دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده؛ سامان صلواتی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1399
چکیده
انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روشهای دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار میباشد. و یکی از راهکارهای ...
بیشتر
انسان از ابتدای خلقت خود و شروع زندگی در این جهان با پدیده تهدید روبرو بوده است و همواره تلاش می‌نموده تا تعادلی بین تهدیدات متصوره و نیازمندی‌های انسان به امنیت برقرار نماید. در این زمینه پدافند غیرعامل بعنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روشهای دفاع در مقابل تهدیدات از قدمتی به بلندی تاریخ بشر برخوردار میباشد. و یکی از راهکارهای ارائه شده برای کاهش صدمات در این زمینه به هنگام وقوع بحران، استفاده از فضاهای باز میباشد. فضاهای باز علاوه بر هزینه کم نسبت به سایر راهبردها و فن‌های کاهش صدمات، در مراحل مختلف قبل، حین و بعد از حادثه میتوانند نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفاء کنند. بنابراین هدف پژوهش، ارزیابی فضای باز شهری و نقش آن در کاهش آسیبپذیری در مواقع بحران با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر تبریز میباشد. پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. نمونهگیری به صورت هدفمند بوده، 100 نفر از ساکنان مناطق 10 گانه شهر تبریز برای پرسشگری انتخاب شدند. داده‌های حاصل از پرسشنامه با استفاده نرمافزار ARC GIS و روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره و تحلیل فازی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در وزن‌دهی زیرمعیارهای فضای باز، بیشترین وزن به زیرمعیار پوشش سراسری (0.621) و کمترین وزن به زیرمعیار خودکفایی نسبی (0.023) اختصاص داده شد و مطابق شکل نهایی همپوشانی وزنی فازی شده، میزان مطلوبیت فضای باز در کاهش آسیبپذیری مناطق دهگانه بر اساس مساحت حاکی از این است که (4253469) متر مربع با درصد (55/5) کمترین و (14849144) متر مربع با درصد (39/19) از مساحت تبریز بیشترین میزان مطلوبیت فضاهای باز در کاهش آسیبپذیری را دارا میباشد و همچنین از بین مناطق دهگانه تبریز، مناطق (5،6،7،9) در کاهش آسیبپذیری توانایی نقش بیشتر، و مناطق (1،2،4،8،9،10) توانایی نقش کمتری را در مواقع بحران در کاهش آسیبپذیری به نسبت فضاهای باز دارا میباشد.
محمدرضا قربانیان تبریزی؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ کریم حسین زاده دلیر
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 تیر 1399
چکیده
در رویکردهای نوین به شهر،شهرخلاق،به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. این رویکرد به ورود خلاقانه شهروندان به عرصه های مختلف مواجهه بامسائل مرتبط با شهر می پردازدودرجهت تحقق مولفه های اندیشه حق به شهر(حکمرانی شهری، شمول اجتماعی، تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق دسترسی به خدمات ...
بیشتر
در رویکردهای نوین به شهر،شهرخلاق،به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. این رویکرد به ورود خلاقانه شهروندان به عرصه های مختلف مواجهه بامسائل مرتبط با شهر می پردازدودرجهت تحقق مولفه های اندیشه حق به شهر(حکمرانی شهری، شمول اجتماعی، تنوع فرهنگی در شهر و آزادی های اجتماعی و حق دسترسی به خدمات شهری برای تمامی ساکنان شهر) گام برمی دارد .ارتباطی قوی بین فضا وخلاقیت وجود دارد.افراد خلاق نیاز به فضایی برای زندگی ،کار،الهام بخشی ونمایش کارهای خود دارند.با ایجاد فضاهای باثبات ومطمئن برای هنرمندان،افراد وکسب وکارهای خلاق مجبور به جابجایی ومهاجرت نمی شوند که خود می تواند تهدیدی برای بقاء خلاقیت ونوآوری باشد.بنابراین فراهم کردن فضاهای با ثبات برای این افراد ضروری است . دراین میان فضاهای عمومی میتوانند نقش بسیار مهمی را برعهده داشته باشند.در کنار این ، با اذعان به این چندگانگی و تفاوت در بررسی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی ، هدف این مقاله تبیین الگوهای شکل گیری شهرخلاق وارائه مدلی برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر می باشد. مقاله حاضر از نوع تحقیق بنیادی-نظری است که با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و خوانش متن،وارزیابی مدلهای مربوط به ارزیابی کیفیت وخلاقیت فضاهای عمومی شهری ،الگوهای مختلف را بررسی کرده وسپس به ارائه الگویی جدید رسیده است.خروجی اول تحقیق ،بیان الگوهای شکل گیری شهر خلاق است و مدلی جدید برای بررسی خلاقیت فضاهای عمومی شهر پیشنهادشده است(خروجی دوم)،این مدل از هشت معیار (حکومتی ، اعتقادی – مذهبی ، تفکرخلاق ، مولفه کالبدی، ادراکی، بصری، عملکردی وزمانی) تشکیل یافته است.با توجه به معیارهای فوق خلاقیت فضاهای عمومی بسته به شرایطی که در جوامع مختلف حاکم است ارزیابی می گردد.
برنامه ریزی شهری
زهرا کاملی فر؛ محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی
چکیده
شهر اسلامی انگاره ای است که سؤالات بسیاری در باب چیستی، ماهیت و ویژگی های آن مطرح بوده است و نظام های علمی گوناگون، از زوایای مختلف بدان پرداخته و تلاش در تبیین و تشریح آن داشته اند. با این حال، مروری انتقادی بر ادبیات مربوطه، نشانگر حجم بالایی از سوءتعبیرها و آشفتگی ها درباره این انگاره و مفاهیم، موضوعات و اهداف مرتبط با آن است. پذیرش ...
بیشتر
شهر اسلامی انگاره ای است که سؤالات بسیاری در باب چیستی، ماهیت و ویژگی های آن مطرح بوده است و نظام های علمی گوناگون، از زوایای مختلف بدان پرداخته و تلاش در تبیین و تشریح آن داشته اند. با این حال، مروری انتقادی بر ادبیات مربوطه، نشانگر حجم بالایی از سوءتعبیرها و آشفتگی ها درباره این انگاره و مفاهیم، موضوعات و اهداف مرتبط با آن است. پذیرش این مسأله که وجود مساجد، گنبدها و مناره ها در بافت یک شهر نمی تواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد، این امر را بدیهی می سازد که باید در عناصر و مؤلفه های دیگری که نه تنها کالبد، بلکه روح و هویت شهرها را می سازند به دنبال نشانه هایی از زیست مسلمانان و الگوهای یک شهر اسلامی بود. پژوهش کیفی، عرصه ای است که به دلیل ماهیتّ انضمامی آن توانایی خدمت به عنوان زمینه ای تسهیل گر را در این مورد دارد. در پژوهش حاضر سعی شد که با استفاده از تحلیل پدیدارشناسی تفسیری، پیشران های شهر اسلامی از منابع معتبر فقهی(قرآن و نهج البلاغه)، استخراج شود و در ادامه کیفیت تحقق آن ها در تبریز سنجیده شود. نتایج بدست آمده از بخش کیفی پژوهش، پیشران های شهر اسلامی را در 3 دسته ی توحید و وحدت، عدالت و امنیت قرار می دهد. تحلیل های آماری نشان می دهد که مظاهر اسلامی و تحقق اصول آن در شهر تبریز موفقیت‌آمیز نبوده و نیازمند برنامه‌ریزی برای ارتقای کیفیت تحقق این شاخص‌ها می باشد.
برنامه ریزی روستایی
عقیل خالقی؛ محمدرضا پورمحمدی
چکیده
برنامه‌ریزی محلی سکونتگاههای روستایی موضوعی اجتناب‌ناپذیر بوده و نیازمند آینده‌نگاری و تدوین سیاست‌های توسعهای مناسب در این زمینه است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ماهیت دادهها ترکیبی و به لحاظ زمان از نوع آینده‌نگاری است. حجم نمونه پژوهش حاضر متشکل ...
بیشتر
برنامه‌ریزی محلی سکونتگاههای روستایی موضوعی اجتناب‌ناپذیر بوده و نیازمند آینده‌نگاری و تدوین سیاست‌های توسعهای مناسب در این زمینه است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ماهیت دادهها ترکیبی و به لحاظ زمان از نوع آینده‌نگاری است. حجم نمونه پژوهش حاضر متشکل از ۳۰ نفر پانل افراد پاسخگو است. برای آینده‌نگاری و پردازش ماتریس تأثیرات متقابل از روش میک‌مک استفاده شده است. طرح‌های توسعه محلی شامل «طرح‌های هادی روستایی، طرح ساماندهی مناطق روستایی، طرح تجمیع روستاهای پراکنده، طرح بهسازی، طرح ساماندهی و حفاظت از روستاهای واجد ارزش، طرح توسعه و عمران روستایی، طرح توسعه پایدار منظومه‌های روستایی و برنامه توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی نواحی روستایی» میباشد. با توجه به اهمیت موضوع طرح‌های توسعه محلی در فضای جغرافیایی سکونتگاههای روستایی استان آذربایجان شرقی کم‌وبیش مؤثر بوده‌اند که قلمرو مطالعه تحقیق را شامل می‌شوند. تعداد 22 متغیر تأثیرگذار و در نهایت 7 پیشران کلیدی: «ایجاد یک نظام مدیریتی واحد و مشخص برای روستاها، پتانسیل محلی در جریان برنامه‌ریزی، طرح‌های بخشی و محلی، مشارکت ذینفعان، خودکفایی منابع در یک منظومه، نقش شهرهای میانی در توسعه محلی روستایی و درنهایت الگوی اجرایی مناسب» در برنامه‌ریزی محلی سکونتگاههای روستایی شناسایی شدند. «ایجاد یک نظام مدیریتی واحد و مشخص برای روستاها» در رتبه اول تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته و حائز اهمیت فراوان است.
برنامه ریزی شهری
علی میرزایی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی
چکیده
هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین تغییرات سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی در کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی، پیمایشی و استنباطی با مراجعه به متون اسلامی و منابع معرفتی با تکیه‌بر آیات قرانی و روایات انجام‌گرفته است و برای دستیابی به اهداف موردنظر از ابزار پرسشنامه گردید. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان و تمام سطح کلانشهر ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین تغییرات سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی در کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی، پیمایشی و استنباطی با مراجعه به متون اسلامی و منابع معرفتی با تکیه‌بر آیات قرانی و روایات انجام‌گرفته است و برای دستیابی به اهداف موردنظر از ابزار پرسشنامه گردید. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان و تمام سطح کلانشهر تبریز که از شیوه نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شد. برای تأیید و یا رد فرضیه‌ها با استفاده از نرمافزار آماری SPSSبه تحلیل داده‌های پرسشنامه و برای آزمون رابطه بین متغیرها و رتبه‌بندی شاخص‌ها و مؤلفه‌های تحقیق از مدل رگرسیون چندگانه(MLR) و آزمونT تک نمونه استفاده گردید؛ همچنین با استفاده از مدل تحلیل شبکه‌ای(ANP) با استفاده از نرمافزار Super Decisions بر اساس نظرات کارشناسان با توزیع 30 پرسشنامه نیز سنجیده شد و به رتبه‌بندی گویه‌های هر یک از مؤلفه‌ها و شاخصهای تحقیق پرداخته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ضریب همبستگی چندگانه کل برای متغیرهای مستقل و وابسته 0.906 R=و ضریب تعیین برابر با 0.822 و ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 0.818 به دست آمد که نشان از همبستگی بالای متغیر سبک زندگی و الگوی مسکن اسلامی میباشد. بهطوری کلی از 39 زیر شاخصهای سبک زندگی 12 گویه آن‌که تغییرات در ارزش‌های سبک زندگی را در تحقیق حاضر نشان میدهد به ترتیب متعلق به شاخص ارزش‌های منزلتی با ضریب(0.367)، ارزش‌های فرهنگی(0.243)، الگوهای رفتاری(0.215)، ارزش‌های اقتصادی(0.132) که امتیازات بالایی را کسب کرده‌اند و ارزش‌های اجتماعی، هویت دینی، مکانی و فضایی و زیست‌محیطی در رتبه پایینی قرارگرفته و کم‌رنگ شدن ارزش فرا مادی در برابر ارزش‌های مادی نشان از معنادار بودن بین تغییرات در ارزش‌های سبک زندگی بوده که الگوی مسکن اسلامی را به‌سوی مدرنیزه شدن سوق داده است.
برنامه ریزی شهری
محمد عزتی؛ کریم حسین زاده دلیر؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی
چکیده
ظهور مناطق کلانشهری که یکی از پدیده‌های قرن بیستم به شمار میرود، ابتدا در اثر تمرکز سرمایه در مهمترین شهرهای کشورهای جهان و سپس تمرکززدایی جمعیت و فعالیت در منطقه‌ای وسیع‌تر همراه با فرایندهایی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی شکل گرفت. امروزه مناطق کلانشهری با چالش‌های مختلفی از قبیل پراکندگی جمعیت و فعالیت در سطح منطقه، عدم ...
بیشتر
ظهور مناطق کلانشهری که یکی از پدیده‌های قرن بیستم به شمار میرود، ابتدا در اثر تمرکز سرمایه در مهمترین شهرهای کشورهای جهان و سپس تمرکززدایی جمعیت و فعالیت در منطقه‌ای وسیع‌تر همراه با فرایندهایی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی شکل گرفت. امروزه مناطق کلانشهری با چالش‌های مختلفی از قبیل پراکندگی جمعیت و فعالیت در سطح منطقه، عدم تعادل فضایی، روند رشد کالبدی شهرها، نحوه توزیع امکانات در میان ساکنین و نظایر اینها درگیر هستند و این امر مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. نوشتار حاضر با نگاهی اجمالی بر تفکرات منطقه‌گرایی، تلاش دارد روند رشد و پراکنش جمعیت در سطح منطقه کلانشهری تبریز را بررسی نماید. روش پژوهش حاضر، توصیفی (کتابخانهای)- تحلیلی بوده تا با جمعآوری دادهها مبتنی بر روش اسنادی و کتابخانهای و بهره‌گیری از طرح‌های مصوب، آمار و گزارشات موجود به سؤال اصلی تحقیق یعنی؛ «تعاملات جمعیتی شهر تبریز با نقاط شهری پیرامون خود چگونه بوده است؟» پاسخ دهد و تلاش کرده راهکارهایی را برای بهبود و آمایش فضایی و توزیع متناسب جمعیت در منطقه کلانشهری تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج بدست آمده این است که رشد شتابان شهرنشینی در کلانشهر تبریز باعث ایجاد فاصله عمیق جمعیتی میان این شهر و شهرهای اطراف (منطقه کلانشهری) در دهه‌های اخیر شده بطوریکه الگوی توزیع جمعیت در منطقه مذکور بدون برنامه بوده و از نظامی متناسب با ظرفیت‌ها و استعدادها تبعیت ننموده که این امر مدیریت شهر تبریز و منطقه کلانشهری تبریز را با مشکلات مختلفی مواجه نموده است. در صورت تداوم چنین روندی، منطقه کلانشهری با مشکلات بیشتری مواجه خواهد بود که در نهایت موجبات عقب‌ماندگی تبریز در رقابت با اقتصاد متکی بر دانش و فنآوری روز و افول جایگاه شهر تبریز در سطح ملی و فراملی در بلندمدت را در پی خواهد داشت.
برنامه ریزی شهری
دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ غفور علی زاده
چکیده
این تحقیق از نوع کاربردی- توسعهای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمعآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی، کتابخانهای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزه‌های معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلانشهر تبریز به‌عنوان بزرگترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ...
بیشتر
این تحقیق از نوع کاربردی- توسعهای با رویکرد توصیفی- تحلیلی است؛ و روش جمعآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی، کتابخانهای و پیمایش میدانی (پرسشنامه و نظرسنجی از 20 خبره در حوزه‌های معماری، شهرسازی و پدافند غیرعامل) بوده است. کلانشهر تبریز به‌عنوان بزرگترین مترو پل شمال غرب ایران، به علت قرارگیری در مرزهای سیاسی و فرهنگی و در مسیر ترانزیتی کشورهای هم‌جوار از موقعیت ممتاز و استراتژیک برخوردار است. در شرایط کنونی به دلیل تنوع تهدیدات و استقرار زیاد مراکز ثقل در این شهر، احتمال آسیبها به‌شدت افزایش‌یافته است؛ لذا برای ارتقای سطح امنیت شهر براساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل، ضرورت مداخله کاری بس هوشمندانه است. در این راستا دارایی‌های شهر به‌عنوان مراکزثقل شهر در 22 شاخص مؤثر و در پنج معیار دسته‌بندی شدند؛ با بررسی تهدیدات محتمل بر روی دارایی‌ها، حملات هوایی و موشکی به‌عنوان تهدید غالب شهر انتخاب شد و به‌عنوان تهدید پایه در عملیات مدلسازی، تحلیل شبکه و استانداردسازی لایه‌ها در محیط GIS قرار گرفت. نقشه نهایی آسیبپذیری مراکزثقل شهر از توابع همپوشانی فازی در محیط GIS-ARC با اعمال ضریب اهمیت شاخص‌ها حاصل از نرم افزار تحلیل شبکه‌ای در پنج کلاس تهیه شد؛ آسیبپذیری باکلاس خیلی کم 13/7 درصد، باکلاس کم 9/5 درصد، باکلاس متوسط 23/5 درصد، باکلاس زیاد 32/3 درصد و باکلاس خیلی زیاد 21 درصد از کل مساحت شهر تبریز به دست آمد؛ نشانگر عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل و تشدیدکننده میزان آسیبپذیری مکانی در این شهر میباشد؛ ضرورت تدوین راهبردها بر اساس ملاحظات ایمنی پدافند غیرعامل جهت کاهش آسیب پذیری در شهر را نشان میدهد. در این راستا با ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدات شهر در مدل سوآت، غالب بودن عوامل ضعف و تهدیدات بر عوامل قوت و فرصت‌ها شهر آشکار شد و راهبردها به‌صورت تدافعی تدوین و از عوامل قوت‌ها جهت بهبود بخشی ضعف‌ها و از فرصت‌ها برای ترمیم تهدیدات بهره گرفته شد.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ حکیمه قنبری
چکیده
شهر هوشمند مبتنی بر ICT و ابزار ارتقا کیفیت زندگی و توسعه پایدار به معنای گشایش مفاهیمی نو در برنامه‌ریزی شهری است. اجرای شهر هوشمند مستلزم تغییر در ساختار حکومتی (نهادی) و مدیریتی است. دولت برای اجرای حکم‌هایش باید با بخش خصوصی و جامعه مدنی در تعامل باشد و باید قواعد بازی را به گونه‌ای تنظیم کند که این تعاملات برقرار شود. لذا ایجاد ...
بیشتر
شهر هوشمند مبتنی بر ICT و ابزار ارتقا کیفیت زندگی و توسعه پایدار به معنای گشایش مفاهیمی نو در برنامه‌ریزی شهری است. اجرای شهر هوشمند مستلزم تغییر در ساختار حکومتی (نهادی) و مدیریتی است. دولت برای اجرای حکم‌هایش باید با بخش خصوصی و جامعه مدنی در تعامل باشد و باید قواعد بازی را به گونه‌ای تنظیم کند که این تعاملات برقرار شود. لذا ایجاد حکمروایی خوب شهری به عنوان مهمترین عامل ایجاد شهرهای هوشمند در این پژوهش مطرح است. هدف از این پژوهش شناسایی تاثیر حکمروایی خوب شهری در ایجاد شهر هوشمند شهرداری تبریز میباشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و بر پایه مدلسازی ساختاری مبتنی بر تحلیل عاملی تائیدی و تحلیل مسیر (SEM) میباشد. جامعه آماری شاغلین ستادی مرتبط با موضوع در شهرداری تبریز بر مبنای نمونهگیری خوشه‌ای به تعداد 376 نفر میباشد. پرسشنامه شامل دو بخش تحت عنوان گویه‌های شهر هوشمند مشتمل بر 3 مفهوم و 28 سوال و گویه‌های حکمروایی خوب شهری مشتمل بر 8 مفهوم و 40 گویه میباشد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزارLISREL استفاده شده است. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نشان میدهد که در تحلیل مسیر، هشت متغیر مکنون درونی "(شفاف‌سازی، پاسخگویی، مشارکت، اثربخشی، اجماع‌گرایی، قانون‌مندی، مسئولیت‌پذیری، عدالت" بر سه متغیر مکنون بیرونی "عوامل انسانی و سرمایه اجتماعی مدیریت و سیاست، عوامل فناوری" با میزان کای اسکور نرمال شده به درجه آزادی 85/2 برازش مدل قابل قبول بوده و مولفه‌ها تأثیرگذار برهمدیگر هستند. نتایج و یافته‌ها بیانگر اعداد معنیداری مربوط به مؤلفه‌ها و متغیرهای مکنون درونی و برونی و همچنین متغیرهای مشاهده شده مربوط به هر کدام (اعم از بار عاملی و خطاهای آن) و همبستگی بالا بین متغیرهای مکنون است، زیرا معنیداری اعداد (t-value) از 96/1 بزرگ‌تر است. بنابر نتایج، حکمروایی خوب شهری شرط علی ایجاد شهر هوشمند در مدیریت شهری تبریز میباشد.
برنامه ریزی شهری
الناز هادی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ هادی حکیمی؛ الهام هادی
چکیده
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه‌ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می‌شده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی‌توجهی و سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه‌ها، ...
بیشتر
بررسی میزان آسیبها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه‌ریزی و کاهش خطرات شهری مربوط می‌شده است. در واقع میتوان گفت علل عمده آسیبها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی‌توجهی و سهل‌انگاری در رعایت استانداردهای ایمنی سازه‌ها، در فقدان اصول و طرح‌های شهرسازی مناسب نیز می‌بایست جستجو کرد. قابل ذکر است که یکی از مباحث شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری که میتواند در کاهش اثرات زلزله و افزایش تاب‌آوری شهری مؤثر بیفتد سازگار بودن کاربریهای شهری نسبت به همدیگر میباشد. در این پژوهش با توجه به نحوه همجواری کاربریهای شهری نسبت به یکدیگر و با استفاده از فرایند تحلیل سلسلهمراتبی ( AHP) به ارزیابی سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 شهر تبریز پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا کل کاربریهای شهری محدوده موردمطالعه در 10 کاربری، طبقهبندی شده است و سازگاری هر کاربری نسبت به سایر کاربریها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با استفاده از مدل AHP به تلفیق لایههای کاربری در محیط GISمبادرت شد و در نهایت نقشه سازگاری کاربریهای شهری منطقه 4 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان میدهد 5.9 درصد از کاربریهای شهری منطقه 4 نسبت به همدیگر، در برابر زلزله با هم کاملاً ناسازگار و 43.9 درصد از کاربریهای شهری نسبت به هم کاملاً سازگار میباشند.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ علی اکبر تقی پور؛ حسین رستمی
چکیده
بحرانهای مختلف با منشا انسانی و طبیعی بیشترین تلفات و خسارتها را در شهر ایجاد میکنند. در این بین آسیب پذیری کاربریهای مختلف شهری و بخصوص زیرساختهای حیاتی و حساس میتواند میزان خسارتها را افزایش دهد. پدافند غیرعامل و بکارگیری اصول آن در مورد زیرساختها میتواند از عوامل مهم در کاهش خسارتهای مالی و جانی در شهرها ...
بیشتر
بحرانهای مختلف با منشا انسانی و طبیعی بیشترین تلفات و خسارتها را در شهر ایجاد میکنند. در این بین آسیب پذیری کاربریهای مختلف شهری و بخصوص زیرساختهای حیاتی و حساس میتواند میزان خسارتها را افزایش دهد. پدافند غیرعامل و بکارگیری اصول آن در مورد زیرساختها میتواند از عوامل مهم در کاهش خسارتهای مالی و جانی در شهرها بخصوص در هنگام وقوع بحرانها باشد. شهر تبریز به عنوان مادرشهر شمال غرب کشور، دارای اهمیت استراتژیک برای کشور میباشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی آسیب پذیری زیرساختهای این شهر در هنگام بحران (جنگ، زلزله و...) انجام شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد از بین زیرساختهای مختلف مراکز نظامیبا وزن نهایی 168/0، پستهای فوق توزیع برق با وزن نهایی 124/0، زیرساختهای آب و گاز هر کدام به ترتیب با وزن نهایی 112/0 و 109/0 دارای بالاترین وزنها برای آسیب پذیری بوده اند و در هنگام جنگ و بحران بیشتر از بقیه زیرساختها میتوانند مورد توجه باشند، ینابراین باید با برنامه ریزی و توجه به راهبردهای پدافند غیرعامل میزان این آسیبها را کاهش داد. همچنین از نظر پهنههای مختلف شهری و موقعیتهای مناطق مختلف با توجه به قرارگیری زیرساختها، در هنگام بروز مخاطره و تهدید زیر ساختهای قسمتهای شرقی و قسمتهای نوساز که امکان ایجاد و گسترش زیرساختها در آنها بیشتر بوده است، در معرض آسیب بیشتری قرار دارند.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ بهزاد رنجبرنیا؛ محمدرضا پورمحمدی
چکیده
مفهوم توسعۀ شهری دانشبنیان در برنامه‌ریزی شهری، به عنوان پارادایمی در حال تکوین مطرح است و از آن به عنوان یکی از مهمترین نظریههای توسعۀ شهری قرن 21 یاد میشود. در این راستا، شهرها جهت ایجاد رقابت و توانمندسازی خود و افزایش کیفیت زندگی شهروندان نیازمند قرار گرفتن در این مسیر از توسعه هستند. در راه نیل به این هدف، چالشهایی ...
بیشتر
مفهوم توسعۀ شهری دانشبنیان در برنامه‌ریزی شهری، به عنوان پارادایمی در حال تکوین مطرح است و از آن به عنوان یکی از مهمترین نظریههای توسعۀ شهری قرن 21 یاد میشود. در این راستا، شهرها جهت ایجاد رقابت و توانمندسازی خود و افزایش کیفیت زندگی شهروندان نیازمند قرار گرفتن در این مسیر از توسعه هستند. در راه نیل به این هدف، چالشهایی میتواند مانع از تحقق چنین مفهومی در شهر شود. یکی از این مسائل که از آن به عنوان یکی از چالش‌های اساسی توسعۀ شهری دانشبنیان یاد میشود، عامل شکاف دیجیتال است. شکاف دیجیتال به نابرابری در سطوح دسترسی به امکانات و تسهیلات تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی اطلاق میشود. در این رابطه، هدف پژوهشگران، تحلیل و بررسی عوامل تأثیرگذار عامل شکاف دیجیتال در توسعۀ دانشبنیان در شهر تبریز به صورت ایجاد معادلۀ ساختاری متشکل از یک سیستم از متغیرهای شکاف دیجیتال و توسعۀ شهری دانشبنیان است. روش به کار گرفته شده، در این پژوهش توصیفی، تحلیلی، علی و رویکرد حاکم بر آن پیمایشی است. در این راستا، متغیرهای شکاف دیجیتال و توسعۀ شهری دانشبنیان در نرمافزار MiCMac با استفاده از نظرات کارشناسان تحلیل گردید و عوامل تأثیرگذار در توسعۀ شهر دانشی مشخص گردید. بر اساس نتایج بدستآمده در این پژوهش، متغیرهایی نظیر مداخلات مدیریتی، دسترسی باند پهن، کیفیت زندگی، تأثیر دولت، دولت الکترونیک، رهبری کارا و ... از عوامل کلیدی در جهت چیرگی بر شکاف دیجیتال و همچنین تحقیق شهر دانشبنیان محسوب می‌شوند.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ فریدون بابائی اقدم؛ کیومرث نعیمی
چکیده
این پژوهش با بهره‌گیری از پایه فکری آینده‌نگاری، جهت تبیین برنامه ریزی با رهیافت نوین آینده‌نگاری در این حوزه، به شناسایی عوامل کلیدی موثر، تبیین وضعیت‌های محتمل این عوامل و در نهایت تدوین سناریوهای احتمالی و شناسایی سناریوهای مطلوب موثر در وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری در شهر سنندج می‌پردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف بنیادی ...
بیشتر
این پژوهش با بهره‌گیری از پایه فکری آینده‌نگاری، جهت تبیین برنامه ریزی با رهیافت نوین آینده‌نگاری در این حوزه، به شناسایی عوامل کلیدی موثر، تبیین وضعیت‌های محتمل این عوامل و در نهایت تدوین سناریوهای احتمالی و شناسایی سناریوهای مطلوب موثر در وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری در شهر سنندج می‌پردازد. روش تحقیق از لحاظ هدف بنیادی - کاربردی و از نوع ترکیبی زنجیره‌ای میباشد. برای جمعآوری اطلاعات از تکنیک پویش محیطی استفاده شده است. همچنین جهت تحلیل دادهها از روش تحلیل ساختاری(ABP) به وسیله نرمافزار MICMACو از روش سناریونویسی به وسیله نرمافزار SCENARIOWIZARD جهت تحلیل و تدوین سناریوها استفاده شده است. پس از جمع‌بندی نهایی 3 سناریو جامع ارائه شد. سناریو اول به عنوان محتمل‌ترین سناریو از مطلوبیت بالایی برخوردار نمیباشد که بیشتر ادامه دهنده وضع موجود با رشدی کند و بینابین رو داراست. سناریو دوم به عنوان مطلوبترین سناریو که نشان دهنده وضعیت‌های بهتر و خوشبینانه با رشد تدریجی روبه بهبود میباشد و سومین سناریو محتمل بیشتر نشان دهنده وضعیت‌های بینابین و ایستا و بحرانی میباشد. در نهایت جهت بازآفرینی پایدار باید با هدفگذاری و تدوین سیاست‌های کارآمد تلاش شود که وضعیت‌های مطلوب در سناریوها در آینده تحقق پیدا کند و جلوی وضعیت‌های نامطلوب و بحرانی گرفته شود.
برنامه ریزی شهری
مهدی موذنی؛ محمد رضا پورمحمدی
چکیده
سطوح زمین طی سالیان اخیر توسط بشر بهویژه از طریق شهرسازی، جنگل‌زدایی، کشاورزی و فعالیتهای دیگر دستخوش تغییرات زیادی شده است. مدلهای فضایی ابزار بسیار مناسبی برای مدلسازی زمانی-مکانی و نشان دادن توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی در آینده میباشند که در این پژوهش نیز برای مطالعه این توسعه و تغییرات در محدوده موردمطالعه یعنی ...
بیشتر
سطوح زمین طی سالیان اخیر توسط بشر بهویژه از طریق شهرسازی، جنگل‌زدایی، کشاورزی و فعالیتهای دیگر دستخوش تغییرات زیادی شده است. مدلهای فضایی ابزار بسیار مناسبی برای مدلسازی زمانی-مکانی و نشان دادن توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی در آینده میباشند که در این پژوهش نیز برای مطالعه این توسعه و تغییرات در محدوده موردمطالعه یعنی شهر پارس‌آباد مغان که در سالهای اخیر توسعه فیزیکی چشم‌گیری را داشته است، از مدل Markov- Ca که از ترکیب مدل زنجیره مارکوف و سلول‌های خودکار میباشد استفاده شده است. تصاویر ماهواره ای مورد استفاده در این پژوهش که نقشه های کاربری اراضی از آن استخراج شده است عبارتند از: تصاویر ماهواره لندست TM سال 1368، لندست ETM+ سال 1381، لندست 8 سنجده OLI سال 1394 می باشند، همچنین ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش نرم افزارهای Arc Gis، Envi 5، Idrisi Selva میباشد که کاربری ها به پنج سطوح شامل: سطوح اراضی ساخته شده، سطوح مزارع، سطوح آبی، سطوح اراضی بایر، سطوح اراضی جنگلی و باغات تقسیم شده است. در نهایت اقدام به مدلسازی توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی برای سال 1407 شده است که نتایج بیانگر آن است که در طی 13 سال آتی به‌شدت از مساحت کاربری مزارع و بایر اطراف شهر بخصوص قسمت جنوب غربی کاسته شده است. این کاهش مساحت در کاربری مزارع بیشتر در مزارع اطراف و بلافصل محدوده شهر می باشد و اراضی تولید کننده محصولات زراعی که دارای شرایط مناسب برای کشت می باشند به اراضی ساخته شده و مسکونی تبدیل شدهاند. توسعه شهر نیز در سال های آتی بیشتر در قسمت جنوب غربی شهر صورت خواهد پذیرفت.
احمد اسدی؛ محمدرضا پورمحمدی
چکیده
در دهه های اخیر با ظهور انگاره های جدید، رشد و توسعه شهری به صورت هوشمند مطرح شده است و توسعه میان افزا جزئی از آن به شمار می آید. توجه به راهبرد توسعه میان افزا باعث رونق بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری می شود. هدف این مطالعه بررسی تاثیر راهبرد توسعه میانافزا بر مولفه های سرزندگیو مطلوبیت اجتماعی میباشد. پژوهش ...
بیشتر
در دهه های اخیر با ظهور انگاره های جدید، رشد و توسعه شهری به صورت هوشمند مطرح شده است و توسعه میان افزا جزئی از آن به شمار می آید. توجه به راهبرد توسعه میان افزا باعث رونق بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری می شود. هدف این مطالعه بررسی تاثیر راهبرد توسعه میانافزا بر مولفه های سرزندگیو مطلوبیت اجتماعی میباشد. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، از نوع روشهای اسنادی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نظر از طریق روشهای کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. حجم نمونه 382 عدد پرسشنامه می باشد که از جامعه آماری بافت فرسوده شهر زنجان با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده است. یافته های تحقیق نشان م یدهد که توسعه میان افزا تاثیر مثبتی در ارتقاء سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی در بافتهای فرسوده دارد و بین توسعه میان افزا با متغیرهای سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی ارتباط معنی داری وجود دارد. بنابراین میتوان گفت که سرزندگی و مطلوبیت اجتماعی به تفکیک توسعه میان افزا (کمتر، متوسط، بالا) دارای تفاوت معنی داری می باشد.
برنامه ریزی شهری
عطاءاله زرفشان؛ محمدرضا پورمحمدی؛ اسماعیل نصیری؛ سیدمهدی موسی کاظمی
چکیده
حولات شهرنشینی پس از انقلاب صنعتی و ظهور مدرنیسم در شهرسازی موجب از بین رفتن عناصر و ساختارهای سنتی شهرها گردیده و منطقهبندی عملکردی جای نظام ارگانیک و تنوع عملکردی شهرها و محلات شهری را گرفت. اما از نیمه دوم قرن بیستم با انتقاد از شهرسازی مدرن، رویکر پست- مدرن ظهور کرد که اعتقاد به بازگشت به آنچه که از نظر مدرنیستها کهنه و ...
بیشتر
حولات شهرنشینی پس از انقلاب صنعتی و ظهور مدرنیسم در شهرسازی موجب از بین رفتن عناصر و ساختارهای سنتی شهرها گردیده و منطقهبندی عملکردی جای نظام ارگانیک و تنوع عملکردی شهرها و محلات شهری را گرفت. اما از نیمه دوم قرن بیستم با انتقاد از شهرسازی مدرن، رویکر پست- مدرن ظهور کرد که اعتقاد به بازگشت به آنچه که از نظر مدرنیستها کهنه و قدیمی بود، داشت. محله یکی از عناصر شهری بوده که دچار این تغییر و دگرگونی شده است. امروزه شواهد روشنی از ارج نهادن مجدد به محله به عنوان یک واحد موجه ساخت شهری دیده میشود. اکثر نظریاتی که از دو دهه پایانی قرن بیستم مطرح شدهاند، براین عنصر شهری تاکید میکنند و بازگشت به محلات انسان محور که از پیادهروی و تنوع عملکردی برخوردارند را جزء اصول شهرسازی انسان محور قلمداد میکنند. این تحقیق با ارزیابی این دو مولفه اصلی در محلات بافتهای سهگانه (سنتی، مدرن و خودرو) کلانشهر تبریز به این نتیجه رسید که اولا با استفاده از شاخصهای آنتروپی و آتکینسون مشخص شد که میزان اختلاط کاربری در محلات سنتی نسبت به محلات بافتهای مدرن و خودرو بیشتر است، دوما بین میزان کاربری مختلط و تمایل به دسترسی پیاده به کاربریهای دیگر در محلات سنتی همبستگی بسیار بالایی وجود دارد. از اینرو محلات سنتی با وجود مشکلاتی که دارند، به دلیل تنوع عملکردی و دسترسی پیاده ساکنان به نیازهای خود از عملکرد نسبتا مطلوب محلهای برخوردارند.
برنامه ریزی شهری
مهدی علیلو؛ الهام کاظمی؛ محمدرضا پورمحمدی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 29-57
چکیده
شهر مهم ترین عرصه زیست انسان و بزرگترین مکان تمدن است. مطالعه و تاثر این عرصه جایگاه ویژهای دارد. امروز مسئله این است که در جامعه بسیاری از سنت های اسلامی مورد غفلت واقع شده است. تاثیر ارزش های دینی و مذهبی بر ساخت و تولید فضاهای شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است. شهر بر پایه جهان بینی ساخته میشود و عالی ترین نمود اشغال ...
بیشتر
شهر مهم ترین عرصه زیست انسان و بزرگترین مکان تمدن است. مطالعه و تاثر این عرصه جایگاه ویژهای دارد. امروز مسئله این است که در جامعه بسیاری از سنت های اسلامی مورد غفلت واقع شده است. تاثیر ارزش های دینی و مذهبی بر ساخت و تولید فضاهای شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است. شهر بر پایه جهان بینی ساخته میشود و عالی ترین نمود اشغال و تصرف فضا بر مبنای عقیده و ارزش های اسلامی میباشد. مسجد در شهر اسلامی محل گردهمایی سیاسی، مسایل غیر نظامی و حقوقی و مالی بوده است. امروزه برخی از آئینها و مراسم مذهبی در فضای بیرون از مسجد برگزار میشود و به علت نبود فضای مطلوب در کالبد شهر، معمولا شبکه معابر و گره های ترافیکی را اشغال مینماید. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روشهای گردآوری اطلاعات به صورت مصاحبه با صاحبنظران علوم دینی و مطالعه ی کتابخانهای نظریات و تعاریف مربوط به موضوع پژوهش بررسی شد و همچنین با استفاده از روش میدانی (پرسشنامه، مشاهده، و برداشت میدانی) داده های مورد نیاز جمع اوری شده و در نرم افزار spss پیاده شد و با توجه به آزمونهای متفاوت به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته شد. بیشتر مردم بازسازی و گسترش صحن مساجد را برای برگزاری مراسم ایام محرم مناسب دانسته اند. لذا در مقاله حاضر سعی گردیده است ضمن بررسی ضرورت برگزاری آئین های مذهبی در بیرون از فضای مسجد، پیشنهادی توسط پژوهشگران جهت تعریف و شکل گیری فضای مطلوب برای مراسمات فوق ارائه گردد .
برنامه ریزی شهری
دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ شهریور روستایی؛ احمد اسدی
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 45-65
چکیده
به دلایل گوناگون تامین سرزندگی در مراکز شهری و بویژه در بافتهای فرسوده به یکی از دغدغههای اصلی نظامهای مدیریت شهری به ویژه در کشورهای توسعه یافته تبدیل گردیده است. بدون تردید یکی از عوامل موثر بر توسعه میانافزا و ترغیب شهروندان به مسکنگزینی در بافتهای فرسوده و مرکزی شهر خلق سرزندگی در آنها میباشد. ...
بیشتر
به دلایل گوناگون تامین سرزندگی در مراکز شهری و بویژه در بافتهای فرسوده به یکی از دغدغههای اصلی نظامهای مدیریت شهری به ویژه در کشورهای توسعه یافته تبدیل گردیده است. بدون تردید یکی از عوامل موثر بر توسعه میانافزا و ترغیب شهروندان به مسکنگزینی در بافتهای فرسوده و مرکزی شهر خلق سرزندگی در آنها میباشد. لذا هدف این مطالعه بررسی سرزندگی در بافت فرسوده شهر زنجان و ارتباط آن با مسکنگزینی میباشد. پژوهش با روش پیمایشی انجام گرفته و اطلاعات مورد نظر به صورت مشاهده، تهیه نقشههای ضروری و تکمیل پرسشنامه جمعآوری شده و برای تحلیل آنها از نرمافزار SPSS استفاده شده است. حجم نمونه 365 خانوار میباشد که از جامعه آماری 7160 خانواری بافت فرسوده شهر زنجان انتخاب شده است. سوالات پژوهش عبارتند از: 1- آیا در بافت فرسوده زنجان سرزندگی در سطح قابل قبولی میباشد؟ 2- آیا شهروندان تمایلی جهت مسکنگزینی در بافت فرسوده دارند؟ 3- آیا بین تمایل شهروندان به مسکنگزینی و سرزندگی در بافتهای فرسوده رابطه وجود دارد؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد سرزندگی و مسکنگزینی هر دو در سطح متوسط و قابل قبول بوده و بین مسکنگزینی و سرزندگی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان میدهد که متغیر سرزندگی 25 درصد واریانس مسکنگزینی را تبیین کرده است. بنابراین هرچه در یک محله سرزندگی در سطح بالایی باشد مسکنپذیری آن محله را تقویت میکند. لذا با ارتقاء سرزندگی میتوان به ظرفیتپذیری بافتهای فرسوده امیدوار بود.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ علی اکبر تقی پور
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی مدلهای فضایی و روشهای متعارف برآورد مدلهای مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی مدلهای فضایی و روشهای متعارف برآورد مدلهای مکانی نظیر حداقل مربعات معمولی و رهیافت جدیدتر رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد. برای این منظور نقاط ضعف و قوت هر دو رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی و حداقل مربعات معمولی با ارائه یک مثال ساده مورد توجه قرار گرفته و بر اساس چارچوب نظری هر دو روش، رهیافت مناسب برای برآورد مدلهای مکانی ارائه شده است. نتایج مقایسه این دو روش نشان میدهد که روش رگرسیون وزنی جغرافیایی در مقایسه با روشهای معمول و متعارف برآورد مدلهای مکانی به دلیل درنظر گرفتن تفاوتهای مکانی، وابستگی و ناهمسانی فضایی در بین مشاهدات، نتایج مطلوبتری را ارائه میدهد. علاوه بر این، معیارهای خوبی برازش مدل نیز دلالت بر مناسب بودن روش رگرسیون وزنی جغرافیایی میباشد
برنامه ریزی شهری
دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ شیرین بدری اصل
چکیده
افزایش جمعیت شهری و روند رو به تزاید مالکیت خودرو باعث بروز بسیاری از مشکلات عبور و مرور در حمل و نقل شهری گردیده است. یکی از راههای برونرفت از این دشواریها، توسعه حمل و نقل عمومی بهویژه سیستمهای ریلی و مترو شهری است که در سالهای اخیر در اغلب شهرهای بزرگ کشور راهاندازی شده است. در این مقاله سعی بر آن است که ضمن معرفی ...
بیشتر
افزایش جمعیت شهری و روند رو به تزاید مالکیت خودرو باعث بروز بسیاری از مشکلات عبور و مرور در حمل و نقل شهری گردیده است. یکی از راههای برونرفت از این دشواریها، توسعه حمل و نقل عمومی بهویژه سیستمهای ریلی و مترو شهری است که در سالهای اخیر در اغلب شهرهای بزرگ کشور راهاندازی شده است. در این مقاله سعی بر آن است که ضمن معرفی شبکه متروی شهر تبریز به ارزیابی ایستگاههای مکانیابی شده در طرح توسعه متروی تبریز با استفاده از 18 شاخص در قالب روش تحلیل سلسله مراتبی پرداخته شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد ایستگاه 29 بهمن و ایستگاه استاد شهریار بیشترین امتیاز از متغیر کیفیت مبلمان و کمترین امتیاز را از این گزینه را ایستگاه خیام دارا است. ایستگاه 4 در زیر شاخص وجود درمانگاه و اورژانس بیشترین امتیاز و ایستگاه 6 کمترین امتیاز را داراست.کاربریهای محدوده ایستگاه 2 و ایستگاه 7 ارتباط بیشتری با عملکرد ایستگاهها دارند. در بین ایستگاههای فاز اول خط یک ایستگاه استاد شهریار از لحاظ زیباشناختی امتیاز بیشتری را دارا است. ایستگاه 1 بهدلیل نزدیک بودن به دپو ائلگلی بیشترین وزن متغیر دسترسی به خدمات تأسیساتی را بهخود اختصاص داده است. ایستگاه 5 کمترین دسترسی به خدمات را در بین هفت ایستگاه دارد. ایستگاه 3 در موقعیتی مکانیابی شده است که بیشترین رفت و آمد تاکسیها میباشد و از میزان نظم واحدهای حمل و نقل بالایی برخوردار است. نتایج تحقیق حاضر میتواند در اولویتدهی اصلاح خدماتدهی ایستگاههای متروی تبریز مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ سمیه اهنی؛ فاطمه زارعی؛ کیوان زارعی
چکیده
شهر الکترونیک از طریق خرید الکترونیک، خدمات الکترونیک، ارتباط الکترونیک، آموزش الکترونیک، بانکداری الکترونیک، دورکاری و تفریح الکترونیک برکاربری‌های مختلف شهر تأثیر میگذارد. شهر تبریز نیز از این مقوله مستثنی نبوده است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مدل AHP، ابتدا میزان تأثیر شهر الکترونیک بر هر کدام از کاربریهای ...
بیشتر
شهر الکترونیک از طریق خرید الکترونیک، خدمات الکترونیک، ارتباط الکترونیک، آموزش الکترونیک، بانکداری الکترونیک، دورکاری و تفریح الکترونیک برکاربری‌های مختلف شهر تأثیر میگذارد. شهر تبریز نیز از این مقوله مستثنی نبوده است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مدل AHP، ابتدا میزان تأثیر شهر الکترونیک بر هر کدام از کاربریهای اراضی شهری در سطح مناطق شهر تبریز مورد سنجش قرار گرفته است و ضریب اهمیت هر کدام تعیین شده است. سپس با توجه به اینکه شهر الکترونیک در تمامی کاربریها موجب کاهش سطح می‌گردد و تنها در کاربری مسکونی نیاز به افزایش فضا میباشد، ادامه روند تحقیق در دوسناریو دنبال شده است. در سناریو یک فرض بر این بوده است که تمامی نیاز به کاربری زمین در سطح مناطق، در سطح خود منطقه تأمین گردد و در سناریوی دوم، تأمین مازاد نیازی که به کاربری مسکونی ناشی از شهر الکترونیک به وجود می‌آید، در خارج از محدوده شهر در نظر گرفته شده است و در نهایت در هر یک از مناطق، اولویت اختصاص اراضی صرفهجویی شده به کاربریهای مختلف مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهدکه اولویتهای اساسی تخصیص فضاها در مناطق دهگانه شهر تبریز مربوط به کاربریهای ورزشی، فرهنگی و فضای سبز است. و روندکنونی توسعه کاربری زمین، توانایی تأمین نیازهای شهروندان را بر اساس فضاهای واقعی ندارد و لزوم استفاده از خدمات شهر الکترونیک و تأمین مجازی آنها ضروری به نظر می‌رسد.
برنامه ریزی شهری
رسول قربانی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 219-238
چکیده
گسترش کلانشهر تبریز باعث شده بخش وسیعی از با ارزشترین اراضی بلافصل شهرها به زیر ساختوساز برود. بنابراین این تحقیق کاربردی تجربی با هدف بررسی پراکنش شهری و تغییرات کاربری اراضی در محدوده کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست برای یک مقطع 27 ساله و با استفاده از تکنیک طبقهبندی شی گرا صورت گرفته است. در این مقاله ...
بیشتر
گسترش کلانشهر تبریز باعث شده بخش وسیعی از با ارزشترین اراضی بلافصل شهرها به زیر ساختوساز برود. بنابراین این تحقیق کاربردی تجربی با هدف بررسی پراکنش شهری و تغییرات کاربری اراضی در محدوده کلانشهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست برای یک مقطع 27 ساله و با استفاده از تکنیک طبقهبندی شی گرا صورت گرفته است. در این مقاله با اتکا به روش تحقیق تاریخی علی با اخذ تصاویر ماهوارهای چندزمانه لندست 5 و 7 از سازمان زمینشناسی امریکا و استفاده از تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای شیگرا تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی 2011-1984 با تأکید بر گسترش فضائی کلانشهر تبریز مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس نتایج حاصله مقدار مساحت کلانشهر تبریز (مادر شهر تبریز و شهرهای اقماری) از 34/7220 هکتار در سال 1984 به 82/22346 هکتار در سال 2011 رسیده است. مساحت قابل توجهی از توسعه اخیر بر روی اراضی زراعی و باغی صورت گرفته که کاهش 6470 هکتاری کاربریهای مذکور لزوم مدیریت توسعه آتی شهرها با سیاستهایهای انبوهسازی و بلندمرتبهسازی (شهر فشرده)، استفاده از زمینهای بایر و خالی موجود در داخل شهر (توسعه میانافزا)، هدایت سمت توسعه شهر در جهاتی غیر از زمینهای کشاورزی محدوده را می طلبد.
محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده
دوره 19، شماره 51 ، فروردین 1394، ، صفحه 59-80
چکیده
محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمدهای از سطوح کاربریها را نیز بهخود اختصاص میدهد؛ بهگونهای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول ...
بیشتر
محل زندگی انسانها مهمترین بخش شهر است و سهم عمدهای از سطوح کاربریها را نیز بهخود اختصاص میدهد؛ بهگونهای که در شهرهای کوچک بیش از 60 درصد و شهرهای بزرگ حدود 40 درصد از سطح شهر تحت پوشش کاربری مسکونی است. یکی از موارد مهم و پیچیده برای برنامهریزان شهری تعیین کیفیت موقعیت استقرار کاربری مسکونی و مطابقت آن با اصول شهرسازی میباشد. پیچیدگی و ازیاد فاکتورهای موثر در تعیین کیفیت مکانی استقرار کاربری مسکونی، لزوم بهکارگیری روشهای چندمتغیره تصمیمساز جهت تعیین درجه تناسب کیفی استقرار کاربری مسکونی را میطلبد. هدف عمده مقاله حاضر تعیین وضعیت فعلی الگوی استقرار کاربریهای مسکونی در تطابق با استانداردهای مکانیابی کاربری مسکونیهای در مناطق دهگانه شهرداری کلانشهر تبریز میباشد. بدین منظور از روشهای ارزیابی چندمعیاره مبتنی بر تحلیل سلسلهمراتبی برای تولید و تجزیه و تحلیل نقشهها و لایههای مختلف کاربریها استفاده شده است. طی این فرآیند ابتدا شاخصهای طبیعی و انسانی مورد نیاز و تأثیرگذار در قالب 12 شاخص شناسایی، تهیه و مورد استفاده قرار گرفتهاند و در نهایت نقشه نهایی کیفیت استقرار بر اساس مدل AHP تولید شده است. بر اساس یافتههای تحقیق، از کل مساحت 09/4043 هکتاری کاربری مسکونی حدود 14/502 هکتار در مناطق با استاندارد خیلی کم تا کم در قسمتهای شمالی شهرداری مناطق 1، 4 و 10، 61/558 هکتار در مناطق با استاندارد متوسط در قسمتهای جنوبی شهرداری مناطق 1،2 و 314/2982 هکتار استانداردهای مکانیابی در مناطق با استاندارد زیاد تا خیلی زیاد در قسمتهای مرکزی شهر واقع در شهرداری مناطق 3، 4، 5، 6، 7 و8 میباشند.
محمدرضا پورمحمدی؛ ذکیه نصرالله زاده
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 81-100
چکیده
هدف معماری روستایی فقط ساختن و تأمین سرپناه برای جوامع نیست، بلکه معنای قدرتمندی از ارتباطات را بیان مینماید. ارتباطات بین انسان و محیط طبیعی، شرایط اقتصادی و اجتماعی مهمترین ارتباطی است که معماری روستایی بیانگر آن است. معماری بومی ساختمانهایی را بنا میکند که عملکرد آنها برخاسته از نوع نگرش آنان میباشد. در این میان ...
بیشتر
هدف معماری روستایی فقط ساختن و تأمین سرپناه برای جوامع نیست، بلکه معنای قدرتمندی از ارتباطات را بیان مینماید. ارتباطات بین انسان و محیط طبیعی، شرایط اقتصادی و اجتماعی مهمترین ارتباطی است که معماری روستایی بیانگر آن است. معماری بومی ساختمانهایی را بنا میکند که عملکرد آنها برخاسته از نوع نگرش آنان میباشد. در این میان صخرهها با عنصر طبیعی و کمترین خرابی توسط بشر بیشترین امتیاز را در رابطه با برتریهای بصری دارا هستند. جهانبینی و نگرش انسانها، شکلدهنده دنیا پی پیرامون آنها است، اما گاهی این جهانبینی و بینش تحت تأثیر نیروهای مداخلهگر محیط بیرونی قرار میگیرد. در معماری صخرهای علاوهبر جنبههای فرهنگی، طبیعت و زمینشناسی منطقه نقش مهمی در شکلگیری این نوع سکونتگاهها دارد. در این پژوهش ابتدا ضمن بررسی ویژگیها و فرم کالبدی معماری صخرهای، دلایل استقرار در روستای کندوان مورد کنکاش قرار گرفته است. سپس با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بررسیهای میدانی، عوامل موثر در شکلگیری معماری صخرهای کندوان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که بر روی طیف ا الی 6، بوم با میانگین 23/5 و معیشت با میانگین 5/3، بهترتیب مهمترین عوامل تأثیرگذار در شکلدهی معماری صخرهای در روستای کندوان بوده است.
هادی حکیمی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ اکبر پرهیزکار؛ ابوالفضل مشکینی؛ مهدی پورطاهری
دوره 17، شماره 46 ، بهمن 1392، ، صفحه 25-45
چکیده
سـکونتگاههای غیررسمی به عنوان شهرهای سایه بـعد از شروع انـقلاب صنعتی و بوجود آمدن بازتوزیع جغرافیایی جمعیت در اروپا شکل گرفت سپس آرام آرام در کشورهای در حال توسعه پس از شروع فرآیند صنعتی شدن و نوسازی به عنوان ویژگی اصلی اکثر شهرهای چنین کشورهایی نمود پیدا کرد اما این پدیده در کشورهای اروپایی به عنوان یک پدیده میرنده عمل نموده ...
بیشتر
سـکونتگاههای غیررسمی به عنوان شهرهای سایه بـعد از شروع انـقلاب صنعتی و بوجود آمدن بازتوزیع جغرافیایی جمعیت در اروپا شکل گرفت سپس آرام آرام در کشورهای در حال توسعه پس از شروع فرآیند صنعتی شدن و نوسازی به عنوان ویژگی اصلی اکثر شهرهای چنین کشورهایی نمود پیدا کرد اما این پدیده در کشورهای اروپایی به عنوان یک پدیده میرنده عمل نموده و در طی زمان و در بستر مکان در بطن شهرها حل شدند؛ بهطوری که دیگر این پدیده منحصر به شهرهای جهان در حال توسعه میباشد. چرا که حتی شهرهای کشورهای در حال توسعهای همچون کشور ما نیز دچار این پدیدهاند. شهر خوی نیز از این قاعده مستثنی نمیباشد. در همین راستا هدف اساسی پژوهش حاضر شناخت وجود رابطه بین توسعهیافتـگی و افزایش مهاجرت و تعداد ساکنان سکونتگاههای غیررسمی بوده و بر همین اساس فرضیه پژوهش هم این میباشد که بین افزایش توسعهیافتگی شهری و روستایی و افزایش تعداد ساکنان سکونتگاههای غیررسمی شهر خوی رابطهای معنیداری وجود دارد. تحقیق حاضر از نوع پیمایشی تبیینی یا تحلیلی بهشمار میرود. مانند اغلب تحقیقات پیمایشی تحقیق حاضر بر روی یک نـمونه محدود متمرکز شده و روش نمونهگیری، روش طبقهبندی احتمالی میباشد. به عبارتی تمام سکونتگاههای غیررسمی شهر خوی در چهار جهت جغرافیایی (شمال، جنوب، غرب و شرق) طبقهبندی شدند و از میان آنها چهار محله به صورت تصادفی انتخاب گردیدند. یافتههای پژوهش تاییدکننده این امر میباشد که برخلاف انتظارات اغلب پژوهشگران این حوزه با افزایش سطح توسعه مناطق شهری و روستایی تعداد مهاجران روستا- شهری و بالطبع تعداد ساکنان سکونتگاههای غیررسمی افزایش مییابد.
محمدرضا پورمحمدی؛ علی اکبر تقی پور
دوره 16، شماره 42 ، اسفند 1391، ، صفحه 65-88
چکیده
زمین کلید همه فعالیتهای بشری از جمله تأمین مسکن، خدمات و تاسیسات شهری است. استفاده مطلوب و مؤثر از منابع زمین یکی از وظایف مهم برنامهریزان و مدیران شهری است. در این رابطه اراضی بایر یکی از کاربریهای بالقوه کلیدی به منظور تأمین فضاهای مورد نیاز خدمات عمومی (فضای سبز، پارکینگ، کتابخانه و ...) در مقیاس محله، ناحیه و منطقه است که ...
بیشتر
زمین کلید همه فعالیتهای بشری از جمله تأمین مسکن، خدمات و تاسیسات شهری است. استفاده مطلوب و مؤثر از منابع زمین یکی از وظایف مهم برنامهریزان و مدیران شهری است. در این رابطه اراضی بایر یکی از کاربریهای بالقوه کلیدی به منظور تأمین فضاهای مورد نیاز خدمات عمومی (فضای سبز، پارکینگ، کتابخانه و ...) در مقیاس محله، ناحیه و منطقه است که غالباً این موضوع در کشورهای کمتر توسعهیافته مورد بی‌توجهی یا کمتوجهی قرار میگیرد. این در حالی میباشد که در درون شهرها به دلایل حقوقی، اقتصادی یا محیطی قطعات قابل توجهی از زمین به صورت بلااستفاده رها می‌شوند و در مقابل در جاهای دیگری ساخت و سازهای وسیع و پرتراکم صورت میگیرد. در این مقاله سعی میشود ابتدا اهمیت احیای اراضی بایر تبیین و سپس با استفاده از GIS پیشنهادات مناسب جهت بهینهسازی این گونه فضاها ارایه شود.
