سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
ابوالفضل قنبری؛ ابوالقاسم تقی زادفانید؛ محمد آبار
چکیده
ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامه‌های توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ ...
بیشتر
ﻣﻨﻈﻮر از آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ. امری که در برنامه‌های توسعه اﯾﺮان ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﻻاﻗﻞ ﻧﻤﻮدﻫﺎی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﺠﺎل ﺑﻪ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯾﮏ ﺿﺮورت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. هدف تحقیق حاضر، بررسی علل و عوامل موانع تحقق طرح‌های آمایش در استان آذربایجان شرقی میباشد. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت گردآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 197 نفر از نخبگان علمی (اساتید دانشگاهی و دانشجویان دکتری، کارشناسی ارشد رشته‌های برنامهریزی شهری، روستایی، برنامهریزی منطقه‌ای و شهرسازی)، کارشناسان و متخصصان مدیریت شهری در استان آذربایجان‌شرقی است. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از روشهای کمی مانند؛ معادلات ساختاری در نرم افزار PLS، رگرسیون و تحلیل‌مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد، عامل اداری و مدیریتی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی و سازمان فضایی دارای مقادیر «متوسط» و عامل «برنامه‌های توسعه»، دارای مقادیر «قوی» برای تعیین قدرت پیش‌بینی مدل در مورد متغیرهای پنهان درون‌زا در زمینه‌های طرح‌های آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی هستند. بنابراین، با توجه به بالا بودن مقادیر تمام مقادیر گفته میشود که شاخص «برنامه‌های توسعه» دارای بیشترین تأثیر در عدم تحقق طرح آمایش سرزمین در سطح استان آذربایجان‌شرقی دارد. همچنین، با توجه به آزمون تحلیل‌مسیر، بیشترین اثر کلی در زمینه اجرای طرح آمایش سرزمین مربوط به شرایط اجتماعی- فرهنگی با میزان اثر کلی (305/0) و شاخص نهادی با میزان اثر کلی 206/0 میباشد. همچنین، کمترین اثر کلی مربوط به شاخص مدیریتی و قانونی با میزان 054/0 میباشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
عیسی عابدینی
چکیده
در جهان امروز، شهروندی از جمله مفاهیمی هست که از یک طرف با محیط اجتماعی و فرهنگی در ارتباط بوده و از طرف دیگر به عنوان پدیده غالب جهانی شدن بر زیست مشترک انسانی و تعاملات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف کلی تحقیق حاضر «تعیین عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی» میباشد. روش این تحقیق، آینده پژوهی است. ابتدا ...
بیشتر
در جهان امروز، شهروندی از جمله مفاهیمی هست که از یک طرف با محیط اجتماعی و فرهنگی در ارتباط بوده و از طرف دیگر به عنوان پدیده غالب جهانی شدن بر زیست مشترک انسانی و تعاملات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف کلی تحقیق حاضر «تعیین عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی» میباشد. روش این تحقیق، آینده پژوهی است. ابتدا از روش دلفی استفاده شده است. در این تحقیق؛ برای تحلیل عوامل کلیدی(پیشران‌های) شهروندی زیست محیطی شهروندان تبریزی تعداد 20 متغیر با استفاده از تکنیک دلفی انتخـاب شدند. سـپس نتیجه تأثیر بعد از گرفتن میانگین از کلیه تعـاملات وارد نرم افزار میکمک شد و مـورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان داد که عوامل شناسایی شده اولیه(پیشران‌های) شهروندی زیست‌محیطی شهروندان تبریزی به ترتیب طبق میزان تاثیرگذاری عبارتند از: آگاهی یا سواد زیست‌محیطی، نگرش زیست‌محیطی، رفتار زیست-محیطی، نگرانی زیست‌محیطی و دو متغیر مصرف مسئولانه زیست‌محیطی و اخلاق زیست‌محیطی عوامل دو وجهی هستند. این متغیرها در نمودار حول و حوش خط قطری ناحیـه شمال شرقی نمودار قرار دارند و ظرفیـت بسـیار بـالایی جهت تبدیل شدن به بـازیگران کلیـدی سیسـتم را دارا هستند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مهران معتمدی؛ زرین فخار؛ فرزاد مافی
چکیده
درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی و یافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است ...
بیشتر
درجستار پیش رو به روش پژوهش تحلیلی – توصیفی نحوه شکل گیری شبکه آبرسانی و نظام توزیع آب در شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات کتابخانه ای در قالب اطلاعات اسنادی و آرشیوی و یافته های میدانی به شیوه غیر تماسی EM گردآوری شده است. هدف از این بررسی شناخت هر چه بهتر شبکه آبرسانی سنتی شهر سنقر است که درگذشته نیاز جمعیت این شهر را رفع می نمود و اینک به دلیل عدم آگاهی از وضعیت فعلی نظام سنتی آب، و گسترش سازمان فضایی و فیزیکی شهر و ایجاد خطوط لوله کشی آب و فاضلاب، آثار باستانی وابسته به آب در زیر بافت نوین شهر مدفون شده است و شناسایی هر چه بهتر و مستندنگاری یافته ها در این زمینه اهمیت به سزایی در شناخت هویت فرهنگی و تاریخ فراموش شده شهر سنقردارد. لذا به دنبال پاسخ به این پرسش که شبکه آبرسانی نظام سنتی آب چه تاثیراتی بر شهر از گذشته تاکنون داشته است.؟ این فرضیه در نظر گرفته شد که به نظر می رسد شبکه آبرسانی و توزیع آب در شهر سنقر درشکل گیری و انسجام محله ها ازدوره میانی اسلامی به بعد تاثیرداشته است. دیوان حاکم در شهر سنقر از دوره میانی تا معاصر اسلامی برحفظ آثار مرتبط با آب و نحوه چگونگی توزیع آب در محله ها نظارت داشته است. نتیجه اینکه محله ها با توجه به اسناد و شواهد باستان شناسی مطابق با نظامنامه تقسیم آب در بافت سنتی شکل گرفته است و شهر سنقر از دوره های میانی تا معاصر اسلامی بر پایه شبکه آبرسانی دارای نظام سنتی توزیع آب بوده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مصطفی کریمی؛ سوسن حیدری؛ مرتضی شریف
چکیده
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شور روی زمین، با توجه به کاهش چشمگیر سطح آن در سالهای اخیر مورد توجه بوده است. در این مطالعه روند تغییرات فراسنج‌های محیطی (تراز ارتفاعی و پهنه آبی دریاچه ارومیه و LST و NDVI) و اقلیمی (بارش و دمای هوا) حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی (2019-2000) و ارتباط احتمالی ...
بیشتر
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی کشور و یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شور روی زمین، با توجه به کاهش چشمگیر سطح آن در سالهای اخیر مورد توجه بوده است. در این مطالعه روند تغییرات فراسنج‌های محیطی (تراز ارتفاعی و پهنه آبی دریاچه ارومیه و LST و NDVI) و اقلیمی (بارش و دمای هوا) حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بازه زمانی (2019-2000) و ارتباط احتمالی بین دو دسته تغییرات محیطی و اقلیمی در شرایط فعلی مورد بررسی قرار گرفت. اگرچه در این دو دهه، نوسان بین سالیانه در تراز ارتفاعی این دریاچه مشاهده شده است، اما نتایج حاکی از روند کاهشی بدون وقفه در تراز ارتفاعی آب دریاچه ارومیه از سال بسیار خشک 2000 به این سو است به گونه ای که در طی بیست سال اخیر تراز ارتفاعی بیش از هفت متر کاهش داشته و همچنین سطح دریاچه از Km2 5143 در سال 2000 به Km2 2400 در سال 2019 رسیده است. با این که بارش حوضه در بازه مطالعاتی در ماه می (پربارش‌ترین ماه) روند افزایشی و در ماه‌های دسامبر و ژانویه روند کاهشی دارد، ولی در کل بارش حوضه تغییرات معنی‌داری نداشته است. در دوره گرم سال دمای سطح زمین روز و شب‌هنگام، دمای هوا و همچنین در تمامی ماه‌ها شاخص NDVI در سطح حوضه روند افزایشی داشته است. سه اثر اصلی و چشمگیر تغییرپذیری فراسنج‌های محیطی و اقلیمی در این مناطق افزایش دمای سطح زمین و هوا، پوشش گیاهی و کاهش منابع آب است. نتیجه نهایی افزایش و کاهش ذکر شده از یک سو و افزایش نیاز آبی گیاهان از سوی دیگر باعث افزایش فشار بر منابع آب به‌ویژه آب‌های زیرزمینی خواهد شد. کاهش سطح دریاچه و افزایش مصرف و کاهش منابع آب، می‌تواند منجر به گسترش سطوح عریان و رخداد ریزگردها گردد. پیامدهای این تغییرات در حوضه منجر به تغییر خرداقلیم و محیط‌زیست آن گردیده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
افشین منتظرالقائم؛ مهری اذانی؛ احمد خادم الحسینی؛ امیر گندمکار
چکیده
تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تاب‌آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ...
بیشتر
تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تاب‌آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی شده و تخصیص نسبی بر اساس حجم جمعیت گردآوری گردید. نتایج نشان داد که کیفیت تحقق و برخورداری از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیره1 متفاوت بود ، و نتایج نشان داد که شاخص اعتماد عمومی در منطقه 1 به عنوان یکی از مناطق مرفه تهران و شاخص مشارکت غیررسمی در منطقه 12 به عنوان یکی از منطقه های متوسط نشین و شاخص حس تعلق مکانی در منطقه 20 به عنوان یکی از مناطق کم برخوردار از اولویت برخورداربودند و اما در تحلیل اولویت مؤلفه های تاب آوری در سه منطقه یاد شده بر اساس مدل تاپسیس فازی2 و در هر سه منطقه یاد شده، شاخص آگاهی به ترتیب با (منطقه 1 با 5518/0 وزن فازی) (منطقه 12 با 5675/0 وزن فازی) و (منطقه 20 با 6451/0 وزن فازی) بیشترین تاثیر را پذیرفته است. در نتیجه مشخص شدکه راهبرد ارتقای تاب آوری اجتماعی در کلانشهر تهران باید در راستای افزایش سطح آگاهی و مهارت های شهروندی در هر سه منطقه تهران باشد همچنین باید در راستای افزایش سازگاری و همبستگی اجتماعی شهروندان بوده ونیزموجب افزایش مشارکت غیر رسمی آنها گردد و همیاری و عضویت شهروندان را در تشکل های درون گروهی و اجتماعی افزایش دهد همچنین بهبود حس تعلق مکانی و هویت مندی اجتماعی در مناطق کم برخوردار شهری باید در اولویت قرارگیرد ، تا بتوان به تاب آوری اجتماعی همگن و پایدار در کلانشهر تهران دست یافت.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
محمدرضا شهبازبگیان؛ سایه حبیب زاده
چکیده
منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در مرز ایران با ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای یک موقعیت استراتژیک بالقوه در کشور بوده و توسعه‌ی پایدار آن از جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این‌حال سیاست‌های توسعه منطقه هنوز بر رشد بدون توجه به محدودیت منابع به خصوص منابع آب متمرکز بوده و نیازمند مطالعه ...
بیشتر
منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در مرز ایران با ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای یک موقعیت استراتژیک بالقوه در کشور بوده و توسعه‌ی پایدار آن از جنبه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این‌حال سیاست‌های توسعه منطقه هنوز بر رشد بدون توجه به محدودیت منابع به خصوص منابع آب متمرکز بوده و نیازمند مطالعه بیشتر در راستای پارادایم توسعه‌ی پایدار و توجه به محدودیت منابع خصوصا منابع آب این منطقه است. توسعه‌ی پایدار در یک منطقه با در نظر گرفتن توان اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی متعلق به آن منطقه می تواند تحقق یابد. از این‌رو، هدف تحقیق حاضر نیز تحلیل آمایشی توسعه منطقه آزاد ماکو با توجه به سه زیرسیستم اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی با تاکید بر منابع آب بوده و برای تحلیل تعاملات بین متغیرها از رویکرد سیستمی بهره می‌گیرد. ابتدا با استفاده از مطالعه دادهها و اطلاعات مشاهده‌ای منطقه و مصاحبه با کارشناسان منطقه اطلاعات و داده‌های آماری لازم به‌دست‌آمده است. سپس با استفاده از دانش پویایی سیستم سه بخش اقتصادی و اجتماعی و منابع آب منطقه در قالب حلقه‌های علّت و معلولی (تعادلی و تقویتی) به صورت مجزا با نرم‌افزار ونسیم ترسیم و عملکرد آنها با نمودارهای مرجع تائید شد. سپس این زیرسیستم‌ها به‌صورت جامع و در ارتباط باهم در قالب یک مکانیزم سیستمی حاکم بر شاخص های توسعه منطقه آزاد ماکو ترسیم شدند. درنهایت بامطالعه‌ی سیستمی زیرسیستم‌های مربوط به منطقه سه سیاست از درون مکانیزم سیستمی در جهت توسعه منطقه با توجه به پتانسیل‌های موجود در منطقه استخراج گردید. نتایج مطالعه مکانیزم‌های سیستمی حاکم بر توسعه منطقه آزاد ماکو حاکی از آن است که سه سیاست مبتنی بر تقویت آبزی‌پروری، سرمایه‌گذاری برای تقویت گردشگری و کشت گیاهان دارویی با تقویت مکانیزم‌های سیستمی تعادلی، قابلیت تقویت پایداری منطقه آزاد ماکو را دارند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
معصومه آیشم؛ احد نژادابراهیمی
چکیده
برندسازی شهری همزمان با محوریت جهانی سازی مفهومی پرکاربرد شده و در سطوح ملی و بین المللی افزایش یافته است؛ ولی بنظر می رسد این موضوع پیشتر در شهرهای تاریخی ایران نیز نمود داشته و بطور سنتی از ظرفیت های القاب برای پیشبرد برخی اهداف شهرها در ایران بهره برده شده است. القابی مانند دارالخلافه، دارالسلطنه، دارالارشارد و امثالهم، از برندهای ...
بیشتر
برندسازی شهری همزمان با محوریت جهانی سازی مفهومی پرکاربرد شده و در سطوح ملی و بین المللی افزایش یافته است؛ ولی بنظر می رسد این موضوع پیشتر در شهرهای تاریخی ایران نیز نمود داشته و بطور سنتی از ظرفیت های القاب برای پیشبرد برخی اهداف شهرها در ایران بهره برده شده است. القابی مانند دارالخلافه، دارالسلطنه، دارالارشارد و امثالهم، از برندهای سنتی در ایران می باشد. فرض در این پژوهش بر این است: اختصاص القاب به شهرهای کهن ایرانی در دوره های پیشین عملکرد و تاثیر مشابهی نظیر برندسازی مکان را در ساختار شهری داشته است. روش پژوهش، تفسیری-تاریخی و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و متون تاریخی و براساس تحلیل محتوا است. برای نمونه موردی شهر تبریز با لقب دارالسلطنه دوره قاجار انتخاب گردید؛ این لقب تبریز را تبدیل به ولیعهدنشین نمود و بعد از تهران موقعیت سیاسی پیدا کرد. در راستای ارزیابی فرضیه پژوهش در ابتدا به مطالعه برندسازی مکان، مولفه ها و معیارهای ارزیابی در شهر پرداخته و در ادامه پژوهش نمونه موردی ارزیابی گردیده است. مطالعه نمونه موردی در قالب مولفه های برندسازی مکان مستخرج از چهارچوب نظری تحقیق می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد در شهرهای تاریخی ایران تاثیرات مشابه در الحاق برند(نمانام) به شهرهای ایرانی و برندسازی مکان بوده و صحت فرضیه پژوهش را نشان می دهد. این امر می تواند در ارائه سیاست ها و تصمیم های مرتبط با موضوع برندسازی در شهرهای ایرانی، ضرورت یک بازنگری و رجوع به گذشته (زمینه، هویت بستر جغرافیایی، اصالت بومی و ...) را به منصه ظهور رساند. در پایان نیز پیشنهاداتی درباب برندسازی برپایه نمانام کهن شهر تبریز آورده شده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
رسول صمدزاده؛ احمد خواجوی؛ محمدتقی معصومی
چکیده
زمین‌لرزه‌ها عامل ویرانی بسیاری از سکونتگاه‌های انسانی مخصوصاٌ بافت‌های فرسوده و قدیمی در طول تاریخ بشر بوده-اند. این قبیل بناها به ویژه در برابر مخاطرات لرزه‌ای آسیب‌پذیر هستند. نخستین گام برای کاهش خطر زمین‌لرزه شامل درک خطر لرزه‌ای موجود و ارزیابی راهبردهای احتمالی برای کاهش آن است. در این پژوهش از یک روش مبتنی بر نمایۀ آسیب‌پذیری ...
بیشتر
زمین‌لرزه‌ها عامل ویرانی بسیاری از سکونتگاه‌های انسانی مخصوصاٌ بافت‌های فرسوده و قدیمی در طول تاریخ بشر بوده-اند. این قبیل بناها به ویژه در برابر مخاطرات لرزه‌ای آسیب‌پذیر هستند. نخستین گام برای کاهش خطر زمین‌لرزه شامل درک خطر لرزه‌ای موجود و ارزیابی راهبردهای احتمالی برای کاهش آن است. در این پژوهش از یک روش مبتنی بر نمایۀ آسیب‌پذیری برای ارزیابی خسارت مورد انتظار در بافت‌های فرسودۀ شهر اردبیل استفاده شده است. واکاوی خطرپذیری برای سناریوهای زمین‌لرزه تعریف شده توسط شدتهای مهلرزهایV ، V-VI ، VI ، VI-VII و VII برای طراحی برنامه‌های اضطراری لرزه‌ای انجام شده است. اوج شتاب اولیه زمین برای یک دوره بازگشت 475 ساله 0.04g است که مربوط به شدت VII میباشد. بنابراین، ضمن کمیسازی آسیب فیزیکی، تأثیر آن بر جمعیت و سایر مقادیر مانند آوار و هزینه اقتصادی بررسی شده است. علیرغم خطر لرزه‌ای متوسط تا زیاد در اردبیل، نتایج نشان میدهد که به دلیل قدمت زیاد، گونهشناسی بنایی تقویت نشده (یا غیر مسلح) و تقویت شده (مسلح) ساختمانهای واقع در بافت‌های فرسوده و آسیب‌پذیری محیط ساخته شده، خطر بسیار زیاد است و آسیبپذیرترین بافتها در مناطق یک و دو شهری واقع گردیده-اند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سیدهادی طیب نیا؛ فائزه ابراهیمی پور؛ فرخ لقا بهادری امجز
چکیده
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعه‌یافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار ...
بیشتر
امروزه مقولۀ توسعه، دغدغۀ بسیاری از کشورها است. یکی از ارکان توسعه، جامعیت و یکپارچگی آن در رفع عدم تعادل‌های اقتصادی - اجتماعی در منطقه است. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای توسعه‌یافتگی با ارزیابی بیش از 80 شاخص فرعی در قالب 7 مولفة اصلی در دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت بر مبنای آمار سال 1395 و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی شود. داده-های نظری پژوهش به روش کتابخانه‌ای جمعآوری و پس از استخراج شاخصها، اوزان هر شاخص از مدل TOPSIS بدست آمد. سپس اوزان حاصل از آنتروپی شانن و مدل تاپسیس در نقشه های فواصل اعمال و با بهره گیری از برنامه جانبیKriging ، درونیابی شد. در نهایت خروجی نهایی با ابزارFuzzy overly و گامای 9/0 استخراج شد و در مرحله بعد با استفاده از تحلیل خوشه و ناخوشه نقشه‌های مکانی ترسیم گردیدند. نتایج مدل تاپسیس نشان میدهد که بالاترین رتبه‌ی شاخص‌های توسعه‌یافتگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به دهستان هلیل با میانگین 66/0 میباشد و دهستان‌های اسفندقه، اسلام‌آباد، دولت‌آباد و خاتون‌آباد به ترتیب با میانگین 55/0، 54/0، 46/0، 24/0 اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین تحلیل یافته‌ها نشان میدهد که دهستان هلیل از لحاظ برخورداری از نظر شاخص‌های تحقیق در حال توسعه میباشند. اسفندقه، اسلام‌آباد، در وضعیت نیمه برخوردار و دولت‌آباد و خاتون‌آباد در وضعیت محروم قرار گرفته‌اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب توسعه‌یافتگی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه میباشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
زهرا پیشگاهی فرد؛ کرامت رنجبر دستنایی
چکیده
جغرافیای انتخابات دانشی است که به تفاوت‌ها و تشابهات الگوهای انتخاباتی در قلمروهای جغرافیایی در سطح ملی می پردازد. به همین جهت میان الگوهای انتخاباتی با سایر ساختارهای اجتماعی رابطه برقرار می‌کند. علی رغم جامعیت جغرافیای انتخابات و تنوع موضوعات آن، دو موضوع مهم در جغرافیای انتخابات، به‌ویژه انتخابات پارلمانی یکی “تناسب در ...
بیشتر
جغرافیای انتخابات دانشی است که به تفاوت‌ها و تشابهات الگوهای انتخاباتی در قلمروهای جغرافیایی در سطح ملی می پردازد. به همین جهت میان الگوهای انتخاباتی با سایر ساختارهای اجتماعی رابطه برقرار می‌کند. علی رغم جامعیت جغرافیای انتخابات و تنوع موضوعات آن، دو موضوع مهم در جغرافیای انتخابات، به‌ویژه انتخابات پارلمانی یکی “تناسب در تسهیم کرسیهای پارلمانی“ و دیگری “ جری ماندرینگ” است. استان آذربایجان غربی در مباحث جغرافیای انتخابات به واسطه اهمیت استان های مرزی و شرایط خاص قومیتی و زبانی از حساسیت خاصی برخوردار است و از این رو توجه به موضوع تناسب تسهیم و بحث جری ماندرینگ در این استان ضروری به نظر می رسد. این مقاله که برگرفته از یک تحقیق جامع در خصوص دو موضوع "تناسب تسهیم"و" جری ماندرینگ" است، تمام حوزه های انتخابیه استان در یازده دوره مجلس شورای اسلامی را در بر می گیرد. داده‌های پژوهش با روش کتابخانه‌ای استخراج و تحلیل آن با استفاده از نرم‌افزار Spss در محیط GIS انجامشده است. نتایج پژوهش نشان داد که درحوزههای انتخابیه استان آذربایجان غربی "تناسب تسهیم" کرسی به جمعیت کمتر وجود دارد. و بررسی جری ماندرینگ در این استان نشان از آن دارد که " جری ماندرینگ " واقع نشده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نگین حسینی مند؛ معصومه یعقوبی؛ حبیب شاه حسینی؛ علی جوان فروزنده
چکیده
محیط‌های طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گسترده‌ای برای جمعیت‌های شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعه‌ی متراکم، از چالشهای مهم شهرها به شمار میرود و طیف گسترده‌ای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف دیگر فضای سبز کیفی روز به روز به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی ...
بیشتر
محیط‌های طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گسترده‌ای برای جمعیت‌های شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعه‌ی متراکم، از چالشهای مهم شهرها به شمار میرود و طیف گسترده‌ای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف دیگر فضای سبز کیفی روز به روز به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی شهری و جزئی کلیدی برای برنامهریزی و طراحی پایدار شهری شناخته میشود. در این بین، ادراک بازدیدکنندگان فضای سبز شهری و ویژگیهای فضای سبز یک عامل اصلی برای درک مکانیزم چگونگی مزایای ملموس و نامشهود اکوسیستمهای حاصل از فضای سبز شهری است. با توجه به تبلور کیفیات مثبت فضاهای سبز شهری در دو مشخصه‌ی ادراک سرزندگی و رضایتمندی استفاده‌کنندگان از آن؛ در این مقاله مؤلفه‌های ذهنی رضایتمندی و سرزندگی در رابطه با زیر کیفیت‌های ذاتی و زیر کیفیت-های مرتبط با استفاده در فضای سبز در محلات مجاور پارک ائل‌گولی و ولیعصر تبریز به روش کمی، با ابزار پرسشنامه و به‌صورت پیمایشی مورد ارزیابی واقع گردید. بررسی پیمایشی میان ساکنان مجاور دو پارک (تعداد= 388نفر) انجام شد. در پرسشنامه، از ویژگیهای مختلف محیط پارک ازجمله: ویژگیهای فیزیکی، طبیعی بودن، گشوده بودن، آرامش، تسهیلات، ارزش تاریخی-فرهنگی و امنیت، قابلیت دسترسی، قابلیت استفاده، تنوع فعالیت، نگهداری و دلبستگی به محیط پارک، پرسش به‌عمل آمد. پس از جمعآوری دادهها، از مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار آموس گرافیک برای انجام تحلیل استفاده گردید. نتایج تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان میدهد که قابلیت استفاده، قابلیت دسترسی و آرامش محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر رضایتمندی ساکنان در دو پارک دارند ولی تسهیلات محیط پارک بر عدم رضایتمندی تأثیر معناداری دارد. همچنین متغیر گشوده بودن محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر سرزندگی ساکنان دارد. تحلیل نتایج این پژوهش به اهمیت ابعاد ادراکی در مقابل ابعاد فیزیکی فضاهای سبز در طراحی و برنامهریزی شهری تأکید می‌کند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
سمیرا فلاح ذوله؛ علیرضا ایلدرمی؛ حمید نوری
چکیده
در سالهای اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیش‌بینی خشکسالی‌ها در برنامهریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1Bبا استفاده ...
بیشتر
در سالهای اخیر بررسی اثر تغییر اقلیم و پیش‌بینی خشکسالی‌ها در برنامهریزی و مدیریت منابع آب بسیار مورد توجه قرار‌گرفته است. در تحقیق حاضر ابتدا تغییرات احتمالی اقلیم روی دما و بارش حوزه آبخیز ملایر در دوره آماری 1992- 2014 بررسی و پیش‌بینی‌های ماهانه، فصلی و سالانه برای دوره آماری (2021-2030) تحت سه سناریوی A2، B1 و A1Bبا استفاده از مدل گردش عمومی HadCM3 انجام و برای ریز‌مقیاس نمایی از مدل LARS- WG و از سری زمانی ARIMA ضربی و معیارهای AIC و SBC و آزمون پرت-مانتو در پیش‌بینی بارش و از شاخص‌های SPI،SDI برای پیش‌بینی خشکسالی برای دوره (1397-1418) ایستگاه‌های هیدرومتری مرویل، پیهان و وسج استفاده شده است. نتایج حاصله حاکی از افزایش بارش و دما در هر سه مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه در دوره آینده بوده و نشان میدهد که بزرگترین خشکسالی هواشناسی برای دوره پایه در سال 79- 1378 به میزان 96/1- رخ داده و در سال 18-1417 به میزان 4/2-رخ میدهد. بررسیها نشان داد که شدت وقوع خشکسالی‌های متوسط و شدید در دوره آماری آینده در ایستگاه‌های مرویل، پیهان و وسج افزایش می‌یابد و سبب کاهش دبی و خشکسالی هیدرولوژیکی میشود. نتایج حاصله بیانگر این است که به‌علت متغیر بودن میزان بارش و میانگین دمای هوا روند تغییرات خشکسالی‌ها در ماه‌های مختلف یکسان نبوده و طول دوره، شدت و فراوانی خشکسالی در ماه‌ها و سالهای مختلف متفاوت میباشد. بررسی مقادیر همبستگی (r) و میانگین مربعات خطا (MSE) بین مقادیر مشاهداتی و محاسباتی دبی و بارش در ایستگاه‌های مورد مطالعه بیانگر توانمندی بالای مدل ARIMA در شبیه‌سازی دبی ماهانه میباشد و میتوان از آن در سایر حوزه های آبخیزکشور استفاده نمود.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
آزاده شیخی پور؛ علیرضا ایلدرمی؛ حسین زینی وند
چکیده
شبیه‌سازی ظرفیت انتقال رسوب رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ با ارزیابی پارامترهای هندسی و هیدرولیکی جهت انجام هرگونه فعالیت بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش مدل سازی ظرفیت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد با استفاده از مدل HEC-RAS و پارامترهای هندسی و هیدرولیکی رودخانه شامل دبی (Q) و عرض (W)، عمق (D)، سطح مقطع (A) و سرعت (V) میباشد. ابتدا از رابطه روبی ...
بیشتر
شبیه‌سازی ظرفیت انتقال رسوب رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ با ارزیابی پارامترهای هندسی و هیدرولیکی جهت انجام هرگونه فعالیت بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش مدل سازی ظرفیت انتقال رسوب رودخانه خرم‌آباد با استفاده از مدل HEC-RAS و پارامترهای هندسی و هیدرولیکی رودخانه شامل دبی (Q) و عرض (W)، عمق (D)، سطح مقطع (A) و سرعت (V) میباشد. ابتدا از رابطه روبی جهت تعیین سرعت سقوط و انتقال رسوبات و از رابطه رگرسیونی بین پارامترها جهت تحلیل آماری و رابطه‌سازی روابط استفاده شد. سپس بر اساس مقادیر سطح معنی‌داری، ضریب تعیین و خطای استاندارد، مدل‌های خطی ساده، درجۀ2، درجۀ3 و نمایی و روابط حاکم بر خصوصیات هندسی و عوامل مربوط به فرآیندهای مؤثر بر فرسایش و رسوبگذاری رودخانة مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مدل HEC-RAS برای دورة بازگشت 25 ساله نشان میدهد که وضعیت عرض مقاطع رودخانه از بالادست به پایین‌دست به دلیل تغییرات مکانی الگوی فرسایش و رسوبگذاری از روند ثابتی پیروی نمی‌کند. همچنین مدل نمایی به دلایل هم خطی نبودن، P-value کمتر از1 % و خطای استاندارد کمتر نسبت به مدل‌های دیگر، از دقت بیشتری برخوردار است. نتایج نشان داد که مقدار متوسط قدرت جریان در بازه ابتدایی، میانی و انتهایی به ترتیب برابر با 862، 678 و463 و تنش برشی 43/ 32، 79/28 و 86/22 نیوتن بر مترمربع می باشد و از بالا دست به پایین دست در حال کاهش است. بررسی توابع نمایی نشان میدهد که ظرفیت انتقال رسوب، با دبی، سرعت جریان و تنش برشی و دبی با سرعت رابطه مستقیم و با سطح مقطع، عرض رودخانه و عمق جریان رابطه معکوس دارد. و بیانگر این است که رواناب بیشترین تأثیر را در فرسایش و رسوبگذاری دارد. بررسی تغییر پارامترهای هندسی- هیدرولیکی و قطر ذرات رسوبی نشان داد که در قسمت‌های میانی فرسایش و در ساحل راست بالا و پایین دست رودخانه رسوبگذاری رخ میدهد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
شهره عبدالمحمدی؛ علیرضا ایلدرمی؛ مسیب حشمتی
چکیده
تغییر غیر علمی و ناآگاهانه کاربری اراضی تاثیر جدی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک میگذارد. هدف از این پژوهش، تحلیل اثر تغییر کاربری اراضی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز هلشی کرمانشاه میباشد. ابتدا نمونهبرداری خاک، به روش تصادفی سیستماتیک و از عمق 20-0 سانتیمتر انجام و در مجموع تعداد 38 نمونه ...
بیشتر
تغییر غیر علمی و ناآگاهانه کاربری اراضی تاثیر جدی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک میگذارد. هدف از این پژوهش، تحلیل اثر تغییر کاربری اراضی بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوزه آبخیز هلشی کرمانشاه میباشد. ابتدا نمونهبرداری خاک، به روش تصادفی سیستماتیک و از عمق 20-0 سانتیمتر انجام و در مجموع تعداد 38 نمونه خاک در هر کاربری کشاورزی، مرتع و جنگل برداشت و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی با استفاده از روشهای استاندارد اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج مقایسه میانگین مقدار رس، سیلت و شن خاک در هر سه کاربری نشان داد که با هم تفاوت معنیدار دارند، درحالیکه تغییرکاربری بر مقادیر سیلت، pH، EC، درصد آهک در هر سه کاربری تفاوت معنی‌داری ایجاد نکرده است. بررسیها بیانگر این است که متوسط وزن مخصوص ظاهری، پایداری خاکدانه و کربن آلی خاک به صورت معنی‌داری در همه کاربریها تغییر نموده و مقدار آنها در کاربری جنگل از همه بیشتر شده است. نتایج مقایسه میانگین درصد نیتروژن، فسفر، پتاسیم نشان میدهد که بجز پتاسیم، در هرسه کاربری با هم تفاوت معنی‌داری دارند. آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) نشان داد که تغییر کاربری مرتع و جنگل بیشترین تأثیر را در ویژگیهای خاک داشته و پایداری خاکدانه و کربن آلی در کاربری جنگل بیشترین تفاوت را ایجاد کرده و بیانگر این است که تغییر کاربری اراضی از جنگل و مرتع به کشاورزی می تواند با تغییر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک موجب کاهش کیفیت ، مواد غذائی و افزایش تخریب خاک گردد. با توجه به اهمیت اکولوژیکی جنگلها و مراتع در حوزه هلشی، نتایج این بررسی ضرورت توجه بیشتر به مطالعات قابلیت، اصلاح و تغییر کاربری اراضی را در این منطقه بیش از پیش نشان میدهد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فیروز جعفری؛ افشار حاتمی؛ سونیا کرمی
چکیده
امروزه با توجه به روندها و تحولات فراگیر جهانی و سرعت فزاینده آنها، اهمیت مطالعات منطقه‌ای بیش‌ازپیش ضروری تلقی میشود. شناخت وضعیت موجود مناطق و برنامهریزی در راستای توسعه منطقه‌ای هم‌راستا با شرایط نوین جهانی امری اجتناب‌ناپذیر است که در کشور ایران مورد غفلت قرار گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت ...
بیشتر
امروزه با توجه به روندها و تحولات فراگیر جهانی و سرعت فزاینده آنها، اهمیت مطالعات منطقه‌ای بیش‌ازپیش ضروری تلقی میشود. شناخت وضعیت موجود مناطق و برنامهریزی در راستای توسعه منطقه‌ای هم‌راستا با شرایط نوین جهانی امری اجتناب‌ناپذیر است که در کشور ایران مورد غفلت قرار گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. شاخص‌های مورد نیاز پژوهش از بررسی سالنامه آماری (1395) در قالب 30 شاخص استخراج و تحلیل شده‌اند. جهت تحلیل نتایج از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره از جمله از آنتروپی شانون، ضریب تغییرات و ویکور استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از عدم توسعه متوازن و متعادل اقتصادی بین استان‌های ایران هست. استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، تهران، کرمان، فارس، آذربایجان شرقی در بالاترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند و استان‌های آذربایجان غربی، مازندران، مرکزی، سمنان، یزد، خراسان جنوبی، خوزستان در سطح توسعه متوسط؛ استان‌های گیلان، زنجان، کردستان، البرز، لرستان، همدان، گلستان، خراسان شمالی، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان در سطح توسعه پایین و استان‌های اردبیل، قزوین، قم، کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد در پایین‌ترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
رامین صادقی نژاد؛ مریم محمد زاده
چکیده
چشم اندازهای فرهنگی، در حکم آینه‌ها و کتاب‌هایی‌اند که با دیدن و مطالعۀ آنها، میتوان به اطلاعات گرانبهایی در زمینه‌های اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، سیاسی، فرهنگی، معماری و هنری حاکم بر روزگار تألیفشان دست یافت. سئوال اساسی این نوشته آن است که خاقانی، بعنوان یک شاعر، در تفسیر «ایوان مدائن» - بعنوان باشکوه‌ترین ...
بیشتر
چشم اندازهای فرهنگی، در حکم آینه‌ها و کتاب‌هایی‌اند که با دیدن و مطالعۀ آنها، میتوان به اطلاعات گرانبهایی در زمینه‌های اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، زبان‌شناسی، سیاسی، فرهنگی، معماری و هنری حاکم بر روزگار تألیفشان دست یافت. سئوال اساسی این نوشته آن است که خاقانی، بعنوان یک شاعر، در تفسیر «ایوان مدائن» - بعنوان باشکوه‌ترین و بزرگترین چشمانداز فرهنگی بازمانده از عصر ساسانیان- تا چه اندازهای، مؤفّق عمل کرده است؟ این مطالعه به روش اسنادی- تحلیلی و به شیوۀ کتابخانه‌ای انجام پذیرفته است. یافته‌های این پژوهش، نشان میدهد خاقانی با باز نگری در این «آینۀ عبرت»، و بیان جنبه‌های قابل رؤیت و غیر قابل رؤیت این چشم-انداز فرهنگی، اطلاعات با ارزش زیادی را برای مخاطبان شعرش بازگو کرده است. این مطالعه، می‌تواند خاقانی را در مَقام یک جغرافیدان فرهنگی، ایوان مدائن را در ردیف یک چشمانداز فرهنگی و قصیدۀ ایوان مدائن را در حکم یک سند با اهمیّت تاریخی در بحث چشمانداز فرهنگی و ادبیّات را بعنوان یک همتای احساسی برای دانش عینی جغرافیا، مطرح کند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مریم کیانی صدر؛ مهرداد ازانی
دوره 23، شماره 70 ، زمستان 1398، ، صفحه 279-298
چکیده
تولید روز افزون زباله و چگونگی دفع مناسب آن از چالشهای زیست محیطی عمده جوامع انسانی میباشد که سبب افزایش توجه بیشتر به مسئله بازیابی و بازیافت مواد خام شده است. از جمله روشهای بازیابی و بازیافت مواد جامد شهری میتوان به تهیه کمپوست از مواد آلی اشاره داشت. ماتریس ارزیابی اثرات سریعروش جدیدی است که برای ارزیابان مفید ...
بیشتر
تولید روز افزون زباله و چگونگی دفع مناسب آن از چالشهای زیست محیطی عمده جوامع انسانی میباشد که سبب افزایش توجه بیشتر به مسئله بازیابی و بازیافت مواد خام شده است. از جمله روشهای بازیابی و بازیافت مواد جامد شهری میتوان به تهیه کمپوست از مواد آلی اشاره داشت. ماتریس ارزیابی اثرات سریعروش جدیدی است که برای ارزیابان مفید است به دلیل آنکه در یک مسیر شفاف و دائمی فرآیند تحلیل ارزیابی اثرات محیط زیستی را سازماندهی می‌کند و به طور قابل توجهی زمان صرف شده برای EIA را کاهش میدهد. جهت وزن دهی اثرات از روش فرایند تحلیل شبکهای فازی استفاده شد و تجزیه و تحلیل و امتیازدهی آنها نیز با استفاده از روش ریام صورت پذیرفت. نتایج حاکی از آن است از میان تمامی اثرات شناسایی شده، 19 اثر زیست محیطی از فعالیتهای کارخانه کمپوست همدان ضرر میبینند. اما برای 6 اثر زیست محیطی دیگر نتیجه مثبت داشته است و بنابراین اثرات بسیار مفیدی در مقیاس منطقه‌ای و در برخی موارد آثار مثبت ملی دارد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فرزاد ویسی
دوره 23، شماره 70 ، زمستان 1398، ، صفحه 299-327
چکیده
مهاجرت یکی از چهار عامل اصلی تغییرات جمعیتی است مهاجرت فصلی و چرخشی نیروی کار روستایی به شهر یکی از منابع درآمدی خانوارهای روستایی در برخی نواحی روستایی می باشد. این پژوهش در نظر دارد الگوهای مهاجرت فصلی و دوره ای نیروی کار روستایی به شهر را تحلیل نماید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی می باشد. حمع آوری ...
بیشتر
مهاجرت یکی از چهار عامل اصلی تغییرات جمعیتی است مهاجرت فصلی و چرخشی نیروی کار روستایی به شهر یکی از منابع درآمدی خانوارهای روستایی در برخی نواحی روستایی می باشد. این پژوهش در نظر دارد الگوهای مهاجرت فصلی و دوره ای نیروی کار روستایی به شهر را تحلیل نماید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر روش انجام توصیفی- تحلیلی می باشد. حمع آوری دادهها بر اساس مطالعات اسنادی و روش میدانی است که در روش میدانی از پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان سروآباد را شامل می شود. روایی پرسنامه از طریق ارائه به اساتید و کارشناسان که سابقه پژوهشهای مشابه را داشتند تایید گردید و پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ ( میانگین81. برای تمام شاخصها) انجام پذیرفت و با توجه به تعداد کل خانوارهای روستایی شهرستان تعداد 324 نفر به عنوان نمونه بر اساس فرمول کوکران انتخاب گردیده اند و از کل 60 روستای موجود 13 روستا( 20 درصد روستاهای شهرستان) به صورت تصادفی انتخاب شده اند در هر روستا نیز به تعداد مساوی پرسشنامه از سرپرستان خانوار تکمیل شد. با مقایسه وضعیت 5 نوع دارایی خانوار در دو قسمت مهاجران و غیر مهاجران مشخص شد در 3 نوع سرمایه فیزیکی(مهاجرین: 4.56غیر مهاجرین: 4.42) و مالی( مهاجرین: 3.28غیر مهاجرین:2.91 ) و انسانی(مهاجرین:3.51 غیر مهاجرین:3.02 ) وضعیت مهاجران بهتر از غیر مهاجران است و در 2 سرمایه اجتماعی( مهاجرین: 3.39غیر مهاجرین: 3.78) و طبیعی( مهاجرین:1.63 غیر مهاجرین:2.73 ) وضعیت غیر مهاجران مناسب تر است. همچنین در سرمایه کلی (مهاجر:3.51 غیر مهاجر: 3.19)وضعیت مهاجران بهتر بوده و در سرمایه عینی یعنی سرمایه فیزیکی(4.56) و طبیعی(4.42) نیز غیر مهاجران وضعیت مناسب تری دارند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که وضعیت مهاجران فصلی و چرخشی که به طور منظم و سالانه اقدام به مهاجرت می نمایند در دو الگوی ذکر شده یعنی مهاجرت از روی ناچاری و مهاجرت انباشتی، در الگوی مهاجرت انباشتی قرار می گیرد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
هاشم داداش پور؛ نوشین سخندان اصل
دوره 23، شماره 69 ، پاییز 1398، ، صفحه 65-86
چکیده
خوشههای صنعتی تمرکز پیوندیافتهی شرکتهای کوچک و متوسط در یک فضای جغرافیایی است که با ارتقاء ظرفیتهای یادگیری به تقویت توسعه منطقه ای کمک می کنند. این نوع توسعه از طریق همجواری فضایی در مناطق صنعتی رخ می دهد. نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد که شبکه ای شدن صنعتی در در چهارچوب همجواری شناختی، اجتماعی، نهادی و سازمانی، ...
بیشتر
خوشههای صنعتی تمرکز پیوندیافتهی شرکتهای کوچک و متوسط در یک فضای جغرافیایی است که با ارتقاء ظرفیتهای یادگیری به تقویت توسعه منطقه ای کمک می کنند. این نوع توسعه از طریق همجواری فضایی در مناطق صنعتی رخ می دهد. نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد که شبکه ای شدن صنعتی در در چهارچوب همجواری شناختی، اجتماعی، نهادی و سازمانی، پیش نیاز اساسی ایجاد جریان یادگیری منطقه ای محسوب می شود. هدف اصلی مقاله حاضر، ارزیابی تاثیر ساختار شبکهای شدن صنعتی بر ارتقاء یادگیری در منطقه صنعتی قزوین و استان مرکزی می باشد. روش تحقیق مقاله کمی و رویکرد مقاله توصیفی، تحلیلی-تطبیقی است، که در آن نمونهگیری بر اساس روش سیستماتیک طبقهای و جمعآوری دادهها از طریق مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفته است. نتایج حاکی از آن است که بین متغیرهای شبکهبندی و شدت روابط میان بنگاهها ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین بررسی مولفههای شبکهبندی صنعتی تأثیرگذار بر یادگیری و نیز رابطه توپولوژی شبکه بر یادگیری نشان میدهد ارتباط معناداری میان ساختار شبکه و یادگیری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی چندگانه جهت استخراج تاثیر همزمان متغیرهای مستقل مرکزیت و شدت شبکه و نیز مولفههای شبکه بندی بر متغیر وابسته یادگیری نشان میدهد برای متغیرهای شبکه بندی و شدت ارتباط میان بنگاه ها ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین مقایسه یافته ها نشان می دهد که صنایع ماشین سازی استان مرکزی ساختار شبکه ای تری نسبت به صنایع ماشین سازی منطقه قزوین در محدوده مورد مطالعه دارند. نتایج بیانگر آن است که شدت یادگیری در صنایع ماشین سازی استان مرکزی نسبت به استان قزوین بیشتر می باشد و این امر موید مثبت بودن ارتباط شبکه ای شدن صنعتی و یادگیری می باشد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
علیرضا دربان آستانه؛ مصطفی هرائینی
دوره 23، شماره 68 ، تابستان 1398، ، صفحه 91-111
چکیده
امروزه، تاب‌آوری راهی برای تقویت جوامع محلی با استفاده از ظرفیتهای آنها نسبت به سوانح طبیعی مطرح میشود. در این راستا، هدف این پژوهش تحلیل و ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری اجتماعی - اقتصادی اجتماعات محلی بخش آفتاب است. روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه به‌دست‌آمده ...
بیشتر
امروزه، تاب‌آوری راهی برای تقویت جوامع محلی با استفاده از ظرفیتهای آنها نسبت به سوانح طبیعی مطرح میشود. در این راستا، هدف این پژوهش تحلیل و ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری اجتماعی - اقتصادی اجتماعات محلی بخش آفتاب است. روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن با استفاده از پرسشنامه به‌دست‌آمده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 7811 خانوار ساکن در دو دهستان خلازیر و آفتاب است که با استفاده از فرمول کوکران، نمونه‌ای به حجم 216 نفر از بین آنها با روش نمونهگیری تصادفی انتخاب گردید. در این پژوهش به‌منظور وزن دهی شاخصها از تکنیک دلفی و به‌منظور تحلیل دادهها در راستای سطح‌بندی سکونتگاه‌های روستایی از تکنیک پرامیتی استفاده گردیده است. بر اساس یافته‌های تحقیق تنها شاخص شرایط شغلی و درآمدی با میانگین 3.41 بالاتر از حد متوسط سطح تاب‌آوری قرار دارد. و ویژگیهای جمعیتی، آگاهی و دانش نسبت به بلایای طبیعی در شرایط متوسطی از سطح تاب‌آوری هستند و شاخص‌های پیوند و همکاری‌های اجتماعی و ظرفیت جبران خسارات مالی در پایین‌تر از سطح متوسط تاب‌آوری قرارگرفته‌اند. نتایج پرامیتی نشان داد روستاهای نعمت‌آباد، صالح‌آباد و مرتضی گرد در رتبه‌های اول تا سوم هستند. همچنین نتایج تحلیل کریجینگ نشان داد وضعیت تاب‌آوری اجتماعی اقتصادی در منطقه موردمطالعه در نواحی مرکز و شمال بخش در وضعیت نامناسب و در مناطق جنوبی و شمال غربی در وضعیت بهتری قرار دارند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فاطمه علی نژاد چمازکتی؛ سعیده میرحق جو لنگرودی
دوره 23، شماره 68 ، تابستان 1398، ، صفحه 307-323
چکیده
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریه‌های علمی از یک سو و استقبال، استفاده و وابستگی وسیع جامعه علمی به آنها از سویی دیگر، بررسی کمی و کیفی نشریه‌های ادواری را به یکی از مهم‌ترین مسایل ارزیابی این نوع منابع تبدیل کرده است. این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش تولیدات علمی نویسندگان نشریه جغرافیا و برنامهریزی در سالهای 1394-1396 صورت ...
بیشتر
گسترش روزافزون تعداد و شمارگان نشریه‌های علمی از یک سو و استقبال، استفاده و وابستگی وسیع جامعه علمی به آنها از سویی دیگر، بررسی کمی و کیفی نشریه‌های ادواری را به یکی از مهم‌ترین مسایل ارزیابی این نوع منابع تبدیل کرده است. این پژوهش با هدف ارزیابی و سنجش تولیدات علمی نویسندگان نشریه جغرافیا و برنامهریزی در سالهای 1394-1396 صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد که در این سه سال 186 مقاله به چاپ رسیده است. حدود 55 درصد مقالات توسط اعضای هیات علمی دانشگاهها و با مشارکت و همکاری گروهی انجام شده است. یافته‌ها نشان میدهد میانگین ضریب مشارکت در این سه سال 59/0 بوده است که نشان دهنده میزان همکاری گروهی بین نویسندگان این نشریه میباشد. همچنین تعداد 97 مقاله با مشارکت نویسندگان همکار از یک دانشگاه تالیف شده و در 69 مقاله، نویسندگانی از دانشگاههای مختلف همکاری نمودند و این نشان میدهد نویسندگان این نشریه بیشتر به مشارکت درون موسسهای گرایش دارند. دانشگاه تبریز، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه پیام نور بیشترین همکاری را در تولید مقاله این نشریه دارند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مهدی کرمی دهکردی؛ حسین کوهستانی؛ حسین یادآور؛ رامین روشندل
دوره 22، شماره 66 ، زمستان 1397، ، صفحه 207-229
چکیده
هدف کلی از پژوهش حاضر واکاوی کیفی عوامل بازدارنده استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در روستاهای مستعد انرژی‌های تجدید پذیر استان چهارمحال و بختیاری هست. مطالعه حاضر ازلحاظ پارادایم، جز تحقیقات کیفی بوده و به‌منظور تجزیهوتحلیل دادهها، از تئوری بنیانی استفاده شد. جامعه موردمطالعه تحقیق شامل سه دسته مطلعان روستایی، ...
بیشتر
هدف کلی از پژوهش حاضر واکاوی کیفی عوامل بازدارنده استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در روستاهای مستعد انرژی‌های تجدید پذیر استان چهارمحال و بختیاری هست. مطالعه حاضر ازلحاظ پارادایم، جز تحقیقات کیفی بوده و به‌منظور تجزیهوتحلیل دادهها، از تئوری بنیانی استفاده شد. جامعه موردمطالعه تحقیق شامل سه دسته مطلعان روستایی، ذینفعان (ساکنین روستای کاهکش) و متخصصان مربوط به حوزه انرژی بودند. روش نمونهگیری به‌صورت کاملاً هدفمند (روش گلوله برفی) بوده که پس از انجام مصاحبههای عمیق، مصاحبه متمرکز، مصاحبه ساختاریافته و نیمه ساختاریافته و درنهایت رسیدن به اشباع تئوری، اطلاعات؛ جمعآوریشده و سپس در مراحل کدگذاری و تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد عامل آگاهی - اطلاعرسانی و فرهنگی با 10 گویه، عامل سیاستگذاری – اداری (جایگاه قانونی) با 8 گویه، عامل آموزش- پژوهش و برنامه ریزی با 6 گویه، عوامل هزینه – سرمایه‌گذاری (منابع مالی) و منابع انسانی هر یک با 4 گویه و درنهایت عامل فناوری با در برگرفتن 3 گویه به ترتیب ذکرشده اولویتها را به خود اختصاص داده‌اند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
اباذر اسمعلی عوری؛ محمد گلشن
دوره 22، شماره 65 ، پاییز 1397، ، صفحه 1-18
چکیده
مناطق ساحلی از لحاظ ذخائر آب زیرزمینی حائز اهمیت زیادی میباشند که برای مدیریت و برنامهریزی صحیح در این مناطق لازم است تا وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی مطالعه شود. در این تحقیق حد تداخل آب شور و شیرین در آبخوان ساحلی نور بررسی شد، برای این‌منظور خط ساحلی به طول 3000 متر انتخاب و در امتداد آن 3 مقطع مطالعاتی عمود بر خط ساحلی به فاصله 1500 ...
بیشتر
مناطق ساحلی از لحاظ ذخائر آب زیرزمینی حائز اهمیت زیادی میباشند که برای مدیریت و برنامهریزی صحیح در این مناطق لازم است تا وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی مطالعه شود. در این تحقیق حد تداخل آب شور و شیرین در آبخوان ساحلی نور بررسی شد، برای این‌منظور خط ساحلی به طول 3000 متر انتخاب و در امتداد آن 3 مقطع مطالعاتی عمود بر خط ساحلی به فاصله 1500 متر تعیین شدند. در هر 3 مقطع در فاصله 500 متری ساحل دریا 10 نقطه مطالعاتی به فاصله 50 متر انتخاب شد سپس در فاصله‌های 600، 800، 1100و 1500 متری نقاط مطالعاتی انتخاب شدند. در هر یک از نقاط مطالعاتی برای تعیین حد تداخل آب شور و شیرین از روابط وروریچ، ژئوالکتریک، ژئوالکترومغناطیسی و اطلاعات مشاهداتی استفاده شد. برای اجرای رابطه وروریچ پارامترهای لازم برای مقاطع مطالعاتی تهیه شدند و عمق آب شیرین و آب شور در ماه‌های اردیبهشت و مرداد سال 1394 با استفاده از این رابطه تعیین شد. مطالعات ژئوالکتریک نیز با استفاده از اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای مازندران و چاههای اکتشافی موجود بررسی شد. برای تهیه اطلاعات حدتداخل آب شور و شیرین با استفاده از دستگاه ژئوالکترومغناطیسی اقدام به نمونهبرداری میدانی حدتداخل در نقاط مطالعاتی شد و مقادیر اندازه‌گیری شده ثبت شد. برای بررسی میزان صحت نتایج حاصل از روشهای فوق، از اطلاعات مشاهداتی موجود در برخی نقاط استفاده شد. عمق تداخل در مقاطع مطالعاتی با استفاده از روشهای وروریچ، ژئوالکترومغناطیس و ژئوالکتریک به‌ترتیب بین 8/40 تا 26/209، 45 تا 163 و 80 تا 130 متر میباشد. با توجه به داده‌های مشاهداتی روش ژئوالکترومغناطیسی نسبت به سایر روشهای مطالعاتی از دقت بالاتری برخوردار است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
فریدون بابایی اقدم؛ ابوذر مطیع دوست کومله؛ محمد امین عطار؛ سمیه روشن رودی
دوره 22، شماره 65 ، پاییز 1397، ، صفحه 63-81
چکیده
این تحقیق سعی بر آن دارد رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی مناطق شهری و جدایی‌گزینی فضایی در شهر تکاب را موردمطالعه قرار دهد و در همین راستا به بررسی رابطه بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی و متغیر منطقه شهری می‌پردازد. این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن به‌صورت پیمایشی میباشد. روش تجزیهوتحلیل اطلاعات هم بدین گونه بوده است که ...
بیشتر
این تحقیق سعی بر آن دارد رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی مناطق شهری و جدایی‌گزینی فضایی در شهر تکاب را موردمطالعه قرار دهد و در همین راستا به بررسی رابطه بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی و متغیر منطقه شهری می‌پردازد. این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن به‌صورت پیمایشی میباشد. روش تجزیهوتحلیل اطلاعات هم بدین گونه بوده است که در ابتدا جداول توافقی جهت سنجش پایگاه اقتصادی- اجتماعی و اجزای مختلف آن به تفکیک مناطق مختلف شهری تکاب به‌کاررفته و سپس برای بررسی رابطه بین متغیرها در راستای پاسخ به سؤال تحقیق از آزمون خی دو و ضرایب همبستگی کرامر، گودمن و کروسکال، لامبدا و درنهایت ضریب عدم اطمینان استفاده‌شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی مناطق شهری و جدایی‌گزینی فضایی در شهر تکاب رابطه علی و معلولی وجود دارد و به‌عبارت‌دیگر میتوان گفت پایگاه اقتصادی- اجتماعی، جدایی‌گزینی فضایی در شهر تکاب را موجب شده است. به همین دلیل، ساکنان منطقه 1 در بخش شرقی و جنوب شرقی شهر و ساکنان منطقه 2 در بخش غربی شهر کاملاً از یکدیگر به‌صورت تفکیک‌شده سکنی گزیده‌اند. از سوی دیگر منطقه 3 در بخش مرکزی شهر و منطقه 4 در قسمت‌های شمالی و جنوب غربی شهر نیز شکل دیگری از جدایی‌گزینی فضایی (با شدت تفکیک کمتر) را به وجود آورده‌اند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
احمد حامی
دوره 22، شماره 65 ، پاییز 1397، ، صفحه 101-116
چکیده
مدتهاست که ارتباط بین الگوهای کاشت گیاهان وادراک امنیت در مناطق مسکونی در بین طراحان منظر مورد بحث واقع شده است واین درحالی است که اثر گیاهان در امنیت پارکهای شهری ،یا بطور جدی و کافی مورد بررسی علمی قرار نگرفته و یا تحقیقات انجام شده در این زمینه در دسترس نمی باشد. بنابراین، یک مطالعه میدانی با استفاده از پرسشنامه حاوی ...
بیشتر
مدتهاست که ارتباط بین الگوهای کاشت گیاهان وادراک امنیت در مناطق مسکونی در بین طراحان منظر مورد بحث واقع شده است واین درحالی است که اثر گیاهان در امنیت پارکهای شهری ،یا بطور جدی و کافی مورد بررسی علمی قرار نگرفته و یا تحقیقات انجام شده در این زمینه در دسترس نمی باشد. بنابراین، یک مطالعه میدانی با استفاده از پرسشنامه حاوی تصاویر الگوهای مختلف کاشت ،در پارکهای شهری برای سنجش احساس امنیت استفاده کنندگان در گیاهکاریهای با زمینه متفاوت در بین 296 شرکت کننده در پارکهای شهری تبریز در سال 1391 انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که الگوهای کاشت با تراکم متوسط و دارای دسترسی فیزیکی مناسب امن تر از الگوهای کاشت پر تراکم با دید بصری مسدود شده میباشند. هم چنین نتایج تحقیق نشان داد که کاشتهای بدون چمن و مناظر آب ،احساس امنیت کمتری نسبت به گیاه کاریهای همراه با چمن و مناظر آب به بینندگان القا می کنند. علاوه بر این، گیاهکاری حاوی تنوع زیاد گونه ها در مقایسه با مناظر دارای تنوع گونه ای کمتر در پارکها ناامن تراحساس شدند.این مطالعه اثبات کرد که عناصر فضای سبز پارکها شامل چمن، گیاهان پوششی سبز، و مناظر آب باعث افزایش احساس امنیت در پارکها می شوند. (همچنین طراحان و معماران منظر لازم است از طراحی مناظر با گیاهان با تراکم بالا دوری کنند که این کار باعث مسدود شدن دید و در نتیجه کاهش احساس امنیت در پارک میشود. همچنین از کاشت گیاهان کوتاه قد از قبیل درختچه ها با تاج پایین در فاصله بین درختان جلوگیری شود.) نتایج این تحقیق کاربرد تئوری "فعالیت روتین" را در مناظر پارکهای شهری در تبریز را گسترش میدهد جایی که شرایط کاشت گیاهان بایستی طوری باشد که باعث افزایش نیروی کنترل اجتماعی در راستای جلوگیری از وقوع رفتارهای ناهنجار اجتماعی باشد.
