شهاب بخشوده
دوره 17، شماره 43 ، خرداد 1392، ، صفحه 233-273
چکیده
این مقاله به بازتولید فضاهای مسکونی در بخشی از منطقه حاشیهنشین سیلاب تبریز میپردازد. اهمیت این موضوع بیشتر از آنرو است که بخش قابل توجهی از جمعیت شهر تبریز در نواحی حاشیهنشین اسکان دارند و هر ساله در اثر فرایندهای اجتماعی و اقتصادی نامناسب به تعداد آنها افزوده میشود. با توجه به اینکه با این روند رشد، امکان تأمین و ارائه ...
بیشتر
این مقاله به بازتولید فضاهای مسکونی در بخشی از منطقه حاشیهنشین سیلاب تبریز میپردازد. اهمیت این موضوع بیشتر از آنرو است که بخش قابل توجهی از جمعیت شهر تبریز در نواحی حاشیهنشین اسکان دارند و هر ساله در اثر فرایندهای اجتماعی و اقتصادی نامناسب به تعداد آنها افزوده میشود. با توجه به اینکه با این روند رشد، امکان تأمین و ارائه مسکن رسمی و استاندارد، حداقل در کوتاهمدت، منتفی است بنابراین ارائه طرحهای مسکونی متناسب با وضعیت اجتماعی، اقتصادی، جغرافیائی و کالبدی ساکنان اجتنابناپذیر مینماید.
مقاله حاضر در چارچوب فرایند برنامهریزی و طراحی فضاهای مسکونی به صورت پیمایشی انجام میپذیرد. این مطالعه علاوهبر آمار و اطلاعات و نقشههای موجود، از مصاحبه حضوری، تنظیم و تکمیل پرسشنامه، طبقهبندی، برداشتهای میدانی از محل همراه با بیان تصویری بهره میگیرد. بررسی فضاهای مسکونی منطقه سیلاب تبریز نشان میدهد که علاوه بر ارتقا کیفیت فضاهای زیستی، بهرهبرداری بهینه از فضاها و تقویت مصالح ساختمانی، بایستی آموزش اصول معماری توزیعی (چیدمان) و توسعه فضاهای چندمنظوره با توجه به شرایط حاکم بر اقلیم منطقه، معیشت و سنت سکونت ساکنان، مورد توجه قرار گیرد.
دوره 16، شماره 41 ، آبان 1391، ، صفحه 237-250
چکیده
ازون، قسمت کوچکی از جو زمین است که با توجه به ویژگی حفاظتی آن در برابر اشعه فرابنفش خورشیدی، نقشی اساس در بقا و حیات ایفا میکند. بیشتر میزان ازون (90 درصد کل ازون) در قسمت فوقانی تروپوسفر و در لایه استراتوسفر متمرکز است که به لایه ازون (ازون سپهر) معروف است. میزان ازون در سطح جهانی بین 500-200 دابسون در نوسان است که این مقدار دارای تغییرات ...
بیشتر
ازون، قسمت کوچکی از جو زمین است که با توجه به ویژگی حفاظتی آن در برابر اشعه فرابنفش خورشیدی، نقشی اساس در بقا و حیات ایفا میکند. بیشتر میزان ازون (90 درصد کل ازون) در قسمت فوقانی تروپوسفر و در لایه استراتوسفر متمرکز است که به لایه ازون (ازون سپهر) معروف است. میزان ازون در سطح جهانی بین 500-200 دابسون در نوسان است که این مقدار دارای تغییرات زمانی و مکانی است. در این تحقیق با استفاده از اطلاعات ده ساله ایستگاه ازونسنجی اصفهان و به کارگیری روشهای تحلیل آماری مثل تحلیل رگرسیون، تحلیل واریانس و آزمون استیودنت نیومن کولز به تحلیل آماری تغییرات زمانی میزان ازون اصفهان پرداخته شده است. نتایج تحلیلهای آماری حاکی از وجود تغییر در میزان ازون در سریهای زمانی ماهانه، فصلی و سالانه میباشد که در این دوره آماری، این تغییرات در اصفهان با بازه زمانی فصلی تطابق و هماهنگی کاملی دارد، به طوری که میانگین میزان ازون هر 4 فصل دارای اختلاف معنیدار در سطح احتمال 1 درصد با یکدیگر میباشند. این در حالی است که این هماهنگی در مورد ماههای سال مشهود نمیباشد. تمرکز و غلظت فصلی ازون در فصل بهار به حداکثر و در فصل پاییز به حداقل میرسد. تمرکز و غلظت فصلی ازون در بازه ماهانه در ماه مارس (اسفند) به حداکثر و در ماه اکتبر (مهر) به حداقل میرسد. بررسی روند در میانگین سالانه سری زمانی ایستگاه مزبور حاکی از عدم وجود روند در دادهها در سطح احتمال 5 درصد میباشد.
برنامه ریزی روستایی
حسین کریم زاده؛ ابوالفضل قنبری؛ سمیرا هاشمی امین
چکیده
این پزوهش، بر حسب هدف کاربردی، بر حسب روش، تحقیقی توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی محسوب میشود. دادههای تحقیق، به روش میدانی از طریق پرسشنامه و همچنین به روش آرشیوی گردآوری گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل گردشگرانی است که در طول فصل تابستان طی سال های 98 و 99 به روستاهای هدف گردشگری و مناطق عشایری دارای پتانسیل گردشگری خلاق در منطقه ...
بیشتر
این پزوهش، بر حسب هدف کاربردی، بر حسب روش، تحقیقی توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی محسوب میشود. دادههای تحقیق، به روش میدانی از طریق پرسشنامه و همچنین به روش آرشیوی گردآوری گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل گردشگرانی است که در طول فصل تابستان طی سال های 98 و 99 به روستاهای هدف گردشگری و مناطق عشایری دارای پتانسیل گردشگری خلاق در منطقه ارسباران، مراجعه نموده‌اند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول نمونهگیری کوکران برای جوامع نامعین استفاده شده است. با توجه به مقادیر حاصل، حجم نمونه مناسب برای انجام پژوهش، 384 نفر از گردشگران میباشد. در تنظیم پرسشنامه برای سنجش روایی از روایی محتوا استفاده شده است. با سنجش پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ کل 987/0، پایایی پرسشنامه تحقیق، در سطح بالایی مورد تایید قرار گرفت. برای سنجش متغیرهای کمی و کیفی، از سه روش بهره گرفته شده است: 1.از آزمون فریدمن، برای مقایسه میانگین‌های جامعه آماری، مربوط به گردشگری خلاق با نرمافزار SPSS و تجزیه و تحلیل‌ها نشان داد که از بین ابعاد گردشگری خلاق روستایی، بیشترین تاثیر را تعامل با رتبه میانگین 3.70 بر گردشگری خلاق روستایی می‌گذارد. 2.برای تحلیلهای چند متغیره و تعیین روابط ساختاری میان متغیرها حس لذت گردشگران خلاق، تکنیک‌های آماری تحلیل عاملی به کمک نرم افزار Amos Graphic 22 به کار گرفته شده است و تحلیل‌ها حاکی از آن است که بعد کالبدی و زیست محیطی احساس لذت با ضریب 01/1 بیشترین ضریب را در بین ابعاد حس لذت به خود اختصاص داده است. 3.برای تجزیه و تحلیل دادههای مربوط به عوامل موثر بر رفتار آتی گردشگران روستایی و عشایری، از روش حداقل مجذورات جزیی به کمک نرم-افزار PLS نسخه 3 بهره گرفته شد و نتایج تحلیل‌ها رابطه معنیداری بین متغیرهای پژوهش را نشان داده و مشخص شد بیشترین تاثیر را گردشگری خلاق بر حس لذت با ضریب 968/0 دارد.
آب و هواشناسی
بهروز سبحانی؛ مینو احمدیان؛ سعید جهانبخش
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر نوسانات آب و هوایی بر مراحل فنولوژیکی و میزان عملکرد سیب درختی میباشد. به این منظور از آمار پایگاه ECMWF برای دادههای مشاهداتی دو ایستگاه سمیرم و ارومیه طّی بازه زمانی 21 ساله (1996-2016) استفاده شد. برای بررسی اثرات نوسانات آب و هوایی از دادههای روزانه ریز گردانی دینامیک پروژه CORDEX برای خروجی مدل ICHEC-EC-EARTH ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر نوسانات آب و هوایی بر مراحل فنولوژیکی و میزان عملکرد سیب درختی میباشد. به این منظور از آمار پایگاه ECMWF برای دادههای مشاهداتی دو ایستگاه سمیرم و ارومیه طّی بازه زمانی 21 ساله (1996-2016) استفاده شد. برای بررسی اثرات نوسانات آب و هوایی از دادههای روزانه ریز گردانی دینامیک پروژه CORDEX برای خروجی مدل ICHEC-EC-EARTH تحت دو خّط سیر RCP8.5 و RCP4.5واداشت تابشی (RCP) برای بازه زمانی (2037-2017) بهره گرفته شد. با استفاده از دادههای ایستگاه‌ها و خروجی‌های مدل ریزمقیاس‌نمایی و با به کارگیری شبکه عصبی پرسپترون و رگرسیون خطی میزان عملکرد شبیهسازی شد. سپس برای ارزیابی کارآیی عملکرد مدل‌ها از معیار آماره‌های R، R2، MSE، RMSE و NRMSE و از آزمون ناپارمتریک من- کندال و شیب سن برای روند عملکرد استفاده گردید. نتیجه مقایسه خروجی شبکههای عصبی مصنوعی با مدل رگرسیون خطی نشان میدهد که میزان خطای شبکه عصبی کم‌تر و نتایج شبیه‌سازی‌شده تا حّد بسیار قابل قبولی به مشاهدات واقعی نزدیک میباشد. مراحل فنولوژیکی شامل شکفتن جوانه تا رسیدن میوه در ایستگاه‌ها تحت هر دو سناریو و در کلیّه مراحل فنولوژیکی در دوره آینده نسبت به دوره پایه در زمان جلوتری تکمیل خواهند شد و طول دوره رشد نیز کاهش خواهد یافت. میزان عملکرد آینده در ایستگاه ارومیه تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 به ترتیب عملکرد 7/3، 2/2 تن در هکتار و در ایستگاه سمیرم به ترتیب عملکرد 1/4، 3 تن در هکتار کاهش پیدا خواهد کرد. نتایج نشان میدهند که در آینده در مناطق مورد مطالعه با تغییر در زمان رخداد طول دوره رشد، کلیه مراحل فنولوژیکی و همچنین عملکرد کاهشی سیب درختی تحت نوسانات آب و هوایی خواهند بود.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
جواد معدنی
چکیده
شیوع ویروس کرونا، به منزله بحرانی همه‌گیر و وسیع بود که توانست تمام مناطق جغرافیایی را تحت‌تأثیر پیامدهای خود قرار دهد. کشورهای بسیاری اقدامات و استراتژی‌های مختلفی را پیاده‌سازی و اجرا کردند که یکی از موفق‌ترین و به‌روزترین آنها، منطقه‌بندی سبز بود. منطقه‌بندی سبز، یکی از شیوه‌های منطقه‌بندی در مناطق جغرافیایی مختلف است ...
بیشتر
شیوع ویروس کرونا، به منزله بحرانی همه‌گیر و وسیع بود که توانست تمام مناطق جغرافیایی را تحت‌تأثیر پیامدهای خود قرار دهد. کشورهای بسیاری اقدامات و استراتژی‌های مختلفی را پیاده‌سازی و اجرا کردند که یکی از موفق‌ترین و به‌روزترین آنها، منطقه‌بندی سبز بود. منطقه‌بندی سبز، یکی از شیوه‌های منطقه‌بندی در مناطق جغرافیایی مختلف است که پویا و موقت بوده و با پیاده‌سازی مکانیزم و استراتژی‌های مختلف، مسائل و چالشهای ناشی از اپیدمی کرونا را به حداقل می‌رساند. هدف اصلی تحقیق حاضر، پیاده‌سازی روش منطقه‌بندی سبز در مقابله با چالشهای اپیدمی کرونا در مناطق گردشگری سلامت شهرهای چشمه‌های آب‌گرم دامنه کوه سبلان است که با استفاده از روش ترکیبی یا آمیخته، به بررسی موضوع میپردازد. رویکرد مورد استفاده در آن، رویکرد متوالی اکتشافی است که در فاز اول از روش کیفی تحلیل مضمون و در فاز دوم از روش کمّی پیمایش استفاده مینماید. ابزار اصلی مورد استفاده در فاز کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و در فاز کمّی، پرسشنامه است که به ترتیب از 11 نفر از خبرگان در فاز کیفی و 23 نفر هم در فاز کمّی اطلاعات و دادههای مربوطه استخراج شدند. مطابق با یافتههای تحقیق، در فاز کیفی از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته 67 شاخص شناسایی شدند که از میان آنها، 22 مضمون پایه، 8 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر استخراج شد. در فاز کمّی نیز با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون و تاپسیس فازی، وزن و اهمیت نماگرهای مورد مطالعه، بررسی و تحلیل شدند. از نتایج تحقیق حاضر میتوان به شناسایی ابعاد و مولفه‌های داخلی این نوع منطقه‌بندی اشاره کرد که با استفاده از نظرات خبرگان و روشهای علمی بدست آمدند. همچنین به وضعیت شهرهای دامنه کوه سبلان اشاره کرد که از لحاظ شاخصهای بدست آمده، شهر سرعین در محدوده مساعد یا خوب قرار داشته و طبق مولفه‌های منطقه‌بندی سبز، می‌تواند در راستای ارائه خدمات گردشگری سلامت، فعالیت نماید.
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ شهرام روستایی؛ محسن برزکار
چکیده
رودخانه بهعنوان سیستمی پویا، مکان و خصوصیات مورفولوژیکی خود را همواره برحسب زمان، عوامل ژئومورفیک، زمینشناختی، هیدرولوژیکی و گاه در اثر دخالت بشر تغییر میدهد. در این پژوهش مورفولوژی رودخانه زاب توسط روشهای مختلف(Autocad، Envi) استخراج و بر اساس مدل رزگن در سطح دوم و سوم مورد ارزیابی و طبقهبندی قرار گرفته است. هدف اصلی این ...
بیشتر
رودخانه بهعنوان سیستمی پویا، مکان و خصوصیات مورفولوژیکی خود را همواره برحسب زمان، عوامل ژئومورفیک، زمینشناختی، هیدرولوژیکی و گاه در اثر دخالت بشر تغییر میدهد. در این پژوهش مورفولوژی رودخانه زاب توسط روشهای مختلف(Autocad، Envi) استخراج و بر اساس مدل رزگن در سطح دوم و سوم مورد ارزیابی و طبقهبندی قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش، طبقهبندی و ارزیابی بازههای آبراهه محدوده موردمطالعه و در نتیجه درک فرآیندهای موجود و شناخت مورفولوژیک آن است. در این تحقیق جهت استخراج پارامترهای موردنیاز از آمار ایستگاه هیدرومتری ریکاوه، کار میدانی(از قبیل نمونه برداری جهت دانه سنجی رسوبات)، فایل اتوکدی پلان رودخانه زاب، نقشه توپوگرافی 1:25000، نقشه کاربریاراضی1:25000، و نرمافزارهای اتوکد، HEC-RAS، WMS9.1، Smada و ARCGIS10 بهره گرفته شده است. سپس بر اساس مدل رزگن در سطح دو و سه طبقهبندی و ارزیابی صورت گرفت. نتایج نشان داد که آبراهه موردمطالعه دارای مقادیر مختلفی از منظر پارامترهای مؤثر در مدل شامل پارامترهای نسبت گودافتادگی بستر، ضریب خمیدگی، نسبت عرض به عمق و اندازه مواد بستر است. به صورتی که مورفولوژی آبراهه در بازههای مسیر بالادست دارای الگوی رودخانه از نوع B، C وF، الگوی رودخانهای در بازه میانی از نوع A، B، C و Eدر پاییندست الگوی رودخانه از نوع B، C وD میباشد. همچنین بازههای 11- 24 از لحاظ پایداری در سطح ضعیف و سایر بازهها در سطح متوسط و خوب قرار دارند.
برنامه ریزی شهری
کرامت الله زیاری؛ نوشا همقدم
چکیده
شهرها از یک سو به عنوان کانون‌های توسعة اجتماعی، اقتصادی و فضایی به شمار می‌روند و از سوی دیگر مناسب‌ترین مکان‌ها برای بروز مسائل و مشکلات میباشند. لذا، مظاهر اصلی توسعه و دست آوردهای اعم از منفی و مثبت آن، عمدتا در شهرها اتفاق می‌افتد و یکی از وظایف جوامع امروزی، خلق شهرها و محلات پایدار در زمینه‌های اقتصادی، محیطی و به ویژه ...
بیشتر
شهرها از یک سو به عنوان کانون‌های توسعة اجتماعی، اقتصادی و فضایی به شمار می‌روند و از سوی دیگر مناسب‌ترین مکان‌ها برای بروز مسائل و مشکلات میباشند. لذا، مظاهر اصلی توسعه و دست آوردهای اعم از منفی و مثبت آن، عمدتا در شهرها اتفاق می‌افتد و یکی از وظایف جوامع امروزی، خلق شهرها و محلات پایدار در زمینه‌های اقتصادی، محیطی و به ویژه فضایی-کالبدی است. نوآوری پژوهش حاضر استفاده از همه شاخصهای توسعه به صورت توامان جهت شناسایی و تدقیق وضع موجود است که در هیچ مطالعه‌ای برای شهر گرگان صورت نگرفته است. هدف از پژوهش حاضر سنجش و تحلیل سطح پایداری کالبدی، اقتصادی، زیستی، اجتماعی و امنیتی محلات شهری میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه‌ی افراد ساکن در منطقه سه شهر گرگان است. در تحقیق حاضر برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه مورد مطالعه، 384 نفر برآورد گردید. برای تعیین حجم نمونه محلات از روش انتساب متناسب استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد محله‌ی گرگان جدید نسبت به سایر محله‌ها در بهترین وضعیت پایداری قرار دارد، بعد از آن محله کوی خیام قرار دارد و محله‌های آموزشگاه جنگل، محله میخچه‌گران، محله سرپیر و دباغان،کوی‌کیانشهر، کوی‌جوادیه، کوی‌حافظ، محله بویه در رتبه‌های بعدی از نظر پایداری محلی قرارگرفته‌اند. علاوه بر این نابرابری زیادی در سطح پایداری محله‌ای در شهر گرگان مشاهده میشود. نتایج این پژوهش برای شهرداری گرگان و شورای شهر و اداره راه و شهرسازی جهت مدخله جهت بازآفرینی و ارائه خدمات مناسب‌تر به شهروندان می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سپیده بارزمان؛ علی شاهبایی کوتنایی
چکیده
مؤلفه‌های مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارش‌های 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیم‌شناسی و 87 ایستگاه ...
بیشتر
مؤلفه‌های مکانی از عوامل مؤثر در بروز تغییرات رفتار بارش در یک محدوده میباشند و این امر ضرورت استفاده از علم زمین آمار در مطالعات بارش را نشان میدهد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا با استفاده از فراسنج های نیم‌تغییرنما و رگرسیون جغرافیایی موزون، الگوی بارش‌های 121 ایستگاه هواشناسی شامل 27 ایستگاه همدید،7 ایستگاه اقلیم‌شناسی و 87 ایستگاه بارانسنجی سازمان هواشناسی کشور در دوره آماری 2014-1994 برای فصل بهار مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از آماره نیم تغییر نما نشان داد که ساختار مکانی بارش از ماه آوریل به سمت ماه ژوئن کاهش یافته است ؛ که نشاندهنده کاهش وسعت عمل سیستمهای بزرگ مقیاس در بارش محدوده مطالعاتی و افزایش توان عوامل محلی در وقوع بارش است. بر اساس مدل رگرسیون جغرافیایی موزون مشخص گردید که در تمام منطقه، ناهمواریها بیشترین اثر را در کنترل بارش دارد و علاوه بر آن در کردستان و جنوب آذربایجان غربی جهت شیب، در اردبیل و شمال آذربایجان شرقی عامل شیب بر بارش اثر گذار هستند. همچنین اثرات عامل عرض جغرافیایی منطبق بر حضور بادهای غربی در محدوده بوده و در ماه آوریل در کردستان و در ماههای می و ژوئن در آذربایجان شرقی بیشترین اثرات را داشته‌است.
آب و هواشناسی
امان اله فتح نیا؛ سعید رجایی؛ فرزانه برزو
چکیده
در این پژوهش با استفاده از دادههای ایستگاه گرگان بین سالهای 2010-1980 روند بارش بررسی شد. بهمنظور استخراج روند بارش از آزمونهای میانگین متحرک و من-کندال استفاده شد. همچنین بهوسیله شاخص SPI دوره‌های خشکسالی استخراج و احتمال رویداد هر یک از حالات مختلف ترسالی و خشکسالی با زنجیره مارکوف محاسبه شد. در ادامه بهوسیله تصاویر NOAA-AVHRR ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از دادههای ایستگاه گرگان بین سالهای 2010-1980 روند بارش بررسی شد. بهمنظور استخراج روند بارش از آزمونهای میانگین متحرک و من-کندال استفاده شد. همچنین بهوسیله شاخص SPI دوره‌های خشکسالی استخراج و احتمال رویداد هر یک از حالات مختلف ترسالی و خشکسالی با زنجیره مارکوف محاسبه شد. در ادامه بهوسیله تصاویر NOAA-AVHRR نوسانات پوشش گیاهی تحت تأثیر روند بارش بررسی و بهوسیله زنجیره مارکوف احتمال گذر هر یک از طبقات بررسی شد. نتایج نشان داد در میان سالهای 2007-2001 و 1994-1990 دوره ترسالی و سالهای 1986-1982 و 2010-2005 دوره خشکسالی رخ داده است. تحلیل شاخص خشکسالی روند بارش در این زمان را تأیید کرده و نشان داد سالهای 2005-2001 شرایط مرطوب و از سال 2005 شرایط خشکی حاکم بوده است. با توجه به ماتریس احتمالاتی مارکوف احتمال گذر خشکسالی شدید به خشکسالی شدید 6/0 و احتمال گذر از خشکسالی شدید به خشکسالی متوسط 13/0میباشد. با همین روند پوشش گیاهی نیمه متراکم از سال 1985 به مقدار 494479 هکتار تا سال 2000 به 380120 هکتار کاهش داشته است که کمترین مقدار در طی سالهای مورد مطالعه میباشد. از سال 2000 تا 2005 تراکم و مساحت پوشش گیاهی افزایش یافته، ولی تحت تأثیر خشکسالی اخیراٌ کاهش نشان میدهد و با احتمال 48/0 طبقه بدون پوشش گیاهی در شرایط خود باقی می‌ماند. احتمال تبدیل مربوط به پوشش گیاهی ضعیف به زمین فاقد پوشش به مقدار 41/0 میباشد. بر این اساس احتمالاً 214060 هکتار به زمین فاقد پوشش گیاهی تبدیل شود.
آب و هواشناسی
یعقوب رضازاده؛ بهلول علیجانی
چکیده
سرما و یخبندان در منطقهی شمالغرب کشور، همهساله خسارتهای جبرانناپذیری بر بخشهای حملونقل، تصادفهای جادهای، باغها و محصولهای کشاورزی وارد نموده و زندگی عادی مردم را در شهر و روستاها فلج مینماید. بهمنظور تبیین و تحلیل همدید امواج فراگیر سرما در شمالغرب ایران ابتدا روزهای بسیار سرد 18 ایستگاه ...
بیشتر
سرما و یخبندان در منطقهی شمالغرب کشور، همهساله خسارتهای جبرانناپذیری بر بخشهای حملونقل، تصادفهای جادهای، باغها و محصولهای کشاورزی وارد نموده و زندگی عادی مردم را در شهر و روستاها فلج مینماید. بهمنظور تبیین و تحلیل همدید امواج فراگیر سرما در شمالغرب ایران ابتدا روزهای بسیار سرد 18 ایستگاه مورد مطالعه در دوره آماری 23ساله استخراج شد. سپس از بین این آمار 43 موج شدید و فراگیر انتخاب گردید. برای تحلیل سینوپتیکی امواج سرما در نهایت دو موج نماینده بهمن 1370 و دیماه 1386 تعیین شدند. نقشههای فشار سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال این یخبندانها از سایت NCEP استخراج شده و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که علت بیشتر یخبندانهای شدید سطح بالا ناشی از استقرار یک فرود عمیق در غرب ایران بوده که هوای سرد مناطق قطبی را به ایران هدایت میکند. استقرار فراز مانع در شرق این فرود سبب ایستایی نسبی این فرود شده و تداوم سرما را در منطقه تشدید میکند. در سطح زمین هم اکثرا پرفشارهای مهاجر غربی و گسترش زبانه پرفشار سیبری بر شدت سرمای هوای سطح 500 هکتوپاسکال میافزاید. بر این اساس میتوان حداقل از 5 روز قبل با استقرار این سیستمها در همسایگیهای منطقه مورد مطالعه شرایط سرمایی را پیشبینی کرده ومدیران و کشاورزان را برای مقابله با سرما آماده نمود.
آب و هواشناسی
مجتبی نساجی زواره؛ حسین حکم آبادی؛ علیرضا اسداللهی
چکیده
هر ساله سرمازدگی دیررس بهاره خسارتهای زیادی را به بخش کشاورزی وارد مینماید. پیشبینی سرمازدگی تشعشعی برای مبارزه فعال با این پدیده مورد نیاز است. در این پژوهش با استفاده از مدل تجربی پیشنهاد شده به وسیله فائو و دادههای ساعتی دو ایستگاه هواشناسی ضرایب مدل تجربی پیشبینی سرمازدگی تشعشعی در دشت قزوین محاسبه گردید. همچنین به منظور ...
بیشتر
هر ساله سرمازدگی دیررس بهاره خسارتهای زیادی را به بخش کشاورزی وارد مینماید. پیشبینی سرمازدگی تشعشعی برای مبارزه فعال با این پدیده مورد نیاز است. در این پژوهش با استفاده از مدل تجربی پیشنهاد شده به وسیله فائو و دادههای ساعتی دو ایستگاه هواشناسی ضرایب مدل تجربی پیشبینی سرمازدگی تشعشعی در دشت قزوین محاسبه گردید. همچنین به منظور بررسی وضعیت اقلیمی سرمازدگی بهاره از دادههای دمای حداقل روزانه ایستگاه‌های قزوین و بوئین‌زهرا استفاده شد. تحلیل دادههای 60 ساله ایستگاه قزوین نشان داد که شدت سرمازدگی کاهش یافته اما فراوانی زمان وقوع سرمازدگی در اردیبهشت ماه بیشتر شده است. با استفاده از دادههای مشاهداتی 25 رخداد سرمازدگی تشعشعی شامل دمای هوا و دمای نقطه شبنم 2 ساعت بعد از غروب آفتاب و دمای مینیمم روز بعد ضرایب منطقه‌ای دو مدل در ایستگاه سیمرغ محاسبه گردید. سپس این دو مدل با استفاده از 14 رخداد سرمازدگی تشعشعی در ایستگاه مزرعه ارزیابی گردید. نتایج نشان داد مقدار متوسط خطای مطلق (MAE) برای تست و ارزیابی مدل1، 71/0 و 21/1 و برای مدل 2، 67/0 و 09/1 درجه سانتی‌گراد بود. همچنین نتایج مشخص نمود هر دو مدل دقت قابل قبولی در تخمین دمای حداقل روز بعد را دارد. پیشنهاد میگردد این مدل برای دشت‌های دیگر کشور نیز در پیشبینی سرمازدگی تشعشعی کالیبره شده و برای هر منطقه مدل مناسب ارائه گردد.
برنامه ریزی شهری
میرستار صدرموسوی؛ محمدرضا پورمحمدی؛ اکبر رحیمی
دوره 19، شماره 54 ، بهمن 1394، ، صفحه 189-209
چکیده
توسعه پراکنده شهری و تغییرات کاربری اراضی پیرامونی شهرها، از چالشهای اساسی در برنامهریزی شهری در دهههای اخیر بوده و مدلسازی این تغییرات، بهعنوان یک ابزار کارآمد برای برنامهریزان، اقتصاددانان، اکولوژیستها و طرفداران محیط زیست جهت بررسی تغییرات آتی توسعه شهری محسوب میگردد. این مقاله مدل تحول زمین را بهمنظور ...
بیشتر
توسعه پراکنده شهری و تغییرات کاربری اراضی پیرامونی شهرها، از چالشهای اساسی در برنامهریزی شهری در دهههای اخیر بوده و مدلسازی این تغییرات، بهعنوان یک ابزار کارآمد برای برنامهریزان، اقتصاددانان، اکولوژیستها و طرفداران محیط زیست جهت بررسی تغییرات آتی توسعه شهری محسوب میگردد. این مقاله مدل تحول زمین را بهمنظور بررسی توسعه شهری آتی تبریز، بر پایه شبکههای عصبی مصنوعی و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد استفاده قرار داده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی–تحلیلی است و دادههای مورد نیاز از تصاویر ماهوارهای، نقشههای کاربری اراضی شهری و طرحهای مصوب شهری تبریز استخراج گردیده است، از نرمافزارهای ERDAS imaging و ArcGIS برای آمادهسازی دادهها و تحلیل نتایج و مجموعه نرمافزاری LTM برای آموزش، تست، شبیهسازی و پیشبینی توسعه احتمالی استفاده شده است. نتایج حاصل از یادگیری مدل بین سالهای 1368 تا 1384 نشانگر آن بوده است که در این مدت 16 ساله، 21469 سل 50 در 50 مترمربع توسعه یافته است که با توسعه واقعی شهر مطابقت داشته و نشانگر یادگیری مناسب در شبکه میباشد. برای پیشبینی توسعه احتمالی شهر طرحهای فرادست شهری، جمعیت سال 1400 و سرانههای پیشنهادی برای شهر مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نقشه توسعه احتمالی نمایانگر این است که 22484 سل، برای سال 1400 مورد نیاز میباشد که بایستی برای توسعه آتی شهر اختصاص یابد. همچنین نتایج حاصل از مدل بیشترین توسعه شهر را در قسمتهای شمالغربی، شرق و جنوب شرق پیشبینی کرده است که این روند تخریب فضاهای سبز، اراضی کشاورزی پیرامون و تهدید محیط زیست شهری را بهبار خواهد آورد. براین اساس و با ادامه روند کنونی، 8437 هکتار از فضاهای سبز و اراضی پیرامون شهر تبریز به زیرساخت و ساز خواهد رفت. ادامه روند توسعه پراکنده نه تنها تخریب محیطهای اطراف شهری را بهدنبال خواهد داشت، بلکه باعث گسیختگی فضایی و اجتماعی شهر و افزایش هزینههای توسعه همچون راهاندازی زیرساختهای شهری خواهد شد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مسعود صفایی پور؛ هادی علیزاده
دوره 20، شماره 56 ، مرداد 1395، ، صفحه 193-217
چکیده
پژوهش حاضر با روششناسی «توصیفی-تحلیلی» با هدف تحلیل شاخصهای مؤثر در ارزیابی توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار در استان خوزستان به انجام رسیده است. شاخصهای مؤثر در توان توسعه شهری حوضه، با توجه به منابع و دادههای در دسترس در 12 شاخص توپوگرافی، پوشش گیاهی، درجه شیب، جهت زمین، وضعیت خاک، ارتفاع، توان کاربری، راههای ...
بیشتر
پژوهش حاضر با روششناسی «توصیفی-تحلیلی» با هدف تحلیل شاخصهای مؤثر در ارزیابی توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار در استان خوزستان به انجام رسیده است. شاخصهای مؤثر در توان توسعه شهری حوضه، با توجه به منابع و دادههای در دسترس در 12 شاخص توپوگرافی، پوشش گیاهی، درجه شیب، جهت زمین، وضعیت خاک، ارتفاع، توان کاربری، راههای ارتباطی منطقه، هیدرولوژی منطقه، پهنه اقتصادی و اجتماعی منطقه، وضعیت کاربری زمین و وضعیت گسلهای موجود در منطقه دستهبندی شده است. جهت تشکیل پایگاه داده و تهیه لایههای مورد نیاز، از نقشههای پایه موجود در سازمان منابع طبیعی استان خوزستان استفاده شده است. برای دستیابی به وضعیت توان توسعه شهری در حوضه آبریز غفار لایههای تبدیل و تولید شده در محیط نرمافزار ArcGIS 10 با توجه به توابع عضویت فازی به نقشههای فازی شده تبدیل و جهت تحلیل وضعیت آنها و مدلسازی نهایی ارزیابی توان توسعه شهری حوضه آبریز غفار از عملگر گامای فازی (Fuzzy Gama) بـهره برده شـده است. تـلفیق نقشههای تـولید شـده در محیط نـرمافـزار 10 ArcGIS و فرایند فازیسازی و تحلیل فازی لایهها در قالب شاخصهای منتخب پژوهش نشان میدهد که حدود 67/0 از سطح حوضه مستعد برای توسعه شهری نمیباشد. آزمایش حد آستانههای 7/0، 8/0 و 9/0 برای تحلیل گاما نشان میدهد که تحلیل گامای فازی با آستانه 7/0 متناسب با شرایط موجود منطقه بوده و مطابق خروجی آن به غیر از قسمتهای محدودی از جنوب شرقی و نوار مرزی شرق حوضه بقیه نواحی حوضه مستعد برای توسعه شهری اشد.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
اصغر ضرابی؛ رسول بابانسب؛ علیرضا رحیمی چم چانی؛ جبار علیزاده اصل
چکیده
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] به عنوان پارادایم جدید حاکم بر توسعه، با اثرگذاری بر نحوه تفکر و عمل و تغییر الگوهای کار و زندگی، محوریت تمامی جنبههای تحول و پیشرفت قرار گرفته و در واقع هم علت توسعه و هم نشان توسعهیافتگی محسوب میشود. با توجه به رشد روزافزون منفعتهای اتخاذ این فناوری جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ...
بیشتر
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)[1] به عنوان پارادایم جدید حاکم بر توسعه، با اثرگذاری بر نحوه تفکر و عمل و تغییر الگوهای کار و زندگی، محوریت تمامی جنبههای تحول و پیشرفت قرار گرفته و در واقع هم علت توسعه و هم نشان توسعهیافتگی محسوب میشود. با توجه به رشد روزافزون منفعتهای اتخاذ این فناوری جهت پیشبرد اهداف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و نیل به توسعه پایدار، تدوین و تبعیت از استراتژیها و رویکردهای مناسب جهت بهکارگیری ICT در کشور ما نیز یک الزام است. در این میان با توجه به نقش بنیادی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دستیابی به توسـعه پایدار و با علم بـه اینکه شـکاف دیجیتال میان مناطق، عدالت فـضایی و جغرافیایی را تحتالشعاع قرار داده و توسعه نامتعادل مناطق کشور را دامن میزند؛ لذا هر طرح و برنامهای در زمینه توسعه ICT، باید بر اساس مطالعه و شناخت وضع موجود فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق و در جهت حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال صورت گیرد. در این پژوهش با بهرهگیری از 40 شاخص و استفاده از نرمافزارها و مدلهای کمی نظیر GIS، SPSS، TOPSIS، ضریب پراکندگی، تکنیک وزندهی رتبهای، روش بیمقیاس کردن خطی، همبستگی پیرسون و ... به مطالعه توسعهیافتگی استانهای کشور از لحاظ شاخصهای ICT پرداخته و آنها را از این منظر رتبهبندی و سطحبندی کرده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که استانهای کشور از نظر شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات وضعیت مطلوبی ندارند و استان تهران بهعنوان رتبه اول از این منظر در سطح نیمهتوسعهیافته قرار دارد. میان استانهای کشور از لحاظ توسعهیافتگی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تا حدودی عدم تعادل و ناهمگونی یا بهعبارتی دیگر شکاف دیجیتال وجود دارد؛ بهطوری که استان دارای رتبه اول (تهران) نسبت به استان دارای رتبه آخر (خراسان شمالی) بیش از دو و نیم برابر و در مجموع استانهای سطح اول نسبت به استانهای سطح پنجم نزدیک به دو برابر توسعه‌یافته‌تر است. همچنین توسعهیافتگی ICT با میزان جمعیت و بهخصوص درصد شهرنشینی رابطه مستقیم داشته؛ بدین معنی که، در مجموع بیشتر امکانات و استفاده از ICT در استانهایی متمرکز است که جمعیت و درصد شهرنشینی بیشتری دارند. در نهایت بهمنظور حذف و یا کاهش شکاف دیجیتال و ایجاد تعادل در زمینه توسعه در درازمدت، استانهای کشور جهت توسعه ICT اولویتبندی شدهاند [1]- Information and Communication Technology
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
موسی عابدینی؛ خلیل ولیزاده کامران؛ نادر سرمستی
چکیده
گسترش کلان‌شهر تبریز در حریم گسل، احتمال بروز خطرات زمین‌لرزه را افزایش داده است. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش سعی دارد با استفاده از فن‌آوری سنجش از دور و GIS به ارزیابی فعالیت و توان لرزهزایی گسل تبریز و برآورد تلفات انسانی در کلان‌شهر تبریز بپردازد. برای دستیابی به هدف، تصویر ماهوارهای سنجنده ASTER در محیط نرمافزار ...
بیشتر
گسترش کلان‌شهر تبریز در حریم گسل، احتمال بروز خطرات زمین‌لرزه را افزایش داده است. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش سعی دارد با استفاده از فن‌آوری سنجش از دور و GIS به ارزیابی فعالیت و توان لرزهزایی گسل تبریز و برآورد تلفات انسانی در کلان‌شهر تبریز بپردازد. برای دستیابی به هدف، تصویر ماهوارهای سنجنده ASTER در محیط نرمافزار ENVI5.3 پردازش و شواهد فعالیت گسل تبریز بررسی شد. توان لرزهزایی گسل تبریز با مدلهای تجربی تعیین شد. تلفات انسانی کلان‌شهر تبریز به روش متناسب با شرایط لرزهخیزی و بافت عناصر شهری کشورمان برآورد شد. انحراف آبراهه آجیچای، پرتگاه گسل، پشتههای فشاری و پدیده عدسی شکل مهم‌ترین شواهدی هستند که در تفسیر فعالیت گسل تبریز بر روی تصویر ماهوارهای مورد توجه قرار گرفتند. بر اساس نتایج مدلهای تجربی، گسل تبریز توان ایجاد زمینلرزههایی به بزرگی میانگین 8/6 ریشتر را دارد. با فرض وقوع زمینلرزهای مطابق سناریوی فعالیت لرزهای گسل تبریز، از کل جمعیت 1605884 نفری کلان‌شهر تبریز (سرشماری سال 1390) به تعداد تقریبی 1252589 نفر تلفات شبهنگام شامل 658412 نفر مردگان و 594177 نفر مجروحان در شرایط تخریبی کامل ساختمانها برآورد شد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
عیسی عابدینی؛ مهدی آقاپور
چکیده
در جهان امروز، شهروندی از جمله مفاهیمی هست که از یک طرف با محیط اجتماعی و فرهنگی در ارتباط بوده و از طرف دیگر به عنوان پدیده غالب جهانی شدن بر زیست مشترک انسانی و تعاملات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف کلی تحقیق حاضر «تعیین عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی» میباشد. روش این تحقیق، آینده پژوهی است. ابتدا ...
بیشتر
در جهان امروز، شهروندی از جمله مفاهیمی هست که از یک طرف با محیط اجتماعی و فرهنگی در ارتباط بوده و از طرف دیگر به عنوان پدیده غالب جهانی شدن بر زیست مشترک انسانی و تعاملات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف کلی تحقیق حاضر «تعیین عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی» میباشد. روش این تحقیق، آینده پژوهی است. ابتدا از روش دلفی استفاده شده است. در این تحقیق؛ برای تحلیل عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست محیطی شهروندان تبریزی تعداد 20 متغیر با استفاده از تکنیک دلفی انتخـاب شدند. سـپس نتیجه تأثیر بعد از گرفتن میانگین از کلیه تعـاملات وارد نرم افزار میکمک شد و مـورد تحلیل قرار گرفت. یافتههای تحقیق نشان داد که عوامل شناسایی شده اولیه(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی شهروندان تبریزی به ترتیب طبق میزان تاثیرگذاری عبارتند از: آگاهی یا سواد زیست‌محیطی، نگرش زیست‌محیطی، رفتار زیست-محیطی، نگرانی زیست‌محیطی و دو متغیر مصرف مسئولانه زیست‌محیطی و اخلاق زیست‌محیطی عوامل دو وجهی هستند. این متغیرها در نمودار حول و حوش خط قطری ناحیـه شمال شرقی نمودار قرار دارند و ظرفیـت بسـیار بـالایی جهت تبدیل شدن به بـازیگران کلیـدی سیسـتم را دارا هستند.
برنامه ریزی شهری
مهدی قرخلو؛ امیر شریفی؛ ایوب سرداری
چکیده
شوراهای شهر همواره نقش بسزایی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دارند. این پژوهش که به بررسی عملکرد شورای شهر سردشت پرداخته است با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اطلاعات پیمایشی و اسنادی صورت گرفته است. روش اثبات فرضیهها در این پژوهش استناد بر دادههای مورد بررسی از طریق پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل دوگروه کارشناسان شهری ...
بیشتر
شوراهای شهر همواره نقش بسزایی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دارند. این پژوهش که به بررسی عملکرد شورای شهر سردشت پرداخته است با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اطلاعات پیمایشی و اسنادی صورت گرفته است. روش اثبات فرضیهها در این پژوهش استناد بر دادههای مورد بررسی از طریق پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل دوگروه کارشناسان شهری و ساکنان شهر را در برمیگرفت. جهت تعیین حجم نمونه برای گروه ساکنان از فرمول کوکران استفاده شد که تعداد نمونه 384 نفر بود که از طریق نمونهگیری طبقهای و تصادفی اقدام به تکمیل آنها شد. اما برای نمونه کارشناسان از روش گلوله برفی استفاده شد که تعداد نمونه کارشناسان در این پژوهش به 15 نفر رسید. در تحلیل دادهها جهت بررسی نرمال بودن توزیع میانگین نمرات از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و برای ارزیابی عملکرد شورای شهر سردشت از آزمون T تکنمونهای و آزمون (Binominal test) و نیز جهت مقایسه نظرات گروه مردم و کارشناسان از آزمون یومن-وایتنی و T مستقل استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که عملکرد اقتصادی شورای شهر سردشت ضعیف بوده است. البته عملکرد اجتماعی در وضعیت مناسبتری نسبت به عملکرد اقتثصادی قرار دارد و فراتر از حد متوسط و قابل قبول پژوهش قرار گرفته است. این در حالی است که بهترین وضعیت عملکردی شورای شهر سردشت مربوط به عملکرد فرهنگی است که این مقدار 89/3 میباشد
آب و هواشناسی
قاسم عزیزی؛ نیما فریدمجتهدی؛ فائزه شعبان زاده؛ سمانه نگاه؛ حسن عابد
چکیده
در این مقاله سعی شده اثر واداشت‌های محیطی شامل توپوگرافی، تندی و جهت شیب، شکل و روند ناهمواری در شکل‌گیری رژیم باد واقع در رشته‌کوه البرز (البرز غربی) مورد توجه قرار گیرد. رژیم بادهای کوهستانی بر شرایط آب‌وهوایی مناطق کوهستانی اثر بسیار زیادی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از دادههای ساعتی تندی و جهت باد و برازش و تحلیل شرایط توپوگرافیک ...
بیشتر
در این مقاله سعی شده اثر واداشت‌های محیطی شامل توپوگرافی، تندی و جهت شیب، شکل و روند ناهمواری در شکل‌گیری رژیم باد واقع در رشته‌کوه البرز (البرز غربی) مورد توجه قرار گیرد. رژیم بادهای کوهستانی بر شرایط آب‌وهوایی مناطق کوهستانی اثر بسیار زیادی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از دادههای ساعتی تندی و جهت باد و برازش و تحلیل شرایط توپوگرافیک با مبانی نظری انجام شده‌است. به طوری‌که آشکار شد، ایستگاه همدید ماسوله، یکی‌از بهترین نمونه ایستگاه‌های کوهستانی ایران جهت مطالعه در زمینه آب‌وهواشناسی کوهستان محسوب میشود. موقعیت قرارگیری مناسب این ایستگاه در میانۀ دامنه، منطقه را تحت تاثیر سازوکار باد دامنه‌ای (باد فراشیب-فروشیب یا نسیم کوه-دره) قرار داده‌است. موقعیت ایستگاه دیلمان در دامنة جنوبی رشته‌کوه البرز در یک موقعیت فروافتاده، تاثیر مهمی بر کاهش تندی باد در این ایستگاه داشته‌است. سازوکار رخداد باد در این ایستگاه از نوع باد کوهستانی امتداد دره است. باد نائب غالب دیلمان، شمال-شمالغربی است که با‌توجه‌به رفتار روزانه و فصلی و موقعیت قرارگیری دریای کاسپین و کوهستان نشان از تحت‌تاثیر قرارگرفتن منطقه از سامانة نسیم دریا- خشکی(کوهستان) دارد. رفتار ایستگاه کوهستانی جیرنده نمونه‌ای منحصر‌به‌فرد از تلفیق تاثیر عمیق اما غیرمحسوس شکل و روند کشیدگی کوهستان بر پدیده‌های جوی کوهستان است. قرارگیری در دامنة جنوبی البرز، شرایط مساعد جهت رخداد باد دامنه‌ای در این منطقه فراهم کرده‌است با‌این‌حال، کشیدگی درة سیاه‌رود توتکابن که درة وسیع و منشعب شده از درة سفیدرود است شرایط را برای نفوذ باد برخواسته به شکل نسیم دریا-خشکی (باد منجیل) فراهم کرده‌است. همین مسئله سبب اضمحلال اثر بادهای محلی شبانه‌روزی کوهستانی در جیرنده شده‌است.
آب و هواشناسی
بتول زینالی؛ صیاد اصغری
دوره 22، شماره 65 ، آبان 1397، ، صفحه 205-222
چکیده
این تحقیق در پی آن است که با بررسی توفان گرد و غباری 10 اوت 2008 شرق ایران با استفاده از تصاویر ماهوارهای مودیس ضمن معرفی شاخصی مناسب جهت آشکارسازی توفانهای گرد وغباری ایران، منابع و مسیرهای متأثر از این پدیده را در شرق ایران شناسایی کند. بدین منظور از دادههای ساعتی گرد و غبار، تصاویر ماهوارهای مودیس و همچنین از شاخصهای ...
بیشتر
این تحقیق در پی آن است که با بررسی توفان گرد و غباری 10 اوت 2008 شرق ایران با استفاده از تصاویر ماهوارهای مودیس ضمن معرفی شاخصی مناسب جهت آشکارسازی توفانهای گرد وغباری ایران، منابع و مسیرهای متأثر از این پدیده را در شرق ایران شناسایی کند. بدین منظور از دادههای ساعتی گرد و غبار، تصاویر ماهوارهای مودیس و همچنین از شاخصهای NDDI، BTDI، BTD، LRDI و تکنیک ترکیب رنگی کاذب برای شناسایی توفان گرد و غباری استفاده شده است. در نهایت با استفاده از مطلوبترین شاخص توفانهای مذکور پایش گردید. نتایج نشان داد که شاخص رقومی LRDI و تکنیک بصری ترکیب رنگی کاذب از قدرت تفکیک بهتری نسبت به شاخصهای دیگر برای آشکار سازی گرد و غبار برخوردار هستند. نتایج حاصل از پایش توفان گرد و غباری شرق ایران نشان داد که منبع تغذیه توفانهای شرق شامل: بستر خشک دریاچه هامون، بیابانهای ریگستان، مارگو و خاش در بین مرز ایران، افغانستان و پاکستان و بیابان های مرکزی ایران می باشد. نتایج این تحقیق می تواند در شناسایی منابع ایجاد گرد و غبار و مسیرهایی که از این پدیده متأثر می شوند توسط سازمان ها و موسسات ذیربط برای برنامه ریزی های ملی و بین المللی مورد استفاده قرار گیرد.
اصغر ضرابی؛ میثم رضائی؛ بهنام نادری؛ بهروز کریمی
دوره 18، شماره 50 ، بهمن 1393، ، صفحه 207-234
چکیده
بهدنبال افزایش مهاجرت‌ها و رشد جمعیت شهری در جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، کاربری اراضی شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که میتوان با تخصیص صحیح زمین به کاربریهای مورد نیاز شهری اهداف اصلی برنامهریزی شهری یعنی سلامت، زیبایی، آسایش و... را تضمین نمود. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بررسی ویژگی‌های شهر کازرون، ...
بیشتر
بهدنبال افزایش مهاجرت‌ها و رشد جمعیت شهری در جهان بهویژه در کشورهای در حال توسعه، کاربری اراضی شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که میتوان با تخصیص صحیح زمین به کاربریهای مورد نیاز شهری اهداف اصلی برنامهریزی شهری یعنی سلامت، زیبایی، آسایش و... را تضمین نمود. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن بررسی ویژگی‌های شهر کازرون، کاربری اراضی این شهر از نظر توزیع فضایی، مکان‌یابی، سرانه کاربریها و... مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و با سرانههای استاندارد متداول در طرحهای شهری تطبیق داده شود و با توجه به مشکلات موجود پیشنهادهای اساسی در این زمینه ارایه گردد. روش تحقیق در پژوهش حاضر ترکیبی از روشهای تحقیق توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مشاهده میدانی، مطالعات کتابخانهای و نقشه 2000/1 و 25000/1 شهر کازرون بهدست آمده است. در ادامه با بررسی کمی وضع موجود (1385) کاربری اراضی شهر کازرون مشخص گردید بعضی از کاربریها مانند کاربری فضای سبز و کاربری حمل و نقل و انبارداری و...، از نظر سرانه دارای کمبود محسوسی میباشند. همچنین به مشکلاتی مانند توزیع فضایی نامطلوب و عدم رعایت اهداف اصلی برنامهریزی مانند عدم رعایت سازگاری کاربریها پی برده شد. بنابراین با توجه به مشکلات موجود و بر اساس آیندهنگری جمعیتی برای افق زمانی 1400، مساحت مورد نیاز برای هرکدام از کاربریها در وضع موجود و سال 1400 برآورد گردیده و با استفاده از مدلهای AHP و همپوشانی شاخص‌ها (Overlay) در محیط GIS، محدودههای مناسب جهت ایجاد کاربریهای جدید پیشنهاد شده است.
برنامه ریزی شهری
علی اکبر عنابستانی؛ مهدی جوانشیری؛ ام البنین هراتی
چکیده
چکیده امروزه طرح هادی روستایی مهم‌ترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای این‌گونه طرح‌ها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای این‌گونه طرح‌ها چه نتایجی بهخصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی ...
بیشتر
چکیده امروزه طرح هادی روستایی مهم‌ترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است. با گذشت بیش از سه دهه از شروع اجرای این‌گونه طرح‌ها در نواحی روستایی کشور، لازم است بدانیم که اجرای این‌گونه طرح‌ها چه نتایجی بهخصوص در ابعاد فیزیکی- کالبدی برای فضاهای روستایی کشور به همراه داشته است. این نوشتار جهت بررسی نتایج فیزیکی-کالبدی طرح به بحث کاربریهای پیشنهادی پرداخته و در این زمینه به ارزیابی میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی، و در ادامه میزان انطباق این کاربریها را در مرحله اجرای طرح با نقشه کاربریهای مصوب این طرح‌ها را در روستاهای شهرستان خواف مورد توجه قرار داده است. برای برآورد میزان تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی طرحهای هادی روستایی از مقایسه نقشه پیشنهادی مصوب روستاهای مورد مطالعه در سالهای 80-82 و نقشه وضع موجود آنها در سال جاری (1392) استفاده شده است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روشهای میدانی و اسنادی استفاده شده و نیز تهیه و تحلیل کلیه نقشهها با استفاده از نرمافزار ArcGIS انجام گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین درصد تحققپذیری مربوط به کاربری ورزشی با 8/87 درصد و کمترین مربوط به کاربری فضای سبز با 1/12 درصد میباشد. همچنین کمترین میزان انطباقیافتگی در بین کاربریهای پیشنهادی مربوط به روستای سده با 8/71 درصد انطباق و بیشترین مربوط به روستای خرگرد با 3/99 درصد میباشد. در زمینه اجرایی شدن کاربریهای پیشنهادی، باتوجه به تحقق تنها 53 درصد مساحت کاربریها میتوان نتیجه گرفت که تحققپذیری کاربریهای پیشنهادی در این روستاها ضعیف بوده اما همین میزان مساحت اجرا شده با کاربریهای نقشه پیشنهادی انطباق لازم را داشته است.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ علی شاهبایی کوتنایی
دوره 22، شماره 64 ، شهریور 1397، ، صفحه 211-228
چکیده
روزهای سرد فراگیر یکی از رخداد‌‌های ناهنجار اقلیمی هستند که تاثیرات زیادی بر محیط زیست و فعالیت‌های انسانی دارند. این رویداد‌ها در نتیجه‌ی شکل‌گیری الگوهای جوی پیچیده‌ای ایجاد می‌شوند. شناخت نحوه‌ی برهمکنش سامانه‌های جوی در این الگوها می‌تواند در پیشبینی شرایط مشابه و کاهش خسارات احتمالی مفید باشد. بر این اساس ...
بیشتر
روزهای سرد فراگیر یکی از رخداد‌‌های ناهنجار اقلیمی هستند که تاثیرات زیادی بر محیط زیست و فعالیت‌های انسانی دارند. این رویداد‌ها در نتیجه‌ی شکل‌گیری الگوهای جوی پیچیده‌ای ایجاد می‌شوند. شناخت نحوه‌ی برهمکنش سامانه‌های جوی در این الگوها می‌تواند در پیشبینی شرایط مشابه و کاهش خسارات احتمالی مفید باشد. بر این اساس در پژوهش حاضر تلاش شد با استفاده از دادههای میانیابی شدهی دمای کمینه در سطح کشور و همچنین دادههای جوی طی سالهای 1339 تا 1388، شرایط دمای سطح زمین و شرایط همدید و پویشی ترازهای مختلف جو در روز 1/11/1342 به عنوان فراگیرترین روز سرد در پهنهی ایران مورد تحلیل قرار گیرد. در این روز 4/98 درصد از پهنهی کشور تحت تاثیر سرما قرار داشته است. نتایج تحلیل همدید و پویشی سامانه‌های جوی مولد سرمای این روز نشان داد که ایجاد یک سامانهی بندالی در غرب و مرکز اروپا و استقرار یک سامانهی کم ارتفاع در شمال روسیه و حرکات متضاد این دو سامانه نسبت به یکدیگر موجب ریزش هوای سرد جنب قطبی از نواحی شمالی اسکاندیناوی به سمت ایران شده است. همچنین مشخص شد عامل ارتفاع در تشدید سرمای این روز در سطح کشور نقش مهمی ایفا نموده است.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
فخری سادات فاطمی نیا؛ بهروز سبحانی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
دوره 23، شماره 69 ، آذر 1398، ، صفحه 213-231
چکیده
تصاویر ماهوارهای به عنوان ابزارهای جدید، افق و ابعاد نوینی را برای پایش اراضی در اختیار قرار میدهند. در این بررسی به منظور تعیین نواحی جغرافیایی همگن از نظر گسترهی برگ از تصاویر دورسنجی مودیس ترا-آکوا در بازهی زمانی 1395-1381 با تفکیک مکانی یک کیلومتر و تفکیک زمانی 8 روزه استفاده شده است. پهنهبندی و واکاوی گسترهی ...
بیشتر
تصاویر ماهوارهای به عنوان ابزارهای جدید، افق و ابعاد نوینی را برای پایش اراضی در اختیار قرار میدهند. در این بررسی به منظور تعیین نواحی جغرافیایی همگن از نظر گسترهی برگ از تصاویر دورسنجی مودیس ترا-آکوا در بازهی زمانی 1395-1381 با تفکیک مکانی یک کیلومتر و تفکیک زمانی 8 روزه استفاده شده است. پهنهبندی و واکاوی گسترهی برگ با استفاده از نرمافزار متلب و پایگاه اطلاعاتی گوگلارث انجام شد. برای این منظور، ابتدا به موزائیکبندی و تعیین قلمرو ایران در مجموعه دادههای ماهوارهای مودیس پرداخته و سپس با ایجاد پایگاه داده در متلب و انجام واکاوی خوشهای، پهنهبندی انجام شد. به منظور واکاوی بهتر گسترهی برگ از دادههای میانگین بلندمدت دما و بارش در بازهی زمانی مورد نظر نیز استفاده گردید. طبق این تحلیل12/46 درصد از گسترهی ایران تحت حاکمیت پوشش گیاهی است. پهنهی بسیارانبوه، انبوه، متوسط و تنک چهار پهنهای هستند که در کشور شناسایی شدهاند. این چهار پهنه به ترتیب بر 67/2، 9/6، 26/9، 29/27 درصد از سرزمین حاکم هستند. نتایج نشان داد که در تمام پهنههای مورد بررسی، گسترهی برگ در دورهی گرم سال به دلیل دمای بالا در این دوره و وجود بارشها در دورهی سرد پیشین دارای درصد بیشتری میباشد. دامنههای شمالی البرز، جنگلهای هیرکانی، جنگلهای گلستان، جنگلهای ارسباران از جمله مناطقی هستند که مناطق مختلف آنها در تمامی پهنهها وجود دارد. علاوه بر جنگلها، مناطقی که برای هر یک از پهنهها شناسایی شدهاند عموماً شامل کشتزارها میشود.
میر ستار صدرموسوی؛ میر حیدر طالب زاده
دوره 17، شماره 44 ، شهریور 1392، ، صفحه 215-235
چکیده
شناخت و بررسی امکانات و تنگناهایهای موجود اولین گام اساسی در فرایند برنامهریزی توسعه نواحی روستایی بهشمار میرود. در این راستا، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانها از اهمیت خاصی برخوردار میباشد که اغلب با استفاده از روشهای کمی صورت میگیرد. هدف کلی این مقاله، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان چالدران ...
بیشتر
شناخت و بررسی امکانات و تنگناهایهای موجود اولین گام اساسی در فرایند برنامهریزی توسعه نواحی روستایی بهشمار میرود. در این راستا، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانها از اهمیت خاصی برخوردار میباشد که اغلب با استفاده از روشهای کمی صورت میگیرد. هدف کلی این مقاله، تعیین و تحلیل سطوح توسعهیافتگی دهستانهای شهرستان چالدران واقع در شمال غرب استان آذربایجان غربی میباشد. به این منظور، از 38 متغیر در قالب شاخصهای جمعیتی، آموزشی ـ فرهنگی، زیربنایی ـ کالبدی، بهداشتی ـ درمانی، اداری ـ خدماتی و اقتصادی در سطح دهستانهای شهرستان بهرهگیری شده و با استفاده از مدل موریس و روش ضریب اختلاف به تحلیل و بررسی آنها اقدام شده است. در نهایت نتایج سطحبندی دهستانها به تفکیک کلیه شاخص‌ها با استفاده از نرمافزار ArcGis، به صورت نقشه ارائه گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 5 دهستان این شهرستان هیچ دهستانی در سطح توسعهیافته نبوده و 4 دهستان در سطح در حال توسعه و یک دهستان نیز در سطح کم‌تر توسعهیافته قرار دارند. از نظر نحوه توزیع امکانات و خدمات، شاخص زیربنایی- کالبدی دارای کمترین و شاخص آموزشی- فرهنگی دارای بیشترین میزان تعادل و برابری بوده است.
برنامه ریزی شهری
ابوالفضل قنبری
دوره 23، شماره 68 ، شهریور 1398، ، صفحه 219-244
چکیده
یکی از مسایل عمده جمعیتی عموماً در کشورهای جهان مسأله سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. لذا، هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شهر تبریز بر اساس شاخصهای شهر مطلوب سالمندان (نظیر مسکن، مشارکت اجتماعی، احترام و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) میباشد. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی از نوع کاربردی و شیوه جمع آوری دادهها ...
بیشتر
یکی از مسایل عمده جمعیتی عموماً در کشورهای جهان مسأله سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. لذا، هدف پژوهش حاضر، ارزیابی شهر تبریز بر اساس شاخصهای شهر مطلوب سالمندان (نظیر مسکن، مشارکت اجتماعی، احترام و حمایت اجتماعی و خدمات سلامت) میباشد. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی از نوع کاربردی و شیوه جمع آوری دادهها و اطلاعات اسنادی و پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری دادهها استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه سالمندان 60 سال به بالاتر بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 در بین مناطق 1 و 10 شهرداری تبریز است که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه به ترتیب برای منطقه 1، 138 و برای منطقه 10، 138 نفر به دست آمده است. سپس با بهره گیری از روش نمونهگیری در دسترس در بین مناطق 1 و 10 شهرداری تبریز توزیع و جمعآوری شده است. در روش تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای پیشرفته آماری و مدلیابی معادلات ساختاری (SEM) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که میانگین وضعیت مسکن، میزان مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی و خدمات سلامت در بین سالمندان مورد مطالعه در حد متوسط به پایین میباشد و میانگین شاخص احترام در بین سالمندان در حد متوسط میباشد و میزان هر کدام از شاخصهای شهر مطلوب سالمندان به جز شاخص مسکن، بر حسب نوع مسکن و منطقه سکونت پاسخگویان تفاوت معنیداری با هم ندارد. همچنین، میزان اثرگذاری حمایت اجتماعی و خدمات سلامت بر احترام برابر با (44/0)، میزان اثرگذاری مشارکت مدنی بر احترام برابر با (23/0) و میزان اثرگذاری مشارکت اجتماعی بر احترام برابر با (17/0) میباشد. با توجه به ضریب تبیین به دست آمده به این نتیجه میرسیم که سه متغیر (مسکن، حمایت اجتماعی و خدمات سلامت و مشارکت اجتماعی) در مجموع 82/0 از واریانس متغیر احترام را تبیین میکنند و 18/0 درصد دیگر مربوط به عواملی غیر از متغیرهای موجود میباشد.
