آب و هواشناسی
بررسی میزان نیاز سرمایی درخت زرشک در ایران

حسن رضائی؛ عباس فلاح قالهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 بهمن 1401

https://doi.org/10.22034/gp.2023.53277.3045

چکیده
  شناخت پتانسیل‌های اقلیمی مناطق برای تنوع و استعدادیابی محصولات کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است. زرشک یکی از محصولات کشور ایران، از تغییرات و ناهنجاری‌های اقلیمی آسیب می‌بیند. در پژوهش حاضر، مراحل فنولوژیکی درخت زرشک بی‌دانه بر اساس مشاهدات میدانی در ایستگاه هواشناسی سینوپتیک قاین مشخص شد. برای سنجش وضعیت انباشت نیاز سرمایی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی مدل MPI-ESM-LR در پیش‌نگری دمای ماهانه ایران تحت سناریوهای واداشت تابشی (RCPs)

فاطمه تقوی نیا؛ بتول زینالی؛ عباسعلی داداشی رودباری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 خرداد 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2023.56386.3130

چکیده
  تغییرات اقلیمی مسئول بیشتر بلایای مرتبط با آب و هوا در سراسر جهان است. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر و آب و هوای متنوعی که دارد بیش‌ترین تغییرپذیری آب و هوا را در جهان دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی کارایی مدل MPI-ESM-LR از سری مدل‌های CMIP5 در پیش‌نگری دمای ماهانه ایران تحت سناریوهای واداشت تابشی (RCPs) با پروژه CORDEX-WAS است. در این پژوهش ...  بیشتر

آمایش سرزمین
تحلیلی بر الگوها و معیارهای مؤثر بر منطقه‌بندی سرزمینی در ایران

حسن مسعودی؛ داود امینی؛ حامد ابراهیمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اسفند 1402

https://doi.org/10.22034/gp.2024.56697.3138

چکیده
  دولت‌ها و جوامع مختلف در طول تاریخ، همواره سرزمین‌های تحت ید خود را در راستای ادارة بهتر سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور، به نواحی و مناطق مختلف تقسیم نموده‌اند؛ که امروزه با مفهوم برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین و به طور خاص‌تر «منطقه‌بندی سرزمین»‌ مرتبط می‌باشد. علاوه بر این، منابع و امکانات نیز به طور یکسان در پهنة سرزمینی ...  بیشتر

ارزیابی اثرات تغییرات جهانی اقلیم بر عناصر اقلیمی دما و بارش در نواحی مختلف آب و هوایی ایران با استفاده از سناریوهای RCP

یوسف زارعی؛ دکتر علی محمدخورشیددوست؛ مجید رضایی بنفشه؛ هاشم رستم زاده

دوره 27، شماره 83 ، اردیبهشت 1402، ، صفحه 63-71

https://doi.org/10.22034/gp.2023.10791

چکیده
  تغییرات اقلیمی یکی از اصلی‌ترین معضل کره زمین در عصر حاضر است بنابراین پیش‌بینی این تغییرات در آینده و اثرات آن بر منابع آب، محیط طبیعی، کشاورزی و اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در پژوهش حاضر اثرات تغییر اقلیم جهانی بر نواحی مختلف آب‌وهوایی کشور در نواحی 12 گانه اقلیمی مورد بررسی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارتباط سنجی و تحلیل فضایی بارش زمستانه ایران از طریق تابش موج بلند خروجی زمین

بهروز ساری صراف؛ هاشم رستم زاده؛ محمد دارند؛ امید اسکندری

دوره 26، شماره 81 ، آبان 1401، ، صفحه 113-97

https://doi.org/10.22034/gp.2021.46663.2860

چکیده
  بارش از مهم‌ترین و متغیرترین عنصر اقلیمی است که در بستر زمان و مکان تغییر می‌کند. بارش‌های بحرانی در مقیاس‌های مختلف زمانی به‌ویژه روزانه، خسارات سنگینی به جوامع انسانی مناطق پرجمعیت شهری و اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌کنند و بسیاری از اقتصادهای مناطق خشک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تابش موج بلند خروجی زمین به عنوان پارامتری مهم ...  بیشتر

سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
بررسی تغییرات محیطی و جوی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دو دهه 2019-2000

مصطفی کریمی؛ سوسن حیدری؛ مرتضی شریف

دوره 26، شماره 81 ، آبان 1401، ، صفحه 207-191

https://doi.org/10.22034/gp.2021.46127.2857

چکیده
  دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شور روی زمین، با توجه به کاهش چشمگیر سطح آن در سال‌های اخیر مورد توجه بوده است. در این مطالعه روند تغییرات فراسنج‌های محیطی (تراز ارتفاعی و پهنه آبی دریاچه ارومیه و LST و NDVI) و اقلیمی (بارش و دمای هوا) حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی (2019-2000) و ارتباط احتمالی ...  بیشتر

برنامه ریزی شهری
تحلیل تطبیقی ماهیت و فرایند تهیه طرح ساختاری ـ راهبردی در ایران و طرحهای توسعه شهری کشورهای توسعه‌یافته

رسول قربانی؛ حمید حجتی

دوره 26، شماره 80 ، مرداد 1401، ، صفحه 249-235

https://doi.org/10.22034/gp.2021.45671.2829

چکیده
  تهیه و اجرای طرح جامع با آشکار شدن ضعفهایش چه در بعد ماهوی و چه اجرایی در جهان، در حدود 60 سال است که در اکثر کشورهای توسعه-یافته منسوخ شده است. در ایران اما اجرای آن کماکان ادامه یافته است. گرچه در سالیان اخیر تلاشهایی برای تغییر این روند برداشته شد که نمونه بارز آن آغاز به تهیه طرحهایی موسوم به ساختاری ـ راهبردی از اواسط دهه هفتاد خورشیدی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی وردایی دهه‌ای بارش سالانۀ ایران‌زمین طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355)

حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی

دوره 25، شماره 76 ، تیر 1400، ، صفحه 187-202

https://doi.org/10.22034/gp.2020.41308.2680

چکیده
  طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان می‌دهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. به‌منظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، به‌عنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ارزیابی خودهمبستگی فضایی بارش ایران

مهدی اسدی؛ علی محمد خورشید دوست؛ عباسعلی داداشی رودباری

دوره 24، شماره 74 ، بهمن 1399، ، صفحه 1-11

https://doi.org/10.22034/gp.2021.10823

چکیده
  به منظور دست‌یابی به تغییرات فصلی بارش از روش‌های نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، تابع K رایپلی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه‌های داغ با استفاده از قابلیت های نرم‌افزارهای و بهره گرفته شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تغییرات بارش در ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا می‌باشد. در این بین بر اساس شاخص محلی ...  بیشتر

سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
تحلیل فضایی توسعه منطقه ای استان های کشور بر مبنای شاخص های اقتصادی

فیروز جعفری؛ افشار حاتمی؛ سونیا کرمی

دوره 24، شماره 74 ، بهمن 1399، ، صفحه 61-72

https://doi.org/10.22034/gp.2021.10901

چکیده
  امروزه با توجه به روندها و تحولات فراگیر جهانی و سرعت فزاینده آن‌ها، اهمیت مطالعات منطقه‌ای بیش‌ازپیش ضروری تلقی می‌شود. شناخت وضعیت موجود مناطق و برنامه‌ریزی در راستای توسعه منطقه‌ای هم‌راستا با شرایط نوین جهانی امری اجتناب‌ناپذیر است که در کشور ایران مورد غفلت قرار گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل تغییرات سالانه پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران

حسین عساکره؛ مختار فتاحیان

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 191-211

چکیده
  به منظور بررسی تغییرات زمانی- مکانی  پشته پرفشار جنب حاره بر روی ایران، از داده­های دوباره تحلیل شده میانگین ماهانه NCEP/NCAR با تفکیک افقی 5/2 درجه قوسی استفاده شد. بدین منظور از داده­های ارتفاع ژئوپتانسیل، مؤلفه مداری - نصف­النهاری باد  در یک دوره 52 ساله، برای تعیین جایگاه مرز شمالی پشته، ­در محدوده 80 درجه غربی تا 120 درجه شرقی ...  بیشتر

سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
طبقه‌بندی مکانی گستره‌ی برگ در ایران با استفاده از داده‌های دورسنجی مودیس

فخری سادات فاطمی نیا؛ بهروز سبحانی؛ سیدابوالفضل مسعودیان

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 213-231

چکیده
      تصاویر ماهواره­ای به عنوان ابزارهای جدید، افق و ابعاد نوینی را برای پایش اراضی در اختیار قرار می­دهند. در این بررسی به منظور تعیین نواحی جغرافیایی همگن از نظر گستره­ی برگ از تصاویر دورسنجی مودیس ترا-آکوا در بازه­ی زمانی 1395-1381 با تفکیک مکانی یک کیلومتر و تفکیک زمانی 8 روزه استفاده شده است. پهنه­بندی و واکاوی گستره­ی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
الگوهای گردشی پر ارتفاع جنب‌ حاره‌ای عربستان در تراز میانی و ارتباط آن با بارش ایران

مصطفی کریمی؛ فرامرز خوش اخلاق؛ علی اکبر شمسی پور؛ فهیمه نوروزی

دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 233-255

چکیده
  الگوهای گردشی بزرگ مقیاس، شرایط اقلیمی به ویژه بارش یک ناحیه را کنترل می­­کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین الگوهای گردشی پر ارتفاع جنب­حاره­ای عربستان در تراز میانی با بارش­های ایران است. به این منظور با استفاده از داده­­های دوباره تحلیل ارتفاع ژئوپتانسیل مرکز پیش‌بینی‌های میان‌مدت اروپا (ECMWF) در ترازهای 700 و 500 ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل سینوپتیکی – دینامیکی روند شکل‌گیری الگوهای رودباد تراز پایین خلیج فارس و بررسی نقش آن در شار رطوبت منطقه

بهروز ساری صراف؛ شعیب آب خرابات

دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 179-193

چکیده
  در این تحقیق با بررسی 2448 روز طی ماه‌های می، ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر 2015-2011 بصورت 4 دیده‌بانی در روز، در 241 روز تشکیل رودباد تراز پایین بر روی خلیج‌فارس شناسایی گردید. مطالعه این روزها حاکی از آنست که رودباد تراز پایین خلیج فارس در ماه می و بویژه از نیمه دوم این ماه، با گسترش کم‌فشار گنگ در جنوب آسیا و تشکیل زبانه‌ای از آن بر روی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
واکاوی زمانی- مکانی درجه روز سرمایشی در شمال شرق ایران

عبدالرضا کاشکی؛ سید محمد حسینی؛ فرحناز خرم ابادی

دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 263-286

چکیده
      گرمایش جهانی، یکی از مشکلات کنونی و آتی بشر است که می­تواند بر فعالیت­های کشاورزی، حمل‌ونقل، منابع آب، تولید انرژی، معماری، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، فنولوژی گیاه و ... اثرگذار باشد. در این پژوهش، برای واکاوی زمانی- مکانی نیاز درجه­­روز سرمایشی از داده­های روزانه دمای کمینه و دمای بیشینه 16 ایستگاه همدید ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل همدید الگوی جوی فراگیرترین روز سرد ایران طی سال های 1339 تا 1388

حسین عساکره؛ علی شاهبایی کوتنایی

دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 211-228

چکیده
      روزهای سرد فراگیر یکی از رخداد‌‌های ناهنجار اقلیمی هستند که تاثیرات زیادی بر محیط زیست و فعالیت‌های انسانی دارند. این رویداد‌ها در نتیجه‌ی شکل‌گیری الگوهای جوی پیچیده‌ای ایجاد می‌شوند. شناخت نحوه‌ی برهمکنش سامانه‌های جوی در این الگوها می‌تواند در پیش‌بینی شرایط مشابه و کاهش خسارات احتمالی مفید باشد. بر این اساس ...  بیشتر

آب و هواشناسی
بررسی تغییرات زمانی- مکانی ساعات آفتابی در ایران

غلامعباس فلاح قالهری؛ مهدی اسدی

دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 229-246

چکیده
  این پژوهش با هدف شناسایی تغییرات مکانی و زمانی خود همبستگی فضایی ساعات آفتابی در ایران انجام‌شده است. بدین منظور، ابتدا اقدام به تشکیل پایگاه داده‌های شبکه‌ای ساعات آفتابی در ایران شده است. سپس از داده‌های پایگاه مزبور یک دوره آماری 30 ساله، در بازه زمانی روزانه از 1/01/1982 تا 31/12/2012 میلادی را مبنای مطالعه حاضر قرار داده، و یاخته‌ای ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تعیین گسترش زمانی- مکانی پرفشار سیبری بر روی ایران و اثر آن بر تغییرات دما و بارش

امان اله فتح نیا؛ حمید رحیمی؛ شعیب آب خرابات

دوره 22، شماره 63 ، خرداد 1397، ، صفحه 183-202

https://doi.org/4-9

چکیده
  در این پژوهش گسترش سامانه پرفشار سیبری و اثر آن بر عناصر اقلیمی دما و بارش ایران بررسی شده است. داده‌های بارش، دمای حداقل و میانگین 131 ایستگاه سینوپتیک، فشار سطح زمین دو روز قبل از بارش و سطح 500 هکتوپاسکال روز بارش در دوره 2010-1991 مطالعه شد. نتایج نشان داد فرابار سیبری در ماه دسامبر در شرایط شدت فعالیت، کل ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل نقش گاز دی اکسید کربن در نوسانات دمای حداکثر فصلی ایران

یوسف قویدل رحیمی؛ منوچهر فرج زاده اصل؛ مسعود صالحیان

دوره 22، شماره 63 ، خرداد 1397، ، صفحه 203-223

https://doi.org/4-10

چکیده
      دما به منزله‌ی یکی از مهم‌ترین شاخص­های آب‌وهوایی است که وضعیت کلی هوای یک منطقه را نشان می‌دهد و کمتر دست‌خوش تغییر واقع می‌شود و مستقل از زمان است. تغییر اقلیم و افزایش دما یکی از مسایل مهم زیست ‌محیطی است که در سالهای اخیر مطالعات زیادی در مورد آنها انجام شده است با توجه به موقعیت ایران در کمربند خشک نیمکره شمالی ...  بیشتر

آب و هواشناسی
طبقه‏ بندی تبخیر سالانه ایستگاه‏های تبخیرسنجی ایران با استفاده از محاسبات نرم(خوشه‏ بندی فازی و شبکه ‏عصبی‏ کوهنن) بر اساس پارامترهای اقلیمی

رضا مکاریان؛ حسین صدقی؛ سمیرا نعمتی؛ حسین بابا زاده

دوره 22، شماره 63 ، خرداد 1397، ، صفحه 283-304

https://doi.org/4-14

چکیده
  تبخیر را می‏توان نقطه آغازین چرخه هیدرولوژیک آب به شمار آورد، که برآیند مجموعه عوامل اقلیمی و جغرافیایی منطقه هیدرولوژیک می‏باشد و مستقیماً بر منابع آب اثر بخش است. این پدیده از یک سیستم پیچیده و غیرخطی پیروی می‏کند، که تخمین دقیق آن بسیار دشوار است. از این رو استفاده از مدل‏های ریاضی مانند سیستم استنتاج فازی و شبکه عصبی کوهنن ...  بیشتر

برنامه ریزی شهری
تحلیل الگوهای فضایی مهاجرت بین شهرستانی در فضای سرزمینی ایران

ایمان قلندریان؛ هاشم داداش پور

دوره 21، شماره 62 ، اسفند 1396، ، صفحه 223-246

https://doi.org/3-10

چکیده
  الگوهای مهاجرت در دوره­های زمانی مختلف اشکال فضایی متفاوتی به خود می گیرد؛ به گونه­ای که شهرستان­ها در شرایط زمانی و مکانی خاص می توانند مهاجر­پذیری/ فرستی بالایی را تجربه کنند. الگوهای نامتوازن مهاجرتی و تجمع و تمرکز آن­ها در اطراف سکونتگاه­های معین که معمولا دارای فعالیت­های مهم اقتصادی و اجتماعی و سیاسی هستند؛ موجب ...  بیشتر

نقش ناهنجاری‌های دمایی کره زمین در تغییرپذیری دماهای حداقل ایران

یوسف قویدل رحیمی؛ منوچهر فرج زاده اصل؛ مهدی غالی جهان

دوره 21، شماره 59 ، اردیبهشت 1396، ، صفحه 243-261

https://doi.org/17

چکیده
  امروزه اثرات گرمایش جهانی بر روی جنبه­های مختلف کره زمین بر کسی پوشیده نیست. به­دلیل اهمیت این موضوع، پژوهش پیش رو جهت آشکار­سازی تأثیر گرمایش جهانی بر روی دماهای حداقل، به­صورت ماهانه و دوره­ای (سرد و گرم) انجام گرفته است. برای انجام این پژوهش از دو دسته داده، داده­های دمای 17 ایستگاه سینوپتیک کشور و مقادیر متناظر آن، داده­های ...  بیشتر

آب و هواشناسی
ناحیه‌بندی اقلیمی آب قابل بارش جو ایران‌زمین

حسین عساکره؛ مهدی دوستکامیان

دوره 20، شماره 58 ، بهمن 1395، ، صفحه 181-202

https://doi.org/2

چکیده
  هدف از این مطالعه پهنه‌بندی آب قابل بارش جو ایران‌زمین می­باشد. بدین منظور داده­های فشار و نم­ویژه طی دوره 1950-2010 از پایگاه داده‌های NCEP/NCAR وابسته به سازمان ملی جو و اقیانوس‌شناسی ایالات‌متحده استخراج و مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته‌اند. به‌منظور تجزیه تحلیل داده‌ها و ترسیم نمودارها از نرم‌افزارهایSurfer, Spss, Matlab  بهره گرفته ...  بیشتر

ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
پهنه‌بندی مناطق مناسب فتوتوریسم در ایران

مریم بیاتی خطیبی؛ شهرام ملکی؛ درنا غفاری؛ ثریا هادی

دوره 20، شماره 57 ، آذر 1395، ، صفحه 63-79

https://doi.org/2

چکیده
  اقلیم به­عنوان پدیده‌ای جغرافیایی، رابطه‌ای تنگاتنگ و انکارناپذیر با گردشگری و توسعه مقاصد گردشگری دارد. بحث فتوتوریسم به­عنوان یکی از مهم‌ترین مباحثی از زیرشاخه‌های گردشگری مورد توجه کشورهای دارای شرایط مناسب اقلیمی با ساعات آفتابی بالا در طول فصول مختلف سال شده‌ است. توزیع متفاوت تابش نور خورشید در مناطق مختلف جهان هر ساله ...  بیشتر

آب و هواشناسی
تحلیل طیفی سری های زمانی بارش سالانه ایران

بهلول علیجانی؛ علی بیات؛ مهدی دوستکامیان؛ یدالله بلیانی

دوره 20، شماره 57 ، آذر 1395، ، صفحه 217-236

https://doi.org/2

چکیده
  بارش از مهم‌ترین و متغیرترین عناصر اقلیمی است که شناخت رفتار آن همواره مورد توجه اقلیم‌شناسان بوده است. از این رو پیـچیدگی عناصر اقلیمی در مقیاس­های زمانـی و مکانی لزوم به­کارگیری روش­های کارامد مانند تحلیل طیفی به عنوان ابزاری مفید برای مطالعه الگوهای اقلیمی را نشان می­دهد. هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل نوسان­های بارش ...  بیشتر