برنامه ریزی شهری
فیروز جعفری؛ عادل شری زاده
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 67-89
چکیده
پرداختن به آینده و برنامهریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامهریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیشبینی و تحلیل روندها، مشکلات بی‌شماری در اجرای برنامه‌ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بی‌توجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری‌های نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر ...
بیشتر
پرداختن به آینده و برنامهریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامهریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیشبینی و تحلیل روندها، مشکلات بی‌شماری در اجرای برنامه‌ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بی‌توجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری‌های نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر و یا غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات چالشهای آتی است. با عنایت به این امر، پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل تأثیرات متقاطع -که یکی از روشهای متداول و مورد پذیرش آینده‌نگاری است - با بهرهگیری از نرمافزار میک مک به شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلانشهر تبریز پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی میباشد. بدین منظور ابتدا 40 مؤلفه به روش دلفی و با استفاده از پرسش‌نامه‌های تشریحی توسط کارشناسان شناسایی شدند. در مرحله بعد، ماتریس تأثیرات متقاطع برای سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر طراحی شده و در اختیار خبرگان قرار گرفت. نتایج با استفاده از روش تحلیل تأثیرات متقاطع تحت نرمافزار میک مک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت از مجموع 40 عامل اولیه تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلانشهر تبریز، تعداد 12 عامل بهعنوان عوامل کلیدی سیستم شناسایی شدند. این عوامل که بهعنوان بازیگران اصلی مؤثر بر قیمت مسکن در تبریز ایفای نقش میکنند. عبارت‌اند از: پایگاه اقتصادی ساکنین، درآمد سرانه خانوارها، نرخ شهرنشینی، موقعیت مکانی و منطقه شهری، ترکیب کالبدی، سیاستهای عرضه زمین و مسکن، سرمایه‌گذاری، وسعت قطعات املاک، قیمت زمین، هزینههای ساخت‌وساز، کیفیت و نوع مصالح ساختمانی و تجهیزات و امکانات ساختمانی
برنامه ریزی شهری
منیژه لاله پور؛ مرضیه اسمعیل پور؛ الهام شجاعی
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 230-249
چکیده
مهمترین هدف شهر الکترونیک، خدمترسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایت آنان میباشد. برای نیل به مقوله شهر الکترونیک، شهر باید به درجهای مطلوب از آمادگی الکترونیکی دست یابد. عدم توجه به کاربران به عنوان عامل بازدارنده در آمادگی الکترونیکی عمل می‌کند. بدین معنی که جهت موفقیت در هر طرح ابتکاری دولت الکترونیک، ...
بیشتر
مهمترین هدف شهر الکترونیک، خدمترسانی مطلوب به شهروندان و کسب رضایت آنان میباشد. برای نیل به مقوله شهر الکترونیک، شهر باید به درجهای مطلوب از آمادگی الکترونیکی دست یابد. عدم توجه به کاربران به عنوان عامل بازدارنده در آمادگی الکترونیکی عمل می‌کند. بدین معنی که جهت موفقیت در هر طرح ابتکاری دولت الکترونیک، شهروندان باید به خوبی از سیستم استفاده کنند. از اینرو، هدف پژوهش حاضر، ارزیابی آمادگی الکترونیکی شهر تبریز در بهکارگیری فناوری اطلاعات میباشد. تحقیق حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و دادههای مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) جمعآوری گردید. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 383 نفر تعیین گردید. روش نمونهگیری بهکار رفته در این تحقیق نیز، نمونهگیری طبقه‌ای- خوشهای بوده است. با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ میزان پایایی پرسشنامهها، 76% به دست آمد. بر اساس مدل CID مؤلفههای تحقیق در 5 دسته طبقهبندی گردید. تحلیل دادهها با استفاده از آزمونهای آماری کروسکال والیس، تیتک نمونهای و روش دیون انجام گرفت. بر اساس آزمون تیتک نمونهای در تمام مناطق، مقدار میانگین مؤلفهها بیشتر از حد مبنا (2) بوده و میزان سطح معناداری (000/0) یعنی کمتر از 05/0 به دست آمد. بنابراین مناطق مورد مطالعه از لحاظ آمادگی الکترونیکی در وضعیت مطلوبی قرار دارند. جهت مقایسه بین مناطق از آزمون کروسکال والیس و دیون استفاده شد. بر اساس این آزمون بین مؤلفههای دسترسی الکترونیک، جامعه الکترونیک، اقتصاد الکترونیک و سیاست الکترونیک تفاوتهای معنیداری بین مناطق وجود دارد. فقط در مؤلفه آموزش الکترونیک هر 4 منطقه در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. بر اساس یافته‌های این تحقیق، اگر آمادگی الکترونیکی یک شهر مورد توجه قرار نگیرد؛ میتواند به عنوان یک عامل بازدارنده و مانع در طرحهای ابتکاری دولت الکترونیک عمل کند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
بنفشه فراهانی؛ جعفر بهاری؛ شهلا بهاری؛ مرجان بذله
دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 19-33
چکیده
هدف مقالهی حاضر مطالعهی عوامل مؤثر بر وفاداری به مقصد گردشگری تبریز است. دادههای مورد نیاز برای این تحقیق با روش نمونهگیری در دسترس از گردشگران خارجی که در آبان ماه 1394 به شهر تبریز سفر کرده اند و با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. روش پژوهش مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است. همچنین از نرم‌افزارهای SPSS 16 وLisrel 8.5 از روشهای ...
بیشتر
هدف مقالهی حاضر مطالعهی عوامل مؤثر بر وفاداری به مقصد گردشگری تبریز است. دادههای مورد نیاز برای این تحقیق با روش نمونهگیری در دسترس از گردشگران خارجی که در آبان ماه 1394 به شهر تبریز سفر کرده اند و با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. روش پژوهش مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است. همچنین از نرم‌افزارهای SPSS 16 وLisrel 8.5 از روشهای مختلف آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها استفاده شده است. با توجه به این که حجم جامعه نا معلوم میباشد از فرمول کوکران به منظور تعیین حجم نمونه استفاده شده است که عدد 384 بدست آمده است. در این تحقیق از مدل سان و همکاران (2013) استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که آشنایی با مقصد گردشگری بر تصویر ذهنی مقصد گردشگری تأثیر مثبت و معنا داری دارد. تصویر ذهنی مقصد گردشگری بر ارزش ادراک شده و رضایت گردشگری تأثیر مثبت و معنا داری دارد. ارزش ادراک شدهی گردشگر از یک مقصد گردشگری بر رضایت گردشگر و وفاداری به آن مقصد تأثیر مثبت و معنا داری دارد. و همچنین تأثیر رضایت گردشگر از یک مقصد گردشگری بر وفاداری به آن مقصد مثبت و معنا داراست.
برنامه ریزی شهری
اکبر رحیمی
چکیده
زمین، اساسی‌ترین عامل توسعه و نحوه استفاده از آن، از مهمترین مباحث برنامهریزی شهری است. سیاستهای توسعه شهری و حفظ زمینهای پیرامون شهرها، از چالشهای اساسی برنامهریزان شهری در دهههای اخیر بوده و سیاست توسعه میان افزایی از اشکال رشد هوشمند، توسعه پایدار و نوین در شهرسازی، توجه اساسی به این موضوع دارد. این تحقیق با هدف ...
بیشتر
زمین، اساسی‌ترین عامل توسعه و نحوه استفاده از آن، از مهمترین مباحث برنامهریزی شهری است. سیاستهای توسعه شهری و حفظ زمینهای پیرامون شهرها، از چالشهای اساسی برنامهریزان شهری در دهههای اخیر بوده و سیاست توسعه میان افزایی از اشکال رشد هوشمند، توسعه پایدار و نوین در شهرسازی، توجه اساسی به این موضوع دارد. این تحقیق با هدف شناسایی پتانسلهای توسعه از درون، به تبیین توسعه میان افزای شهری و کاربرد این سیاست در توسعه آتی شهر تبریز با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمیک میپردازد. با استفاده از این روش، نقشه توان و پتانسیلهای توسعه میان افزای شهری تبریز، برای اختصاص به توسعه آتی شهر تهیه گردید. نتایج حاصل از ارزیابی نمایانگر توسعه توسعه فزاینده شهر به پیرامون در دهههای گذشته و عدم توجه با پتانسیلهای درونی شهری بوده است. بررسی پتانسیلهای توسعه میان افزا، شامل کاربریهای ناسازگار، اراضی خالی و رها شده، قطعات با تراکم ساختمانی پایین (یک طبقه) و بافتهای تخریبی شهر نشانگر وجود حدود 4974 هکتار از این بافتها جهت توسعه آتی میباشد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که با اعمال سیاست توسعه میان افزای شهری در توسعه آتی تبریز، نه تنها از تخریب اراضی زراعی و باغات پیرامون شهر کاسته خواهد شد، بلکه کاهش هزینههای اقتصادی همچون هزینههای آماده سازی اراضی شهری، هزینه توسعه زیرساختهای شهری به پیرامون را به دنبال خواهد داشت و انتظام فضایی شهری از طریق خروج کاربریهای ناسازگار و بهسازی و نوسازی بافتهای قدیمی و غیر رسمی شکل خواهد گرفت.
برنامه ریزی شهری
زهره فنی؛ توحید احمدی؛ محمدتقی رضویان
چکیده
حمل و نقل شهری یکی از مهمترین مسایل کلانشهرهای ایران است و علیرغم اهمیتی که این سیستم در کلانشهرهای ایران دارد، برنامهریزی راهبردی مدونی که راهنمای توسعه این سیستم باشد کمتر به چشم میخورد. شهر تبریز نیز بهعنوان یکی از کلانشهرهای کشور از مشکلات ناشی از سیستم حمل و نقل ناکارآمد مستثنی نمیباشد. و حمل و نقل این شهر نیز ...
بیشتر
حمل و نقل شهری یکی از مهمترین مسایل کلانشهرهای ایران است و علیرغم اهمیتی که این سیستم در کلانشهرهای ایران دارد، برنامهریزی راهبردی مدونی که راهنمای توسعه این سیستم باشد کمتر به چشم میخورد. شهر تبریز نیز بهعنوان یکی از کلانشهرهای کشور از مشکلات ناشی از سیستم حمل و نقل ناکارآمد مستثنی نمیباشد. و حمل و نقل این شهر نیز نیازمند یک برنامه جامع و راهبردی میباشد. مقاله حاضر با هدف ارایه راهبردهای توسعه حمل و نقل هوشمند شهر تـبریز بهروش کاربردی تهیه شده است؛ از نـظر روش، این پژوهـش، توصیفی- تحلیلی و شـیوه جمعآوری دادهها بهصورت کتابخانهای و مطالعات میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) میباشد. در این فرایند، روایی پرسشنامه در زمینه موضوع پژوهش بر اساس نظر کارشناسان حاصل گردید و پایایی پرسشنامهها نیز با استفاده از بررسی آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. در ادامه با استفاده از تکنیک SWOT نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و سپس راهبردهای حاصل از اعمال روش دلفی و تکنیک SWOT، با استفاده از تکنیک ANP اولویتبندی شدهاند. نتیجه حاصل از این فرایند پژوهش، نشاندهنده این است که راهبردهای مورد قبول در این برنامهریزی، راهـبردهای تهاجمی بر پایه تـقویت نقاط قوت و استفاده از فرصتها میباشد. لذا، راهبردهای موجود در رویکرد تهاجمی با استفاده از مدل ANP تجزیه و تحلیل شده و اولویت نهایی آنها بههمراه میزان وزن هر کدام از راهکارها ارایه شده است. نتیجه نهایی حاصل از تحلیل ANP نشان میدهد که بیشترین نمره (395/0) مربوط به راهبرد SO1؛ (بهرهگیری از تجربیات طرحهای پایلوت اجرا شده شهر تبریز و سایر کلانشهرهای ایران در زمینه حمل و نقل هوشمند در جهت ارتقاء و توسعه سامانههای هوشمند حملو نقل) میباشد و اجرای این راهبرد در اولویت اول قرار دارد
برنامه ریزی شهری
کیومرث حبیبی؛ محمد عزتی؛ کمال ترابی؛ بختیار عزت پناه
چکیده
باتوجه به تراکم بالای جمعیتی و ساختمانی، سازه‌های کم‌دوام، عرض کم معابر و درجه محصوریت بالا در شهرها، انجام مطالعات و برنامه‌ریزی‌های دقیق در راستای به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از این رویداد طبیعی ضروری است. برای این منظور یکی از مهمترین اقدامات میتواند شناسایی عوامل مؤثر در کاهش آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله باشد. شناخت ...
بیشتر
باتوجه به تراکم بالای جمعیتی و ساختمانی، سازه‌های کم‌دوام، عرض کم معابر و درجه محصوریت بالا در شهرها، انجام مطالعات و برنامه‌ریزی‌های دقیق در راستای به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از این رویداد طبیعی ضروری است. برای این منظور یکی از مهمترین اقدامات میتواند شناسایی عوامل مؤثر در کاهش آسیبپذیری شهرها در برابر زلزله باشد. شناخت و بررسی آسیبپذیری شهرها بهویژه محدوده‌هایی که بهصورت اسکان غیررسمی و بافت فرسوده میباشد، اهمیت زیادی دارد. میتوان با مشخص کردن پهنه‌های آسیب‌پذیر در برابر زلزله و با آگاهی از خسارتهای ناشی از آنها، شهرها را بهگونه‌ای طراحی و برنامهریزی کرد که به هنگام وقوع زلزله کمترین آسیب به آنها وارد شود. دراین پژوهش شاخصهای کاربری زمین، عرض خیابان، تعداد طبقات، درجه محصوریت، تراکم جمعیتی، دانه‌بندی قطعات، سطح اشغال، تراکم ساختمانی، کیفیت ابنیه، نوع سازه، قدمت ابنیه، دسترسی به فضاهای باز و دوری و نزدیکی به گسلهای اصلی انتخاب و با استفاده از مدل MIHWP و بهکارگیری قابلیتهای نرمافزار Arc GIS در محاسبه، تجمیع و روی هم‌گذاری دادهها و لایه نقشههای شاخصهای منتخب، آسیبپذیری منطقه 10 شهر تبریز در مقابل زلزله مشخص شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که قطعاتی که دارای خیابانهای کم عرض، تعداد طبقات و درجه محصوریت بالا، مساحت کمتر، سطح اشغال، تراکمهای ساختمانی و جمعیتی بالا، کیفیت ابنیه پایین، نوع سازه کم‌دوام، قدمت ابنیه قدیمی، فاصله زیاد تا فضای‌های باز و فاصله نزدیکی به گسلهای اصلی بودهاند، دارای امتیاز آسیبپذیری بالایی بوده و در نتیجه آسیب‌پذیر نشان داده شدهاند. همچنین در محدوده منطقه، با حرکت از سمت شمال غرب به طرف مرکز و شمال شرق به میزان آسیبپذیری شهر افزوده میشود.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل قنبری
چکیده
چکیده در پژوهش حاضر، با استفاده از 10 معیار محیطی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی به ارزیابی محدوده شهر تبریز از منظر مسایل محیط طبیعی برای شناسایی مکانهای بهینه برای ایجاد طرح مسکن مهر و مقایسه آن با موقعیت فعلی طرحهای اجرا شده اقدام شد. با توجه به اینکه پهنه‌های مناسب شناسایی شده برای جانمایی طرح مسکن مهر در محدوده ...
بیشتر
چکیده در پژوهش حاضر، با استفاده از 10 معیار محیطی و با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی به ارزیابی محدوده شهر تبریز از منظر مسایل محیط طبیعی برای شناسایی مکانهای بهینه برای ایجاد طرح مسکن مهر و مقایسه آن با موقعیت فعلی طرحهای اجرا شده اقدام شد. با توجه به اینکه پهنه‌های مناسب شناسایی شده برای جانمایی طرح مسکن مهر در محدوده شهر تبریز، در مساحتهای متفاوت در محدوده مورد مطالعه پراکنده شدهاند و بهعلت نبود قابلیت برنامهریزی در همه پهنهها، با استفاده از مدلهای TOPSIS، SAW و MORIS به اولویتبندی پهنه‌های مناسب از نظر قابلیت اجرای طرح اقدام شده است، همچنین تحلیل حساسیت پهنه‌های شناسایی شده با توجه به 10 معیار مکانیابی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد 7 پهنه مناسب در محدوده 10 کیلومتری شهر تبریز وجود دارد که با توجه به معیارهای مورد بررسی بهترین شرایط را برای ساخت مجتمعهای مسکن مهر دارا میباشند، همچنین بررسیهای مدلهای رتبهبندی نشان میدهد که مناسبترین پهنه برای جانمایی طرح مسکن مهر در نزدیک جاده تبریز - مراغه قرار دارد. همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که طرح مسکن مهر در شهر تبریز علاوه بر تبعیت از مسایل اقتصادی و بحث تملک زمین، که علت اصلی انتخاب مکان طرح بوده، میتوانست در یک شرایط محیطی بهتر، در یک محدوده نزدیک به شهر تبریز مکانیابی شده تا علاوه بر حمایت اقتصادی از ساکنان مسکن مهر، شرایط محیطی و حفاظت مناسب از عوامل ایجاد بلایای طبیعی را در نظر بگیرد.
رسول قربانی؛ فیروز جعفری
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 253-276
چکیده
چکیده
تراکم ساختمانی بهعنوان نسبت سطح زیربنای ساختمان (در تمام طبقات) به مساحت قطعه زمین مسکونی، موضوع مهمی در برنامهریزی شهری و مدیریت زمین است. امروزه بهدلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینههای توسعه شهری و ارائه خدمات مطلوبتر و در عین حال اقتصادیتر، توجه به متراکم شدن جمعیت و بهتبع آن افزایش تراکم ساختمانی بیشتر ...
بیشتر
چکیده
تراکم ساختمانی بهعنوان نسبت سطح زیربنای ساختمان (در تمام طبقات) به مساحت قطعه زمین مسکونی، موضوع مهمی در برنامهریزی شهری و مدیریت زمین است. امروزه بهدلیل کمبود منابع و برای کاهش هزینههای توسعه شهری و ارائه خدمات مطلوبتر و در عین حال اقتصادیتر، توجه به متراکم شدن جمعیت و بهتبع آن افزایش تراکم ساختمانی بیشتر شده است. هدف این مقاله مروری بر مفهوم تراکم ساختمانی و بررسی اسناد و ضوابط مصوب درباره این موضوع طی سالهای گذشته در شهر تبریز میباشد. روش تحقیق بر اساس ماهیت تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در آستانه شروع مطالعات طرح جامع سوم شهر تبریز، بهنظر میرسد هنوز ابعاد این موضوع در طرحهای توسعه شهری شهر تبریز، خصوصاً طرحهای جامع قبلی به خوبی مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. امروزه افزایش تراکم ساختمانی در شهرهای با جمعیت رو به رشد، یکی از راهکارهای مناسب جهت کنترل توسعه بیرویه و تعادلبخشی فضایی شهرها مورد تأیید قرار گرفته، در حالیکه، افزایش تراکم در شهرها در صورت عدم تعادل و توازن، عامل بروز معضلات و مشکلات عدیدهای خواهد بود که حل آنها زمان، نیرو و هزینه گزافی را میطلبد. نتایج بررسیهای بهعمل آمده نشان میدهد بین مصوبات طرحهای جامع و ضوابط بهکار گرفته شده در طرحهای تفصیلی و حتی طرحهای اجرا شده تفاوت آشکاری وجود دارد. کاهش فضای باز از 55 مترمربع مصوب طرح جامع به 10 مترمربع در طرح تفصیلی تبریز نمونهای از این تفاوتهاست. بدیهی است هر گونه تغییر در تراکم ساختمانها اثرات مستقیم در جمعیتپذیری و بهتبع آن زیرساختها، سرانه و سطوح خدماتی شهر خواهد داشت. این امر علاوه بر اینکه توسعه پایدار شهر را بهشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد، وضعیت و پیامدهای ناخواستهای را به شهر تحمیل خواهد کرد.
یعقوب دین پژوه؛ فائقه نیازی؛ حامد مفید
دوره 19، شماره 51 ، فروردین 1394، ، صفحه 145-169
چکیده
هدف این مطالعه بررسی روند تغییرات برخی از پارامترهای هواشناسی (میانگین سرعت باد، حداقل، حداکثر و میانگین دما، اختلاف دمای حداقل و حداکثر هوا، تبخیر از تشت، میانگین رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، مقدار بارش، تعداد روزهای همراه با بارش بیش از 1، 5 و10 میلیمتر، تعداد روزهای همراه با گرد و غبار، تعداد روزهای برفی، تعداد روزهای با دید کمتر ...
بیشتر
هدف این مطالعه بررسی روند تغییرات برخی از پارامترهای هواشناسی (میانگین سرعت باد، حداقل، حداکثر و میانگین دما، اختلاف دمای حداقل و حداکثر هوا، تبخیر از تشت، میانگین رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، مقدار بارش، تعداد روزهای همراه با بارش بیش از 1، 5 و10 میلیمتر، تعداد روزهای همراه با گرد و غبار، تعداد روزهای برفی، تعداد روزهای با دید کمتر از 2 کیلومتر و درجه روز بر مبنای دمای 18 و 21 درجه سانتیگراد) در ایستگاه تبریز در دوره آماری 2005-1970 در سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه با استفاده از روش ناپارامتریک مان-کندال (MK) مـیباشد. تحلیل روند با دو روشMK مرسوم (برای سریهای با ضرایب خود همبستگی غیرمعنیدار) و MK اصلاح شده (برای سایر سریها) در سه سطح معنیداری 1%، 5% و 10% انجام شد. شیب خط روند با روش سن بهدست آمد. نتایج نشان داد که در مقیاس سالانه پارامترهای تبخیر از تشت، حداقل، حداکثر و میانگین دما و درجه روز بر مبنای 21 درجه سانتیگراد دارای رونـد افزایشی معنیدار در سطح 5% بوده ولی بارش، تعداد روزهای همراه با بارش بیش از 1 و 5 میلیمتر و درجه روز بر مبنای 18 درجه سانتیگراد دارای روند کاهشی معنیدار (در سطح 5%) بودند. بقیه متغیرها در مقیاس سالانه روند معنیدار نشان ندادهاند. شیب خط روند بارش سالانه 28/2- میلیمتر در سال و شیب نظیر برای هر سه عنصرمیانگین، حداقل و حداکثر دما معادل 06/0 درجه سانتیگراد در سال بود. روند مشاهده شده در پارامترهای مورد بررسی بیانگر تغییرات اقلیمی روی داده در تبریز میباشد.
سعید جهانبخش اصل؛ علی محمدخورشیددوست؛ یعقوب دین پژوه؛ فاطمه سرافروزه
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 107-133
چکیده
روند تغییرات 27 شاخص مرتبط با درجه حرارت و بارشهای حدی در تبریز، طی دوره آماری 2011-1961 با استفاده از آزمونهای ناپارامتریک من-کندال و تخمینگر شیب sen مورد بررسی قرار گرفت. همچنین توزیع مقادیر کرانهای تعمیمیافته به رویدادهای حدی مشاهداتی برازش داده شد و مقادیر چندک متغیرها به ازای دورههای بازگشت مختلف تخمین زده شد. نتایج نشان ...
بیشتر
روند تغییرات 27 شاخص مرتبط با درجه حرارت و بارشهای حدی در تبریز، طی دوره آماری 2011-1961 با استفاده از آزمونهای ناپارامتریک من-کندال و تخمینگر شیب sen مورد بررسی قرار گرفت. همچنین توزیع مقادیر کرانهای تعمیمیافته به رویدادهای حدی مشاهداتی برازش داده شد و مقادیر چندک متغیرها به ازای دورههای بازگشت مختلف تخمین زده شد. نتایج نشان داد که طی نیم سده گذشته، روند شاخصهای مربوط به روزهای تابستانی، شبهای حارهای و شبهای گرم افزایشی بوده و از نظر آماری معنیدار میباشد. شاخصهای روزهای یخی و روزهای سرد دارای روند رو به پایین و معنیدار میباشد. کمترین مقدار سالانه درجه حرارت حداکثر و حداقل روزانه روند افزایشی معنیداری را نشان میدهد. در شاخصهای تعداد روزهای با بارش مساوی یا بیش از 10 و 15 میلیمتر، روزهای تر متوالی، مجموع بارش روزهای تر و مجموع بارش مواقعی که بارندگی بیش از صدک 95 و 99 است، روند نزولی معنیدار تجربه شده است. منحنیهای رشد و نمودارهای Q-Q پس از برازش توزیع مقادیر کرانهای تعمیمیافته به مقادیر سالانه دمای حداقل و حداکثر روزانه و بارش حداکثر روزانه در تبریز ترسیم گردید. بررسی نمودارها نشان میدهد که تابع توزیع مذکور قابلیت زیادی در برازش سری دادههای حدی حتی در قسمت انتهایی توزیع دارد.
کریم حسین زاده دلیر؛ محمدحسین خدابخش چاخرلو
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 153-174
چکیده
همواره زلزلههای بزرگ باعث خسارات بزرگی در زندگی انسان میشوند. یکی از این خسارتها، آسیبپذیری شبکههای ارتباطی است که امکان نجات دادن آسیبدیدگان زلزله، بهویژه در 72 ساعت اولیه را با مشکل جدی مواجه میسازد. امروزه با گسترش کالبدی و افزایش تراکم شهرهای بزرگ، وضعیت خطرناکی در صورت بروز زلزله بهوجود میآید. زیرا ...
بیشتر
همواره زلزلههای بزرگ باعث خسارات بزرگی در زندگی انسان میشوند. یکی از این خسارتها، آسیبپذیری شبکههای ارتباطی است که امکان نجات دادن آسیبدیدگان زلزله، بهویژه در 72 ساعت اولیه را با مشکل جدی مواجه میسازد. امروزه با گسترش کالبدی و افزایش تراکم شهرهای بزرگ، وضعیت خطرناکی در صورت بروز زلزله بهوجود میآید. زیرا سلسلهمراتب شبکههای ارتباطی معمولاً رعایت نشده، عرض راهها کم بوده و مراکز درمانی دور از دسترس شهروندان قرار میگیرد. بروز زلزلهای با شدت بالا در این شهرها منجر به از بین رفتن کارایی شبکههای ارتباطی، حجم بالای تلفات انسانی و خسارتهای مالی عمده خواهد بود. در شهر تبریز محدوده مناطق 1 و 5 در مجموع دارای وسعتی معادل 3327 هکتار است. مساحت منطقه یک بالغ بر 2844 هکتار و وسعت منطقه پنج نیز 483 هکتار میباشد. براساس برآوردهای موجود، جمعیت این دو منطقه مجموعاً بالغ بر 458939 نفر است. در تحقیق حاضر با استفاده از 12 شاخص «کاربری زمین، عرض راهها، ارتفاع ساختمانها، درجه محصوریت، تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، سطح اشغال ساختمانها، کیفیت ابنیه، مصالح ابنیه، قدمت ابنیه، دسترسی به مراکز درمانی، دوری و نزدیکی به گسلهای اصلی» که از طریق مدلهای مختلف تلفیق اطلاعات و نقشهها در محیط GIS که براساس مدل تحلیل سلسلهمراتبی معکوس ترکیب شدهاند، آسیبپذیری شبکههای ارتباطی مناطق یک و پنج در مقابل زلزله مشخص شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد خیابانهایی که دارای تراکمهای ساختمانی و جمعیتی بالا، کیفیت ابنیه پایین، فاصله زیاد تا مراکز امدادی، درمانی و درجه محصوریت بیشتری بودهاند، آسیبپذیرتر بوده و در نتیجه دارای امتیاز منفی بیشتری هستند. همچنین بزرگراهها و خیابانهای با عرض بیشتر و تراکم ساختمانی و جمعیتی پایینتر، دارای آسیبپذیری کمتری بودهاند. با حرکت از سمت شرق به غرب به میزان آسیبپذیری خیابانها افزوده میشود. این آسیبپذیری مسیرها در مرکز مناطق به اوج خود میرسد. به این ترتیب شبکههای ارتباطی موجود در مرکز، هنگام بروز زلزله از ایفای نقش خود عاجز خواهند بود.
سعید جهانبخش اصل؛ رقیه روشنی
دوره 18، شماره 48 ، تیر 1393، ، صفحه 81-96
چکیده
در این تحقیق به بررسی وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، نقشه اسکیوتی و نقشههای سینوپتیک، طی دوره زمانی 2008- 2004 در مقیاس روزانه، ماهانه و فصلی پرداخته شد. پس از بررسی دادهها، ابتدا روزهایی با شرایط وارونگی دمای ضعیف، متوسط، شدید و بسیار شدید مشخص شد و سپس الگوی سینوپتیکی نمونههای بسیار شدید، مربوط به یک ...
بیشتر
در این تحقیق به بررسی وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، نقشه اسکیوتی و نقشههای سینوپتیک، طی دوره زمانی 2008- 2004 در مقیاس روزانه، ماهانه و فصلی پرداخته شد. پس از بررسی دادهها، ابتدا روزهایی با شرایط وارونگی دمای ضعیف، متوسط، شدید و بسیار شدید مشخص شد و سپس الگوی سینوپتیکی نمونههای بسیار شدید، مربوط به یک روز قبل و یک روز بعد از اوج شدت وارونگی با استفاده از نقشههای سینوپتیک سطح زمین، 850 و 700 هکتوپاسکالی تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که میان وقوع سیستمهای پرفشار و وارونگی دمای بسیار شدید همبستگی معناداری وجود دارد. بدین معنا که شدت وارونگی دما ارتباط مستقیمی با شرایط الگوی سینوپتیکی بهویژه استقرار سیستمهای پرفشار در منطقه دارد. زمانی که سیستم پرفشاری به صورت مداوم در مقطع چند روزه در منطقه متمرکز میشود، شدّت وارونگی دما به اوج خود میرسد. بهدنبال آن با ورود یک سیستم کمفشار، وارونگی از بین میرود. بهعبارتی، عامل اصلی تقویتکننده وارونگیهای دمای بسیار شدید، ناشی از تداوم سیستمهای پرفشار است. سامانه پرفشار سیبری، پرفشار شبهجزیره عربستان و ریزش هوای سرد مدیترانه سامانههای عمدهای هستند که منجر به وقوع وارونگی دما میشوند. نتایج نشان میدهد که با بررسی سیستمهای سینوپتیکی که منجر به بروز پدیده وارونگی دما میشوند و از طریق شناسایی الگوهای حاکم بر آن میتوان وقوع وارونگیهای دمای بسیار شدید را پیشبینی و الگوهای منجر به آلودگی هوا را شناسایی کرد.
کریم حسین زاده دلیر؛ هانیه یوسفی شهیر
دوره 18، شماره 48 ، تیر 1393، ، صفحه 97-121
چکیده
در مبحث گردشگری فرهنگی- تاریخی، کاربریهای همجوار آثار تاریخی از حیث تعامل گردشگر با فضا اهمیت دارد، در اغلب موارد کاربریهای پیرامون اماکن تاریخی سازگاری اندکی با فضاهای تاریخی داشته و مکانهای ارزشمند تاریخی به نقاطی منفک و فارغ از فضاهای متصل به آنها بهویژه به لحاظ عملکرد فضایی میگردند. مبنای نوشتار حاضر ارزیابی ...
بیشتر
در مبحث گردشگری فرهنگی- تاریخی، کاربریهای همجوار آثار تاریخی از حیث تعامل گردشگر با فضا اهمیت دارد، در اغلب موارد کاربریهای پیرامون اماکن تاریخی سازگاری اندکی با فضاهای تاریخی داشته و مکانهای ارزشمند تاریخی به نقاطی منفک و فارغ از فضاهای متصل به آنها بهویژه به لحاظ عملکرد فضایی میگردند. مبنای نوشتار حاضر ارزیابی میزان سازگاری کاربریهای پیرامون آثار تاریخی در منطقه تاریخی - فرهنگی تبریز در راستای جذب گردشگر میباشد. برای انجام این ارزیابی، دادههای مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از جمعیت گردشگر جمعآوری شده و پس از استخراج نتایج پرسشنامهها، با استفاده از نرمافزار SPSS در قالب آزمونهای کی 2 و دو جملهای جهت یافتن رابطه میان متغیرها، محاسبات آماری انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد: تغییر الگوی کاربری اراضی پیرامون آثار تاریخی در راستای جذب گردشگر، تمایل گردشگران را برای صرف زمان بیشتر جهت بازدید از آثار موجود افزایش میدهد، بنابراین باید برنامهریزی موثری جهت ایجاد فضاهای پشتیبان و خدمات رفاهی در فضاهای پیرامون آثار تاریخی انجام گیرد، از طرف دیگر در نظر گیری مسیرهای گردشگری و طراحی رینگهای ارتباطی پیاده در حدفاصل فضاهای واجد ارزش تاریخی، همراه با توقفگاهها و تسهیلات ویژه برای گردشگران یک انگیزش قوی برای زایش فضاهای جدید در بافت تاریخی را ایجاد کرده و پویایی و حیات را در درون بافت تاریخی جارپی میسازد.
ابوالفضل رنجبر؛ فرشاد حکیم پور؛ میرحسن میریعقوب زاده؛ جواد شریف نژاد؛ عیسی پیری؛ الی ناز بابایی
دوره 18، شماره 47 ، فروردین 1393، ، صفحه 133-148
چکیده
رشد روز افزون جمعیت و به تبع آن افزایش پسماندها باعث شده است تا مساله دفع پسماندها توجه تعداد زیادی از کارشناسان مسائل زیست محیطی را به خود جلب کند. درک فرآیندهای زیست محیطی مستلزم دانستن روابط اکولوژیک ما بین موجودات زنده و غیرزنده و چرخه مواد غذایی و چرخههای مهمی چون آب و چرخه نیتروژن میباشد. شیرابههای موجود در پسماندهای ...
بیشتر
رشد روز افزون جمعیت و به تبع آن افزایش پسماندها باعث شده است تا مساله دفع پسماندها توجه تعداد زیادی از کارشناسان مسائل زیست محیطی را به خود جلب کند. درک فرآیندهای زیست محیطی مستلزم دانستن روابط اکولوژیک ما بین موجودات زنده و غیرزنده و چرخه مواد غذایی و چرخههای مهمی چون آب و چرخه نیتروژن میباشد. شیرابههای موجود در پسماندهای تولید شده که بعضاً دارای فلزات سنگین بوده و مشتقات کربن که تجزیه آنها در طبیعت و در چرخه خاک و مواد غذایی طی گذشت سالیان دراز امکانپذیر میباشد و در بعضی موارد مواد موجود در پسماندها به دلیل ترکیبات آلی آن در طبیعت باقی مانده و تجزیه نخواهد شد. مدیریت دفع و دفن پسماندهای تولیدی در حومه شهرها بویژه شهرهای بزرگ مانند تبریز اجتنابناپذیر میباشد. در این تحقیق نظر به تعدد لایههای تأثیرگذار از سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان تصمیمساز در مورد مکانیابی محل مناسب جهت دفن پسماندهای شهر تبریز استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که دفن پسماندهای شهری در کلانشهر تبریز با توجه به وضعیت آبهای زیرزمینی و سازندهای زمین شناسی آن چندان مطلوب نبوده و نیاز به بازیافت زباله از طریق احداث کارخانه کمپوست احساس میشود.
حسن لشکری؛ نوشین آقاسی
دوره 17، شماره 45 ، آبان 1392، ، صفحه 203-234
چکیده
توفانهای تـندری جزو پدیـدههای مـخرب اقـلیمی محسوب مـیشوند که هـمه ساله خسارات جبرانناپذیری را به صورت، تگرگ، بارشهای سیلآسا و رعدوبرق به تأسیسات، مزارع و منازل وارد میکنند. شناخت سازوکار این توفانها ضمن برخورداری از اهمیت بالا میتواند از خسارات احتمالی آن بکاهد. در پژوهش حاضر پس از تحلیل ویژگیهای ترمودینامیکی ...
بیشتر
توفانهای تـندری جزو پدیـدههای مـخرب اقـلیمی محسوب مـیشوند که هـمه ساله خسارات جبرانناپذیری را به صورت، تگرگ، بارشهای سیلآسا و رعدوبرق به تأسیسات، مزارع و منازل وارد میکنند. شناخت سازوکار این توفانها ضمن برخورداری از اهمیت بالا میتواند از خسارات احتمالی آن بکاهد. در پژوهش حاضر پس از تحلیل ویژگیهای ترمودینامیکی و همدیدی به عمل آمده بر روی توفانهای تندری تبریز در یک دوره آماری 10 ساله (2005-1996) و اطمینان حاصل شدن از نتایج شاخصهای ناپایداری، بررسیها حاکی از آن است که زبانه واچرخندی قوی بر روی روسیه که تا شمال غرب ایران امتداد یافته، باعث افزایش شیو حرارتی در منطقه شده است. همچنین در ترازهای بالاتر، وجود چرخندی قوی بر روی جنوب شرقی دریای سیاه با ریزش مداوم هوای سرد عرضهای شمالی بر روی منطقه سبب عمیقتر شدن ناوه مهاجر دریای سیاه برروی شمال غرب ایران گردیده است. با ادغام دو سلول کمفشار سودانی و مدیترانهای بر روی کویت و جنوب عراق و با امتداد زبانه آن به سمت شمال غرب ایران و همچنین وجود یک سلول کمفشار روی تنگه هرمز و شمال عربستان و انتقال گرما و رطوبت دریای عمان و خلیج فارس برروی منطقه، شرایط لازم برای ناپایداری بیشتر و ایجاد رعدوبرق، فراهم شده است.
یوسف قویدل رحیمی
دوره 16، شماره 42 ، اسفند 1391، ، صفحه 223-238
چکیده
آمار هواشناسی نشان میدهد که به هنگام وقوع بارشهای تندری پدیدههای اقلیمی فرعی خطرناکی مثل تگرگ، رگبارهای سنگین و سیلآسا، بادهای شدید و صاعقه پدیدة غالب اقلیمی تبریز هستند. مخاطرات اقلیمی یاد شده به عنوان بخشی از ماهیّت اقلیم تبریز و کل منطقه شمال غرب ایران هر ساله خسارات فراوان اقتصادی-اجتماعی و زیستمحیطی را متوجه مردم ...
بیشتر
آمار هواشناسی نشان میدهد که به هنگام وقوع بارشهای تندری پدیدههای اقلیمی فرعی خطرناکی مثل تگرگ، رگبارهای سنگین و سیلآسا، بادهای شدید و صاعقه پدیدة غالب اقلیمی تبریز هستند. مخاطرات اقلیمی یاد شده به عنوان بخشی از ماهیّت اقلیم تبریز و کل منطقه شمال غرب ایران هر ساله خسارات فراوان اقتصادی-اجتماعی و زیستمحیطی را متوجه مردم بویژه کشاورزان و دامداران میکنند.
بـرای مطالعه سینوپتیک بارشهای رعد و بـرقی روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 تبریز از دادههای جو بالای موجود در مرکز ملی پیشبینیهای محیطی استفاده شده و با روشهای محاسباتی و ترسیمی وضعیت جو به هنگام وقوع بارشهای رعد و برقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحلیلهای سینوپتیک نشان داد که عوامل مؤثر بر وقوع بارشهای رعد و برقی تبریز در روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 وقوع بلوکینگ و پیچانه در ترازهای 500، 600 و 700 هکتوپاسکال، ناپایداری و همرفت شدید هوا در تمام سطوح جوی از 1000 تا 500 هکتوپاسکال و تاوایی مثبت یا سیکلونی در ترازهای جوی 500، 600، 700 و 850 هکتو پاسکال هستند. نقشههای وزش رطوبتی نشان دادند که منبع تأمین رطوبت بارشهای رعد و برقی روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1389 تبریز و منطقه شمال غرب ایران در در ترازهای 1000، 925 و 850 دریای خزر و در ترازهای 700، 600 و 500 هکتوپاسکال دریاهای مدیترانه و دریای سیاه هستند.
یعقوب زنگنه؛ یاسر شمس الله زاده
دوره 16، شماره 41 ، آبان 1391، ، صفحه 153-168
چکیده
در چند دهه اخیر یکی از موضوعات مهمی که در مطالعات مربوط به گردشگری مورد توجه محققان قرار گرفته است، تصویر (وجهه استنباط شده) گردشگران از یک مقصد گردشگری بوده است. نتایج اکثر این پژوهش‌ها حاکی از تأثیر تصویر ذهنی گردشگر از یک مقصد در تصمیم به سفر، رفتار در حین سفر و قصد انجام سفرهای مجدد به آن مقصد است. علیرغم اهمیت این مفهوم ...
بیشتر
در چند دهه اخیر یکی از موضوعات مهمی که در مطالعات مربوط به گردشگری مورد توجه محققان قرار گرفته است، تصویر (وجهه استنباط شده) گردشگران از یک مقصد گردشگری بوده است. نتایج اکثر این پژوهش‌ها حاکی از تأثیر تصویر ذهنی گردشگر از یک مقصد در تصمیم به سفر، رفتار در حین سفر و قصد انجام سفرهای مجدد به آن مقصد است. علیرغم اهمیت این مفهوم در توسعه صنعت گردشگری، موضوع تصویر در مطالعات مربوط به گردشگری در ایران، به جز موارد معدود، آن هم در رابطه با گردشگران خارجی مورد بررسی قرار نگرفته است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل تصویر گردشگران داخلی از شهر تبریز در قبل و بعد از سفر به این شهر میباشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه گردآوری شده است و سپس با استفاده از روشهای آماری و به کمک نرمافزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد سفر به شهر تبریز باعث تغییر مثبتی در تصویر گردشگران از این شهر شده است. همچنین همبستگی مثبتی بین وجهه استنباط شده گردشگران بعد از سفر و میزان تمایل آنها به سفر مجدد به این شهر وجود داشته است. نکته حایز اهمیت در رابطه با منابع کسب اطلاع گردشگران از مقصد، نقش عمده روشهای سنتی (دوستان و آشنایان) در کسب اطلاع گردشگران در قبل از سفر به این شهر بوده است.
کریم حسین زاده دلیر؛ رسول قربانی؛ ابوالقاسم تقی زادفانید
دوره 16، شماره 40 ، شهریور 1391، ، صفحه 47-74
چکیده
روند رو به افزایش شهرنشینی و بروز آثار ناشی از آن، ضرورت برنامهریزی در خصوص توسعه شهری را بیش از گذشته با اهمیت نموده است. از جمله گزینههای مقابله با مشکلات شهرنشینی شتابان و مسائل کلانشهرها، راهبرد احداث شهرهای جدید ـ بویژه از اواسط قرن بیستم ـ بوده است. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران، ...
بیشتر
روند رو به افزایش شهرنشینی و بروز آثار ناشی از آن، ضرورت برنامهریزی در خصوص توسعه شهری را بیش از گذشته با اهمیت نموده است. از جمله گزینههای مقابله با مشکلات شهرنشینی شتابان و مسائل کلانشهرها، راهبرد احداث شهرهای جدید ـ بویژه از اواسط قرن بیستم ـ بوده است. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران، قبل از سال 1357 با هدف تأمین مسکن شاغلان بخش صنعت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتاً به منظور جذب سرریز جمعیت مادرشهرها جامه عمل پوشیده است.
اکنون، پس از گذشت بیش از ربع قرن و آغاز مرحله جذب جمعیت برای تعدادی از شهرهای جدید، پاسخ به این سؤال، که «سیاست اخیر تا چه میزان به اهداف خود نزدیکتر شده است»؟ به عنوان هدف اصلی مقاله انتخاب شده است. گفتنی است بررسی کارکرد شهر جدید سهند در جذب سرریز جمعیت مادر شهر تبریز در مقایسه با هدف اولیه پیشبینی شده برای آن، به روش اسنادی و پیمایشی و با انجام نمونهگیری از خانوارهای ساکن و شاغلان واحدهای تولیدی و خدماتی مستقر در شهر جدید انجام پذیرفته است.
یافتهها نشان میدهد، بنابه دلایلی اشباع جمعیت مادرشهر تبریز و آغاز سرریز آن حداقل تا دهه آینده منتفی است. بنابر این شهر جدید سهند از برنامه پیشبینی شده برای جذب جمعیت عقب افتاده و این روند ادامه خواهد داشت. اما به لحاظ کارکرد منظور شده در زمینه جذب جمعیت با ویژگیهای جمعیت سرریز ما در شهر تبریز تا حدودی امکان تحقق اهداف جهتگیری شده میسور مینماید.
