رحمت الله فرهودی؛ سیدموسی پورموسوی؛ سیدعلی حسینی؛ سیدمحمد حسینی
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 259-280
چکیده
یکی از مسائل مهم در حوزه برنامهریزی شهری، چگونگی رشد و توسعه فضایی شهر و الگوی حاصل از آن میباشد. الگوی حاصله از توزیع فضایی فعالیتهای انسان شهری که از آن به فرم یا شکل شهر یاد میشود، بنابر ماهیت پویا و متغیر شهرها همیشه در حال تغییر و دگرگونی بوده است. اما ناپایدارترین و نامطلوبترین شکلی که شهرها تاکنون بهخود دیدهاند، ...
بیشتر
یکی از مسائل مهم در حوزه برنامهریزی شهری، چگونگی رشد و توسعه فضایی شهر و الگوی حاصل از آن میباشد. الگوی حاصله از توزیع فضایی فعالیتهای انسان شهری که از آن به فرم یا شکل شهر یاد میشود، بنابر ماهیت پویا و متغیر شهرها همیشه در حال تغییر و دگرگونی بوده است. اما ناپایدارترین و نامطلوبترین شکلی که شهرها تاکنون بهخود دیدهاند، شکل گسترده یا گسترش افقی شهری میباشد. شهر مشهد دومین کلانشهر کشور که بهعنوان شهر مورد مطالعه در این پژوهش انتخاب شده، از این مقوله مستثنا نمیباشد. بررسی حاصله از این تحقیق، رشد افقی سریع و بیبرنامهای این شهر را در جهات مختلف در دهههای اخیر (1335- 1385) و اثرات زیست محیطی آن، بهویژه تأثیرات نامطلوب بر منابع خاک را نشان میدهد. این مهم که با استفاده از روشهای مختلف مانند عکسهای هوایی، نقشههای موجود در سازمانها، نقشههای توپوگرافی و خاکشناسی و نرمافزارهای GIS و SPSS انجام شده است، نتیجه میدهد که از سال 1335 تا سال 1385 در اثر توسعه مناطق شهری و صنعتی در حومه شهر مشهد 8/27747 هکتار از خاکهای محدوده شهر با درجات مختلف مرغوبیت کشاورزی، برای همیشه از چرخه تولید خارج شدهاند که 10288 هکتار (37 درصد) جزو اراضی کلاس I، 6233 هکتار (22 درصد) جزو اراضی کلاس III، 9089 هکتار (33 درصد) جزو اراضی کلاس IV و 2147 هکتار (7.7 درصد) جزو اراضی کلاسVI بوده است.
برنامه ریزی شهری
مهدی نجاتی؛ پگاه باوقار زعیمی؛ عبدالمجید جلایی
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 259-282
چکیده
آلودگی هوا یکی از معضلات اصلیکلان شهرهای ایران میباشد؛ به طوریکه مشکلات ناشی از آن به یکی از مهمترین دغدغههای دانشمندان تبدیل شده است. این پدیده موجب تغییر شرایط اقلیمی در مقیاس محلی، منطقهای و جهانی میشود. مصرف انواع حاملهای انرژی و رشد تولید در بخشهای مختلف اقتصادی، میتوانند از متغیرهای ...
بیشتر
آلودگی هوا یکی از معضلات اصلیکلان شهرهای ایران میباشد؛ به طوریکه مشکلات ناشی از آن به یکی از مهمترین دغدغههای دانشمندان تبدیل شده است. این پدیده موجب تغییر شرایط اقلیمی در مقیاس محلی، منطقهای و جهانی میشود. مصرف انواع حاملهای انرژی و رشد تولید در بخشهای مختلف اقتصادی، میتوانند از متغیرهای اثرگذار بر انتشار آلایندهها در یک منطقه باشند. لذا هدف تحقیق حاضر، بررسی و ارزیابی تأثیر رشد تولیدات و مصرف انرژی بر انتشار دی اکسید کربن در بخشهای مختلف اقتصادی ایران از قبیل: بخشهای صنعت، کشاورزی، نفت، حمل و نقل و خدمات است. برای این منظور دادههای دوره زمانی 1393-1375 و یک مدل رگرسیون "به ظاهر نامرتبط" بکارگرفته شد. نتایج برآورد رگرسیون حاکی از آن است که مصرف انرژی رابطه مثبت و معناداری با انتشار دیاکسیدکربن دارد اما مصرف انرژی در بخشهای مختلف اثر یکسانی بر آلودگی ندارد. همچنین رابطه بین آلودگی و رشد اقتصادی در بخشهای کشاورزی، نفت، حملونقل بهصورت N معکوس است. منحنی N شکل معکوس به این مفهوم میباشد که آلودگی در ابتدا همراه با افزایش تولید در بخشهای اقتصادی کاهش یافته، سپس افزایش و سرانجام دوباره با بهبود تولید، کاهش مییابد. علاوهبر این رابطه بین آلودگی و رشد اقتصادی در بخش صنعت U شکل و در بخش خدمات یکنواخت کاهشی است.
دوره 16، شماره 42 ، اسفند 1391، ، صفحه 261-274
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
آب و هواشناسی
عبدالرضا کاشکی؛ سید محمد حسینی؛ فرحناز خرم ابادی
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 263-286
چکیده
گرمایش جهانی، یکی از مشکلات کنونی و آتی بشر است که میتواند بر فعالیتهای کشاورزی، حملونقل، منابع آب، تولید انرژی، معماری، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، فنولوژی گیاه و ... اثرگذار باشد. در این پژوهش، برای واکاوی زمانی- مکانی نیاز درجهروز سرمایشی از دادههای روزانه دمای کمینه و دمای بیشینه 16 ایستگاه همدید ...
بیشتر
گرمایش جهانی، یکی از مشکلات کنونی و آتی بشر است که میتواند بر فعالیتهای کشاورزی، حملونقل، منابع آب، تولید انرژی، معماری، نیازهای گرمایشی و سرمایشی، فنولوژی گیاه و ... اثرگذار باشد. در این پژوهش، برای واکاوی زمانی- مکانی نیاز درجهروز سرمایشی از دادههای روزانه دمای کمینه و دمای بیشینه 16 ایستگاه همدید شمالشرق کشور در بازهی زمانی20 ساله(1996- 2015) استفاده شده است. نخست ماتریس دادهها در نرمافزار متلب با آرایه S به ابعاد(16*7035) تشکیل گردید که در آن سطرها، بیانگر زمان (روز) و ستونها، بیانگر مکان(ایستگاهها) هستند و در نهایت، درجهروز سرمایشی در هر ماه محاسبه و نقشههای پهنهبندی مکانی در ArcGIS ترسیم شد. نتایج نشان داد که همبستگی معنیدار و معکوس میان ارتفاع و عرض جغرافیایی با نیازهای درجهروز سرمایشی در همه ماههای گرم سال برقرار است به‌گونه‌ای که با افزایش این دو عامل اقلیمی، نیاز به سرمایش در ایستگاههای شمالی منطقهی خراسان کاسته شده و با کاهش این دو در نواحی جنوبی خراسان بر میزان نیاز سرمایشی و مصرف انرژی جهت خنکشدن و آسایش فیزیولوژیکی انسان افزوده میشود. همچنین برحسب نیاز درجهروز سرمایشی، ناحیه خراسان را میتوان به شش گروه اقلیمی تقسیم کرد. بیشترین نیاز سرمایشی با بیش از 500 درجهروز در مناطق جنوبی و کمارتفاع منطقه به ویژه در ماههای ژوئن و ژوئیه(خرداد و تیر) و گروه اقلیمی بسیارگرم واقع شده است. بالاترین پهنه نیاز درجهروز سرمایشی در ماه آوریل و مه با 5/27 درصد مربوط به گروه اقلیمی نیمه گرم؛ در ژوئن با 5/24 درصد؛ ژوئیه با 7/23 درصد؛ اوت با 4/22 درصد و در سپتامبر با 5/22 درصد به گروه اقلیمیگرم و به میانهی خراسان تعلق دارد. همچنین بررسی روند نیازهای سرمایشی حاکی از این است که در دورهی گرم سال این روند در ایستگاههای مورد بررسی دارای نوسانهای متعدد است. فقط در ایستگاه قائن برخلاف سایر ایستگاهها در همه ماهها، آهنگ کاهشی در نیازهای سرمایشی مشاهده میشود.
زهره مریانجی؛ شیما رضایی؛ حامد عباسی
چکیده
شناخت تغییرات آغاز و خاتمه یخبندانها به دلیل اهمیت آنها در زمینه کشاورزی ضروری است. این تحقیق سعی دارد آغاز و خاتمه یخبندان مناطقی از غرب کشور را با استفاده از ریز مقیاس کردن دادههای گردش عمومی جو در یک دوره 20ساله پیش بینی و تغییرات آن را بررسی کند. جهت ریز مقیاس کردن دادههای گردش عمومی هوا از مدل لارس[1] استفاده شده است. نتایج ...
بیشتر
شناخت تغییرات آغاز و خاتمه یخبندانها به دلیل اهمیت آنها در زمینه کشاورزی ضروری است. این تحقیق سعی دارد آغاز و خاتمه یخبندان مناطقی از غرب کشور را با استفاده از ریز مقیاس کردن دادههای گردش عمومی جو در یک دوره 20ساله پیش بینی و تغییرات آن را بررسی کند. جهت ریز مقیاس کردن دادههای گردش عمومی هوا از مدل لارس[1] استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که شروع یخبندان در همدان زودتر از سایر نواحی بوده است و خاتمه آن نیز نسبت به سایر نواحی با تأخیر همراه خواهد بود. در همدان آغاز یخبندان پاییزه در دهه اول نسبت به دهه دوم با تأخیر شروع میگردد. در کرمانشاه نیز در دهه اول و دوم شروع و خاتمه آن با کمی تأخیر همراه بوده و یک روند افزایشی در شروع آن در سالهای 2025- 2016 مشاهده میشود. این بدان معنا است که شروع یخبندان دیرتر رخ میدهد. شروع یخبندان و خاتمه آن در حال نزدیک شدن به هم میباشد. به منظور طبقهبندی تغییرات فصل یخبندان تحلیل خوشه ای انجام شد. بر این اساس، منطقه مورد مطالعه از نظر ویژگیهای فصل یخبندان به چهار منطقه طبقه بندی گردید.
برنامه ریزی شهری
علی موحد؛ زهرا صحراییان؛ محمد سلیمانی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 265-284
چکیده
از ابتدای قرن حاضر تاکنون، تحولات شهرنشینی و دگرگونیهای کالبدی آن، نتاج نامطلوبی بر ساختار شهر ایرانی داشته است، به گونهای که شهر کنونی بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اولیه خود، مظهری از همگسیختگی، توسعه ناموزون و نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی است. بنابراین، بررسی دگرگونیهای ساختار فضایی- کالبدی محیطهای ...
بیشتر
از ابتدای قرن حاضر تاکنون، تحولات شهرنشینی و دگرگونیهای کالبدی آن، نتاج نامطلوبی بر ساختار شهر ایرانی داشته است، به گونهای که شهر کنونی بدون ارتباط و توجه به ساخت و سازمان اولیه خود، مظهری از همگسیختگی، توسعه ناموزون و نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی است. بنابراین، بررسی دگرگونیهای ساختار فضایی- کالبدی محیطهای شهری و هدایت آنها به سوی همسازی و تعادل فضایی، در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی و اقتصادی امری ضروری است و از ناپایداری و نابرابری فضایی جلوگیری میشود. از این رو در این مقاله، به بررسی رابطۀ میان رشد پراکنده شهری و ساختار فضایی شهر پرداخته شده است. نوع پژوهش توصیفی - تحلیلی است، که به منظور بررسی میزان رشد پراکنده شهری با استفاده از20 شاخص و انجام روش تحلیل عاملی در 111محله شهر شیراز، در نهایت بر اساس7عامل (تراکم، قطعات ساختمانی، دسترسی، اختلاط کاربری، مرکزیت، بیقاعدگی نواحی ساخته شده و فضای فعالیت)، بررسی و در محیط Spss مورد تحلیل قرار گرفت، همچنین برای تحلیل ساختار فضایی شهر، با استفاده از روش چیدمان فضا نقشه خطی در محیط Depthmap تهیه گردید. نتایج نشان میدهد، ارتباط معنادار و معکوسی میان ارزش همپیوندی ساختار فضایی و رشد پراکنده شهر شیراز وجود دارد. به طوری که مقدارضریب همبستگی پیرسون(623/0-) و مقدار معیار تصمیم(sig.) 0.00 میباشد. بر این اساس محلاتی که دارای ارزش همپیوندی بالایی هستند، پیوند مناسبی با ساختار فضایی کل شهر دارند و بدون رشد پراکنده میباشند و محلاتی که ترکیببندی شبکه معابر و ساختار فضایی آنها با شهر همپیوند نبوده، دچار جداافتادگی فضایی گشته و رشد پراکنده شهری را به دنبال داشتهاند.
رسول قربانی؛ احمد اسدی
دوره 19، شماره 51 ، فروردین 1394، ، صفحه 267-288
چکیده
افزایش جمعیت شهرها در کشورهای جهان سوم و بهتبع آن استفاده روزافزون از سوختهای فسیلی و افزایش ترافیک، این کشورها را با معضلات متعدد روبرو ساخته است. دوچرخه با مزایای منحصربهفرد نظیر ارزانی، صرفه در مصرف انرژی، کمترین ترافیک و اثرات منفی زیست محیطی بیش از پیش بهعنوان مکمل سایر وسایط نقلیه مورد توجه قرار گرفته است. یکی ...
بیشتر
افزایش جمعیت شهرها در کشورهای جهان سوم و بهتبع آن استفاده روزافزون از سوختهای فسیلی و افزایش ترافیک، این کشورها را با معضلات متعدد روبرو ساخته است. دوچرخه با مزایای منحصربهفرد نظیر ارزانی، صرفه در مصرف انرژی، کمترین ترافیک و اثرات منفی زیست محیطی بیش از پیش بهعنوان مکمل سایر وسایط نقلیه مورد توجه قرار گرفته است. یکی از عمدهترین راهکارهایی که متخصصان و صاحبنظران برای دستیابی به توسعه پایدار شهری مطرح میکنند؛ استفاده بیشتر از دوچرخه است. هدف این مطالعه بررسی عوامل موثر بر کاهش تمایل به استفاده از دوچرخه در سفرهای شهری زنجان میباشد که از دو روش اسنادی، کتابخانهای و میدانی برای جمعآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شده است و از نرمافزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل دادههای آماری استفاده شده است با توجه به نتایج مطالعات میدانی در شهر زنجان استفاده از دوچرخه در جابهجاییهای شهری بسیار پایین است بهطوری که فقط 8 درصد جامعه آماری تحقیق بهطور قابل توجهی از دوچرخه برای فعالیتهای شهری استفاده مینمایند که این امر از عواملی نظیر عدم فرهنگسازی استفاده از دوچرخه، ضعف تبلیغات در رسانهها، نبود مسیرهای ویژه دوچرخهسواری، عدم استفاده مدیران جامعه، تأثیر وضیعیت اقلیمی، عدم تناسب دوچرخهسواری بانوان با فرهنگ عمومی، کمبود آگاهی از مزایای دوچرخهسواری، نبود امنیت دوچرخهسواران و نبود پارکینگ برای دوچرخه میباشد.
برنامه ریزی شهری
سمیه علیپور؛ ابوالفضل مشکینی؛ محسن احدنژاد روشتی
چکیده
فهوم مسکن مناسب را نه تنها در ابعاد فیزیکی و کالبدی، بلکه در قالب نیازهای زیستی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی آن باید جستجو نمود. نیاز به مسکن دو بعد کمی و کیفی دارد، در بعد کمی؛ شناخت پدیده‌ها و اموری که به فقدان سرپناه و دسترسی مربوط بوده در بعد کیفی نیز با بیمسکنی و تنگ مسکنی مرتبط میباشد. هدف پژوهش بررسی شاخصهای کمی و ...
بیشتر
فهوم مسکن مناسب را نه تنها در ابعاد فیزیکی و کالبدی، بلکه در قالب نیازهای زیستی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی آن باید جستجو نمود. نیاز به مسکن دو بعد کمی و کیفی دارد، در بعد کمی؛ شناخت پدیده‌ها و اموری که به فقدان سرپناه و دسترسی مربوط بوده در بعد کیفی نیز با بیمسکنی و تنگ مسکنی مرتبط میباشد. هدف پژوهش بررسی شاخصهای کمی و کیفی مسکن شهر کرج منطبق با شاخصهای استاندارد و رتبه بندی محلات کلان شهر کرج میباشد. پژوهش از نوع کاربردی توسعهای و روش آن توصیفی تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با بررسی منابع و اطلاعات تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار به خصوص بخش مسکن سال 1390 میباشد. جامعه آماری مورد بررسی نیز 120 محله از مجموع 138 محله شهر کرج میباشد. ابزار اندازه گیری و تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده در این مقاله با استفاده از مدل نوین و کارآمد به ویژه در حوزه مسکن یعنی مدل تصمیم گیری و رتبه بندی ELECTRE III با بهره گیری از سیستم نرم افزاری SANNA و به صورت تلفیق 36 زیر شاخص در غالب دو شاخص کمی و کیفی میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که محله ۴ از منطقه ۵، محله ۵ از منطقه ۵ و محله ۲ از منطقه ۲ در رتبههای برتر و محله ۲ از منطقه ۱۱ آخرین رتبه میباشد. اختلاف مناطق و محلات شهر نشان از تلفیق مسکن‌های مناسب و نامناسب در کنار یکدیگر و یکدست نبودن شهر به لحاظ شاخصهای مسکن میباشد.
آب و هواشناسی
رسول میرعباسی نجف آبادی؛ یعقوب دین پژوه
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 277-301
چکیده
هدف این مطالعه بررسی روند تغییرات سرعت باد سطحی در ایران در دو مقیاس ماهانه و سالانه با روش ناپارامتری من کندال با چهار ویرایش متفاوت شامل الف) روش من کندال مرسوم (MK1)، ب) من کندال پس از حذف اثر ضریب خودهمبستگی مرتبه اول معنیدار (MK2)، ج) من کندال پس از حذف اثر کامل ضرایب خودهمبستگی معنیدار (MK3) و د) من کندال با لحاظ کردن ضریب هارست (MK4) ...
بیشتر
هدف این مطالعه بررسی روند تغییرات سرعت باد سطحی در ایران در دو مقیاس ماهانه و سالانه با روش ناپارامتری من کندال با چهار ویرایش متفاوت شامل الف) روش من کندال مرسوم (MK1)، ب) من کندال پس از حذف اثر ضریب خودهمبستگی مرتبه اول معنیدار (MK2)، ج) من کندال پس از حذف اثر کامل ضرایب خودهمبستگی معنیدار (MK3) و د) من کندال با لحاظ کردن ضریب هارست (MK4) میباشد. دادههای مورد استفاده در این مطالعه شامل میانگین سرعت باد در دو مقیاس ماهانه و سالانه در دوره آماری 2005-1966 میباشد. بدین منظور از اطلاعات 22 ایستگاه در سطح کشور ایران استفاده شد. برای تخمین شیب خط روند تغییرات سرعت باد، از روش ناپارامتری تخمینگر سن استفاده شد. نتایج نشان داد که گر چه ترکیبی از روندهای مثبت و منفی در ایستگاههای کشور برای میانگین سرعت باد در هر دو مقیاس سالانه و ماهانه تجربه شده است، ولی تعداد ایستگاههای با روند منفی در مقایسه با تعداد ایستگاههای با روند مثبت بیشتر است. در مقیاس سالانه شدیدترین شیب خط روند منفی متعلق به ایستگاه فسا معادل 074/0- متر بر ثانیه در سال و شدیدترین شیب خط روند مثبت متعلق به ایستگاه زابل معادل 141/0 متر بر ثانیه در سال بود. در مقیاس ماهانه شدیدترین شیب خط روند منفی متعلق به ایستگاه فسا معادل 1/0- متر بر ثانیه در سال و شدیدترین شیب خط روند صعودی معادل 18/0 متر بر ثانیه در سال برای ایستگاه زابل مشاهده شده است. نتایج نشان داد که میانه شیبهای خط روند اکثر ایستگاههای ایران در تمام ماههای سال (بجز فوریه و نوامبر) منفی است. بنابراین، در حالت کلی میتوان نتیجه گرفت که در اکثر ایستگاههای ایران روند سرعت باد در تمام ماههای سال (بجز ماههای فوریه و نوامبر) نزولی است.
برنامه ریزی شهری
صابر محمدپور؛ نادر زالی؛ سارا امیری
چکیده
برنامهریزی راهبردی شامل استراتژی‌ها و اهدافی است که به منظور مدیریت، نگهداری و تأمین مالی سیستم حملونقل به روش‌هایی خلاقانه و پایدار عمل می‌کند. هدف برنامه راهبردی ترویج سیستم حملونقل متوازن و متعادلی است که انتخاب‌هایی پایدار را ارائه میدهد. از طرفی هم این موضوع پرداختن به رویکردهایی که حملونقل را به سمت پایداری اجتماعی، ...
بیشتر
برنامهریزی راهبردی شامل استراتژی‌ها و اهدافی است که به منظور مدیریت، نگهداری و تأمین مالی سیستم حملونقل به روش‌هایی خلاقانه و پایدار عمل می‌کند. هدف برنامه راهبردی ترویج سیستم حملونقل متوازن و متعادلی است که انتخاب‌هایی پایدار را ارائه میدهد. از طرفی هم این موضوع پرداختن به رویکردهایی که حملونقل را به سمت پایداری اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی سوق دهد، ضروری می‌سازد و یکی از این رویکردها یکپارچه‌سازی حملونقل است. استان کرمان به دلیل عدم برنامهریزی مناسب در بخش حملونقل، به جایگاه واقعی خویش دست نیافته است. در این میان نیاز به ایجاد یک ظرفیت برنامهریزی راهبردی مناسب و تغییر سبک برنامهریزی موجود وجود دارد. پژوهش حاضر از جهت هدف، تحقیقی کاربردی است که در جهت برنامهریزی راهبردی توسعه یکپارچه حملونقل منطقهای در استان کرمان می‌کوشد. همچنین ازنظر ماهیت و روش اکتشافی- توصیفی- تجویزی است. جهت دستیابی به اطلاعات عمدتاً از طریق مراجعه به متون موجود، کتب درسی، اسناد و مدارک و مقالات خواهد بود و از روش اسنادی استفاده شده است. همچنین در ادامه برای تکمیل اطلاعات از روشهای میدانی همچون استفاده از پرسشنامه و از روش مصاحبه استفاده شده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از نظر کارشناسان از طریق مدل دلفی(Delphi) و تکنیک سوات (SWOT) تعدادی راهبرد جهت بهبود شرایط فعلی یکپارچگی حملونقل منطقه داده شده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مریم کیانی صدر؛ مهرداد ازانی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 279-298
چکیده
تولید روز افزون زباله و چگونگی دفع مناسب آن از چالشهای زیست محیطی عمده جوامع انسانی میباشد که سبب افزایش توجه بیشتر به مسئله بازیابی و بازیافت مواد خام شده است. از جمله روشهای بازیابی و بازیافت مواد جامد شهری میتوان به تهیه کمپوست از مواد آلی اشاره داشت. ماتریس ارزیابی اثرات سریعروش جدیدی است که برای ارزیابان مفید ...
بیشتر
تولید روز افزون زباله و چگونگی دفع مناسب آن از چالشهای زیست محیطی عمده جوامع انسانی میباشد که سبب افزایش توجه بیشتر به مسئله بازیابی و بازیافت مواد خام شده است. از جمله روشهای بازیابی و بازیافت مواد جامد شهری میتوان به تهیه کمپوست از مواد آلی اشاره داشت. ماتریس ارزیابی اثرات سریعروش جدیدی است که برای ارزیابان مفید است به دلیل آنکه در یک مسیر شفاف و دائمی فرآیند تحلیل ارزیابی اثرات محیط زیستی را سازماندهی می‌کند و به طور قابل توجهی زمان صرف شده برای EIA را کاهش میدهد. جهت وزن دهی اثرات از روش فرایند تحلیل شبکهای فازی استفاده شد و تجزیه و تحلیل و امتیازدهی آنها نیز با استفاده از روش ریام صورت پذیرفت. نتایج حاکی از آن است از میان تمامی اثرات شناسایی شده، 19 اثر زیست محیطی از فعالیتهای کارخانه کمپوست همدان ضرر میبینند. اما برای 6 اثر زیست محیطی دیگر نتیجه مثبت داشته است و بنابراین اثرات بسیار مفیدی در مقیاس منطقهای و در برخی موارد آثار مثبت ملی دارد.
برنامه ریزی شهری
فرزین محمودی پاتی؛ زهره بلوری
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 281-305
چکیده
رشد فزاینده ابعاد شهرنشینی و شکل‌گیری مقیاس‌های جدیدی از رشد شهری در طی چند سال اخیر موجب شده که شهر و شهرسازی معاصر با چالش نوینی مواجه گردد به‌طوری‌که مطالعات در حوزه‌های اجتماعی در سالهای اخیر اهمیت به سزایی یافته است. مسئله‌ای را که این پژوهش در پی آن است، بررسی رابطه مؤلفه‌های تأثیرگذار در میزان تعاملات اجتماعی هست. ...
بیشتر
رشد فزاینده ابعاد شهرنشینی و شکل‌گیری مقیاس‌های جدیدی از رشد شهری در طی چند سال اخیر موجب شده که شهر و شهرسازی معاصر با چالش نوینی مواجه گردد به‌طوری‌که مطالعات در حوزه‌های اجتماعی در سالهای اخیر اهمیت به سزایی یافته است. مسئله‌ای را که این پژوهش در پی آن است، بررسی رابطه مؤلفه‌های تأثیرگذار در میزان تعاملات اجتماعی هست. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی است و ازنظر هدف، کاربردی هست. جامعه آماری موردبررسی، ساکنین محله اسپه کلا (شهر آمل) با 1773 خانوار هست که از این میان 375 خانوار با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پایایی مقیاس اصلی پرسشنامه با محاسبه آلفای کرونباخ 849/0 به دست آمد و تجزیهوتحلیل اطلاعات از طریق معادلات ساختاری برای ارزیابی علی و بررسی پایایی و روایی مدل انجام گرفت. نتایج حاصل نشان میدهد که مؤلفه‌های ساختار کالبدی فضا و ادراک محیطی و میزان تعاملات اجتماعی باهم رابطه دارند علاوه بر روابط فوق، رابطه ساختار اجتماعی – فرهنگی و سیاسی و ساختار کالبدی فضا با میزان تعاملات اجتماعی با میانجیگری ادراک محیطی تائید گردید.
دوره 17، شماره 45 ، آبان 1392، ، صفحه 283-294
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
میر ستار صدرموسوی؛ حسین کریم زاده؛ محسن آقایاری هیر؛ عقیل خالقی
چکیده
توسعه و عمران روستایی دارای جایگاه متفاوت در برنامههای توسعه ( قبل و پس از انقلاب اسلامی) بوده و لذا جوامع روستایی، اغلب از آسیب‌های برنامهریزی توسعه متأثر بوده که شهرستان ورزقان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر همین اساس، تحقیق حاضر به تحلیل ترکیبی موانع اثربخشی برنامههای توسعه روستایی و آسیب‌شناسی آن پرداخته است. جامعه آماری ...
بیشتر
توسعه و عمران روستایی دارای جایگاه متفاوت در برنامههای توسعه ( قبل و پس از انقلاب اسلامی) بوده و لذا جوامع روستایی، اغلب از آسیب‌های برنامهریزی توسعه متأثر بوده که شهرستان ورزقان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بر همین اساس، تحقیق حاضر به تحلیل ترکیبی موانع اثربخشی برنامههای توسعه روستایی و آسیب‌شناسی آن پرداخته است. جامعه آماری شامل کارشناسان محلی است که در بخش کمی از پرسشنامه محقق‌ساخته (برای 132 نفر پاسخگو) و در بخش کیفی از مشاهده و مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته (51 نفر مصاحبه‌شونده در دو مرحله) استفاده شده است. نتایج کمی نشان میدهد «ضعف ساختار اطلاعاتی، نظام آماری و اطلاعاتی نامناسب» در پیش‌نیازهای برنامه توسعه؛ «مشارکت نگرفتن ذینفعان در برنامههای توسعه» در تدوین برنامههای توسعه؛ «کلی و تفسیر بردار بودن برخی مواد و تفصیلی بودن افراطی برخی» در محتوای برنامه توسعه؛ و «ابهامات در نحوه ارائه گزارش‌ها» در اجرای برنامه توسعه از مهمترین موانع اثربخشی برنامههای توسعه در محدوده موردمطالعه میباشند؛ همچنین نتایج کیفی نشان میدهد: کاهش و افزایش قیمت‌ها، عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها، متفاوت بودن تصمیمات دولت‌ها، چشم‌پوشی از ظرفیت‌های منطقه، ضعف سیستم اداری، چشم‌پوشی از دانش، اطلاعات و تجربه و به‌خصوص خواست‌های ذینفعان، توجه نکردن به توسعه پایدار روستایی، عدم توجه به کشاورزی خرده‌مالکان، استفاده از امکانات منطقه به سود مناطق مرکزی، تخریب منابع و معادن منطقه به نفع بالادست و عدم توجه به آینده منطقه و توجه بیشتر به شهر، توجه ناکافی به روستاها و مناطق محروم و دورافتاده، نقش متفاوت نمایندگان مجلس در همراهی با دولت و استفاده از نیروهای غیربومی در کارهای عمرانی از شرایط علی هستند که راهبردهای: به مشارکت گرفتن روستاییان در تعیین سرنوشت خویش، تعریف تفکری صحیح درباره روستا، تعریف استراتژی مشخص در زمینه توسعه روستایی، تعریف مدیریت واحد روستایی و اتخاذ روند پایین به بالا را طلب می‌کند. مقایسه نتایج هر دو روش کمی و کیفی نشاندهنده نتایج مشترک کمی و کیفی از دید کارشناسان محلی و افراد مطلع محلی میباشد.
سیدحسین میرموسوی؛ مینا میریان
دوره 18، شماره 49 ، مهر 1393، ، صفحه 295-315
چکیده
این مطالعه با هدف شناخت ویژگیهای جغرافیایی مؤثر در کشت درخت پسته، در استان زنجان و پهنهبندی نواحی مستعد کشت این محصول انجام شده است. برای انجام این مطالعه، از دادههای 12 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک، 5 ایستگاه کلیماتولوژی و 15 ایستگاه بارانسنجی منطقه مورد مطالعه و ایستگاههای مجاور استان استفاده شده است. برای انجام پهنهبندی ...
بیشتر
این مطالعه با هدف شناخت ویژگیهای جغرافیایی مؤثر در کشت درخت پسته، در استان زنجان و پهنهبندی نواحی مستعد کشت این محصول انجام شده است. برای انجام این مطالعه، از دادههای 12 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک، 5 ایستگاه کلیماتولوژی و 15 ایستگاه بارانسنجی منطقه مورد مطالعه و ایستگاههای مجاور استان استفاده شده است. برای انجام پهنهبندی نواحی مستعد کشت، از تکنیکهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در قالب مدلهای بولین و تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) استفاده شده است. بر این اساس، با استفاده از نرمافزارArc/GIS10 ، نقشههای همارزش تهیه شـده، و سپس ماتریس دودوئی هر یک از لایهها بهترتیب اهمیت در نرمافزار Idrisi ترسیـم و میزان اهمیت هر یک از عناصر مشخص گردید. در نهایت با تلفیق نقشهها در محیط Arc/GIS10 نقشه نهایی استخراج شد. نتایج بهدست آمده حاکی از این است که تنها محدودههای شمالغرب و شمالشرق، شامل دو ایستگاه آببر و ماهنشان، از لحاظ شرایط جغرافیایی، محدودیتی برای کشت درخت پسته ندارند و در نتیجه، پتانسیل کشت این محصول در این نواحی وجود دارد. در نهایت مشخص گردید که مدل سلسلهمراتبی (AHP) بهدلیل دقت و توجه به جزئیات، نتایج بهتری را نسبت به مدل بولین ارائه میدهد.
جمال محمدی؛ مهدی احمدیان؛ سعید آزادی قطار؛ رحیم غلامحسینی
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 299-323
چکیده
با توجه به پیوند تفکیکناپذیر توزیع متعادل تسهیلات و خدمات شهری با رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، در مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، قیاسی، شهرهای استان آذربایجانغربی براساس برخورداری از برخی شاخصها و سرانههای خدمات شهری، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مورد تحلیل و ارزیابی قرار ...
بیشتر
با توجه به پیوند تفکیکناپذیر توزیع متعادل تسهیلات و خدمات شهری با رفاه اجتماعی، عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، در مطالعه حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، قیاسی، شهرهای استان آذربایجانغربی براساس برخورداری از برخی شاخصها و سرانههای خدمات شهری، با استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و رتبهبندی و سطحبندی شده است. براساس نتایج حاصل از روش مجموع ساده وزنی، شهرهای ماکو، سیلوانا، سرو، ارومیه و میاندوآب بهترتیب در رتبههای اول تا پنجم و شهرهای بازرگان، نوشین، محمدیار، میرآباد و ربط نیز در رتبههای سی و دوم تا سی و ششم استان از نظر توسعه شاخصها و کارکردهای خدمات شهری قرار دارند. بر اساس روش ویکور نیز از نظر توسعه شاخصهای مورد بررسی، شهر سیلوانا شهر برتر استان شناخته شد و شهرهای سرو، ماکو، ارومیه و سردشت نیز در رتبههای دوم تا پنجم و شهرهای نالوس، شوط، قره ضیاالدین، میرآباد، ربط و محمدیار نیز بهترتیب در رتبههای سی و یکم تا آخر استان قرار گرفتند. تلفیق نتایج دو روش ویکور و مجموع ساده وزنی نشان داد که شهرهای سیلوانا و ماکو مشترکاً رتبه اول و شهرهای سرو، ارومیه، ...، میرآباد، محمدیار و ربط به ترتیب در رتبههای دوم تا آخر استان قرار میگیرند. در نهایت با استفاده از روش تحلیل خوشهای سلسلهمراتبی شهرهای استان با توجه به رتبه برخورداری از سرانههای خدمات شهری در سه خوشه طبقهبندی شدند. همچنین محاسبات نشان داد که همبستگی معنیداری بین رتبه توسعه خدمات شهری و رتبه جمعیتی شهرهای استان وجود ندارد.
دوره 17، شماره 43 ، خرداد 1392، ، صفحه 327-340
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
آب و هواشناسی
علی قاسمی بگتاش؛ علی محمد خورشید دوست؛ خلیل ولی زاده کامران
چکیده
آلودگی هوا از جمله موضوعات مهم در آب وهوای شهری است و به لحاظ این که تاثیر مستقیمی در انسان دارد، همواره مورد توجه محققان بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل و خوشه بندی الگوهای همدیدی موثربرآلودگی های خطرناک PM10شهر تبریزانجام شده است. نخست داده های آلودگی PM10 بر حسب میکروگرم بر متر مکعب از سازمان حفاظت محیط زیست استان آذر بایجان شرقی برای ...
بیشتر
آلودگی هوا از جمله موضوعات مهم در آب وهوای شهری است و به لحاظ این که تاثیر مستقیمی در انسان دارد، همواره مورد توجه محققان بوده است. این پژوهش با هدف تحلیل و خوشه بندی الگوهای همدیدی موثربرآلودگی های خطرناک PM10شهر تبریزانجام شده است. نخست داده های آلودگی PM10 بر حسب میکروگرم بر متر مکعب از سازمان حفاظت محیط زیست استان آذر بایجان شرقی برای پنج ایستگاه باغشمال، راه آهن، راسته کوچه، آبرسان و حکیم نظامی برای دوره 8 ساله(2005-2012) استخراج گردید. آستانه آلودگی خطرناک PM10 420 میکروگرم بر متر مکعب انتخاب گردید. داده های فشار متناظر با روزهای آلوده ازپایگاه داده های جوی مرکز پیش یابی اقلیم، وابسته به سازمان ملی جو واقیانوس شناسی ایالات متحده آمریکا NCEP/NCAR استخراج گردید. به منظور استخراج روزهای خطرناک آلودگی PM10روش تحلیل خوشه ای با یک رویکرد محیطی به گردشی و برای طبقه بندی نقشه های تراز دریا و استخراج الگوهای روزهای نماینده باآستانه 5/0، روش همبستگی لوند مورداستفاده قرارگرفت. با استفاده ازتحلیل خوشهای با محاسبه ی فواصل اقلیدسی و پیوند آن به روش «وارد» در محیط نرمافزار متلب سه الگوی فشاری به دست آمد و برای هرخوشه یک روز به عنوان روز نماینده مشخص گردید. جهت تحلیل همدید آلودگی های خطرناک PM10، داده های فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و مولفه های نصف النهاری و مداری باد در ترازهای 1000 و 500 هکتوپاسکال مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل نشان می دهد که آلودگی های خطرناک تبریز از سه الگوی اصلی ، پرفشار عربستان، پرفشار شرق اروپا و الگوی دو هسته ای ، پرفشار خاورمیانه (آزور) و سیبری تاثیر می پذیرند. از میان سه الگوی استخراج شده االگوی پرفشار سیبری و پرفشار شرق اروپا یشترین تاثیر را بر روی آلودگی های خطرناک PM10 تبریز دارد.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. به‌منظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، بهعنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم ...
بیشتر
طی سدۀ گذشته اقلیم کرۀ زمین دگرگونی را در مقیاس‌های مکانی و زمانی مختلفی تجربه کرده‌است. این روند دگرگونی احتمالاً برای آینده نیز ادامه خواهد داشت. یکی‌از جلوه‌های دگرگونی اقلیم که تغییر(پذیری) آن را نشان میدهد، در وردایی رفتار دهه‌ای بارش قابل ردیابی است. به‌منظور ردیابی تغییرپذیری بارش ایران، بهعنوان نمایه‌ای از تغییر اقلیم این سرزمین، طی چهار دهۀ اخیر (1394-1355) از پایگاه داده‌ای اسفزاری نسخۀ سوم (حاصل میان‌یابی دادههای بارش روزانه 2188 ایستگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی سازمان هواشناسی به مدت 46 سال از 1349 تا 1394 و مجموعاً 16801 روز و با تفکیک مکانی 10 کیلومتر و درنتیجه با ابعاد 16801×205×167) استفاده شده‌است. به منظور بررسی وردایی دهه‌ای بارش، میانگین بارش دهههای منتهی به دهۀ 1394-1385 محاسبه و ویژگیهای مکانی بارش ایران طی چهار دورۀ ده‌ساله به روش توصیفی - ترسیمی بررسی و مطالعه شد. دراین راستا میانگین بارش هردهه با کل دورۀ آماری و دهۀ پیش از آن مقایسه شد. نقشههای بارش هر دهه، نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با میانگین کل و نقشههای ناهنجاری آن در قیاس با دهۀ پیشین ترسیم و بررسی شد. میانگین بارش در انتقال از دهۀ اول به دوم افزایشی و پس از آن کاهشی بوده است. از آن‌پس رفتار عمومی کاهشی بارش، هم در نواحی کم‌بارش و هم نواحی پربارش در طی دهههای متوالی دیده میشود. بارش عموماً در نواحی توأم با بارش زیاد (درکرانه‌های دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس، دامنه‌های غربی رشته کوه‌های زاگرس و دامنه‌های شمالی رشته کوه‌های البرز)، تغییرات بیشتری را نسبت به بخشهای کم‌بارش کشور (نظیر نواحی مرکزی، شرقی و شمال شرقی) متحمل شدهاند؛ به تبع آن بسیاری آماره‌های مکانی بارش، نظیر ضریب‌تغییرات، چولگی، کشیدگی، آستانه‌های بارش (آستانه‌های کم و زیاد)، تغییر یافته‌است. این‌امر در جابه‌جایی خط همبارش میانگین هر دهه و کاهش سرزمین‌های توأم با بارشی بیش‌از میانگینِ دهه‌ای نیز منعکس شده‌است.
آب و هواشناسی
محمدحسین قلی زاده؛ سمیرا حمیدی
چکیده
ین پژوهش به منظور ارزیابی تغییرپذیری تداوم بارش در استان کردستان انجام گرفت. یک پایگاه داده در ابعاد ۸×۹۶۲۰ با استفاده از دادههای روزانهی بارش ایستگاههای همدید استان کردستان در بازه زمانی ۱/۱/۱۹۸۹ تا ۳۱/۱۲/۲۰۱۴ تهیه شد و به کمک آزمون ناپارامتریک منکندال در سطوح اطمینان ۹۰، ۹۵ و ۹۹ درصد، معناداری روند دادهها ارزیابی ...
بیشتر
ین پژوهش به منظور ارزیابی تغییرپذیری تداوم بارش در استان کردستان انجام گرفت. یک پایگاه داده در ابعاد ۸×۹۶۲۰ با استفاده از دادههای روزانهی بارش ایستگاههای همدید استان کردستان در بازه زمانی ۱/۱/۱۹۸۹ تا ۳۱/۱۲/۲۰۱۴ تهیه شد و به کمک آزمون ناپارامتریک منکندال در سطوح اطمینان ۹۰، ۹۵ و ۹۹ درصد، معناداری روند دادهها ارزیابی شده است. تخمینگر شیب سن برای برآورد شیب و آزمون انحرافات تجمعی و بیشینه ورسلی برای شناسایی سال جهش در سری زمانی مقادیر بارش ماهانه استفاده شده است. همچنین معناداری تفاوت در میانگین سری زمانی، قبل و بعد از سال جهش به کمک آزمون منویتنی بررسی گردید. یافتهها نشاندهنده کاهش تداوم بارشهادر ماههای پربارش و افزایش آن در ماههای خشک استان کردستان است. نرخ تداوم بارشها در ماههای فصل زمستان در اغلب ایستگاهها کاسته شده و بیشترین کاهش این فصل در ماه مارس بوده است. نتایج در سطح اطمینان ۹۵ درصد نشان داد به ازای هر دهه یک روز از تدوام بارش در ماه ژانویه کاسته شده است. در فصل بهار نیز تداوم بارش در اغلب ایستگاهها کاهش یافته است. به طوری که نرخ کاهش تداوم بارش در ماه می، به طور متوسط ۵/۰روز در هر دهه است. اما در فصل تابستان در سطح اطمینان ۹۹ درصد تداوم بارش در اغلب ایستگاهها ۲/۰ روز در هر دهه افزایش داشته است. در ماه اکتبر، بیشینه روند افزایشی تداوم بارش در سطح اطمینان ۹۹ درصد، ۸/۰ روز در هر دهه به دست آمد. در دیگر ماههای فصل پاییز از تدوام بارشها کاسته شده است. نتایج حاصل از آزمون منویتنی نشان داد که در اغلب ایستگاهها طی دهه اخیر، تداوم بارش جهش معناداری داشته است. به طور کلی تداوم بارش در ماههای جولای، اوت، سپتامبر و اکتبر روند افزایشی و در سایر ماههای سال در محدوده مورد مطالعه روند کاهشی داشته است.
ژئومورفولوژی
سمیه کریمی؛ معصومه رجبی؛ محمد حسین رضایی مقدم
چکیده
فرسایش خاک پدیده مخربی است که نتایج زیانباری چون بیابان‌زائی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش سیلاب‌ها و بار رسوب آنها و تاثیرگذاری بر سازه‌های هیدرولیکی را به دنبال خواهد داشت. رخداد این پدیده در مناطق حساس و شکننده کارستی منجر به بیابان‌زائی سنگی، تاثیر بر سیکل هیدرولوژی کارست و کاهش کیفیت و کمیت منابع آب کارست میشود. حوضه رودخانه ...
بیشتر
فرسایش خاک پدیده مخربی است که نتایج زیانباری چون بیابان‌زائی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش سیلاب‌ها و بار رسوب آنها و تاثیرگذاری بر سازه‌های هیدرولیکی را به دنبال خواهد داشت. رخداد این پدیده در مناطق حساس و شکننده کارستی منجر به بیابان‌زائی سنگی، تاثیر بر سیکل هیدرولوژی کارست و کاهش کیفیت و کمیت منابع آب کارست میشود. حوضه رودخانه الوند در غرب استان کرمانشاه از تیپیک‌ترین مناطق کارستی ایران بوده که ژئومورفولوژی کارست بخش وسیعی از سطح این حوضه را تشکیل میدهد و فرسایش تهدیدی جدی برای منابع آب و خاک این حوضه است. در این پژوهش با استفاده از مدل SMLRK و با در نظرگرفتن شرایط ژئومورفولوژی کارست حوضه به ارزیابی و پهنه بندی فرسایش خاک در سطح حوضه پرداخته شده است. از مدل SMLRK برای تهیه نقشه فرسایش خاک در دو حالت دخیل کردن پارامتر نفوذ (کارست) و عدم دخالت آن استفاده شده است. نتایج نشان داد در حالت عدم دخالت و حالت دخالت پارامتر نفوذ در مدل، به ترتیب حدود 55% و 61% مساحت حوضه الوند در طبقات فرسایشی متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار می گیرند. نتایج مدل SMLRK در حالت دخالت پارامتر نفوذ و شرایط کارستی حوضه، از تطبیق بیشتری با وضعیت طبیعی حوضه برخوردار بوده و این مناطق دارای میزان فرسایش خاک بیشتری میباشند. شیب و بارش زیاد و خاک کم ضخامت، مهمترین دلایل فرسایش زیاد خاک در نواحی کارستی حوضه بوده است.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
نصرت مرادی؛ سید هدایت الله نوری؛ کبریا مرادی؛ شیرکو پسندی
چکیده
گردشگری که امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان توانسته جایگاه خود را به بالاترین سطح ارتقاء دهد. صنعت گردشگری بهدلیل ماهیت چترگونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخشهای متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیرمجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. این شکل ...
بیشتر
گردشگری که امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان توانسته جایگاه خود را به بالاترین سطح ارتقاء دهد. صنعت گردشگری بهدلیل ماهیت چترگونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخشهای متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیرمجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. این شکل گردشگری بهعنوان یکی از فعالیتهای تفریحی موفق، با آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی خود توانسته است به بدیلی مناسب برای توسعه مناطق روستایی و کمتر توسعهیافته تبدیل شود. از مهم ترین شروط برنامهریزی و توسعه گردشگری، شناسایی مناطق مستعد گردشگری و عوامل مؤثر بر توسعه آن است. شهرستان محلات بهدلیل دارا بودن جاذبه‌های بینظیر از جمله مزارع و باغات پرورش گل و گیاه، جشنوارههای گل و گیاه و کوچهباغ‌ها و ... از بستری مناسب جهت توسعه گردشگری گل و گیاه برخوردار است. لذا برنامهریزی و توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات که بهعنوان یکی از مناطق مستعد این شکل گردشگری مطرح است، نیازمند توجه به ابعاد مختلف تأثیرگذار بر توسعه این نوع گردشگری است که یکی از وجوه آن مسأله رضایتمندی گردشگران است. در این راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایتمندی گردشگران گل و گیاه در شهرستان محلات است که در زمان اوج ورود در شهریور ماه 1391 از جاذبه‌های گردشگری این منطقه دیدن کرده‌اند. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی – تحلیلی است و از نظر هدف یک پژوهش کاربردی است. در این مطالعه بهدلیل فقدان آمار قابل استفاده در زمینه تعداد گردشگران، برای تعیین حجم نمونه از روش تخمین شخصی استفاد شده و در زمان معین، تعداد 153 پرسشنامه بین گردشگران توزیع و تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی انجام گرفت. نتیجه تحلیل این روش نشان داد که بیشترین رضایتمندی گردشگران از جاذبه‌های منطقه مربوط به جاذبه‌های گردشگری گل و گیاه و مؤلفه‌های آن از جمله نمایشگاه و جشنواره گل و گیاه، کوچه باغ‌ها، مزارع و باغات پرورش گل و گیاه، مناظر طبیعی و چشم اندازها، آب و هوای منطقه و نیز عامل خدماتی و مؤلفه‌های آن است که این دو عامل مجموعاً 45 درصد واریانس متغیرها را توضیح می‌دهند. کمترین رضایتمندی گردشگران نیز مربوط به عامل تبلیغات و مؤلفه‌های آن و نیز عامل زیرساختی شناسایی شد که 11 درصد واریانس متغیرها را تبیین میکنند. سرمایه‌گذاری در زمینه تجهیزات زیر ساختی و تبلیغات می تواند آثار مثبتی در زمینه توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات داشته باشد. پیشنهاد میشود برنامهریزی در این دو زمینه در اولویت برنامههای توسعه گردشگری منطقه قرار گیرد.
برنامه ریزی شهری
علی عالیخواه
چکیده
تأثیرپذیری کالبدی و عملکردی سکونتگاه‌ها از محیط طبیعی امری مسلم و انکارناپذیر است. در این ارتباط عوامل عدیدهای نقش ایفا میکنند و متأثر از آن مکانیابی، ایجاد، گسترش فیزیکی، جمعیت پذیری و ... در سکونتگاههای انسانی بهنحو متفاوتی شکل مییابد. این پژوهش با هدف بررسی تحلیل الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان گیلان، تحت تأثیر ...
بیشتر
تأثیرپذیری کالبدی و عملکردی سکونتگاه‌ها از محیط طبیعی امری مسلم و انکارناپذیر است. در این ارتباط عوامل عدیدهای نقش ایفا میکنند و متأثر از آن مکانیابی، ایجاد، گسترش فیزیکی، جمعیت پذیری و ... در سکونتگاههای انسانی بهنحو متفاوتی شکل مییابد. این پژوهش با هدف بررسی تحلیل الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان گیلان، تحت تأثیر عوامل طبیعی شکل گرفته است. در این مسیر سوال اصلی پیشروی تحقیق، میزان تأثیر عوامل طبیعی بر الگوی فضایی نظام سکونتگاهی استان است. نظام سکونتگاهی استان گیلان بر اساس سرشماری اخیر شامل 2990 نقطه میباشد که بهصورت تمامشماری مورد توجه است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است که در آن مطالعات اسنادی و روشهای تحلیل آمار فضایی در نظام اطلاعات جغرافیایی با روش تحلیل همبستگی خودکار فضایی مبتنی بر شاخص مورن I مورد توجه است. نتایج حاکی از آن است که هرچند نظام سکونتگاهی استان گیلان از منظر جمعیت متمرکز نیست اما از نظر تمامی متغیرهای مورد بررسی (ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارش، دما، تبخیر و تعرق، فاصله از آبهای سطحی و پوشش گیاهی طبیعی) تمرکز بالایی در توزیع نقاط سکونتگاهی در سطح استان مشاهده شده و همبستگی فضایی تمامی متغیرها با الگوی توزیع فضایی شکل گرفته، از نظر آماری معنادار است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فریبا کرمی؛ مریم بیاتی خطیبی؛ نرگس رستمی همای علیا
چکیده
یکی از مخاطرات طبیعی که مناطق روستایی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد، سیلاب میباشد. از آنجایی که استان آذربایجان شرقی از استان‌های سیل خیز کشور ایران میباشد و شهر تبریز و روستاهای پیرامون آن از قدیم الایام در معرض خطر وقوع سیل قرار داشتند، هدف این پژوهش بررسی تاب آوری نواحی روستایی پیراشهری شهر تبریز (برخی از روستاهای دهستان ...
بیشتر
یکی از مخاطرات طبیعی که مناطق روستایی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد، سیلاب میباشد. از آنجایی که استان آذربایجان شرقی از استان‌های سیل خیز کشور ایران میباشد و شهر تبریز و روستاهای پیرامون آن از قدیم الایام در معرض خطر وقوع سیل قرار داشتند، هدف این پژوهش بررسی تاب آوری نواحی روستایی پیراشهری شهر تبریز (برخی از روستاهای دهستان میدان چای) در برابر سیلاب است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است. داده های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه در سطح خانوارها گردآوری شد. رواﯾﯽ ﭘﺮﺳشنامه ﺑﺎ بهره ﮔﯿﺮی از ﻧﻈﺮات ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ حوزه های روستایی و بلایای طبیعی ﺗﻌﯿﯿﻦ شدند و ﻣﯿﺰان ﭘﺎﯾﺎﯾﯽﮐل آنها ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ضریب آﻟﻔﺎی ﻛﺮوﻧﺒﺎخ 0/86 بدست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل 5 روستای حومه جنوب شرقی شهر تبریز (از روستاهای دهستان میدان چای) است و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 370 خانوار برآورد شد. برای بررسی میزان ابعاد تاب آوری (اقتصادی، کالبدی، نهادی، اجتماعی و محیطی) در روستاهای مورد مطالعه با توجه به نرمال بودن متغیرهای تحقیق از آزمون t تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده شد. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد از میان ابعاد مورد مطالعه، بعد اجتماعی با میانگین 3/50، بعد اقتصادی با میانگین 3/33، بعد کالبدی با میانگین 3/10، بعد نهادی با میانگین2/54 و بعد محیطی با میانگین 1/98 به ترتیب بیشترین تاثیر را در میزان تاب آوری روستایی دارند. نتایج تحلیل واریانس (AVOVA) نشان داد، در زمینه میزان تاب آوری در برابر سیل، تفاوت معنی دار آماری میان روستاهای بررسی شده وجود دارد. میزان تاب آوری در مقابل سیلاب در روستای لیلی خان با میانگین 1/548 بیشتر و در روستای چاوان با میانگین 1/373 کمتر است.
آب و هواشناسی
یوسف قویدل رحیمی؛ محمد رضایی
دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 253-277
چکیده
امواج گرمایی از جمله مخاطرات مهم آب و هوایی دنیا خصوصاً ایران هستند و بهنظر میرسد وقوع آنها در سالهای اخیر بهواسطه تشدید گرمایش جهانی از فراوانی بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شده است. پژوهش حاضر به بررسی کم و کیف وقوع و تحلیل سینوپتیک امواج گرمایی در استان کرمان پرداخته است. برای این کار ابتدا دادههای دمای بیشینه ...
بیشتر
امواج گرمایی از جمله مخاطرات مهم آب و هوایی دنیا خصوصاً ایران هستند و بهنظر میرسد وقوع آنها در سالهای اخیر بهواسطه تشدید گرمایش جهانی از فراوانی بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شده است. پژوهش حاضر به بررسی کم و کیف وقوع و تحلیل سینوپتیک امواج گرمایی در استان کرمان پرداخته است. برای این کار ابتدا دادههای دمای بیشینه روزانه ماه ژوئیه (بهعنوان گرمترین ماه سال) 4 ایستگاه سینوپتیک کرمان، بم، انار و سیرجان در یک دوره آماری 24 ساله (1986-2009) از سازمان هواشناسی کشور اخذ و مورد استفاده قرار گرفتهاند. جهت طبقهبندی امواج گرمایی، دادههای دما استاندارد شده و بر اساس آن، آنومالیهای 0 تا 75/0 بهعنوان موج گرم، 75/0 تا 5/1 موج گرم شدید و بالاتر از 5/1 بهعنوان موج ابر گرم تعیین شدند. اعداد آستانه 2/41، 1/42 و 1/43 درجه سانتیگراد بهترتیب آستانه موج گرم، گرم شدید و ابر گرم برای مجموع ایستگاهها مورد محاسبه و حداقل تداوم آن دو روز مد نظر قرار گرفته است. بر این اساس در طی دوره آماری مورد مطالعه، 7 موج گرمایی مشخص شد که از بین آنها 3 موج گرم شدید و 1 موج ابر گرم شناسایی گردید. موج ابر گرم تیرماه 1377 جهت تحلیل سینوپتیک انتخاب شد. موج 3 روزه مذکور با میانگین دمایی 11/43 درجه سانتیگراد، شدیدترین موج گرمای استان کرمان در طول دوره آماری مورد مطالعه بوده است. نـتایج تحلیل سینوپتیک موج ابـر گرم نشان داد که استقرار کمفشار گنگ در سطح زمین و حاکمیت پرارتفاع جنب حارهای آزور در سطوح بالا و همچنین ضخامت زیاد جو بر روی منطقه مورد مطالعه، موجب فرونشینی هوای گرم و گرمایش بیش از حد سطح زمین شده و موج ابر گرم یاد شده را بهوجود آورده است.
