برنامه ریزی شهری
وحید حسین حقی؛ شهریور روستایی؛ اکبر اصغری زمانی
چکیده
متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و ...
بیشتر
متاسفانه بسیاری از هشدار هایی که در رابطه با وندالیسم داده شده بود، نادیده گرفته شد و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه است. در سرتاسر جهان می توان شاهد ازادی تبعیض،خشونت و تعصبی بود که به واسطه پیدایش سیاست های نفرت و تفرقه پراکنی،نارضایتی های عمیق و تجربه طولانی طردشدگی و خشونت علیه جمعیت،عادی سازی بی عدالتی های روزانه و عدم پاسخگویی و... برانگیخته شده است همچنین الگوهایی هست که نشان می دهد شرایط خاصی بیش تر مستعد فوران هستند مکان هایی که در ان ها خیزش رخ می دهد، افرادی که در خیزش ها شرکت می کنند و اتفاقاتی که این افراد را تحریک می کنند و اقداماتی که انجام می دهند در اکثر کشور های جهان ویژگی های مشابهی دارند که برامده از دلایل در هم تنیده اقتصادی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و... هستند لذا هدف تحقیق بررسی رابطه بین طراحی محیط شهری، کیفیت محیطی و روانشناختی فردی با بروز رفتارهای وندالیستی بود. تحقیق از نوع روشهای پیمایشی بود. جامعه آماری شامل کل جمعیت مناطق دهگانه شهر تبریز به تعداد 1584855 نفر بود. حجم نمونه 384 عدد برآورد شد که 400 نفر در نظر گرفته شد. نمونهگیری به روش تصادفی طبقهای انجام شد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محققساخته بر مبنای طیف لیکرت 5 درجهای استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان استفاده شد. محاسبات در نرمافزارspss نسخه 18 انجام شد. نتایج نشان داد که بین روانشناختی فردی، کیفیت محیطی و طراحی محیط شهری با رفتارهای وندالیستی رابطه مثبت معنیداری وجود دارد (05/0 > p). این متغیرها در مجموع توانستند 55 درصد از تغییرات رفتارهای وندالیستی را تبیین نمایند
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی؛ لیلا معصومی
چکیده
نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعهای که مسکن به شدت تجاری سازی شده است؛ سیاستهای مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزشهای مسکن تأثیر میگذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ...
بیشتر
نوسانات قیمت مسکن و هزینه خدمات آن از مهمترین مباحث به لحاظ اجتماعی و اقتصادی است. در جامعهای که مسکن به شدت تجاری سازی شده است؛ سیاستهای مسکن، بازار املاک، محیط اجتماعی بر ارزشهای مسکن تأثیر میگذارند. منطقه 5 تهران به دلیل سرعت بالای رشد به پهنه توسعه شهر تهران شهرت دارد. این پژوهش بر آن است ضمن برآورد تقاضای کیفی مسکن در شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان گام موثری بردارد. از این رو هدف این پژوهش تحلیل عوامل موثر بر قیمت مسکن با استفاده رگرسیون وزنی جغرافیایی در ساختمان های کم ارتفاع و بلند در منطقه 5 شهر تهران می باشد. روش تحقیق مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایشی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 758 برآورد گردید. سپس برای انتخاب نمونه ها از روش احتمالی طبقه بندی شده استفاده شده است؛ نتایج یافته ها نشان داد در بین ساختمان های کم ارتفاع محله های پونک شمالی، سازمان برنامه، بهاران و در بین ساختمان های بلند محله های باغ فیض، پرواز، نفت از دامنه قیمتی بالاتری نسبت به سایر محلات برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از (GWR) نشان داد متغیرهای زیربنا، سن و قدمت بنا، تعداد اتاق خواب، مصالح با کیفیت، فاصله تا نزدیکترین فضای سبز، عرض گذر، وضعیت ترافیکی و امنیت بصورت مشترک و داشتن بالکن و تراس، فاصله تا نزدیکترین خیابان اصلی، فاصله تا نزدیکترین مراکز تجاری و میزان سرسبز بودن خیابان در ساختمان های کم ارتفاع و قرارگیری واحد در طبقه، داشتن پارکینگ، جهت ساختمان، فاصله تا نزدیکترین ایستگاه حملونقل عمومی، فاصله تا نزدیکترین فروشگاه های زنجیره ای و میزان آلودگی در ساختمان های بلند دارای بیشترین تاثیر در افزایش قیمت ملک می باشند.
برنامه ریزی شهری
ندا دربندی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ رسول قربانی
چکیده
طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربریها باعث عکسالعملهای متفاوت اکوسیستمها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی میباشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونهای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده ...
بیشتر
طی سه دهه اخیر، بهره برداری بی رویه و غیراصولی از اراضی و تغییرکاربریها باعث عکسالعملهای متفاوت اکوسیستمها شده است.کلانشهر تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی میباشدکه در طول چند دهه اخیر رشد نامتوازن و پراکنده ای داشته، به گونهای که گسترش بی رویه شهر موجب تخریب فضاهای پیرامون و خارج شدن شهر از شکل متقارن و استاندارد خود شده است. امروزه رشد ناموزون و گسترش بی رویه شهر از مسایل و معضلات کلانشهر تبریز محسوب میشود. روش پژوهش حاضر، کاربردی- تحلیلی بوده تا با گردآوری اطلاعات در طی دوره زمانی 25 ساله یعنی دهه 1375-1400 به صورت اسنادی-کتابخانه ای، پیمایش میدانی به صورت مراجعه به سازمان ها و ادارات مربوطه و استفاده از روش محاسباتی جای پای بوم شناختی، به سؤال اصلی تحقیق یعنی؛ «تغییرات کاربری اراضی کلانشهر تبریز طی دوره زمانی 25 ساله چه اثراتی بر روی محیط زیست و ظرفیت بوم شناختی تبریز گذاشته است؟» پاسخ دهد و راهکارهایی را برای بهبود وضعیت تغییرات اراضی و توان بوم شناختی شهر و توزیع متناسب جمعیت در کلانشهر تبریز ارائه نماید. از جمله نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر این است که افزایش نرخ رشد جمعیت و به تبع آن گسترش و توسعه بی رویه کالبدی- فیزیکی شهر، طی این سالها موجب افزایش تغییرات کاربری اراضی به ویژه تبدیل کاربریهای زراعی و باغی به شهرکها و مناطق مسکونی شده است. که این میزان تغییرات از توان اکولوژیکی کلانشهر تبریز خارج بوده و نیازمند مدیریت دقیق و منضبط میباشد. که در غیر این صورت با تدام یافتن این نوع چالش، کلانشهر تبریز طی سالهای آتی دچار بحران و مشکلات قابل ملاحظه و تجدید ناپذیری خواهد شد.
برنامه ریزی شهری
نادر ایزدبین؛ حسن محمودزاده؛ رسول قربانی
چکیده
به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و ...
بیشتر
به رغم این که وجود نابرابری در استاندارد زیست در بین ساکنین یک شهر پدیده جدیدی در هیچ یک از شهرهای جهان نیست؛ اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل فاحش تر بودن تفاوت های اجتماعی- اقتصادی، تفاوت فضایی شهرها تشدید شده است. پیامد چنین جریانی فقدان عدالت توزیعی خواهد بود. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی - تحلیلی و کریتیک، اسنادی و پیمایشی می باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی وضعیت تقاضا و ظرفیت توزیعی کاربری فضای سبز در بین مناطق کلانشهر کرج و ارائه راهکارهای مبتنی بر عدالت فضایی کاربری فضای سبز در جهت افزایش آن انجام گرفته است. برای تحلیل و ارزیابی وضعیت فضاهای سبز و نقشه سازی آن از اطلاعات و داده های مربوط به سازمان های مرتبط و تصاویر ماهواره ای در مقیاس های فضایی- زمانی مدنظر و نرم افزار GIS، ویژگی های اجتماعی- اقتصادی شهروندان مناطق کلانشهر کرج از اطلاعات سازمان آمار، سازمان نیروی انتظامی شهر کرج و نقشه مناطق شهرداری کلانشهر کرج استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد که، مناطق 8 و 11 به دلیل جمعیت کم و حجم وسیع از مساحت پارکها، وجود باغ خانواده، باغ سیب، باغ فاتح و ایران کوچک دارای سرانه بالایی می باشد. ولی مناطق دیگر از کمبود شدید پارک های شهری و تاثیر اکولوژی سیاسی در سطح محله ای تا منطقه ای رنج می برند که نیاز دارد با توجه به جمعیت هر یک از مناطق و با عنایت به استانداردهای مورد قبول در زمینه سرانۀ فضاهای سبز شهری به ویژه پارکها، اقدام به توزیع متناسب پارکها در مناطق شهر کرج انجام شود.
برنامه ریزی شهری
علی آذر؛ ابولفضل زکریازاده؛ الهام مروتی زرقانی
چکیده
با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیستپذیری و رقابتپذیری و نقش آنها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفههایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار میدهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعهکنندگان ...
بیشتر
با توجه به اهمیت فضاهای سبز شهری در افزایش زیستپذیری و رقابتپذیری و نقش آنها در تفریح و گذران اوقات شهروندان، ضروری است درک صحیحی از مولفههایی که میزان رضایتمندی شهروندان را تحت تاثیر قرار میدهد صورت بگیرد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، تبیین رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز شهری و ارزیابی میزان رضایتمندی مراجعهکنندگان از وضعیت فضاهای سبز شهری منطقه 6 کلانشهر تبریز میباشد. روش تحقیق حاضر توصیفی –تحلیلی و ماهیت آن کاربردی میباشد. جامعه آماری مورد مطالعه، شامل 30 پارک موجود در منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز میباشد که از این تعداد، 12 پارک به عنوان حجم نمونه و به صورت هدفمند، جهت مطالعه دقیق انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، اسنادی و میدانی میباشد. جهت مشخص شدن میزان رضایتمندی شهروندان از فضاهای سبز، تعداد 320 پرسشنامه محققساخته در اختیار مراجعهکنندگان به پارکها قرار داده شد
رضایتمندی شهروندان از وضعیت فضاهای سبز شهری، توسط شاخصهای کیفیت خدمات، ایمنی و امنیت، پویایی، همدلی و همراهی مورد سنجش قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون آماری t و برای تعیین تاثیر شاخصها بر رضایت استفادهکنندگان از رگرسیون چند متغیره استفاده گردید است. نتایج خروجی آزمون رگرسیون نشان میدهد که شاخص کیفیت خدمات پارکها بیشترین تاثیر و شاخص قابلیت اعتماد و امنیت پارک کمترین تاثیر را بر رضایت استفاده کنندگان از پارکهای منطقه 6 شهرداری تبریز دارند. میانگین رضایتمندی کلی از فضاهای سبز شهری منطقه 6 شهرداری کلانشهر تبریز، 25/3 به دست آمد و با توجه به فاصله میانگین به دست آمده با معیار میانگین، از نظر استفاده کنندگان از پارکهای مورد مطالعه، این پارکها از وضعیت متوسطی از نظر شاخصهای مورد مطالعه برخوردار هستند. تفاوت معناداری از نظر کیفیت خدمات و ایمنی و امنیت پارکهای مورد مطالعه وجود ندارد اما از نظر مولفه پویایی و همدلی تفاوت در بین فضاهای سبز مورد مطالعه معنادار می-باشد
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ مریم دارابی
چکیده
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این ...
بیشتر
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این اساس، هدف این پژوهش تحلیل کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهری در راستای توسعه شهرهای سبز در منطقه 7 تهران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی میباشد. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات و مبانی نظری، تدوین فرضیه ها و ارائه الگوی اولیه موضوع از روش های کتابخانه ای استفاده شد. در مرحله دوم با استفاده از تکنیک اثرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) و بر اساس نظرات کارشناسان و امتیازدهی در محیط نرم افزار میک مک چگونگی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل بر یکدیگر مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی در فضاهای عمومی شهر با تاکید بر توسعه شهرهای سبز ، استخراج شد.
بدین منظور، 24 عامل در 9 دسته مولفه دی اکسیدکربن؛ انرژی ؛ هوا ؛ آب ؛ ضایعات ؛ حمل و نقل ؛ کاربری زمین ؛ ساختمان ها و مدیریت زیست محیطی شناسایی شد و به صورت ماتریس 24 * 24 و با ابزار پرسشنامه و طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 30 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان میدهد که 10 عامل به عنوان عوامل کلیدی میباشد. در این بین، مدیریت سبز نقش مهمتری در شاخص های شهر سبز منطقه 7 تهران دارد و ؛ تراکم جمعیت ؛ مشارکت های عمومی از سیاست های سبز و تعداد روزهای ناسالم به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارد.
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی؛ محسن احدنژاد
چکیده
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با ...
بیشتر
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با توجه به تأثیر رابطهی شکوفایی شهری و توسعهی پایدار، هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان میباشد. در این راستا، روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی در نرمافزار Smart-pls استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران شهری، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان مسائل شهری زنجان است که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعهی آماری، با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 100 نفر تعیین گردیده که دسترسی به آنها بر مبنای الگوی غیرتصادفی هدفمند میباشد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین مطلوبیت در بین شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان مربوط به شاخصهای بهرهوری و زیرساختها میباشد. همچنین از بین 25 متغیر مورد بررسی تنها 5 متغیر «دسترسی مناسب به انواع خدمات اساسی (آب، برق، گاز و تلفن)، امنیت پایدار فردی و اجتماعی برای تمامی گروههای سنی-جنسی، تراکم جمعیت مناسب در سطوح مختلف شهر، دسترسی به مساکن بادوام و جمعآوری و دفع مناسب زبالهها و فاضلاب شهری» دارای ارزش آمارهی بالاتری از 96/1 بوده و در وضعیت مطلوب قرار داشتهاند.
برنامه ریزی شهری
علی اکبر سالاری پور؛ ذبیح اله بهشتی زاده
چکیده
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه ...
بیشتر
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکانهای سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماعپذیری دستهبندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینهای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیادهراه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظهای در سرزندگی فضای پیادهراه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیادهراه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده میکنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت میباشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطرهانگیزی را بهبود بخشیده است.
برنامه ریزی شهری
سیده فریا آقایاری؛ رسول صمدزاده؛ محمدتقی معصومی
چکیده
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری ...
بیشتر
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری در شهر خلخال است.
پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهشهای کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای، عوامل مؤثر بر تابآوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامهای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونهگیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تابآوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان بهعنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و برای ترسیم نقشهها و پهنهبندیها در قالب نرمافزار ARCGIS استفاده شد.
با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS میتوان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تابآوری پایینی قرار دارد و زلزلهخیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تابآوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تابآوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونهای نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در پیادهسازی تابآوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم تابآوری شهر خلخال قرارگرفتهاند و نقش مؤثری بر کارآمدی تابآوری شهری در این شهر دارند.
برنامه ریزی شهری
حمید صابری؛ هاجر ناصحی؛ مهدی علیزاده
چکیده
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای ...
بیشتر
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال ساکن در این منطقه(239756 نفر) است، که 204 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص(نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو و صدا، جهتیابی، مبلمان شهری، امنیت اجتماعی، حس مکان، سرزندگی، تصویر ذهنی، نگرش فضایی، مشارکت اجتماعی) با استفاده از مبانی نظری استخراج شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای T تک نمونهای، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافتههای پژوهش حاکی از؛ معناداری کلیه شاخصهای بررسی شده در سطح 95 درصد اطمینان میباشد، در بین شاخصهای سیمای بصری شاخص، رنگ بییشترین ضریب و تأثیر را در سیمای بصری منطقه 8 اصفهان و شاخص حس مکان- هویت بیشترین ضریب و تأثیر را در رفتار شهروندان این منطقه دارند. نتایج نشان میدهد؛ با توجه به درهم آمیزی مؤلفهها و شاخصهای مفهوم سیمای بصری شهری، نقش آن بر جوانب مختلف رفتار شهروندان و بروز بحرانهای اخلاقی و انسانی انکارناپذیر میباشد.
برنامه ریزی شهری
مهدی محمدی سرین دیزج؛ ابوالفضل شهامت
چکیده
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات ...
بیشتر
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات بهصورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامۀ محقق ساخته بهدستآمده است. برای بکارگیری مدل SWOT، تعداد 25 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه شهرسازی و شهرداری انتخاب و پرسشنامه مدل در اختیار آنها قرار گرفت. برای تحلیل متغیرها و شاخصها از مدل تحلیل استراتژیک SWOT و ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی QSPM استفاده گردید. برای سنجش متغیّرها در پرسشنامه، از طیف لیکرت پنج سطحی استفاده شده است. یافتهها ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ براساس مدل SWOT، امتیاز عوامل داخلی IFE، 13/2 و امتیاز عوامل خارجی EFE، 58/2 به دست آمد. لذا عواملی داخلی با امتیاز کمتر از 5/2 نشانگر غلبه نقاط ضعف بر نقاط قوت و عوامل خارجی هم با امتیاز بیشتر از 5/2 نشاندهنده غلبه فرصتها بر تهدیدها است. بنابراین، راهبرد مناسب برای بازآفرینی محلات قدیمی تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر از نوع محافظهکارانه(wo) میباشد. نتیجه نشان داد که پس از اولویتبندی نتایج در ماتریس QSPM، استراتژی از بین بردن نامنظمی بافت ناکارآمد و فشردگی دانهبندی عناصر کالبدی با توجه به امکان تبدیلشدن این محلات به مرکزیت تجاری و گردشگری بهعنوان اولین اولویت برای بازآفرینی و مدیریت توسعه بافت فرسوده و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر تعیین گردید.
برنامه ریزی شهری
شراره سعیدپور؛ فریدون بابایی اقدم؛ ایرج تیموری
چکیده
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی ...
بیشتر
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری برپایه آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز؛ ضمن شناسایی و مشخصسازی بیشترین سطح خطر آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد به ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز پرداخته است. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری داده توصیفی-تحلیلی بوده است و برای-جمعآوری اطلاعات از روش میدانی – کتابخانهای استفاده شده است. در این پژوهش در وهلۀ نخست از ارزیابی ریسک امنیتی زیرساخت(مدل FMEA)، جهت شناسایی آسیب های حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز، مشخصسازی اولویت و تعیین عملگرها استفادهشده است و در وهلۀ بعدی از مدل IPA برای بررسی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهر سقز استفادهشده است. بررسیهای صورت گرفته در قالب مدل FMEA نشان داده است که از 31آسیب مطرح شده در قالب 10 اثر بالقوه؛ 6 اثر بالقوه (در وهله اول آسیبپذیری در برابر زلزله، ناتوانی پولی- مالی، ضعف مدیریتی و در وهله بعدی افزایش ناهنجاری اجتماعی، کاهش تعلق خاطر و افزایش آلودگی) سطح خطر بارزی دارند و نتایج حاصل از مدل IPA نشان داده است که بین اهمیت و عملکرد شاخصهای بازآفرینی بافتهای ناکارآمد شهر سقز سازگاری وجود نداشته است و لازم است که توجه به شاخصهای مدیریت یکپارچه شهری، ساماندهی معابر کم عرض و دسترسی به شریانهای اصلی، سازگاری کاربریها، نظارت بر ساخت و ساز و کنترل بناهاو کیفیت ابنیه، اشتغال و درآمد، سرمایهگذاری در محله، بهبود مشارکت اجتماعی و بهبود تعلق مکانی به منظور کاهش آسیبهای بارز حاصل از بافتهای ناکارامد در اولویت نخست قرار گیرند.
برنامه ریزی شهری
امیر پورداداش؛ اکبر اصغری زمانی؛ ایرج تیموری
چکیده
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد ...
بیشتر
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد شناسایی عوامل حیاتی موثر بر وضعیت حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و بررسی میزان اثرگذاری این عوامل بر یکدیگر می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از روش های کتابخانه ای، پیمایشی، ماهیت آن بر پایه روش های نو در آینده پژوهی با رویکرد تحلیلی و اکتشافی با بکارگیری مدل های کمی و کیفی و روش تحلیل و اثرات متقاطع ساختاری ماننده میک مک و روش دلفی بهره گرفته است. بر این اساس، طی جلسات متعدد بحث و اخذ نظر کارشناسان و گروه خبره و صاحب نظران منطقه آزاد ارس به تعداد 15 نفر به عنوان نمونه آماری جامعه هدف، 60 گویه یا متغیر در قالب 8 شاخص اصلی حکمروایی خوب شهری شناسایی گردید. سپس، متغیرهای فوق در قالب ماتریس60*60 اثرات متقاطع توسط گروه نخبه وزن دهی و در نرم افزار میک مک تعریف گردید. آنچه از وضعیت نقشه پراکندگی متغیرها قابل فهم می باشد، ناپایداری سیستم است. لذا با توجه به رتبهبندی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها و امتیازدهی آنها، تعداد 21 متغیر که دارای وزن بیشتر در هر دو حالت بودند که به عنوان پیشران اصلی حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد شناسایی شدند. از بین متغیر ها اعتماد شهروندان و مسئولان به همدیگر بیشترین امتیاز و حیاتی ترین عامل موثر بر حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و پایبندی مدیران به قانون، بینش راهبردی، عدالت اجتماعی در رده های بعدی قرار گرفته اند.
برنامه ریزی شهری
مریم آزادبخت؛ مجتبی جهانی فر
چکیده
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس ...
بیشتر
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبههای عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقهای انتخاب شدند بررسی گردید. یافتههای کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بیکیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهمترین علتهای بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آنها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم میکنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخلههایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحیهای شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر میپذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوتهای فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترسپذیری شهر این امکان را فراهم میکند که شهروندان در یک فضای شهری زیستپذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.
برنامه ریزی شهری
هادی حکیمی؛ هادی نقیبی؛ اکبر اصغری زمانی؛ فریدون بابایی اقدم
چکیده
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند ...
بیشتر
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند که جایگاه فقیرترین گروههای جمعیت شهری را تشکیل دادهاند، این امر ضرورت تلاش در جهت ایجاد شرایط بهتر در این سکونتگاهها را نمایان میسازد. امروزه یکی از شیوههای نوین برای واکاوی چالشهای فعلی و پیش رو، بهرهگیری از رویکرد آیندهنگاری و نگاه به حال از آینده است. شهر خوی به دلیل رشد سریع جمعیت و مهاجرت طی دهه های گذشته، نتوانسته شرایط مناسب برای سکونت بخشی از جمعیت را فراهم آورد. به همین دلیل جمعیتی که به شهر خوی روی آورده مجبور به سکونت در حاشیه شهر شده و پدیده ای به نام سکونتگاه های غیررسمی را به وجود آورده است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر روند گسترش سکونتگاه های غیررسمی در شهر خوی به نگارش رسیده است. برای این منظور روش دلفی جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار به کار گرفته شد که نتیجه آن شناسایی 72 عامل در 6 حوزه مختلف بود، سپس روش تحلیل اثرات متقابل جهت استخراج عوامل کلیدی تاثیرگذار به کار گرفته شد که در نتیجه آن از مجموع 72 عامل، تعداد 26 عامل به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شدند.
برنامه ریزی شهری
گشتاسب کیانی؛ کوروش افضلی؛ کرامت الله زیاری
چکیده
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها ...
بیشتر
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، مورد توجه است. از این رو هدف این پژوهش تدوین معیارها و شاخصهای تحققپذیری(با توجه به نظریه دادهبنیاد) به صورت پایلوت روی شهر شهرکرد میباشد، بدین صورت که این الگو اگر بخواهد در شهرکرد ارائه شود، باید چه مشخصههایی داشته باشد. در این قسمت با بهرهگیری از روش نظریه زمینهای نظاممند، گردآوری دادههای متنی، مصاحبهای از افراد مطلع در دو حوزه پژوهشی و اجرایی و تحلیل دادهها، طیف گستردهای از عوامل مؤثر در بکارگیری و تحقق این رویکرد در قالب 22 مقوله اصلی و 129 مقوله فرعی و روابط میان آنها شناسایی شده است. دستاورد این پژوهش شناسایی شاخصهای توسعه جهت تحققپذیری طرحهای شهری و همچنین سنجش، رتبهبندی، تحلیل و ارزیابی و ارائه الگویی مطلوب به طور خاص میباشد. با عنایت به یافتههای بدست آمده در خصوص پیامدهای تحققپذیری طرح الگوی بهینه (شهر شهرکرد) مشخص گردید که توسعه مشارکت، بهبود عملکرد شهرداری و توسعه پایدار شهری از جمله مؤلفههای تحققپذیری طرحهای توسعه شهری میباشند.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ حدیث بردبار
چکیده
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. ...
بیشتر
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. پژوهش پیشرو از نوع اسنادی بوده و به لحاظ روششناسی یک پژوهش کیفی مروری به شمار میرود. جامعه آماری تحقیق شامل مقالات در دسترس چاپ شده در مجلات داخلی معتبر تا انتهای سال 1401 شمسی میباشد که برای نمونهگیری از پایگاههای داخلی استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر، در داشتن دیدگاهی کلنگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه حکمروایی شهری و نیز تحقیقات صورت گرفته در رابطه با حکمروایی شهری در دوران کرونا و پس از آن با استفاده از روش فراتحلیل کیفی میباشد تا با تکیه بر روش مذکور و تحلیل تحقیقات پیشین عوامل و مولفههای موثر شناسایی شده و نیز بر اساس میزان اهمیت اولویتبندی گردند، تا در نهایت پژوهش حاضر به عنوان راهنمای عمل به مدیران و پژوهشگران برای برخورداری از چشمانداز مناسب در حوزه حکمروایی شهری در دوران پساکرونا یاری رساند. در رابطه با مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که عامل ساختاری با سه مولفه موثر (شفافیت، قانونمندی و عدالتمحوری) و مجموع امتیاز مولفهها 21 در اولویت اول، عامل نهادی با یک مولفه موثر (مسئولیتپذیری و پاسخگویی) و مجموع امتیاز مولفهها 10 در اولویت دوم، عامل فردی با یک مولفه موثر (مشارکت شهروندان) و مجموع امتیاز مولفهها 6 در اولویت سوم، عامل فرهنگی بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 3 در اولویت چهارم و عامل فضایی نیز بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 2 در اولیت پنجم قرار میگیرند.
برنامه ریزی شهری
اکبر صمدی؛ رفعت شهماری اردجانی؛ علیرضا پورشیخیان؛ سیده صدیقه حسنیمهر؛ حسین اصغری
چکیده
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور ...
بیشتر
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور کاهش اثرات زلزله، شناسایی سطوح آسیبپذیر در برابر این بحران میباشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح آسیبپذیری شهر اردبیل در برابر بحران زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر آمیخته (کمی و کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی و اکتشافی میباشد. جامعهی آماری تحقیق نیز شامل مدیران و نخبگان شهر اردبیل بوده که حجم نمونه از طریق روش دلفی خبرگان 20 تعیین گردیده است. همچنین در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک AHP در نرمافزار Expert Choice، روش Weighted Overlay در نرمافزار GIS و همچنین مدل تخمین خسارت RADIUS استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که با بررسی 15 معیار، معیارهای فاصله از گسل، همجواری با کاربریهای خطرزا و دسترسی به مراکز خدماترسان بیشترین اهمیت (تأثیر) را جهت ارزیابی آسیبپذیری در برابر زلزله داشتهاند. همچنین با توجه به ارزشگذاری معیارهای مورد بررسی و تلفیق آن در روش همپوشانی فازی مشخص گردید که حدود 13 درصد از بافت شهر اردبیل در پهنهی آسیبپذیری خیلیزیاد و حدود 18 درصد در پهنهی آسیبپذیری زیاد قرار دارند. از طرفی نتایج مدل RADIUS نشان میدهد که تعداد 13853 ساختمان در معرض تخریب قرار دارند که 36 درصد آنها در منطقه 1 و 29 درصد آنها در منطقه 4 میباشند. همچنین تعداد مجروحان در زلزلهی احتمالی 67117 و تعداد کشتهشدگان 3113 برآورد شده است.
برنامه ریزی شهری
محمد شیخی؛ مریم عرب
چکیده
ناکارآمدی طرحهای جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرحها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامهریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی ...
بیشتر
ناکارآمدی طرحهای جامع شهری در مواجهه با مسائل و موضوعات پیچیدة نظام شهرسازی ایران، سرانجام موجبات تغییر در رویکرد تدوین این طرحها از رویکرد صرفا فیزیکی به سوی رویکرد فضایی- راهبردی به عنوان رویکردی نوین در شرایط برنامهریزی شهری ایران را فراهم نمود و تهیة برنامة های توسعه شهری با این رویکرد در تابستان 1400ه.ش به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران رسید. لذا، نکتة مهم در این راه، توجه به فراهم نمودن بسترهای لازم جهت تهیة طرحها با این رویکرد میباشد. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالشهای کاربستِ این رویکرد با تأکید بر چالشهای وجه مشارکتی آن بوده که بر پایة آسیبشناسی موانع مشارکت ذینفعان در تجربة مرحلة نخست برنامة جامع اصفهان به عنوان نخستین برنامة تهیه شده با این رویکرد انجام شده است. روش پژوهش ، کیفی بوده و بر این اساس، روشهای گردآوری اطلاعات شامل مصاحبة عمیق نیمهساختیافته و مراجعه به اسناد و مدارک بوده و در تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان داد مشارکت در تدوین برنامه از سوی هر سه دسته ذی نفعان اصلی برنامه شامل بخش عمومی، برنامهریزان و جامعه مدنی با چالشهای فراوانی مواجه شده که این چالشها متشکل از سه مقولة عمدة محیط نهادی، عوامل ساختاری و ویژگیهای محتوایی و رویهای شرح خدمات رویکرد نوین میباشد و به نظر میرسد تا زمانی که مشارکت در محیط برنامهریزی ایران نهادینه نشود و نگرش ذینفعان نسبت به برنامهریزیهای مشارکتی تغییر نکند گذار به نگرش نوین عملی نخواهد بود و این تغییر نگرش صرفاً در حد تغییر گفتمان باقی خواهد ماند.
برنامه ریزی شهری
موسی کمانرودی کجوری؛ کمال رسولی؛ اسماعیل عیسی زاده
چکیده
افزایش بیرویه شهرها و رشد ناموزون آنها به دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرتهای بیرویه، یکی از مشکلات اساسی شبکه شهری ایران است. شهرها به گونههای مختلفی از جمله توسعه درونی یا درونزا، توسعه شهری متصل یا پیوسته و توسعه شهری منفصل رشد میکنند. اما مسئله دارای اهمیت، چگونگی شکلگیری رشد و توسعه کالبدی و میزان و نحوه گسترش شهرهاست ...
بیشتر
افزایش بیرویه شهرها و رشد ناموزون آنها به دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرتهای بیرویه، یکی از مشکلات اساسی شبکه شهری ایران است. شهرها به گونههای مختلفی از جمله توسعه درونی یا درونزا، توسعه شهری متصل یا پیوسته و توسعه شهری منفصل رشد میکنند. اما مسئله دارای اهمیت، چگونگی شکلگیری رشد و توسعه کالبدی و میزان و نحوه گسترش شهرهاست که پیامدهای اقتصادی – اجتماعی و به ویژه محیطزیستی گوناگونی را به همراه داشته است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل عوامل موثر بر گسترش کالبدی شهر پیرانشهر و پیامدهای محیطزیستی آن به منظور توسعه آتی شهر و کنترل و هدایت عوامل و نیروهای تعیینکننده آن می باشد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای تحلیل عاملی، تحلیل رگرسیون چند متغیره (با کاربرد نرمافزار SPSS)، و همچنین استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست 8 و مدل کراس تب در سالهای 1365 تا 1395 در دو دوره پانزده ساله برای شهر پیرانشهر انجام شد و با استفاده از تکنیکهای پردازش تصاویر ماهوارهای و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج این مقاله نشان می دهد که مساحت ساخته شده شهر پیرانشهر از 144 هکتار در سال 1365 به 77/958 هکتار در سال 1395 رسیده است که نشاندهنده گسترش کالبدی 5/6 برابر برای این شهر است که این گسترش کالبدی نتیجه افزایش جمعیت (رشد طبیعی – مهاجرت) و تغییر کاربری اراضی (کشاورزی، باغات؛ اراضی بایر)، به اراضی ساخته شده شهری بوده است.
برنامه ریزی شهری
سمانه جلیلی صدرآباد
چکیده
قابلیت جذب مردم توسط فضاهای عمومی سبب شده تا از این گونه فضاها بعنوان ظرفی برای شکلگیری سرمایه اجتماعی یاد شود، همچنین ارتباط دو سویه فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی انکار ناپذیر است و فضاهای عمومی منجر به شکلگیری تعاملات اجتماعی شده و وجود تعاملات اجتماعی موجب موفقیت فضاهای عمومی میگردد، این مسئله خود اهمیت فضاهای عمومی موفق ...
بیشتر
قابلیت جذب مردم توسط فضاهای عمومی سبب شده تا از این گونه فضاها بعنوان ظرفی برای شکلگیری سرمایه اجتماعی یاد شود، همچنین ارتباط دو سویه فضاهای عمومی شهری و تعاملات اجتماعی انکار ناپذیر است و فضاهای عمومی منجر به شکلگیری تعاملات اجتماعی شده و وجود تعاملات اجتماعی موجب موفقیت فضاهای عمومی میگردد، این مسئله خود اهمیت فضاهای عمومی موفق را دوچندان میکند.در همین راستا،این پژوهش کاربردی با راهبرد توصیفی- پیمایشی به بررسی عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی و شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر آنها در فضاهای عمومی شهری منطقه 10 شهرداری تهران میپردازد که در آن مفاهیم مرتبط با فضاهای شهری و تعاملات اجتماعی بررسی و عوامل موثر بر ارتقای تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی در 4 بعد عملکرد و فعالیت، کیفیات کالبدی- فضایی، زیست محیطی، معنایی و در 12مولفه و 60 شاخص طبقه بندی میشوند. این شاخصها با توجه به نمونه موردی خاص شده و پس از آن با تکنیک دلفی و روش تحلیل اثرات متقابل و نرم افزار میک مک،10پیشران کلیدی زمین بازی و مکان اوقات فراغت کودکان، مجموعه های تفریحی و اوقات فراغت، فضاهای مکث و نشستن، وجود افراد در گروه ها و رده های سنی و جنسی مختلف و میزان پاسخگویی به حضور آنان، وجود مبلمان مناسب جهت نشستن و گفت و گو، دسترسی به مسیرهای پیاده و دوچرخه، وجود کاربریها و فعالیتهای متنوع شبانه روزی، خاطره انگیزی و تجربه های به یاد ماندنی، وجود دسترسی و امکانات و مبلمان مخصوص پیاده، توجه به اقلیم امکان استراحت و آسایش معرفی میگردند. سپس دسته های 5 گانه فضاهای عمومی منطقه؛ بوستان واحد همسایگی،محله ای،ناحیه و منطقه ای، فضاهای مذهبی و راسته تجاری طبق روش لیکرت، امتیازدهی شده که میتوان گفت با وجود کمبودهای کمی و کیفی موجود،اما بوستانهای ناحیه و منطقه ای نسبت به سایر فضاهای شهری منطقه وضعیت بهتری در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی دارند.
برنامه ریزی شهری
اکبر رحیمی؛ آرمان راست خدیو؛ کسری کتاب اللهی
چکیده
در دهههای اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمینهای کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیلها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد ...
بیشتر
در دهههای اخیر رشد جمعیت شهری سبب افزایش تقاضای مواد غذایی شده و در چنین وضعیتی، رویکردهای نوین همچون توسعة کشاورزی شهری مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی روند تغییرات زمینهای کشاورزی شهری در محدوده و حریم شهر مریوان از سال 1351الی 1401 و نیز بررسی میزان زمین در دسترس، پتانسیلها و راهکارهای توسعة فضاهای سبز شهری مبتنی بر رویکرد کشاورزی شهری انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که برای گردآوری دادهها از تصاویر ماهوارهای Landsat استفاده گردید و جهت تصحیحات رادیومتریکی و اتمسفری و نیز اعمال شاخص NDVI بر روی تصاویر، از نرمافزار ENVI استفاده شد. پس از خروجی نقشهها، سیر تحول زمینها و میزان زمین موجود در سال 1401 برای توسعة کشاورزی شهری در محدوده مطالعاتی پژوهش بررسی شده و نیز پتانسیلهای شهر مریوان برای تحقق این رویکرد و راهکارهایی عملیاتی ارائه گردیده است. نوآوری پژوهش از آن جهت است که در نظر دارد میزان زمینهای مستعد و پتانسیلها را برای کشاورزی شهری در شهر مریوان بهعنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در دورة مطالعاتی که از سالهای 1351 تا 1401 زمینهای کشاورزی شهری در طی دورههای مختلف با کاهش تدریجی ناشی از رشد شهر مریوان و سایر فعالیتهای انسانی در فضاهای پیراشهری مواجه بوده و به تدریج کاهش یافتهاند. با این حال، در سال 1401 حدود 2799 هکتار زمین برای توسعهی کشاورزی شهری بهعنوان الگوی جدید توسعه فضاهای سبز شهری مریوان در اختیار قرار دارد. در شهر مریوان به دلایلی همچون پتانسیلهای اقلیمی و جغرافیایی، موقعیت راهبردی، اعمال سیاستهای پیشگیرانه، مدیریت منابع آبی، تجاریشدن محصولات کشاورزی و باغی، شرایط اقتصادی حاکم و نیروی کارگری فراوان و... ، ضمن تجربة ثباتِ نسبی اقلیمی، باغات و زمینهای کشاورزی آن در حریم و فضاهای پیراشهری بهصورت پایدار حفظ شده است.
برنامه ریزی شهری
محمدرضا پورمحمدی؛ کیومرث ملکی
چکیده
شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت ...
بیشتر
شهر تنها یک مجموعه از ساختمان ها نیست، بلکه پدیده ای فراتر از یک مجموعه ساختمانی است. لذا نمی توان به هیچ عنوان شهر را تنها در مجموعه ساختمان ها منحصر دانست یکی از خطراتی که بسیاری از شهرهای جهان را تهدید می کند زمین لرزه یا همان زلزله است. زلزله از دیر باز جزء پر خطرترین مخاطرات طبیعی بوده و از ریسک بالایی برخوردار است. ریسک زلزله، خسارت قابل انتظاری است که در اثر آن به عناصری از جامعه یا محیط آسیب هایی وارد می شود. به همین دلیل ایمن سازی شهر در برابر زلزله را نمی توان تنها در مقاوم سازی و ساختن بناهای مقاوم در برابر زلزله دانست در این مقاله در مورد چگونگی وضعیت خطرپذیری زلزله در سطح مناطق کلان شهر تبریز به عنوان یک شهر تاریخی- فرهنگی و قطب اقتصادی- ارتباطی شمال غرب کشور انجام گرفته است پس از اخذ نظرات متخصصان زلزله و پدافندغیرعامل و برنامه ریزی شهری، بررسی و تحلیلهای لازم با استفاده از مدل های ویکور و تاپسیس فازی انجام و نتیجه مدل به وسیله نرم افزار GIS بصورت نقشه آسیب پذیری مناطق نمایش داده شده است و در نهایت منطقه 2، 3، 7 ، 4، شهرداری کلان شهر تبریز با آسیب پذیری کمتر و مناطق 10، 5 ، 1، 9 و 6 و 8 واقع در محدوده های شمال شرقی، شمالی شهر نامناسب و بحرانی تشخیص داده شدند و علل آسیب پذیری بیان و راهکارهای مهار آسیب پذیری با استفاده از داده ها و تطبیق نتایج مدل ها ارائه شد.
برنامه ریزی شهری
پژمان محمدی ده چشمه
چکیده
یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری ...
بیشتر
یکی از پیش نیازهای اساسی برای جلب مشارکت شهروندان، وجود فضاهای متناسب شهری می باشد که از ابعاد مختلف بتواند نیازهای شهروندان را برطرف کرده و میزان تعاملات آنها را نیز بهبود بخشد، این امر در شهرکرد با توجه به محدودیت توسعه افقی شهر و نیز به هم ریختگی کالبد شهری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تبیین مدل ساختاری نقش فضای شهری در مشارکت پذیر نمودن شهروندان در شهرکرد بوده و از لحاظ هدف (نوع استفاده) یک تحقیق کاربردی است. روش مورد استفاده در این تحقیق یک روش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش در این تحقیق شامل ساکنان شهر شهرکرد با تعداد (190441) در نظر گرفته شدهاند. تعداد نمونه برابر 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه تصادفی در دسترس تعیین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه 38 سؤالی میباشد دادههای گردآوری شده بر اساس تحلیل مسیر معادلات ساختاری با نرمافزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که به طور کلی فضای شهری بر میزان مشارکتپذیری شهروندان در شهرکرد تأثثر مثبت و معناداری داشته است به گونهای که فضای شهری بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 17/0، اثرگذار بوده است و رابطه بین ساختار کالبدی فضاهای عمومی بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 45/0 بیشترین تأثیر و ساختار شبکه ارتباطی بر مشارکتپذیری با ضریب تأثیر 19/0 کمترین میزان می باشد.
برنامه ریزی شهری
مصطفی مواساتی؛ حسن احمدزاده؛ علی پناهی
چکیده
زلزله یکی از خطرناکترین، مخربترین و غیرقابل پیشبینیترین مخاطرات طبیعی بهشمار میآید. از اینرو، شناسایی مناطق آسیبپذیر شهرها بهمنظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیبپذیر کلانشهر تبریز در برابر زلزله و ارائهی راهکارهای مدیریت بحران ...
بیشتر
زلزله یکی از خطرناکترین، مخربترین و غیرقابل پیشبینیترین مخاطرات طبیعی بهشمار میآید. از اینرو، شناسایی مناطق آسیبپذیر شهرها بهمنظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله و مدیریت بحران این مخاطره ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی سطوح آسیبپذیر کلانشهر تبریز در برابر زلزله و ارائهی راهکارهای مدیریت بحران (قبل از بحران) برای کاهش اثرات زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر آمیخته (ترکیبی از رویکردهای کیفی و کمی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی میباشد که بهمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیهی نقشههای رقومی از روش FAHP و نرمافزار ArcGIS و بهمنظور بررسی آسیبپذیری مناطق 10گانهی شهر از روش PROMETHEE استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران و مسئولان شهری و نخبگان دانشگاهی میباشد. حجم نمونهی مدیران و مسئولان با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، 90 نفر تعیین گردیده که نحوهی دسترسی به آنها بر مبنای روش گلوله برفی میباشد. حجم نمونهی نخبگان دانشگاهی نیز بر مبنای روش نمونهگیری دلفی هدفمند 14 نفر تعیین شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که مناطق حاشیهای و مرکزی شهر بیشترین پتانسیل آسیبپذیری را دارا میباشند. در این بین مناطق 10 و 1 با کسب جریان خالص 454/0- و 527/0-، جزو مناطق با آسیبپذیری خیلیزیاد در برابر زلزله محسوب میشوند. از عوامل مؤثر بر آسیبپذیری این مناطق میتوان به نزدیکی به گسل، فرسودگی بافتها، دوری از مراکز امدادونجات، تراکم زیاد و همچنین عدم کششپذیری معابر اشاره کرد. بدین منظور نیاز به رویکرد سیستمی و یکپارچه بهمنظور بازگشتپذیری و توانمندسازی اجتماع لازم بوده و در این راستا توجه به مرحلهی قبل از بحران در ابعاد مقاومسازی ابنیه، ارتقاء دسترسیها و تهیهی طرحهای موضعی به تفکیک محلات با تأکید بر محلات آسیبپذیر ضروری میباشد.
