آب و هواشناسی
محمود هوشیار؛ بهروز سبحانی؛ سید اسعد حسینی
چکیده
افزایش دما و گرمایش جهانی از بزرگترین چالشهایی است که بشر در قرن بیست و یکم با آن مواجه است. تغییرات در پارامترهای اقلیمی به ویژه دما و بارش به عنوان مهمترین پارامترهای اقلیمی میتواند فرایندهای هیدرولوژیکی، کشاورزی، محیط زیست، بهداشت، صنعت و اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین چشم انداز تغییرات آن، کمک ...
بیشتر
افزایش دما و گرمایش جهانی از بزرگترین چالشهایی است که بشر در قرن بیست و یکم با آن مواجه است. تغییرات در پارامترهای اقلیمی به ویژه دما و بارش به عنوان مهمترین پارامترهای اقلیمی میتواند فرایندهای هیدرولوژیکی، کشاورزی، محیط زیست، بهداشت، صنعت و اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین چشم انداز تغییرات آن، کمک فراوانی به چالشهای مدیران و برنامهریزان محیطی خواهد نمود. لذا در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات دماهای حداکثر در طول دوره آماری پایه (2005-1961) و همچنین چشم انداز تغییرات آتی دماهای حداکثر در یک دورهی 30 ساله (2051-2021) در ایستگاه سینوپتیک ارومیه با کاربست مدل ریزمقیاس گردانی SDSM پرداخته شد. بدین منظور ابتدا با استفاده آزمون ناپارامتری من- کندال و تخمینگر شیب سن، روند تغییرات این پارامتر بررسی شد. سپس میزان کار آیی مدل SDSM با استفاده از دادههای مشاهداتی و مدل شده مرکز ملی پیشبینی محیطی (NCEP) و شاخصهای MSE، RMSE، MAE و همچنین ضریب تعیین و همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از اطمینان از دقت مدل، با استفاده از مدل گردش عمومی CanESM2 تحت سه سناریوی RCP2.6 و RCP4.5 و RCP8.5 چشم انداز آتی دماهای حداکثر و حدی در دوره (2051-2021) بررسی گردید. نتایج نشان داد که در طول دوره آماری پایه، دما دارای روند افزایشی است اما معنیداری روند مورد تأیید قرار نگرفت. نتایج حاصل ارزیابی مدل SDSM نیز نشان داد که مدل مذکور توانایی لازم جهت مدلسازی دمای حداکثر را دارد. بر اساس نتایج بدست آمده از دادههای مدل CanESM2 میزان دماهای حداکثر افزایش خواهد یافت که این میزان برابر با 7/۰ درجه سلسیوس نسبت به دورهی پایه میباشد. از نظر فصلی نیز بیشترین و کمترین تغییرات مربوط به تابستان با 6/1 درجه سلسیوس و فصل زمستان با 1/0 درجه سلسیوس میباشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فاطمه علی نژاد چمازکتی؛ سعیده میرحق جو لنگرودی
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 307-323
چکیده
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریههای علمی از یک سو و استقبال، استفاده و وابستگی وسیع جامعه علمی به آنها از سویی دیگر، بررسی کمی و کیفی نشریههای ادواری را به یکی از مهمترین مسایل ارزیابی این نوع منابع تبدیل کرده است. این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش تولیدات علمی نویسندگان نشریه جغرافیا و برنامهریزی در سالهای 1394-1396 صورت ...
بیشتر
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریههای علمی از یک سو و استقبال، استفاده و وابستگی وسیع جامعه علمی به آنها از سویی دیگر، بررسی کمی و کیفی نشریههای ادواری را به یکی از مهمترین مسایل ارزیابی این نوع منابع تبدیل کرده است. این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش تولیدات علمی نویسندگان نشریه جغرافیا و برنامهریزی در سالهای 1394-1396 صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد که در این سه سال 186 مقاله به چاپ رسیده است. حدود 55 درصد مقالات توسط اعضای هیات علمی دانشگاهها و با مشارکت و همکاری گروهی انجام شده است. یافتهها نشان میدهد میانگین ضریب مشارکت در این سه سال 59/0 بوده است که نشان دهنده میزان همکاری گروهی بین نویسندگان این نشریه میباشد. همچنین تعداد 97 مقاله با مشارکت نویسندگان همکار از یک دانشگاه تالیف شده و در 69 مقاله، نویسندگانی از دانشگاههای مختلف همکاری نمودند و این نشان میدهد نویسندگان این نشریه بیشتر به مشارکت درون موسسهای گرایش دارند. دانشگاه تبریز، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه پیام نور بیشترین همکاری را در تولید مقاله این نشریه دارند.
برنامه ریزی شهری
طیبه نیک رفتار؛ هانیه کاتبیان؛ نیلوفر میثاقی
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 309-326
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی اثر نوستالژی تاریخی و فردی برروی انگیزه سفر و اثر آن بر قصد سفر است روش پژوهش حاضر توصیفی پیمایشی است. این پژوهش حس نوستالژی تاریخی و فردی که در طی سفر برای گردشگران ایجاد می شود و منجر به رضایت آنها و انگیزه سفر می گردد را بررسی می کند. بعد از مرور ادبیات پژوهش یک مدل مفهومی طراحی شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی اثر نوستالژی تاریخی و فردی برروی انگیزه سفر و اثر آن بر قصد سفر است روش پژوهش حاضر توصیفی پیمایشی است. این پژوهش حس نوستالژی تاریخی و فردی که در طی سفر برای گردشگران ایجاد می شود و منجر به رضایت آنها و انگیزه سفر می گردد را بررسی می کند. بعد از مرور ادبیات پژوهش یک مدل مفهومی طراحی شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. پرسشنامه پژوهش براساس مدل پژوهش طراحی گردید و روایی آن مورد تایید خبرگان قرار گرفت. جامعه آماری گردشگران شهر تهران بودند که به دلیل نامعین بودن جامعه ابتدا یک مطالعه مقدماتی با توزیع پرسشنامه بین 20 نفر از گردشگران انجام شد و با برآورد واریانس نمونه اولیه در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه محاسبه گردید(100 نفر) .110 پرسشنامه توزیع شد که از این تعداد 100 نفر پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار پی ال اس مورد تحلیل قرار گرفت نتایج نشان می دهد که نوستالژی فردی تاثیر به سزایی بر انگیزه ها سفر به تهران ندارد بلکه نوستالژی تاریخی این انگیزه را متاثر می کند همچنین نتایج نشان داد که انگیزه سفر تاثیر به سزایی در قصد سفر به تهران دارد. این پژوهش با آشکار کردن اهمیت نوستالژی تاریخی مدیران گردشگری را به استفاده از سازه ها و آثار تاریخی برای ترغیب گردشگران برمی انگیزاند. این امر به حفظ آثار تاریخی در شهر تهران نیز کمک می کند.
سیدحسن مطیعی لنگرودی؛ مجتبی قدیری معصوم؛ حافظ اسکندری چوبقلو؛ علی طورانی؛ حمیده خسروی مهر
دوره 19، شماره 51 ، فروردین 1394، ، صفحه 311-339
چکیده
مخاطرات طبیعی بهعنوان بخشی از واقعیتهای گریزناپذیر محسوب میشوند که عمدتاً کنترل وقوع آنها خارج از عهده بشر است، مدیریت بلایای طبیعی بهویژه سیلاب، مجموعه اقداماتی است که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع بلایا برای کاهش هر چه بیشتر آثار و عوارض آنها انجام میگیرد. در این میان پدیده سیل یکی از حوادث پیشبینی ...
بیشتر
مخاطرات طبیعی بهعنوان بخشی از واقعیتهای گریزناپذیر محسوب میشوند که عمدتاً کنترل وقوع آنها خارج از عهده بشر است، مدیریت بلایای طبیعی بهویژه سیلاب، مجموعه اقداماتی است که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع بلایا برای کاهش هر چه بیشتر آثار و عوارض آنها انجام میگیرد. در این میان پدیده سیل یکی از حوادث پیشبینی نشده و ویرانگر در مناطق روستایی کشور محسوب میشود. در روستاهای منطقه مورد مطالعه (حوضه رودخانه زنگمار) نیز که معیشت و فعالیت ساکنان آن دائماً تحت تأثیر سیل میباشد، خسارات بسیاری را از نظر جانی و مالی برای روستاییان ایجاد مینماید. هدف این تحقیق، شناسایی زمینههای کاهش آثار مخاطرات طبیعی بهویژه سیل در نواحی روستایی بهصورت مشارکتی و ارائه پیشنهادهایی برای کاهش آثار سیل در نواحی روستایی از طریق مشارکت مردم محلی مـیباشد. در این پـژوهش برای کسب دادههای موردنیاز، از دو شیوه کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) استفاده شده است. برای پوشش دادن کل حوضه رودخانه زنگمار از میان روستاها که در سه طبقه با آسیبپذیری بالا، متوسط و کم که مجموعا 63 روستا بودند، 21 روستا بهصورت تصادفی انتخاب شدند و در مرحله بعد با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 292 نفر از سرپرست خانوار بهعنوان نمونه مشخص گردید. از بین گروه مسئولان نیز 50 نفر از 5 سازمان مرتبط با امور سیل روستاها بهعنوان نمونه انتخاب و پرسشنامهها توسط آنها تکمیل گردید. دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرمافزار spss مورد آنالیز شده است. نتایج حاصل از آزمون پیرسون بیانگر آن است که بین نوع نگرش مشارکتی روستاییان با کاهش مخاطرات سیل رابطه معناداری وجود دارد. برای شناسایی ابعاد و متغیرهای موثر در مدیریت سیل از دیدگاه نمونهها از آزمون T- تکنمونهای و تحلیل واریانس استفاده شده که نتایج بهدست آمده از این آزمون بیانگر وجود تفاوت در اهمیت بسترها و عوامل زمینهساز در مدیریت مشارکتی و کاهش مخاطرات ناشی از سیل از نظر مسئولان و مردم روستایی میباشد. بهگونهای که از دیدگاه مسئولان بسترها و زمینههای اجتماعی در اولویت اول و بسترها و زمینههای اقتصادی و زیرساختی در رتبه دوم و سوم جای میگیرند. اما از دیدگاه مردم روستایی، بسترها و زمینههای اجتماعی در اولویت اول قرار دارند ولی جایگاه بسترها و زمینههای زیرساختی با اقتصادی عوض شده است همچنین در همه ابعاد مشارکت هر دو گروه روستاییان و مسئولان اعتقاد به مشارکت در دوره قبل از وقوع سیل دارند که این مطلب نشاندهنده اهمیت پیشگیری و مدیریت ریسک در مقابله با سیلاب است.
آب و هواشناسی
سکینه کدخدایی؛ سعید جهانبخش اصل؛ خلیل ولیزاده کامران
چکیده
خایر برفی حوضههای کوهستانی از منابع آبی مهم کشور محسوب میشوند که شناخت دقیق کمیت این منابع به لحاظ ارزش روزافزون آب شیرین و هم به دلیل بهرهبرداری بهینه از منابع آب ضروری است. در این پژوهش از تصاویر سطح برف MODIS (MOD 10 A2)و تغییرات سطح پوشش برف در سال 90- 1389 برای شبیهسازی رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه آبریز سهزاب (از زیر حوضههای قسمت ...
بیشتر
خایر برفی حوضههای کوهستانی از منابع آبی مهم کشور محسوب میشوند که شناخت دقیق کمیت این منابع به لحاظ ارزش روزافزون آب شیرین و هم به دلیل بهرهبرداری بهینه از منابع آب ضروری است. در این پژوهش از تصاویر سطح برف MODIS (MOD 10 A2)و تغییرات سطح پوشش برف در سال 90- 1389 برای شبیهسازی رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه آبریز سهزاب (از زیر حوضههای قسمت جنوبی سبلان) با بهکارگیری مدل SRM، استفاده شد. ارزیابی مدل SRM با استفاده از دو شاخص ضریب همبستگی و تفاضل حجمی به ترتیب برابر با 81 و 3/2 درصد میباشد. شاخص ضریب همبستگی ازنظر قابلقبول بودن بستگی به کیفیت دادهها دارد و ممکن است با داشتن دادههای کافی مقدار 85% هم قابلقبول نباشد ولی در حوضهای با دادههای کم و بیکیفیت مقادیر پایینتر هم قابلقبول میباشند. با توجه به کمبود دادههای هواشناسی و زمینی در حوضه آبریز سهزاب، نتیجه بهدستآمده برای حوضه مذکور قابلقبول میباشد. استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی و تصاویر ماهوارهای به همراه دادههای زمینی قوی میتوانند بهعنوان ابزاری برای برنامهریزی و مدیریت منابع آب مخصوصاٌ در حوضههایی که ذوب برف یکی از فاکتورهای ایجاد رواناب است، مورداستفاده قرار گیرد.
دوره 19، شماره 52 ، تیر 1394، ، صفحه 323-336
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ آذر پویان جم؛ فاطمه امان زاده
چکیده
وضعیت پراکندگی تابشهای حرارتی و ارتباط آن با نوع کاربریهای موجود در شناخت میکروکلیمای نواحی شهری دارای اهمیت زیادی میباشد. دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم در مطالعات مربوط به تغییر اقلیم و برآورد بیلان تابش در مطالعات توازن انرژی میباشد. آگاهی از درجه حرارت سطح زمین جهت انجام فعالیتها و مطالعات علوم زمین، از قبیل تغییرات ...
بیشتر
وضعیت پراکندگی تابشهای حرارتی و ارتباط آن با نوع کاربریهای موجود در شناخت میکروکلیمای نواحی شهری دارای اهمیت زیادی میباشد. دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم در مطالعات مربوط به تغییر اقلیم و برآورد بیلان تابش در مطالعات توازن انرژی میباشد. آگاهی از درجه حرارت سطح زمین جهت انجام فعالیتها و مطالعات علوم زمین، از قبیل تغییرات محیط زیست جهانی و مخصوصا آب و هوای شهری، ضروری است. در این پژوهش برای تحلیل جزایر حرارتی از تصاویر 15/7/2018، 24/2/2019 لندست 8 با سنجنده (OLI و TIRS) و نقشه کاربری اراضی استفاده شده است. پس از اعمال پردازش روی تصاویر، برای محاسبه دمای سطح زمین از روش الگوریتم پنجره مجزا و برای طبقهبندی تصاویر از روش حداکثر احتمال استفاده شده است. الگوریتم پنجره مجزا یک ابزاری ریاضی است که با استفاده از اطلاعات زمینی، دمای روشنایی سنجنده حرارتی (TIRS)، قابلیت گسیلندگی زمین (LSE) و عامل پوشش گیاهی سبز جزء به جزء (FVC) به دست آمده از باند چند طیفی سنجنده OLI و دمای سطح زمین را برآورد میکند. تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرمافزارهای ENVI 5.3 و ArcGIS 10.5 انجام گرفته است. نتایج در این پژوهش نشان داد که در فصل تابستان، پوشش گیاهی کمتراکم، مناطق مسکونی، گارگاهی و صنعتی با سطوح نفوذناپذیر مانند اسکلت فلزی، آسفالت-بتن و آجر-آهن دارای بیشترین درجه حرارت و در زمستان بالعکس به غیر از پوشش گیاهی کمتراکم، میباشند و در فصل تابستان و زمستان، پوشش گیاهی (فضای سبز، باغات و کشاورزی و باغ مسکونی) و مناطقی با سطوح آجر-چوب و خشت-چوب دارای کمترین درجه حرارت میباشند.
برنامه ریزی شهری
اصغر عابدینی؛ امیرحسین شکاری
چکیده
تغییرات اقلیمی گسترده و عواقب ناشی از آن بر حوزههای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... جوامع جهانی را بر اتخاذ تصمیمات جدی و تغییر راهبردهای توسعهای وادار کرده است. کاهش انتشار گازهای گلخانهای که عاملی مهم بر گرمایش کره زمین است، یکی از این راهبردها میباشد. شهرها به عنوان کانونهای جمیعتی و تنوعی از فعالیتها آلودهکننده، مراکز ...
بیشتر
تغییرات اقلیمی گسترده و عواقب ناشی از آن بر حوزههای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... جوامع جهانی را بر اتخاذ تصمیمات جدی و تغییر راهبردهای توسعهای وادار کرده است. کاهش انتشار گازهای گلخانهای که عاملی مهم بر گرمایش کره زمین است، یکی از این راهبردها میباشد. شهرها به عنوان کانونهای جمیعتی و تنوعی از فعالیتها آلودهکننده، مراکز مهم تولید گازهای گلخانهای میباشند. این مسئله در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیشتر قابل مشاهده است. در همین راستا این پژوهش میکوشد با هدف بررسی مبانی نظری و پیشینه آن مولفهها و شاخصههای موثر بر کمکربنسازی شهری را تشخیص داده و آنها را برای طرحها و راهبردهای شهری آتی تحلیل و ارائه نماید. به همین جهت پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری انجام شده و به صورت پیمایشی و کتابخانهای صورت گرفته است. رویکرد روش شناختی پژوهش نیز از نظر ماهیت دادهها، کمی است. ابزار اصلی برای گردآوری دادهها پرسشنامه بسته با طیف لیکرت است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرمافزارهای SPSS21 و AMOS23 استفاده گردید. در نهایت آزمونهای مختلف برازش انجام شده و مطلوبیت آنها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصله نشان میدهد که مولفهها و شاخصهای مختلف با میزان تاثیر متفاوت بر کمکربنسازی شهری موثر میباشند. بارهای عاملی بیانگر میزان تاثیر آنها بر موضوع میباشد. در میان مولفهها و شاخصها گزینههای مرتبط با حفظ جنگلها، حملونقل پاک و پیادهمحوری، استفاده از انرژیهای پاک و ... ، بیشترین بار عاملی را دریافت کرده و نشان هشداری را بر سیاستهای اتخاذی ارگانهای مسئول در حوزه را دارد. حرکت به سمت مولفههای بیان شده، گامی بزرگ جهت تشکیل یکی از سه ضلع توسعه پایدار است.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
فرزاد ویسی؛ چنور نیکخواه
دوره 22، شماره 66 ، بهمن 1397، ، صفحه 329-348
چکیده
رویکرد معیشت پایدار به عنوان رویکردی جدید در ارتباط با توسعه روستایی و با هدف کاهش و ریشهکنی فقر روستایی مطرح شده است همچنین گردشگری در سالهای اخیر، نقـش و جایگاه ویژهای در توسعه مناطق روستایی پیدا کرده است. هدف تحقیق حاضر تحلیل اثرات توسعه گردشگری بر معیشت و پایداری معیشتی روستاهای بخش اورامان شهرستان سروآباد بود. این ...
بیشتر
رویکرد معیشت پایدار به عنوان رویکردی جدید در ارتباط با توسعه روستایی و با هدف کاهش و ریشهکنی فقر روستایی مطرح شده است همچنین گردشگری در سالهای اخیر، نقـش و جایگاه ویژهای در توسعه مناطق روستایی پیدا کرده است. هدف تحقیق حاضر تحلیل اثرات توسعه گردشگری بر معیشت و پایداری معیشتی روستاهای بخش اورامان شهرستان سروآباد بود. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری دادهها توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر تمامی ساکنین بخش اورامان سروآباد بوده و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 351 نفر به صورت روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامۀ محقق ساخته بود که شامل ابعاد انسانی، اجتماعی، مالی، طبیعی، فیزیکی معیشت پایدار بود. که میزان پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ (0.84) به دست آمد. برای تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی از جمله فراوانی، درصد و در سطح آمار استنباطی ابتدا برای نرمال بودن توزیع دادهها ازآزمون کولموگروف اسمیرنف، برای آزمون فرضیات و بررسی تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار از آمارههای تی تک نمونهای، همبستگی، آزمون تحلیل واریانس و بررسی میزان تاثیر گردشگری بر هر یک از ابعاد معیشت پایدار از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که گردشگری بر سرمایه انسانی(0.001p=)،اجتماعی(0.001p=)،فیزیکی(0.001p=)،طبیعی(0.001p=) و مالی (0.001p=) بخش اورامان تاثیر مثبت دارد. همچنین بررسی تاثیر گردشگری بر هر یک از ابعاد با استفاده از آزمون فریدمن نشان داد که بیشترین تاثیر گردشگری بر ابعاد پنجگانه معیشت پایدار به ترتیب بر ابعاد مالی(4.65)، طبیعی(3.30)، اجتماعی(3.18)، فیزیکی(2.05) و انسانی(1.82) بوده است. به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که گردشگری بر معیشت مردم بخش اورامان شهرستان سروآباد تاثیر معنی داری دارد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
جواد یوسفی
دوره 23، شماره 70 ، اسفند 1398، ، صفحه 329-346
چکیده
جاذبههای گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامهریزی توسعه گردشگری به شمار میآیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبههاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبههای گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبههای تاریخی شهر ...
بیشتر
جاذبههای گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامهریزی توسعه گردشگری به شمار میآیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبههاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبههای گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبههای تاریخی شهر بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مقیاس سنجش طیف لیکرت پنج گزینهای میباشد. جامعه آماری گردشگران شهر بیرجند است که از میان آنها تعداد 106 نفر به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون ویلکاکسون، بین میانه اهمیت و عملکرد جاذبهها از دیدگاه گردشگران تنها در «عمارت اکبریه» و «مسجد جامع چهار درخت» شکاف معنیداری وجود ندارد. از میان 13 اثر تاریخی مورد مطالعه، جاذبههای «حسینه نواب»، «خانه آراسته، عمارت معصومیه» و «عمارت رحیم آباد» از نظر اهمیت به ترتیب در رتبههای 1 تا 3 قرار گرفتند و از جهت عملکرد، سه جاذبه «خانه آراسته»، «عمارت شوکتآباد»، و «حسینیه نواب» بیشترین رضایت گردشگران را ایجاد کردهاند. نتایج تحلیل اهمیت – عملکرد نیز نشان داد جاذبههای «عمارت رحیمآباد»، «پست قدیم»، «مدرسه شوکتیه» و «عمارت معصومیه» به دلیل اهمیت بالا و عملکرد ضعیف باید در اولویت توجه در برنامهریزی توسعه گردشگری قرار گیرند و سازمانهای دولتی متولی باید در بودجهبندی و تخصیص منابع برای این جاذبهها اولویت راهبردی و عملیاتی قائل شوند. در مورد جاذبههای عمارت اکبریه، خانه شریف، مسجد جامع چهاردرخت، ارگ کلاهفرنگی، ارگ بهارستان و قلعه بیرجند که اهمیتشان کم ارزیابی شدهاست مهمترین راهبرد برای دستاندرکاران اطلاعرسانی و تبلیغات برای معرفی هر چه بهتر این جاذبهها توصیه میشود.
خلیل ولیزاده کامران
دوره 19، شماره 53 ، مهر 1394، ، صفحه 353-382
چکیده
چکیده
با توجه به نقش اساسی تبخیر- تعرق در بیلان آب، برآورد دقیق آن در بسیاری از پروژهها و مطالعات علمی در زمینه هیدرولوژی، کشاورزی، صنعت، مهندسی آب و سایر علوم وابسته، برای مدیریت کارآمد منابع آبی و طراحی سازههای هیدرولیکی مورد نیاز است. روشهای سنتی برآورد تبخیر-تعرق واقعی که عمدتاً متکی بر لایسیمترها میباشد علاوه بر ...
بیشتر
چکیده
با توجه به نقش اساسی تبخیر- تعرق در بیلان آب، برآورد دقیق آن در بسیاری از پروژهها و مطالعات علمی در زمینه هیدرولوژی، کشاورزی، صنعت، مهندسی آب و سایر علوم وابسته، برای مدیریت کارآمد منابع آبی و طراحی سازههای هیدرولیکی مورد نیاز است. روشهای سنتی برآورد تبخیر-تعرق واقعی که عمدتاً متکی بر لایسیمترها میباشد علاوه بر مشکلات خاص نگهداری و ثبت دادهها، فقط بهصورت نقطهای استخراج میگردند و با توجه به نیاز مبرم برای محاسبات در سطح، تعمیم دادن آن بهویژه در مناطق کوهستانی نادرست است. در سالهای اخیر با گسترش کاربرد تصاویر ماهوارهای در برآورد تبخیر- تعرق واقعی، روشهایی ابداع شده است که از جمله آنها میتوان بهروش سبال[1] اشاره نمود. در تحقیق انجام یافته مدل سبال برای برآورد تبخیر- تعرق واقعی در منطقه مورد مطالعه (شهرستان مشگینشهر) انتخاب گردید. این مدل در بسیاری از کشورها اجرا شده و نتایج قابل قبولی از آن بهدست آمده است. این مدل عموماً برای مناطق مسطح طراحی شده و تأثیر عوامل ارتفاع، شیب و جهت شیب در محاسبه نادیده گرفته شده است. در این تحقیق با دخالت دادن عوامل مذکور در مدل، نوع جدیدی از این مدل به نام «سبال کوهستانی» معرفی گردیده است.
منطقه مشگین شهر در شمال غربی ایران با توجه به داشتن خصوصیات مناسب برای اجرای این مدل، انتخاب و با انجام محاسبات بر روی ورودیهای این مدل که عبارتند از: لایه DEM، شیب، جهت شیب، کسینوس زاویه فرودی خورشید، رادیانس طیفی، انعکاس طیفی، آلبیدوی سطحی، تابش فرودی، شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده، گسیلمندی سطحی، دمای سطح، تابش موج بلند خروجی، تابش موج بلند فرودی، شار گرمای خاک، شار گرمای محسوس و شار گرما نهان موفق به محاسبه تبخیر- تعرق واقعی لحظهای در منطقه مورد مطالعه شده ایم.
با مقایسه دمای سطح و شاخص پوشش گیاهی به هنجار شده (NDVI) همبستگی 969/0- بین آنها مشاهده گردید. همچنین مقایسه بین تبخیر-تعرق واقعی محاسبه شده و شاخص پوشش گیاهی، نشانگر انطباق این دو عامل با یکدیگر بوده است (همبستگی مثبت 81/0) بهطوریکه مناطق با تراکم پوشش گیاهی با مناطق با تبخیر- تعرق واقعی بالا منطبق هستند. از طرف دیگر مقایسه تصاویر دمای سطح و تبخیر- تعرق واقعی نیز عدم انطباق آنها را تأئید میکند بهطوریکه مناطق با دمای سطح بالا از میزان تبخیر- تعرق پائین برخوردار هستند.
[1]- SEBAL (Surface Energy Balance Algorithm for Land)
آب و هواشناسی
ابراهیم مسگری؛ تقی طاوسی؛ پیمان محمودی
چکیده
خبندان یکی از پدیدههای مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخصهای آماری یخبندان ها در استان کردستان، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران ...
بیشتر
خبندان یکی از پدیدههای مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که وقوع ناگهانی آن در ابتدا و انتهای فصل سرما، می تواند بسیار خطرزا برای بخش کشاورزی باشد. لذا برای مدل سازی و پهنه بندی شاخصهای آماری یخبندان ها در استان کردستان، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 6 ایستگاه همدید برای یک دوره 16 ساله (2016 – 2001) از سازمان هواشناسی ایران اخذ گردیدند. در ادامه با استفاده از مدلهای رگرسیونی چند متغییره رابطه بین پنج شاخص آماری یخبندان ها یعنی متوسط تاریخ آغاز یخبندان، متوسط تاریخ خاتمه یخبندان، متوسط تعداد سالانه روزهای یخبندان، متوسط طول فصل یخبندان و متوسط طول فصل رشد با سه عامل ارتفاع، طول و عرض جغرافیایی مدل سازی گردید. در ادامه بر اساس مدلهای رگرسیونی به دست آمده برای هر شاخص، نقشههای پهنه بندی آنها برای استان کردستان تهیه شدند. نتایج حاصل از مدلسازی رگرسیونی بین شاخصهای مختلف یخبندان با سه عامل ارتفاع، عرض و طول جغرافیایی در استان کردستان نشان داد که این سه عامل به ترتیب می توانند 95، 90، 88، 80 و 72 درصد تغییرات مربوط به طول دوره رشد، وقوع اولین روز یخبندان، طول دوره یخبندان، فراوانی وقوع روزهای یخبندان و وقوع آخرین روز یخبندان را تبیین کنند. آرایش فضایی شاخصهای مختلف یخبندان در استان کردستان نیز نشان از یک آرایش غربی به شرقی در مقادیر شاخصهای مختلف یخبندان دارد. یعنی هر چه از جانب غرب به سمت شرق حرکت می کنیم تعداد فراوانی روزهای یخبندان و همچنین طول دوره یخبندان کاهش پیدا می کند و متعاقب آن فصل رشد افزایش پیدا می کند. متناسب با این تغییرات وقوع اولین روز و آخرین روز یخبندان نیز با تاخیرهای زیادی در بین نیمه شرقی و غربی این استان قابل مشاهده است.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ ابولفضل نعیمی پیوستی؛ حسن مسعودی
چکیده
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار ...
بیشتر
توسعهی شهری فرآیندی اجتنابناپذیر و ناشی از عوامل متعددی میباشد که پیامد آن به وجود آمدن بسیاری از مشکلات و تغییرات زیستمحیطی و اقتصادی- اجتماعی در مقیاسهای مختلف بهویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. جهان معاصر عرصه تحولات شگرف و پویایی شتابنده است؛ لذا تنها رویکرد و سیاستی که احتمال کسب موفقیتهای بیشتر در این محیط سرشار از تغییر و بیثباتی را فرآهم میآورد، تلاش برای معماری آینده است. در مقایسه با شیوههای سنتی برنامهریزی که برنامهریز از شرایط حال آغاز کرده و به درون آینده میرود؛ در نگاه نو به برنامهریزی، برنامهریز ابتدا با افق آینده میرود و با حضور در افق آینده و دیدهبانی حال و گذشته مسیرهای مشخص برای معماری توسعه را تعیین و تدقیق میکند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر رشد و توسعه شهر سردرود در جهت الحاق به مادرشهر تبریز و تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب تدوین شده است و در مراحل بعدی با تهیه پرسشنامه و ارائه آن به کارشناسان، شاخصهای مؤثر بر روند الحاق شهر سردرود به مادرشهر تبریز بدست آمد. با بررسی نتایج پرسشنامهها، 59 متغیر مؤثر شناسایی و با بهکارگیری نرمافزار MICMAC، 13 عامل کلیدی استخراج شد؛ و در ادامه جهت تدوین سناریوهای ممکن و شناسایی سناریوهای مطلوب، وارد نرمافزار SCENARIOWIZARD گردیدند. در نهایت، سه سناریو قوی، 13 سناریوی باورکردنی و 9999 سناریوی ضعیف بدست آمد؛ که سناریوهای ضعیف از حیطه برنامهریزی خارج میباشند و صرفاً جنبه آماری دارند. برای سناریوهای باورکردنی، 169 وضعیت محتمل مشخص گردید؛ که از این بین، تنها 68 وضعیت حالتی مطلوب دارند و وضعیتهای نامطلوب با 101 وضعیت، سیطره بیشتری داشته و این امر آینده مطلوبی را برای سیستم متصور نمیشوند. حتی در صورت وقوع سناریوهای مطلوب، باز هم سیستم با آیندهای کاملاً مطلوب رو به رو نخواهد بود.
برنامه ریزی شهری
عباس معروف نژاد؛ ابراهیم امیری؛ ولی کاووسی قافی
چکیده
کاربری ورزشی در زمرهی کاربریهایی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و لزوم توجه به آن در فضای شهرها بسیار حائز اهمیت است. استقرار مناسب فضاهای ورزشی و ایجاد آنها متضمن سلامت افراد جامعه و همچنین در دسترس بودن این فضاها برای همه شهروندان به عنوان یک ضرورت اساسی به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل وضعیت اماکن و کاربریهای ورزشی ...
بیشتر
کاربری ورزشی در زمرهی کاربریهایی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و لزوم توجه به آن در فضای شهرها بسیار حائز اهمیت است. استقرار مناسب فضاهای ورزشی و ایجاد آنها متضمن سلامت افراد جامعه و همچنین در دسترس بودن این فضاها برای همه شهروندان به عنوان یک ضرورت اساسی به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل وضعیت اماکن و کاربریهای ورزشی در شهر ایذه می پردازد. روش تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانه ای، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش،کارشناسان خبره در حوزه شهری و ورزش این شهر می باشد، حجم نمونه از طریق روش تخمین شخصی و27نفر در نظر گرفته شده است، جهت تحلیل داده ها از مدل ویلیامسون و آزمونone Sample-Test استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد:میانگین شاخص ویلیامسون برای شهر ایذه عدد 21/0 می باشد که کمبود و توزیع نامناسب کاربری و فضای ورزشی را در این شهر نشان می دهد. همچنین بر اساس آزمون t ؛ وضعیت تعداد اماکن ورزشی (سالن) با 819/2- ، وضعیت برگزاری مسابقات ورزشی در سطح محلات با 787/2- ، توزیع مناسب کاربری های ورزشی در سطح شهر با 767/2- ، وضعیت ادوات ورزشی در سطح پارک ها و بوستان های شهر با 760/2- به ترتیب دارای شدیدترین عدم رضایت بوده درحالی که مولفه های؛ وضعیت استقبال خیرین در جهت ساخت اماکن ورزشی در سطح شهر با 01/1- ، وضعیت همکاری مالی دوایر دولتی و نیمه دولتی با بخش ورزشی شهر با 023/1- ، وضعیت فعالیت های ورزشی از بعد سلامت در سطح داویر دولتی و نیمه دولتی شهر با 03/1- ، در این زمینه شدت کمتری در عدم رضایت داشتند.
برنامه ریزی شهری
صفر قائدرحمتی؛ بابک عظیمی نیا
چکیده
وضعیت تراکم در کلانشهرهای کشور ازجمله تهران، با افزایش شدید جمعیت و بدون توجه به آثار اجتماعی، اقتصادی، روانی، فضایی-کالبدی و زیستمحیطی مشکلات و مسائلی را به وجود آورده که توجه مدیران و برنامهریزان شهری را بهخود جلب نموده است. پژوهش حاضر بهدنبال دستیابی به یک چارچوب مناسب از تراکم (تراکم جمعیتی، تراکم ارتفاعی و تراکم ...
بیشتر
وضعیت تراکم در کلانشهرهای کشور ازجمله تهران، با افزایش شدید جمعیت و بدون توجه به آثار اجتماعی، اقتصادی، روانی، فضایی-کالبدی و زیستمحیطی مشکلات و مسائلی را به وجود آورده که توجه مدیران و برنامهریزان شهری را بهخود جلب نموده است. پژوهش حاضر بهدنبال دستیابی به یک چارچوب مناسب از تراکم (تراکم جمعیتی، تراکم ارتفاعی و تراکم کاربری) در سطح نواحی نهگانه در منطقه چهار شهر تهران میباشد و در ادامه تأثیر تراکم بر افزایش آسیبپذیری ناشی از زلزله را ارزیابی میکند. ماهیت پژوهش کاربردی و روش بررسی پژوهش با استفاده از مدلهای فازی، همبستگی و رگرسیون خطی چندمتغیره میباشد. روش جمعآوری دادهها در این پژوهش به صورت اسنادی و پیمایشی است. بر همین اساس با استفاده از روش مجموع ساده وزنی فازی (FSAW) مشخص گردید که ناحیه 6 (رتبه تراکمی: 46/1) و ناحیه 5 (رتبه تراکمی: 48/2)؛ به ترتیب بالاترین میانگین رتبه تراکم را بهخود اختصاص دادهاند؛ و بهعبارتی عمده تراکمهای جمعیتی، کاربری و ارتفاعی منطقه چهار شهرداری تهران، در این نواحی بودهاند. همچنین با استفاده از همبستگی و نیز رگرسیون خطی چندمتغیره ارتباط آسیبپذیری با انواع تراکم مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که ضرایب همبستگی چندگانه این سه متغیر مستقل با متغیر وابسته (یعنی آسیبپذیری مساکن)، برابر با 754/0 است؛ و نیز ضریب رگرسیون تراکمهای سهگانه بیانگر این بوده است که ضریب رگرسیون تراکم جمعیتی برابر با 738/0، ضریب رگرسیون تراکم ساختمانی برابر با 308/0 ضریب رگرسیون تراکم کاربری برابر با 165/0 بوده است که در حقیقت بیشترین ضریب متعلق به تراکم جمعیتی در سطح نواحی نهگانه منطقه چهار شهر تهران است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
چکیده
Geo-tourism is a combination of geography and tourism. In this sense, geo-tourism encompasses biodiversity, cultural diversity, beautification, community-based tourism, and even local food movement, and homogeny and similarity are considered its enemies. Geo-tourism is a form of tourism which is defined to ensure the establishment and improvement of geographical features such as the environment, culture, landmarks and legacies and well-being of residents. With this approach, Deira catchment area in Gilangharb Township located in 215 km of Kermanshah, was chosen because of its natural resources ...
بیشتر
Geo-tourism is a combination of geography and tourism. In this sense, geo-tourism encompasses biodiversity, cultural diversity, beautification, community-based tourism, and even local food movement, and homogeny and similarity are considered its enemies. Geo-tourism is a form of tourism which is defined to ensure the establishment and improvement of geographical features such as the environment, culture, landmarks and legacies and well-being of residents. With this approach, Deira catchment area in Gilangharb Township located in 215 km of Kermanshah, was chosen because of its natural resources for Geo-tourism assessment and was analyzed according to obtained data from library and literature studies and field studies using Pereira. Although the region attracts hordes of tourism annually, yet its economic position in tourism industry is not founded. In this research we try to assess Geo-tourism capabilities related to available landforms in the region in addition to identify geomorphological shapes and forms in the region and explore its features. The results of this study showed that the geomorphic location of Galin has high capability in the field of tourism attraction with 345/5 geomorphology value and managerial value of 5 in Deira catchment area. The geomorphological shapes and forms of the region have high capability in the field of tourism due to high ability in the field of geosciences education, and feature and attributes such as beauty, ease of access, and natural and cultural attractions.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
دوره 21، شماره 60 ، شهریور 1396، ، صفحه 299-350
چکیده
A
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای ...
بیشتر
A
هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل نقش معیارهای مؤثر در توسعه فیزیکی ناموزون شهر پیرانشهر و اثرات زیست محیطی آن بر نواحی پیرامونی بر شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در مناطق حاشیه شهر است که با بررسی الگوهای فضایی ـ زمانی و فرآیندهای رشد شهری پیرانشهر از سالهای 63 تا 93 میباشد. بنابراین با استفاده از تصاویر ماهوارهای سنجش از راه دور، GIS، معیارهای فضایی و مدل رگرسیون لجستیک در نرمافزار ادریسی بهمنظور بررسی مجموعهای از 13 معیار انتخاب شده جهت آشکار ساختن الگوهای پویایی رشد شهری در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. در واقع تحقیق حاضر در جهت پاسخ به این فرضیه که تغییرات کاربری اراضی کشاورزی روستای شینآباد و الحاق آن متأثر از گسترش کالبدی فضایی پیرانشهر بوده، شکل گرفته است. در نهایت یافتهها نشانگر آن است که اگر چه روستای "شینآباد" به شهر پیوسته است و اکنون یکی از نواحی آن محسوب میشود، اما شهر رشد اسپرال نداشته است و گسترش شهر عمدتاً هماهنگ با افزایش جمعیت شهری ناشی از مهاجرتهای پی در پی در طول چند دهه اخیر بوده است؛ اما سکونتگاههای غیررسمی زیادی در حواشی اتصال بین شهر روستا شکل گرفتهاند.
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 301-327
چکیده
Abstract
بیشتر
Abstract
آب و هواشناسی
داریوش یاراحمدی؛ سعید بساطی؛ بهروز نصیری؛ سمیه رفعتی
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 301-321
چکیده
پیامدها و تهدیدهای ناشی از مخاطرات اقلیمی از یکطرف و فرصتهایی مانند استفاده در منابع آب، کشاورزی و سایر بخشهای اقتصادی از طرف دیگر باعث شده است تا در سالهای اخیر سامانههای همرفتی بارش زا بیشتر موردتوجه قرار گیرند. بدین منظور در این پژوهش، شرایط دینامیکی سامانههای همرفتی میانمقیاس در ماههای گرم و سرد سال و بارش ...
بیشتر
پیامدها و تهدیدهای ناشی از مخاطرات اقلیمی از یکطرف و فرصتهایی مانند استفاده در منابع آب، کشاورزی و سایر بخشهای اقتصادی از طرف دیگر باعث شده است تا در سالهای اخیر سامانههای همرفتی بارش زا بیشتر موردتوجه قرار گیرند. بدین منظور در این پژوهش، شرایط دینامیکی سامانههای همرفتی میانمقیاس در ماههای گرم و سرد سال و بارش همرفتی تجمعی آنها بررسی شده است. پس از اخذ تصاویر ماهوارههای زمین آهنگ متئوست، فراگیرترین سامانههای همرفتی میانمقیاس بدون اشتقاق و ادغام با استفاده از آستانه دمای درخشندگی 224 کلوین و آستانه مساحت مشخص شدند و از طریق مدل RegCM4، رفتار دینامیکی و بارش همرفتی تجمعی آنها بررسی گردید. نتایج نشان داد مکان شکلگیری سامانهها در جنوب عراق و شمال عربستان بوده است. الگوی جریانات سامانههای ماههای سرد سال تحت تأثیر توپوگرافی بوده است؛ بهگونهای که با برخورد آنها به ارتفاعات، تاوایی مثبت در منطقه ایجاد شده است و با افزایش ارتفاع تاوایی قویتر شده است. همچنین هسته کمیتهای دینامیکی ماههای دسامبر- ژانویه پس از عبور سامانه از ارتفاعات زاگرس تضعیف شده است. در مقابل، ارتفاعات زاگرس تأثیر زیادی در قدرت فعالیت سامانههای آوریل نداشتهاست. تاوایی و همگرایی سامانههای همرفتی در ماه آوریل قویتر و شدیدتر از ماههای دسامبر- ژانویه بوده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مهران معتمدی؛ زرین فخار؛ فرزاد مافی
چکیده
درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی ویافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است ...
بیشتر
درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی ویافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است که درگذشته نیاز جمعیت این شهر را رفع می نمود و اینک به دلیل عدم آگاهی از وضعیت فعلی نظام سنتی آب، و گسترش سازمان فضایی و فیزیکی شهر و ایجاد خطوط لوله کشی آب و فاضلاب، آثار باستانی وابسته به آب در زیر بافت نوین شهر مدفون شده است و شناسایی هر چه بهتر و مستندنگاری یافته ها در این زمینه اهمیت به سزایی در شناخت هویت فرهنگی و تاریخ فراموش شده شهر سنقردارد. لذا به دنبال پاسخ به این پرسش که شبکه آبرسانی نظام سنتی آب چه تاثیراتی بر شهر از گذشته تاکنون داشته است.؟ این فرضیه در نظر گرفته شد که به نظر می رسد شبکه آبرسانی و توزیع آب در شهر سنقر درشکل گیری و انسجام محله ها ازدوره میانی اسلامی به بعد تاثیرداشته است. دیوان حاکم در شهر سنقر از دوره میانی تا معاصر اسلامی برحفظ آثار مرتبط با آب و نحوه چگونگی توزیع آب در محله ها نظارت داشته است. نتیجه اینکه محله ها با توجه به اسناد و شواهد باستان شناسی مطابق با نظامنامه تقسیم آب در بافت سنتی شکل گرفته است و شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی بر پایه شبکه آبرسانی دارای نظام سنتی توزیع آب بوده است.
آب و هواشناسی
پیمان محمودی؛ محمود خسروی؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ بهلول علیجانی
دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 303-327
چکیده
در این پژوهش جهت شناسایی و آشکارسازی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای فراگیر و نیمهفراگیر ایران، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 663 ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیمشناسی کشور برای بازه زمانی 1962 تا 2004 و برای ماههای اکتبر تا آوریل از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از دریافت دادهها و آماده کردن پایگاه ...
بیشتر
در این پژوهش جهت شناسایی و آشکارسازی روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای فراگیر و نیمهفراگیر ایران، دادههای مربوط به دمای حداقل روزانه 663 ایستگاه هواشناسی همدید و اقلیمشناسی کشور برای بازه زمانی 1962 تا 2004 و برای ماههای اکتبر تا آوریل از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از دریافت دادهها و آماده کردن پایگاه دادههای دمای حداقل کشور، نقشههای همدمای کشور برای هر روز از 1/1/1962 تا 31/12/2004 بهمدت 9116 روز بهروش کریگینگ میانیابی شد. در ادامه بر اساس یک اصل مکانی، یخبندانها به سه دسته یخبندانهای فراگیر (وقوع همزمان در بیش از 65 درصد از مساحت ایران)، یخبندانهای نیمهفراگیر (وقوع همزمان یخبندان در بین 25 تا 65 درصد از مساحت ایران) و یخبندانهای محلی (وقوع همزمان یخبندان در کمتر از 25 درصد از مساحت ایران) تقسیمبندی شدند. سپس با استفاده از دو روش تخمینگر شیب سنس و رگرسیون خطی فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای فراگیر و نیمهفراگیر در سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه بررسی شد.
نتایج نشان داد که روند تغییرات فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای فراگیر ایران در ماههای دسامبر، ژانویه، فصل زمستان و سالانه دارای روند کاهشی معنادار از لحاظ آماری بوده است. اما برای فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای نیمهفراگیر مشاهده شد که تنها در ماه ژانویه روند تغییرات معنادار بوده است و جهت تغییرات آن نیز مثبت بوده است. یعنی در طول 43 سال مورد مطالعه بر تعداد روزهای همراه با یخبندانهای نیمهفراگیر افزوده شده است. بنابراین زمانی که از تعداد یخبندانهای فراگیر در ماه ژانویه کاسته شده است از این طرف بر تعداد یخبندانهای نیمه فراگیر افزوده شده است. همین قانون برای دیگر مقیاسهای ماهانه، فصلی و سالانه نیز حکمفرما بوده است.
برنامه ریزی روستایی
سیدهدایت الله نوری؛ داوود جمینی؛ علیرضا جمشیدی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، که بهلحاظ ماهیت کاربردی و از نظر روش تحلیلی ـ توصیفی بوده، شناسایی عوامل بازدارنده استفاده از سیستمهای آبیاری بارانی و ارائه راهکارهای مناسبی جهت تقویت استفاده از سیستمهای مذکور در بین کشاورزان شهرستان روانسر میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کشاورزان استفادهکننده از سیستمهای آبیاری بارانی ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، که بهلحاظ ماهیت کاربردی و از نظر روش تحلیلی ـ توصیفی بوده، شناسایی عوامل بازدارنده استفاده از سیستمهای آبیاری بارانی و ارائه راهکارهای مناسبی جهت تقویت استفاده از سیستمهای مذکور در بین کشاورزان شهرستان روانسر میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کشاورزان استفادهکننده از سیستمهای آبیاری بارانی واقع در شهرستان روانسر (190N=) تشکیل میدهند. با توجه به حجم جامعه مورد نظر، نمونه مورد مطالعه بهصورت تمام شمار انتخاب گردید. نتایج پژوهش نشان داد موانع سختافزاری استفاده از سیستمهای آبیاری بر موانع نرمافزاری استفاده از سیستمهای مذکور در بین کشاورزان شهرستان روانسر غلبه دارد. به این صورت که چهار عامل بازدارنده سختافزاری استفاده از سیستمهای آبیاری بارانی یعنی عوامل نظام اجرایی (612/26)، ویژگی زراعی (868/22)، ناسازگاری رفتاری (997/19) و محیطی (492/16) در مجموع 969/82 درصد متغیر وابسته را تبیین کردهاند. در حالیکه موانع نرمافزاری اسـتفاده از سیستمهای مذکور یـعنی عوامل نظام اجرایـی (874/31)، شـخصی (980/19)، فنی ـ تخصصی (236/15) و ناسازگاری فناوری (921/7) در مجموع 711/72 درصد متغیر وابسته را تبیین کردهاند. همچنین، نتایج نشان داد راهکار اختصاص تسهیلات بانکی بلاعوض یا با بهره کم به کشاورزان با ضریب تغییرات 123/0 مهمترین راهکار اجرای سیستمهای آبیاری از دیدگاه کشاورزان محدوده مورد مطالعه بوده و دیدگاه اکثر پاسخگویان (9/77 درصد) نسبت به اجرای طرحهای مذکور در سطح عالی و خوب بوده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نوید هوشنگی؛ علی اصغر آل شیخ
چکیده
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقعشده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، ...
بیشتر
ایران در کمربند خورشیدی زمین و نواحی پرتابش آن واقعشده است؛ از این رو در بسیاری از نقاط کشور میتوان انرژی مورد نیاز را از طریق خورشید تأمین نمود. عوامل متعددی از جمله میزان تابش کلی خورشیدی، زیرساختهای منطقهای، شبکههای انتقال نیرو در انتخاب مکان بهینه تأثیرگذارند. این تحقیق با استفاده از سیستمهای تصمیمگیری چندمعیاره، مبانی فازیسازی و بهرهگیری از ابزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به تلفیق عوامل مؤثر در احداث نیروگاههای خورشیدی فتوولتائیک در مقیاس کشوری میپردازد تا پتانسیل مناطق مختلف کشور ایران در ایجاد این نیروگاهها تعیین شود. جهت تعیین مناطق مساعد روشهای تاپسیس (TOPSIS)، فازی تاپسیس (Fuzzy TOPSIS) و فازی سوگنو (Fuzzy Sugeno) اجرا و قابلیت آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. پس از اخذ نظرات کارشناسی، پتانسیلسنجی در دو مرحله اصلی اجرا شد: کسر مناطق غیرممکن (قیود) و محاسبه پتانسیل مناطق با استفاده از آنالیزهای مکانی در قالب سه روش مذکور. نتایج نشان داد که روش فازی تاپسیس از منظر پیوستگی نقشه و دخالت دادن دادهها حالت میانه بین دو روش تاپسیس و فازی سوگنو دارد و در قیاس با دو روش دیگر حساسیت معقولی به دقت وزنهای ورودی نشان میدهد. روش تاپسیس 71/14% و فازی تاپسیس 33/18% و روش سوگنو 52/20% از کل کشور را برای احداث نیروگاه خورشیدی مناسب دانستهاند. در راستای اولویتدهی به مناطق مختلف کشور، هر سه روش با ضریب همبستگی متوسط 85/0 نتایجی مشابه داشتند. اولویتهای اصلی کشور برای نیروگاههای خورشیدی با اختلافی ناچیز بخشهای نرمانشیر، نوبندگان، فرجهی، بمپور، شیبکوه و گاوبندی معرفی شدند
چکیده
عباس امینی[1]
طیبه زاهدی[2]
چکیده
توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخشهای کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لالهزار استان کرمان داشته و امرار ...
بیشتر
عباس امینی[1]
طیبه زاهدی[2]
چکیده
توسعه اقتصاد روستایی از اهداف مهم در برنامهریزی مناطق روستایی است و شناخت توانهای بالقوه و بالفعل هر منطقهای ضرورتی تام در این رابطه دارد. پرورش گل محمدی بهعنوان یکی از زیربخشهای کشاورزی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی در جامعه روستایی لالهزار استان کرمان داشته و امرار معاش بسیاری از روستاییان این منطقه وابسته به آن میباشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش این فعالیت در توسعه اقتصادی روستاهای این منطقه صورت گرفته است. روش تحقیق از نوع توصیفی و پیمایشی بوده و جمعآوری اطلاعات از طریق عملیات میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری را خانوارهای روستایی دهستان تشکیل میدهند که از بین آنها نمونهای به حجم 250 نفر انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. سنجش پایایی پرسشنامه از طریق مطالعه مقدماتی و آزمون آلفای کرونباخ صورت گرفت. نتایج نشان داد پرورش گل فعالیتی با مزیت اقتصادی در منطقه است که توانسته با جلب مشارکت بالای زنان روستایی، علاوه بر ارتقاء منزلت اجتماعی و اقتصادی، توان بالقوه آنان را در تأمین بخشی از درآمد و تقویت اقتصاد خانوار به فعلیت برساند. همچنین با توجه به ارگانیک بودن پرورش و تولید این محصول، توانسته است فرهنگ پایداری را به سیستم کشاورزی منطقه وارد کند و اثرات محیطی و اقتصادی مثبتی را بر جا بگذارد. ایجاد زمینههای مناسب برای اشتغال و درآمد از طریق فعالیتهای جانبی و تقویت انگیزه ماندگاری جمعیت در روستاها، از جمله اثرات دیگر این فعالیت در منطقه بوده است. دورنمای تداوم و گسترش این فعالیت در آینده نیز با توجه به ویژگیهای منطقه امیدبخش بهنظر میرسد.
[1]ـ استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی- دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی-دانشگاه اصفهان.
Email:a.amini@geo.ui.ac.ir
[2]ـ دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی - دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی - دانشگاه اصفهان.
برنامه ریزی شهری
محمد حسن یزدانی؛ اصغر پاشازاده؛ سمیرا سعیدی
دوره 23، شماره 67 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 327-349
چکیده
طی چند سال اخیر، به منظور پاسخگویی به انتظارات قانونی و عرفی در زمینه مسکن برای اقشار کم در آمد، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است. پروژه مسکن مهر، بزرگترین طرح ملی مسکن می باشد که به علت گستردگی طرح و نو بودن آن نیاز به بررسی نتایج حاصل از این تجربه احساس میشود. ازاین رو، هدف اصلی این مقاله بررسی میزان رضایتمندی ...
بیشتر
طی چند سال اخیر، به منظور پاسخگویی به انتظارات قانونی و عرفی در زمینه مسکن برای اقشار کم در آمد، دولت سیاست احداث مسکن مهر را در پیش گرفته است. پروژه مسکن مهر، بزرگترین طرح ملی مسکن می باشد که به علت گستردگی طرح و نو بودن آن نیاز به بررسی نتایج حاصل از این تجربه احساس میشود. ازاین رو، هدف اصلی این مقاله بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از مجتمع مسکن مهر محدوه شاماسبی(اردبیل) است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار جمعآوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و پیمایشی از طریق توزیع پرسشنامه بود. جامعه آماری این پژوهش ساکنان محدوده مسکن مهر نیایش(شام اسبی) اردبیل وحجم نمونه براساس جدول مورگان 200 نمونه برآورد شد و به روش تصادفی منظم، پرسشنامه بین سرپرست خانوارهای ساکن توزیع شد. میزان پایایی پرسشنامه براساس آلفای کورنباخ (832/0) محاسبه شده و تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از بکارگیری آزمونهای کای اسکوئر، تحلیل همبستگی پیرسون وt تک نمونهای در نرم افزارهای spss و Excel انجام گرفت. خروجی حاصل از آزمون کای اسکوئر حاکی از این است که بین متغیر وضعیت شغلی و رضایتمندی رابطه معنیداری وجود دارد و ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین درآمد و رضایتمندی رابطه معکوسی وجود دارد. علاوه براین، نتایج آزمون t تک نمونهای گواه بر این است که رضایتمندی سکونتی محدوده شام اسبی(اردبیل) در حد کمتر از متوسط است و ساکنان از معیار کالبدی بیشترین و از معیار مالکیت کمترین رضایت را دارند. با توجه به نتایج تحقیق، افزایش تسهیلات و امکانات و همچنین ایجاد دسترسی راحت و وسایل حمل و نقل عمومی میتواند باعث کاهش مشکلات ساکنان و افزایش سطح رضایتمندی از مسکن مهر باشد.
