان در سناریوی RCP2.6 و RCP8.5 به ترتیب (3/6+) (4/16-) نسبت به دوره پایه پیش-بینی شده است. متوسط وزنی بارش حوضه دریان در دوره پایه و سناریوهای یاد شده به ترتیب 7/312، 319 و 296 میلیمتر در سال برآورد گردید. علیرغم وجود عدم قطعیت در مطالعات تغییر اقلیم، نتایج حاصله در این تحقیق میتواند تصویر کلی از روند آتی بارندگی منطقه ارائه کرده و این اطلاعات می‌توند در برنامه‌ریزی منابع آب منطقه که ارتباط مستقیمی با حجم بارندگی‌ها دارند مفید واقع شود.
آب و هواشناسی
حبیبه نقی زاده؛ علی محمد خورشید دوست؛ رشید سعیدآبادی؛ محمدسعید نجفی
چکیده
در این تحقیق، به بررسی الگوهای سینوپتیکی حاکم بر وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، طی دوره زمانی 2010-2001 پرداخته شد. برای شناسایی و استخراج الگوهای همدید، از دادههای رقومی فشار تراز دریا به صورت میانگین روزانه از سری دادههای بازکاوی شده NCEP/NCAR در محدوده 10 تا 60 درجه طول شرقی و 10 تا 90 درجه عرض شمالی در 651 یاخته ...
بیشتر
در این تحقیق، به بررسی الگوهای سینوپتیکی حاکم بر وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، طی دوره زمانی 2010-2001 پرداخته شد. برای شناسایی و استخراج الگوهای همدید، از دادههای رقومی فشار تراز دریا به صورت میانگین روزانه از سری دادههای بازکاوی شده NCEP/NCAR در محدوده 10 تا 60 درجه طول شرقی و 10 تا 90 درجه عرض شمالی در 651 یاخته 2.5 × 2.5 درجه استفاده گردید. با انجام تحلیل مؤلفههای مبنا بر روی دادههای فشار تراز دریا در روزهای همراه با وارونگی دما، حجم آنها را کاهش داده و با انجام تحلیل خوشهای بر روی مؤلفههای به دست آمده، مهمترین الگوهای جوی شناسایی شدند و نقشه هر الگو به دست آمد. بر اساس نتایج چهار الگوی همدید اصلی در ایجاد وارونگی دما در شهرستان تبریز مؤثرند. در بیشتر الگوها، سامانههای پرفشار حاکم بوده است. در این الگوها هوای سرد به سبب حضور سامانههای پرفشار در سطح زمین به روی منطقه گسترش یافته، با استقرار سمت چپ یک ناوه عمیق بر روی منطقه؛ هوای سرد پشت آن از عرضهای بالاتر بر روی تبریز فرارفت شده و پایداری شدیدی در ستون قائم جو ایجاد شده است. در الگوهایی که کمفشار شمالی به همراه پرفشار مهاجر اروپا عامل فرافت هوای سرد به روی منطقه بوده است، هوای گرم عرضهای پایینتر با استیلای یک پشته عمیق به روی منطقه بر روی هوای سرد سطح زمین قرار گرفته؛ به این ترتیب بر شدت پایداری هوای مجاور سطح زمین افزوده شده و وارونگیهای شدید دمایی شکل گرفته است.
آب و هواشناسی
هاشم رستم زاده؛ علی اکبر رسولی؛ مجید وظیفه دوست؛ ناصر ملکی
چکیده
در این پژوهش با استفاده از محصولات ماهواره متئوست و TRMM نقش هر یک از خصوصیات فیزیکی ابر در میزان بارش مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی از سه مدل GPR، TDوMLPBR استفاده شد. محصولات مورد استفاده در این پژوهش از ماهواره متئوست(MSG) عبارتند از : فشار قله ابر، دمای قله ابر، عمق نوری ابر، فاز ترمودینامیکی ابر ، میزان حجم آب موجود در ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از محصولات ماهواره متئوست و TRMM نقش هر یک از خصوصیات فیزیکی ابر در میزان بارش مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی از سه مدل GPR، TDوMLPBR استفاده شد. محصولات مورد استفاده در این پژوهش از ماهواره متئوست(MSG) عبارتند از : فشار قله ابر، دمای قله ابر، عمق نوری ابر، فاز ترمودینامیکی ابر ، میزان حجم آب موجود در ابر ، شعاع مؤثر قطرات ابر و نوع ابر. ابتدا محصولات در محیط نرم افزار متلب استخراج گردید و در مرحله بعد محاسبات با محصول بارش ماهواره TRMM انجام گرفت و ضریب خطا و ضریب تعیین بدست آمد. سرانجام میزان اثر بخشی هریک از مؤلفههای خصوصیات فیزیکی ابر در میزان بارش در غرب ایران از طریق روش آنالیز حساسیت محاسبه و مشخص شد. نتایج نشان می دهد که در بین مؤلفههای خصوصیات فیزیکی ابر نوع ابر بیشترین اثر بخشی را داشته و سپس شعاع مؤثر قطرات ابر و عمق نوری ابر به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. در بین خصوصیات فیزیکی مورد بررسی کمترین اثر مربوط به فاز ابر میباشد.
آب و هواشناسی
محمد امیدفر؛ علی اکبر رسولی؛ هاشم رستم زاده؛ بهروز ساری صراف
چکیده
با توجه به معضل کاهش مستمر حجم آب دریاچه ارومیه، شناسایی دقیق توزیع زمانی ـ مکانی بارشهای محدوده حوضه آبریزدریاچه ارومیه از نقطه نظرهای اقلیمشناسی و هیدرولوژیکی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. رادارهای داپلر یکی از فناوریهای جدید سنجش از دورفعال است که در سالهای اخیر اطلاعات با ارزشی از ویژگیهای ابر (نمایه ...
بیشتر
با توجه به معضل کاهش مستمر حجم آب دریاچه ارومیه، شناسایی دقیق توزیع زمانی ـ مکانی بارشهای محدوده حوضه آبریزدریاچه ارومیه از نقطه نظرهای اقلیمشناسی و هیدرولوژیکی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. رادارهای داپلر یکی از فناوریهای جدید سنجش از دورفعال است که در سالهای اخیر اطلاعات با ارزشی از ویژگیهای ابر (نمایه سهبعدی، اندازه و نوع ذرات) و انواع بارشهای ناشی از آن ارائه میدهد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی کارایی و مزایای کاربردی استفاده از رادارهای داپلری در مطالعه و تحلیل بارشهای شدید حوضه دریاچه ارومیه میباشد. برای این کار، به عنوان نمونه خروجی محصول برآورد بارش تجمعی رادار تبریز، با دادههای اندازهگیری شده ایستگاههای سینوپتیک، در روزهای 29-22 مهر ماه 1393مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان داد رادار داپلر میتواند با دقت نسبتا بالا و دید وسیع، ابزار مناسبی در جهت برآورد بارش باشد، اما در مناطق کوهستانی و مرتفع (مانند منطقه مورد مطالعه)، با توجه به اثر مسدودکنندگی امواج، در برخی نواحی مقدار خطا حتی تا100درصد نیز افزایش مییابد. البته این مشکل را میتوان با استفاده از روشهای درونیابی فضایی، به کمک اطلاعات سایر نقاطی که دارای دقت برآورد قابل قبول هستند مرتفع نموده و اطلاعات بدست آمده را به عنوان جایگزین مناسبی برای نقاط صعب العبور و فاقد ایستگاه، در مطالعات مدیریت منابع آب استفاده نمود.
آب و هواشناسی
ابراهیم مسگری؛ تقی طاوسی؛ پیمان محمودی
چکیده
خبندان یکی از پدیدههای مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخصهای آماری یخبندان ها در استان کردستان، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران ...
بیشتر
خبندان یکی از پدیدههای مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخصهای آماری یخبندان ها در استان کردستان، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران اخذ گردیدند. در ادامه با استفاده از مدلهای رگرسیونی چند متغییره رابطه بین پنج شاخص آماری یخبندان ها یعنی متوسط تاریخ آغاز یخبندان، متوسط تاریخ خاتمه یخبندان، متوسط تعداد سالانه روزهای یخبندان، متوسط طول فصل یخبندان و متوسط طول فصل رشد با سه عامل ارتفاع، طول و عرض جغرافیایی مدل سازی گردید. در ادامه بر اساس مدلهای رگرسیونی به دست آمده برای هر شاخص، نقشههای پهنه بندی آنها برای استان کردستان تهیه شدند. نتایج حاصل از مدلسازی رگرسیونی بین شاخصهای مختلف یخبندان با سه عامل ارتفاع، عرض و طول جغرافیایی در استان کردستان نشان داد که این سه عامل به ترتیب می توانند 95، 90، 88، 80 و 72 درصد تغییرات مربوط به طول دوره رشد، وقوع اولین روز یخبندان، طول دوره یخبندان، فراوانی وقوع روزهای یخبندان و وقوع آخرین روز یخبندان را تبیین کنند. آرایش فضایی شاخصهای مختلف یخبندان در استان کردستان نیز نشان از یک آرایش غربی به شرقی در مقادیر شاخصهای مختلف یخبندان دارد. یعنی هر چه از جانب غرب به سمت شرق حرکت می کنیم تعداد فراوانی روزهای یخبندان و همچنین طول دوره یخبندان کاهش پیدا می کند و متعاقب آن فصل رشد افزایش پیدا می کند. متناسب با این تغییرات وقوع اولین روز و آخرین روز یخبندان نیز با تاخیرهای زیادی در بین نیمه شرقی و غربی این استان قابل مشاهده است.
آب و هواشناسی
مهدی نارنگی فرد؛ مهران فاطمی؛ عبدالعلی کمانه؛ محمدصادق طالبی
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی ساختار مقاطع مختلف زمانی بارش در ایستگاه همدید شیراز برای شناخت تغییرات و تعیین موقعیت فضایی ساختار بارش در بازه پایداری و ناپایداری، بوده است. در این راستا ساختار حاکم بر فراسنج آب و هوایی بارش در بازه زمانی 58 ساله (1956-2013) در مقاطع سه گانه زمانی مختلف (سه دوره 20 ساله) بارش روزانه با رویکرد فراکتالی مورد واکاوی و بررسی جداگانه قرار گرفت. برای انجام این پژوهش پس از هم مرجع سازی ریاضی فراسنج بارش با اعمال ساختار مثلثاتی فراکتالی بر روی دادههای بدست آمده به مقایسه نتایج حاصله با هندسه کلاسیک فراکتالی پرداخته شد. بر اساس یافتههای این پژوهش، در مقطع زمانی نخست از 1 ژانویه سال 1956 تا 7065 روز پس از آن با اعمال ساختارهای جبری فراکتالی، نشان داد که این مقطع زمانی از منطق فراکتالی پیروی نمینماید. همچنین در مقطع زمانی دوم نیز همانند بازه نخست ساختار بارش از منطق فراکتالی پیروی نمیکند. به بیان دیگر منطق حاکم بر ساختار فراسنج بارش در مقاطع زمانی نخست و دوم از حالت تعادل به ناتعادلی است. اما برخلاف دو بازه زمانی گذشته، در بازه زمانی سوم، از منطق فراکتالی پیروی مینماید، که این یافته بیانگر گذار دینامیک این مقطع زمانی از حالت ناتعادلی به عدم تعادل میباشد؛ بنابراین با توجه به سه بازه زمانی دینامیک تعادلی ساختار بارش روزانه از آشوب به سمت فراکتال میل می کند.
آب و هواشناسی
ناصر منصوری درخشان؛ دکتر بهلول علیجانی؛ مجید آزادی؛ مهری اکبری
چکیده
غلب بارشهای شدید در عرضهای میانی با جبههها همراه هستند. با توجه به استقرارایران دراین نواحی، شناسایی و بررسی جبههها بسیار ضروری میباشد. از طرفی مطالعات اقلیمی جبههها با استفاده از نتایج روش جبهه گذاری دستی که اغلب دارای نتایج متفاوتی نیز میباشد، بسیار زمان بر و پرهزینه بوده و عملا غیر ممکن است. لذا دراین ...
بیشتر
غلب بارشهای شدید در عرضهای میانی با جبههها همراه هستند. با توجه به استقرارایران دراین نواحی، شناسایی و بررسی جبههها بسیار ضروری میباشد. از طرفی مطالعات اقلیمی جبههها با استفاده از نتایج روش جبهه گذاری دستی که اغلب دارای نتایج متفاوتی نیز میباشد، بسیار زمان بر و پرهزینه بوده و عملا غیر ممکن است. لذا دراین تحقیق برای نخستین بار در داخل کشور به جبهه گذاری خودکار و عددی پرداخته شده است. ابتدا دادههای منظم شبکهای با وضوح 75/0×75/0درجه شامل دما، ارتفاع ژئوپتانسیلی، رطوبت نسبی، باد مداری و نصف النهاری در ترازهای مناسب از مرکز ECMWF اخذ گردید. سپس به کمک برنامه نویسی کامپیوتری، تابع شناسایی جبهه، محاسبه و با تعیین آستانههای مناسب برای مقادیر گرادیان دمایی و پارامتر دمایی جبهه (TFP)، جبهههای سامانه چرخندی در تراز hPa700 شناسایی و رسم شدند. در ادامه، جهت صحت سنجی جبهههای شناسایی شده، تابع جبهه زایی با استفاده از دادههای مرکز داده NCEP/NCAR با وضوح شبکهای 5/2×5/2 درجه و در همان تراز محاسبه و ترسیم گردید. بررسی و مقایسه جبهههای ماشینی با خروجی تابع جبهه زایی و تصاویر ماهواره، نشان دهنده صحت روش شناسایی عددی جبهه میباشد. مقایسه نتایج جبهه زایی در جبهههای سرد و گرم، نشان دهنده واداشت مقادیر مثبت بیشینه جبهه زایی توسط جبهههای سرد نسبت به جبهههای گرم میباشد. همچنین بررسی موقعیت جبهههای سرد و گرم در سامانه چرخندی نشان داد کهاین جبهه ها، اغلب در پایین دست ناوه و بالا دست پشته سطوح فوقانی یافت میشوند و در مواجهه با ارتفاعات غربیایران پسروی نموده و تغییر شکل داده اند. نتایج نشان دهنده نقش بارزتر جبهههای سرد در شکل گیری و تحول سامانه چرخندی میباشند.
آب و هواشناسی
خلیل ولیزاده کامران؛ سودابه نامداری
چکیده
در سالهای اخیر به دلیل خشک شدن تدریجی بخشهایی از دریاچه ارومیه، کانونهای متعددی از ریزگردهای نمکی در این مناطق تشکیل شده و منجر به پراکنش حجم عظیمی از ذرات نمک به مناطق اطراف خود شده است. نمک آزاد شده در اتمسفر به عنوان یکی از انواع مهم ریزگردهای اتمسفری سلامت عموم، کیفیت هوا، توزان انرژی زمین و چرخه هیدرولوژی را تحت تأثیر ...
بیشتر
در سالهای اخیر به دلیل خشک شدن تدریجی بخشهایی از دریاچه ارومیه، کانونهای متعددی از ریزگردهای نمکی در این مناطق تشکیل شده و منجر به پراکنش حجم عظیمی از ذرات نمک به مناطق اطراف خود شده است. نمک آزاد شده در اتمسفر به عنوان یکی از انواع مهم ریزگردهای اتمسفری سلامت عموم، کیفیت هوا، توزان انرژی زمین و چرخه هیدرولوژی را تحت تأثیر قرار میدهد. بنابراین با توجه به اهمیت آثار منفی ریزگردهای نمکی و همچنین روند روبه افزایش حضور این ریزگردها در منطقه آگاهی از توزیع زمانی- مکانی ریزگردها برای کمّی کردن این اثرات بسیار مهم میباشد. در این مطالعه تلاش شده است تغییرات غلظت ریزگردها در حوضه تحت نفوذ ریزگردهای دریاچه ارومیه ،با استفاده از دادههای ماهانه AOD سنجنده MODIS ارزیابی شود. برای رسیدن به این هدف نمودار روند تغییرات AOD در طول سالهای 2000 تا 2015 به تفکیک محدوده استانهای آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی استخراج شد. نتایج این پژوهش نشان داد نمودارها در استانهای آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی روند مشابهی داشتهاند و علیرغم وجود نوسانات سال به سال، روند افزایش کلّی در غلظت ریزگردها دیده میشود. تغییرات افزایشی ریزگردها در اواخر فصل گرم و اوایل فصل سرد (آگوست، سپتامبر، اکتبر و نوامبر) بسیار بارزتر میباشد و به نظر میرسد با افزایش بارشهای فصل سرد و بارشهای بهاره شیب تغییرات افزایشی AOD نیز کمتر شده است. همچنین با توجه به نقشههای میانگین سالانه توزیع مکانی AOD، دریاچه ارومیه تا سال 2008 با جذب ریزگردها تأثیر زیادی در کاهش ریزگردهای وارد شده از جنوب غربی منطقه به استان آذربایجانشرقی داشته است، این در حالی است که از سال 2009 در محدوده دریاچه ارومیه افزایش نسبی ریزگرد نسبت به سایر مناطق در استانهای آذربایجانشرقی و آذربایجانغربی وجود داشته است.
آب و هواشناسی
نیر آقابیگی؛ اباذر اسمعلی عوری؛ رئوف مصطفی‌زاده؛ محمد گلشن
چکیده
برآورد رسوب‌دهی رودخانه‌ها به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی میباشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر بهدست آوردن تغییرات رسوب ...
بیشتر
برآورد رسوب‌دهی رودخانه‌ها به‌دلیل تأثیرگذاری عوامل مختلف دارای پیچیدگی بالایی میباشد. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎی دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ اﺳﺖ. هدف پژوهش حاضر بهدست آوردن تغییرات رسوب طی دهه آینده (2030-2011) با استفاده از معادله سنجه‌رسوب میباشد. برای این‌منظور از مدل هیدرولوژیکی IHACRES و مدل اقلیمی LARS-WG استفاده شد. مدل IHACRES ابتدا برای 7 ایستگاه هیدرومتری واسنجی و اعتبارسنجی شد سپس با به‌کارگیری مدل LARS-WG میزان تغییرات درجه حرارت حداقل، حداکثر و بارندگی برای دوره آینده بهدست آمدند. این تغییرات به مدل IHACRES اعمال شدند و میزان دبی جریان دوره آتی تخمین زده شد. با استفاده از دادههای دبی و رسوب مشاهداتی منحنی‌سنجه‌رسوب تهیه و مقادیر دبی رسوب معلق برای دوره آتی محاسبه شد. نتایج نشان داد مقدار بارندگی 68/3 درصد کاهش یافته و دمای حداقل 48/16 و دمای حداکثر نیز 39/5 درصد افزایش یافته است، که به‌طورکلی منجر به کاهش 16 درصدی رواناب شده‌است. همچنین تعداد رخدادهای دبی اوج افزایش یافته که بیشترین افزایش مربوط به ایستگاه هیدرومتری یامچی با دبی متوسط 09/2 و 16 رخداد دبی اوج بالای 6 مترمکعب برثانیه میباشد. این تغییرات اقلیمی بهطور متوسط منجر به کاهش 47 درصدی بار معلق رسوب در ایستگاههای مطالعاتی شده‌است. نتایج پژوهش نشان دهنده تأثیر قابل توجه تغییر اقلیم بر حوزه‌های آبخیز استان اردبیل میباشد و با توجه به اثرات زیست محیطی تغییر اقلیم لازم است راهکارهایی جهت مدیریت مناسب حوزه‌های آبخیز اتخاذ شود.
آب و هواشناسی
علی محمد خورشیددوست؛ کاوه محمدپور؛ سید اسعد حسینی
چکیده
یشبینی تعداد افراد مراجعهکننده به بیمارستانها در ارتباط با پارامترهای اقلیمی از موضوعات قابل بحت و تأمل است که با تغییرات اقلیمی و گسترش شهرنشینی و آلودگی هوا در دهههای اخیر دامنگیر بسیاری از جوامع بشری شده است. استفاده از مدلهای پیشبینی میتواند بعنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و کنترل بیماریها، کاهش مرگ ...
بیشتر
یشبینی تعداد افراد مراجعهکننده به بیمارستانها در ارتباط با پارامترهای اقلیمی از موضوعات قابل بحت و تأمل است که با تغییرات اقلیمی و گسترش شهرنشینی و آلودگی هوا در دهههای اخیر دامنگیر بسیاری از جوامع بشری شده است. استفاده از مدلهای پیشبینی میتواند بعنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و کنترل بیماریها، کاهش مرگ و میر و برنامهریزیها مورد توجه قرار گیرد که در این پژوهش دو مدل شبکه عصبی مصنوعی و رگرسیون لوجستیک (لاجیت) به عنوان ابزاری کارآمد در پیشبینی فرآیندهای غیرخطی و پیچیده جهت پیشبینی میزان مراجعهکنندگان بیماری آسم در شهر سنندج در ارتباط با پارامترهای اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. دادههای مورد بررسی در بازه زمانی 8 ساله (2008-2001) از ایستگاه هواشناسی سینوپتیک سنندج و بیمارستانهای توحید و بعثت در سطح شهر سنندج اخذ گردید. سپس، پارامترهای اقلیمی به عنوان ورودی و میزان مراجعهکنندگان بیماری آسم بعنوان خروجی مدلها در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از بررسی نشان داد که مدل شبکه عصبی با ورود پارامترهای متوسط فشار QFE و میانگینهای حداقل و حداکثر دمای ماهانه و همچنین میانگین دمای ماهانه با دقت قابل قبولی میزان مراجعهکنندگان بیماری آسم را پیشبینی میکند به طوری که ضریب همبستگی دادههای واقعی و پیشبینی شده برابر با 99/0 است که در سطح 01/0 معنیدار هستند. پارامترهای ورودی در روش لاجیت نیز نشان میدهد که میزان مراجعهکنندگان بیماری آسم از پارامترهای میانگین حداقل دما، متوسط فشار QFF و متوسط سرعت باد (نات) تأثیر میپذیرند. نسبت لگاریتمی هر کدام از پارامترهای فوق بر روی تعداد مراجعهکننده به ترتیب با ضریب بتای 517/0-، 734/0- و 977/0- معنیدارند و از میان پارامترهای اقلیمی نیز عنصر باد به مراتب بیشتر از سایر پارامترها بر روی میزان تعداد افراد مراجعهکننده به بیمارستان تأثیر گذار است. در مجموع از بین دو مدل غیرخطی مورد بررسی، مدل شبکه عصبی مصنوعی، قابلیت و دقت بیشتری را نسبت به مدل لاجیت نشان داد.
آب و هواشناسی
مجید رضایی بنفشه؛ فاطمه جعفری شندی؛ فرشته حسینعلی پور جزی
چکیده
ماهیت بارش سنگین و پیامدهای ناشی از آن سبب شده که این پدیده اهمیت ویژهای در برنامه ریزیهای محیطی و مدیریت منابع آب داشته باشد. در این پژوهش به منظور واکاوی سامانهی بلاکینگ مؤثر بر بارشهای سنگین تبریز در 1379 مورد روز بارشی، نقشههای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، مؤلفههای باد، همگرایی شار رطوبت ...
بیشتر
ماهیت بارش سنگین و پیامدهای ناشی از آن سبب شده که این پدیده اهمیت ویژهای در برنامه ریزیهای محیطی و مدیریت منابع آب داشته باشد. در این پژوهش به منظور واکاوی سامانهی بلاکینگ مؤثر بر بارشهای سنگین تبریز در 1379 مورد روز بارشی، نقشههای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، مؤلفههای باد، همگرایی شار رطوبت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از نقشههای همدیدی و جابجایی سیستمهای جوی همچون ناوهها، سامانههای کم فشار و پرفشار سطح زمین بررسی شد. دادههای بارش روزانه برای ایستگاه تبریز با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی طی سالهای 2013-1951 تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که سه الگوی اصلی فشار تراز دریا در ایجاد این بارشها مؤثر بوده و استقرار سردچال در غرب پهنهی مطالعاتی و همراهی سطح زمین، شرایط را برای ایجاد بارش سنگین فراهم کرده است.
آب و هواشناسی
عاطفه شاهمحمدی؛ علی بیات؛ سعید مشهدی‌زاده ملکی
چکیده
لودگی هوا یکی از مهمترین مشکلات شهرهای بزرگ است که میتواند برای سلامت انسانها و محیط زیست زیانآور باشد. دیاکسید نیتروژن، یکی از آلایندههای مهم آلودگی هوا است که با استفاده از ایستگاههای زمینی و برآوردهای ماهوارهای پایش میشود. در این مطالعه، دادههای دیاکسید نیتروژن برآورد شده توسط سنجنده اُمی و ...
بیشتر
لودگی هوا یکی از مهمترین مشکلات شهرهای بزرگ است که میتواند برای سلامت انسانها و محیط زیست زیانآور باشد. دیاکسید نیتروژن، یکی از آلایندههای مهم آلودگی هوا است که با استفاده از ایستگاههای زمینی و برآوردهای ماهوارهای پایش میشود. در این مطالعه، دادههای دیاکسید نیتروژن برآورد شده توسط سنجنده اُمی و دادههای باد، دمای سطحی و دید افقی اندازهگیری شده توسط ایستگاه سینوپتیک شهر تبریز طی سالهای 2004 تا 2016 جهت بررسی آلودگی هوای شهر تبریز مورد بررسی قرار گرفته است. مقدار میانگین دیاکسید نیتروژن در فصلهای بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب برابر 142.13أ—1015"> ، 141.90أ—1015"> ، 143.88أ—1015"> و 14 5.36أ—1015"> و مقدار میانگین آن برابر 14 "> 142.84أ—1015"> مولکول بر سانتیمتر مربع در بازه اندازهگیری است. همچنین بیشترین مقدار انحراف معیار دیاکسید نیتروژن در فصل زمستان، 144.10أ—1015"> و کمترین مقدار آن در فصل تابستان، 140.97أ—1015"> رخ داده است. ضریب همبستگی دیاکسید نیتروژن با باد و دما به ترتیب 14-0.49"> و 14-0.32"> بدست آمد که اهمیت بیشتر باد را در تغییرات این آلاینده نشان میدهد. با استفاده از آنالیز طیفی کمترین مربعات دورههای تناوب چهار، شش و دوازده ماهه مشاهده شد که از نظر آماری نیز معنیدار شناخته شدند. پس از حذف مولفههای معنیدار از سری زمانی میانگین ماهانه دیاکسید نیتروژن، مقدار روند دیاکسید نیتروژن در هر سال برای شهر تبریز 141.05أ—1014"> مولکول بر سانتیمتر مربع بدست آمد.
