برنامه ریزی شهری
مرضیه اسمعیل پور؛ منیژه لاله پور؛ سمانه ممقانی
چکیده
تبریز بهعنوان بزرگترین شهر منطقه شمال غرب کشور و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته میشود و به دلیل مجاورت با گسل بزرگ و فعال تبریز جزء شهرهای پرخطر از لحاظ لرزهخیزی میباشد. این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آسیبپذیری مساکن شهری منطقه10 شهر تبریز با استفاده از مدل فازی در بستر سیستم اطلاعات ...
بیشتر
تبریز بهعنوان بزرگترین شهر منطقه شمال غرب کشور و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته میشود و به دلیل مجاورت با گسل بزرگ و فعال تبریز جزء شهرهای پرخطر از لحاظ لرزهخیزی میباشد. این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آسیبپذیری مساکن شهری منطقه10 شهر تبریز با استفاده از مدل فازی در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. با توجه به دیدگاه سیستمی، تعیین آسیب-پذیری مساکن شهری تنها با یک شاخص گویا نبوده، بلکه میبایست شاخصهای مختلف در ارتباط با یکدیگر و به صورت ترکیبی مورد مطالعه قرار گیرند. تعداد 12 متغیر موثر بر آسیبپذیری لرزهای شهر که در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند از: نوع مصالح، تعداد طبقات، کیفیت بنا، شیب، فاصله از ایستگاههای آتش نشانی، فاصله از بیمارستانها، دسترسی به فضاهای باز ، فاصله از تأسیسات خطرزا، دانهبندی قطعات، تراکم مسکونی، تراکم جمعیت و فاصله از گسل. لایههای موضوعی متغیرهای مورد بررسی با استفاده از انواع توابع خطی کاهشی یا افزایشی به صورت فازی تبدیل شدند. با استفاده از این روش، مقادیر همه نقشههای تهیه شده بین 0 و 1 تعریف شدند. جهت ترکیب و همپوشانی لایههای موضوعی فازی شده نیز از عملگر گاما فازی در محیط نرمافزار ArcGIS استفاده شد و به این ترتیب نقشه آسیبپذیری مساکن شهری منطقه 10 شهر تبریز استخراج گردید. نتایج حاصل از پهنهبندی آسیبپذیری لرزهای منطقه 10 شهر تبریز نشان میدهد که بالغ بر 6/12 درصد از فضاهای شهری منطقه مطالعاتی در کلاس با آسیبپذیری لرزهای زیاد و 5/4 درصد در کلاس با آسیبپذیری لرزهای بسیار زیاد واقع شدهاند. کاربریهای با آسیبپذیری زیاد و بسیار زیاد عمدتا شامل کاربریهای مسکونی واقع در محلات مرکزی منطقه 10 میباشند.
ژئومورفولوژی
ایمانعلی بلواسی؛ صیاد اصغری سراسکانرود؛ فریبا اسفندیاری؛ بتول زینالی
چکیده
ارزیابی مورفولوژیکی رودخانه برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن، جهت برنامهریزی محیطی امری ضروری است. در این مطالعه مورفولوژی رودخانه کهمان، از سراب خاصان تا منطقه دوآب به طول 62/38 کیلومتر ارزیابی شد. بدینمنظور تصاویر ماهواره لندست، سنجندههای TM و OLI در سالهای 1374 و 1399 تهیه و مجرای رودخانه کهمان بر روی این تصاویر ...
بیشتر
ارزیابی مورفولوژیکی رودخانه برای درک شرایط کنونی و پتانسیل تغییرات احتمالی آن، جهت برنامهریزی محیطی امری ضروری است. در این مطالعه مورفولوژی رودخانه کهمان، از سراب خاصان تا منطقه دوآب به طول 62/38 کیلومتر ارزیابی شد. بدینمنظور تصاویر ماهواره لندست، سنجندههای TM و OLI در سالهای 1374 و 1399 تهیه و مجرای رودخانه کهمان بر روی این تصاویر با استفاده از شاخص تفاضل آب نرمال شده بارزسازی گردید. سپس دینامیک جانبی مجرای رودخانه کهمان با استفاده از روش ترانسکت و آهنگ مهاجرت مجرا مورد بررسی قرار گرفت. متوسط جابجایی مجرای رودخانه کهمان در بازه زمانی(1399-1374) با استفاده از شاخص نرخ مهاجرت مجرا 51/2 متر در سال برآورد گردید. کمترین میزان این شاخص در ترانسکتهای شماره 49، 50 و 48 بهترتیب 18/0، 21/0 و 37/0 متر در سال بوده که درههای کوهستانی و عملیات تثبیت کناره های رودخانه، مهمترین دلیل کنترل و تثبیت کنارههای مجرای رودخانه کهمان در این ترانسکتها تشخیص داده شد. همچنین بیشترین مقدار نرخ مهاجرت در ترانسکتهای 4، 32 و 30 بهترتیب 80/4، 05/5 و 12/6 متر در سال برآورد گردید. میانبرها و فرسایشپذیری زیاد مواد کناره و دشت سیلابی از عوامل اصلی بالا بودن نرخ مهاجرت مجرا در این ترانسکتها بوده است. محاسبه تغییرات مساحت ترانسکتها نشان داد که حدود 85/185 هکتار از زمینهای مجاور رودخانه کهمان در بازه زمانی(1399-1374) تخریب شده است. به عبارتی به طور متوسط هر سال حدود 43/7 هکتار از این اراضی در نتیجهی جابجایی مجرای رودخانه کهمان فرسایش یافته و از بین رفتهاند. بنابراین میتوان گفت جنس مواد کنارههای رودخانه کهمان در محدوده دشت و مناطق کشاورزی سبب افزایش مهاجرت جانبی مئاندرها شده و عرض دره افزایش و دشت سیلابی مجاور رودخانه کاهش چشمگیری پیدا کرده است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نگین حسینی مند؛ معصومه یعقوبی؛ حبیب شاه حسینی؛ علی جوان فروزنده
چکیده
محیطهای طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گستردهای برای جمعیتهای شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعهی متراکم، از چالشهای مهم شهرها به شمار میرود و طیف گستردهای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف دیگر فضای سبز کیفی روز به روز به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی ...
بیشتر
محیطهای طبیعی- از جمله فضاهای باز و سبز- مزایای گستردهای برای جمعیتهای شهرنشین دارند. تأمین فضای باز و سبز تحت شرایط توسعهی متراکم، از چالشهای مهم شهرها به شمار میرود و طیف گستردهای از مطالعات مربوط به موضوع فضاهای سبز است. از طرف دیگر فضای سبز کیفی روز به روز به عنوان عاملی مهم برای کیفیت زندگی در نواحی شهری و جزئی کلیدی برای برنامهریزی و طراحی پایدار شهری شناخته میشود. در این بین، ادراک بازدیدکنندگان فضای سبز شهری و ویژگیهای فضای سبز یک عامل اصلی برای درک مکانیزم چگونگی مزایای ملموس و نامشهود اکوسیستمهای حاصل از فضای سبز شهری است. با توجه به تبلور کیفیات مثبت فضاهای سبز شهری در دو مشخصهی ادراک سرزندگی و رضایتمندی استفادهکنندگان از آن؛ در این مقاله مؤلفههای ذهنی رضایتمندی و سرزندگی در رابطه با زیر کیفیتهای ذاتی و زیر کیفیت-های مرتبط با استفاده در فضای سبز در محلات مجاور پارک ائلگولی و ولیعصر تبریز به روش کمی، با ابزار پرسشنامه و بهصورت پیمایشی مورد ارزیابی واقع گردید. بررسی پیمایشی میان ساکنان مجاور دو پارک (تعداد= 388نفر) انجام شد. در پرسشنامه، از ویژگیهای مختلف محیط پارک ازجمله: ویژگیهای فیزیکی، طبیعی بودن، گشوده بودن، آرامش، تسهیلات، ارزش تاریخی-فرهنگی و امنیت، قابلیت دسترسی، قابلیت استفاده، تنوع فعالیت، نگهداری و دلبستگی به محیط پارک، پرسش بهعمل آمد. پس از جمعآوری دادهها، از مدل معادلات ساختاری در نرمافزار آموس گرافیک برای انجام تحلیل استفاده گردید. نتایج تحلیل مدل معادلات ساختاری نشان میدهد که قابلیت استفاده، قابلیت دسترسی و آرامش محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر رضایتمندی ساکنان در دو پارک دارند ولی تسهیلات محیط پارک بر عدم رضایتمندی تأثیر معناداری دارد. همچنین متغیر گشوده بودن محیط پارک، تأثیر مثبت معناداری بر سرزندگی ساکنان دارد. تحلیل نتایج این پژوهش به اهمیت ابعاد ادراکی در مقابل ابعاد فیزیکی فضاهای سبز در طراحی و برنامهریزی شهری تأکید میکند.
برنامه ریزی شهری
حسین حاتمی نژاد؛ نوشا همقدم؛ رضا کانونی
چکیده
با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین برای برآورده کردن نیازهای آتی و رسیدن به توسعه پایدار، جایگاه ویژهای در مطالعات مختلف پیدا نموده است. رضایتمندی سکونتی براساس مولفههای بسیاری مورد بررسی قرار میگیرد و بعنوان ابزاری برای تصمیمگیری و سیاستگذاری در نظر گرفته میشود. در این راستا بررسی رضایتمندی ...
بیشتر
با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت، بررسی رضایتمندی سکونتی ساکنین برای برآورده کردن نیازهای آتی و رسیدن به توسعه پایدار، جایگاه ویژهای در مطالعات مختلف پیدا نموده است. رضایتمندی سکونتی براساس مولفههای بسیاری مورد بررسی قرار میگیرد و بعنوان ابزاری برای تصمیمگیری و سیاستگذاری در نظر گرفته میشود. در این راستا بررسی رضایتمندی سکونتی در شهر رشت به عنوان یزرگترین و پرجمعیتترین شهر استان گیلان حائز اهمیت میباشد. لذا هدف این پژوهش سنجش مؤلفههای حکمروایی خوب شهری در ایجاد رضایتمندی سکونتی در شهر رشت با رویکرد آیندهپژوهی است. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی- تحلیلی و اکتشافی بوده است. گردآوری دادهها به روش اسنادی و نیز به صورت پیمایشی مبتنی بر تکنیک دلفی میباشد. ابتدا 35 عامل به عنوان عوامل مؤثر در رضایتمندی سکونتی شهر رشت با توجه به مولفه-های حکمروایی خوب شهری شناسایی و در گام بعدیاز نرم افزار میکمک برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است و نوع پرسشنامه به صورت ماتریس اثرات متقابل و با توجه به نظرات کارشناسان و متخصصان برنامهریزی شهری شهر رشت میباشد. وزندهی این پرسشنامه به صورت مقایسهای زوجی و میزان ارتباط متغیرها با اعداد بین صفر تا سه سنجیده میشود. در نهایت 13 عامل کلیدی شناسایی شد و تعداد 29 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی در نظر گرفته شد. پرسشنامه سناریو ویزارد نیز به صورت ماتریس اثرات متقابل طراحی و در اختیار کارشناسان قرار گرفت. در این پرسشنامه، وضعیتها میتوانند تأثیرگذاری تقویت کننده یا تأثیرگذاری محدودکننده را نشان دهند و اعداد پرسشنامه از3+ تا 3- متغیر است. مدیریت و برنامهریزی یکپارچه شهری، مشارکت شهروندان و اجتماعات محلی، وجود زیرساختها و سازوکارهای لازم برای مداخله شهروندان و همکاری سازمانهای مردم نهاد با شهرداری بیشترین ارزش سازگاری را بین عوامل کلیدی در بهبود وضعیت رضایتمندی سکونتی شهر رشت در چارچوب حکمروایی خوب شهری دارند.
ژئومورفولوژی
مژگان انتظاری؛ شکوه استکی؛ حمیده غلام حیدری
چکیده
است. در نهایت با ترکیب و همپوشانی نقشه ریسک، نقشه آسیب پذیری و نقشه زمین لغزش های منطقه، نقشه نهایی (نقشه ریسک- آسیب پذیری) به دست آمده است. نتایجی که بر اساس خروجی مدل یا همان نقشه ریسک-آسیب پذیری، حاصل شد گویای این مطلب است که قسمت های شرقی و شمال شرقی حوضه آبریز طارم دارای بیشترین میزان ریسک-آسیب پذیری هستند. همچنین نتایج این پژوهش ...
بیشتر
است. در نهایت با ترکیب و همپوشانی نقشه ریسک، نقشه آسیب پذیری و نقشه زمین لغزش های منطقه، نقشه نهایی (نقشه ریسک- آسیب پذیری) به دست آمده است. نتایجی که بر اساس خروجی مدل یا همان نقشه ریسک-آسیب پذیری، حاصل شد گویای این مطلب است که قسمت های شرقی و شمال شرقی حوضه آبریز طارم دارای بیشترین میزان ریسک-آسیب پذیری هستند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که از کل سطح حوضه، 17% کلاس ریسک-آسیب پذیری خیلی کم، 35% کلاس ریسک-آسیب پذیری کم، 23% کلاس ریسک-آسیب پذیری متوسط، 16% کلاس ریسک-آسیب پذیری زیاد و 9% کلاس ریسک-آسیب پذیری بسیار زیاد را به خود اختصاص داده اند. چیزی که در این پژوهش داری اهمیت است این مطلب است که این مدل نسبت به سایر مدل ها و روش های مطالعه زمین لغزش، بررسی ترکیبی احتمال وقوع زمین لغزش و آسیب پدیری منطقه در برابر زمین لغزش بوده و تعیین می کند که احتمال وقوع زمین لغزش های دارای تلفاف و خسارات جانی و مالی در چه نقاطی از منطقه بیشتر است.
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی؛ محسن احدنژاد
چکیده
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با ...
بیشتر
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با توجه به تأثیر رابطهی شکوفایی شهری و توسعهی پایدار، هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان میباشد. در این راستا، روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی در نرمافزار Smart-pls استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران شهری، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان مسائل شهری زنجان است که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعهی آماری، با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 100 نفر تعیین گردیده که دسترسی به آنها بر مبنای الگوی غیرتصادفی هدفمند میباشد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین مطلوبیت در بین شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان مربوط به شاخصهای بهرهوری و زیرساختها میباشد. همچنین از بین 25 متغیر مورد بررسی تنها 5 متغیر «دسترسی مناسب به انواع خدمات اساسی (آب، برق، گاز و تلفن)، امنیت پایدار فردی و اجتماعی برای تمامی گروههای سنی-جنسی، تراکم جمعیت مناسب در سطوح مختلف شهر، دسترسی به مساکن بادوام و جمعآوری و دفع مناسب زبالهها و فاضلاب شهری» دارای ارزش آمارهی بالاتری از 96/1 بوده و در وضعیت مطلوب قرار داشتهاند.
برنامه ریزی روستایی
احمد حجاریان
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مدلسازی سرمایههای معیشتی خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی در شرایط خشکسالی انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ چگونگی جمع-آوری دادهها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی شهرستان اسلام آباد غرب بودند (2894=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونهی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف مدلسازی سرمایههای معیشتی خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی در شرایط خشکسالی انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ چگونگی جمع-آوری دادهها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان حومه جنوبی شهرستان اسلام آباد غرب بودند (2894=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونهی آماری 339 نفر محاسبه گردید. به منظور دستیابی به نمونهها در این پژوهش، از روش نمونهگیری چند مرحلهای استفاده گردید. چارچوب تحلیلی مورد استفاده در این پژوهش، چارچوب معیشت پایدار بود. برای مدلسازی نیز از روش معادلات ساختاری بهره گرفته شد. بزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با نظر اصلاحی استادان و کارشناسان دانشگاه و پس از انجام اصلاحات لازم در چند مرحله تأیید شد. پایایی کل پرسشنامه برابر 778/0 است. نتایج نشان میدهد که اعتبار اندازه گیری شده هر چهار مدل اندازه گیری بر سرمایه های معیشتی و نیز مدل چهار عاملی مرتبه دوم برای بررسی سرمایه معیشتی قابل قبول میباشد. در نهایت شاخص انسانی به میزان 64/0، شاخص طبیعی به میزان 45/0، شاخص مالی به میزان 37/0 و شاخص اجتماعی با کمترین تأثیر به میزان 23/0 بر سرمایه معیشتی تأثیر داشت. همچنین ضریب تاثیر بدست آمده بین سرمایه های معیشتی و متغیر خشکسالی 72/0- می باشد که نشان از شدت رابطه غیر مستقیم خشکسالی بر سرمایه های معیشتی دارد.
آب و هواشناسی
سید محمود حسینی صدیق؛ مسعود جلالی؛ حسین عساکره
چکیده
در این مطالعه، جهت تحلیل نقشه همبستگی و رگرسیون گردش هدلی با جت نیمه گرمسیری، فشار سطح زمین، تابش موج بلند خروجی زمین، رطوبت نسبی تراز 850 هکتوپاسکال، بارش و دادههای ناهنجاریهای وزنی بارش استاندارد شده استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان داد رابطه سلول هدلی و جت نیمهگرمسیری بر نیوار ایران در تـراز 200 هکتوپاسکال همبسـتگی مثبـتی ...
بیشتر
در این مطالعه، جهت تحلیل نقشه همبستگی و رگرسیون گردش هدلی با جت نیمه گرمسیری، فشار سطح زمین، تابش موج بلند خروجی زمین، رطوبت نسبی تراز 850 هکتوپاسکال، بارش و دادههای ناهنجاریهای وزنی بارش استاندارد شده استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان داد رابطه سلول هدلی و جت نیمهگرمسیری بر نیوار ایران در تـراز 200 هکتوپاسکال همبسـتگی مثبـتی با مقدار 4/0 - 7/ 0 تا 35 درجه عرض جغرافیایی را دارد و همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که در عرضهای جغرافیایی بین 15 تا 35 درجه شمالی جت نیمهگرمسیری (m/s) 1 بیشتر از حالت نرمال است، البته در سال 2017 تا عرضهای جغرافیایی 30 درجه شمالی 2 متر در ثانیه افزایش را نشان داد که بر میزان بارش اثر منفی داشته است. رابطه سلول هدلی با تابش موج بلند خروجی زمین در مناطق جنوبی، جنوبغربی و جنوبشرقی ایران با مقدار 4/0 و ارتفاعات زاگرس و شمالغرب ایران با مقدار 7/0 و رگرسیون با مقدار (w/m2) 01/0 بیشتر از حالت نرمال نشان داد که به عنوان یک منبع گرمای محسوس در وردسپهر میانی عمل نموده و گرما مستقیماً به وردسپهر میانی اضافه شده و موجب گرمایش نیمه فوقانی وردسپهر شده است که رابطه سلول هدلی و رطوبت نسبی تراز 850 هکتوپاسکال در اکثر مناطق ایران به میزان 4/0 و مقدار رگرسیون 2 تا 1 را نشان داده است. رطوبت نسبی پایین همراه با توده خشک شده هوا در زیر مناطق شاخه نزولی سلول هدلی قرار دارد که شرایط خشکی را حاکم کرده است که شاخص ناهنجاریهای بارش در عرضهای پایین تر از 35 درجه در مناطق جنوبی، جنوب غرب و جنوب شرقی ایران همبستگی منفی (7/0-) را نشان داد که شرایط عدم بارش و خشکسالی را ایجاد می کند.
برنامه ریزی شهری
حسن محمودزاده؛ توکل آقایاری هیر؛ داود حاتمی
چکیده
هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند میباشد. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است از روشهای توصیفی ـ تحلیلی، اسنادی، تحلیل ثانویه و پیمایشی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیتشناسی سالمندان منطقه چهار کلانشهر شهر تبریز از اطلاعات و دادههای سرشماری ...
بیشتر
هدف این پژوهش ارزیابی وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند میباشد. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است از روشهای توصیفی ـ تحلیلی، اسنادی، تحلیل ثانویه و پیمایشی است. برای تحلیل و ارزیابی نماگرهای جمعیتشناسی سالمندان منطقه چهار کلانشهر شهر تبریز از اطلاعات و دادههای سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 استفاده شده است. در بخش پیمایشی تحقیق با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه محاسبه و پس از برآورد به صورت تصادفی ساده بین نمونههای هدف پخش شده و پرسشنامهها پس از تکمیل شدن توسط مردم جمعآوری شدهاند. برای سنجش وضعیت منطقه چهار کلانشهر تبریز از منظر شهر دوستدار سالمند از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی که در 8 شاخص و 81 گویه تهیه شده استفاده شده است. تحلیلهای آماری در این پژوهش به کمک نرمافزار SPSS نسخه 26 انجام شده. نتایج بررسی و سنجش هشت شاخص دوستدار سالمند در این منطقه نشان داد؛ شاخص فضاهای بیرونی و ساختمانها با84/2، در رتبه یک، شاخص حمل و نقل با77/2، در رتبه دوم، شاخص ارتباطات و اطلاعات با 67/2، در رتبه سوم، شاخص حمایتهای اجتماعی و خدمات سلامت با 58/2، در رتبه چهارم، شاخص تکریم و تلفیق اجتماعی با 48/2، در رتبه پنجم، شاخص مشارکت اجتماعی با 46/2، در رتبه ششم، شاخص مشارکت در امور مدنی و اشتغال با 41/2، در رتبه هفتم و شاخص مسکن با 38/2، در رتبه هشتم قرار دارد. با توجه به میانگینهای به دست آمده؛ مشخص میگردد که میانگین همه شاخصهای بررسی شده کمتر از حد وسط طیف لیکرت(عدد 3)، میباشد. لذا نتیجه میگیریم که منطقه چهار شهرداری کلان شهر تبریز دوستدار سالمند نیست و تا رسیدن به حد مطلوب فاصله زیادی دارد.
برنامه ریزی شهری
جلیل خطیبی؛ رحیم سرور؛ بختیار عزت پناه
چکیده
مسئله توسعه مسکن و برنامه ریزی برای آن در قالب طرح های توسعه شهری با حداقل هزینه و حداقل مداخلات برای ایجاد شرایط زیست بهینه در فضای شهری، از اهداف آرمانی مدیریت شهری است. از طرفی، تحقق اهداف طرح های توسعه شهری، درگروی توسعه مسکن پایدار و با کیفیت است. که در آن به لحاظ فرمی، زیبا و منطبق بر شرایط محیطی، با میزان ماندگاری و طول عمر بالا، ...
بیشتر
مسئله توسعه مسکن و برنامه ریزی برای آن در قالب طرح های توسعه شهری با حداقل هزینه و حداقل مداخلات برای ایجاد شرایط زیست بهینه در فضای شهری، از اهداف آرمانی مدیریت شهری است. از طرفی، تحقق اهداف طرح های توسعه شهری، درگروی توسعه مسکن پایدار و با کیفیت است. که در آن به لحاظ فرمی، زیبا و منطبق بر شرایط محیطی، با میزان ماندگاری و طول عمر بالا، رعایت استانداردهای ساخت وساز، امنیت بالا و مصرف انرژی پایین رعایت گردد.این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی بدنبال تبیین و تحلیل نقش طرح های توسعه شهری بر سیاست های توسعه مسکن با رویکرد آینده پژوهشی در منطقه 3 شهر زنجان است. گردآوری داده ها با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری شامل گروه متخصصین شهری است که با روش نمونه گیری گلوله برفی، 30 نفر برای پانل دلفی انتخاب شد. برای تحلیل داده ها نیز از آزمون تحلیل عاملی، آزمون رگرسیون چندگانه و رویکرد تحلیل اثرات متقابل تعادلی با کمک نرم افزارهایSPSS و Scenario Wizard استفاده شده است.یافته های تحقیق نشان داد که همبستگی بین «طرح های توسعه شهری» با «توسعه مسکن» برابر 539/0 است. و شاخص «مدیریتی» با ضریب (444/0=β) بیشترین همبستگی را بر «طرح های توسعه شهری» دارد. همچنین، مهمترین الگوی پایدار توسعه و تولید مسکن در قالب ضوابط طرح های توسعه شهری در منطقه 3 شهر زنجان مبتنی بر کیفیت مسکن با ضریب تاثیر9+ ؛ قیمت مسکن با ضریب تاثیر 3+ ؛ بد مسکنی با ضریب تاثیر 3+ ؛ بهداشت محیط با ضریب تاثیر 2+ ؛ و حل مناقشات حقوقی مالکیت با ضریب تاثیر 1+ است.
برنامه ریزی روستایی
ابوالقاسم تقی زادفانید؛ ساجده دین پرست؛ سعید نصیری زارع؛ پارسا پاشایی
چکیده
چالشها و موانع مدیریتی مدیران در مناطق روستایی، یکی از موانع اصلی برای تحقق برنامههای توسعه بوده و طبیعتاً شناخت و رفع این موانع میتواند به شناخت کمبودهای مناطق روستایی و همچنین به توسعه و آبادانی این مناطق کمک فراوان کند. تحقیق به شناسایی و ارزیابی عملکرد مدیران در توسعه مناطق روستایی دهستان دولت آباد(شهرستان مرند) پرداخت. ...
بیشتر
چالشها و موانع مدیریتی مدیران در مناطق روستایی، یکی از موانع اصلی برای تحقق برنامههای توسعه بوده و طبیعتاً شناخت و رفع این موانع میتواند به شناخت کمبودهای مناطق روستایی و همچنین به توسعه و آبادانی این مناطق کمک فراوان کند. تحقیق به شناسایی و ارزیابی عملکرد مدیران در توسعه مناطق روستایی دهستان دولت آباد(شهرستان مرند) پرداخت. تحقیق به لحاظ روش کیفی- کمی و بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. تحقیق رویکرد اکتشافی به شناسایی چالشها و ارزیابی آن به روشهای کمی داشت. مصاحبه انتخابی، تصادفی و کدگزاری نتایج مصاحبه در MAXQDA. تنظیم پرسشنامه برحسب آن و تحلیل آن در SPSS و LISREL، در سوی دیگر روششناسی تحقیق بود. پایایی پرسشنامه برای ضریب آلفای کرونباخ 796/0 به دست آمد، که بیانگر مناسب بودن ابزار تحقیق برای اندازهگیری موضوع مورد بررسی است. پرسشنامه به صورت تصادفی در میان جامعه نمونه در 9 نقطه روستایی توسط ساکنین دهستان دولت آباد توزیع گردید که حجم نمونه برای نواحی روستایی به صورت تناسب و برحسب تعداد خانوارهای روستایی در این نواحی و براساس فرمول کوکران 230 خانوار بود. عملکرد مدیران در ناحیه روستایی به ترتیب اهمیت در 4 بعد اصلی، اداری- سازمانی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی بود. در عامل اداری- سازمانی، معیار تجربه تخصصی و فعالیتی مدیران؛ در عامل کالبدی معیار کلی مقاومسازی مساکن در ناحیه روستایی؛ در عامل اجتماعی معیار ارتباط مؤثر و همکاری میان مدیران و مردم محلی و همچنین در عامل اقتصادی نیز، معیار توجه به منافع اقتصادی روستا، مهمترین معیارها بودهاند. به طور کلی یافتههای تحقیق، ضعفهای عملکردی برای مدیران مشخص کرد، اما عملکرد آنان در برخی از نواحی، به خصوص کالبدی- فضایی مناسب بوده است. احداث و ایجاد معابر جدید در روستا، بهسازی و نوسازی معابر، ایمنسازی واحدهای مسکونی و... از مهمترین فعالیت آنان بوده است.
آمایش سرزمین
رحیمه رستمی؛ دکتر علی محمدخورشیددوست؛ مائده باکویی
چکیده
خشک شدن دریاچه ارومیه تاثیر فراونی بر محیط اطراف خود دارد. شوری خاک حاشیه دریاچه، افزایش ریزگردهای نمکی و کاهش کشاورزی معمول در این منطقه از جمله اثرات این خشکی است. با برنامه ریزی صحیح و مطالعات گسترده میتوان کمبودهای ایجاد شده را به فرصت تبدیل کرد و از آن حداکثر بهره را برد. در پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر مربوط به لندست 5 و 8 تغییرات ...
بیشتر
خشک شدن دریاچه ارومیه تاثیر فراونی بر محیط اطراف خود دارد. شوری خاک حاشیه دریاچه، افزایش ریزگردهای نمکی و کاهش کشاورزی معمول در این منطقه از جمله اثرات این خشکی است. با برنامه ریزی صحیح و مطالعات گسترده میتوان کمبودهای ایجاد شده را به فرصت تبدیل کرد و از آن حداکثر بهره را برد. در پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر مربوط به لندست 5 و 8 تغییرات ایجاد شده در نوع کاربریها و پوشش گیاهی منطقه از سال 2000 تا 2016 مورد بررسی قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل تصاویر با استفاده از روشهای شیگرا صورت گرفته است و میزان شوری خاک با استفاده از شاخصهای شوری و طی سالهای 2000 تا 2016 محاسبه شده است. تغییرات کاربری به روش شی گرا در نرم افزار Ecognation به دست آمده و محاسبات مربوط به میزان تغییرات با استفاده از نرم افزار Arc map و Excel انجام گرفته است. مطالعه بر روی 4 دوره 2000، 2006 و 2010 که تصاویر لندست 5 میباشند و تصویر نهایی که مربوط به لندست 8 بوده و سال 2016 میباشد. تصاویر مربوط به هر سال ابتدا ب روش شیگرا به 9 طبقه آب، شورهزار، نمک جدید، مراتع و مراتع ضعیف، شهر، زراعت، زمین بایر و باغ طبقه بندی شده است. پس از طبقه بندی میزان تغییرات طی این سالها به دست آمده است. نتایج نشاندهنده کاهش 25.43درصدی میزان آب و افزایش 21.03 درصدی شورهزارها طی سالهای 2000 تا 2016 میباشد.
برنامه ریزی شهری
وحید بیگدلی راد؛ بهاره زرباف نیا
چکیده
امروزه گسترش شهرها، افزایش جمعیت و تمایل به زندگی ماشینی موجب عدمتوجه به طبیعت، نادیده گرفتن نیازهای انسان و بروز ناهنجاریهای اجتماعی شده است. از اینرو با ارتقای کیفی محورهای پیاده در بستر طبیعت مانند جاده سلامت قزوین میتوان به بخشی از این نیازها پاسخ داد. بنابراین با توجه به مطالعات و تحقیقات اندک در این محدوده، پژوهش حاضر به ...
بیشتر
امروزه گسترش شهرها، افزایش جمعیت و تمایل به زندگی ماشینی موجب عدمتوجه به طبیعت، نادیده گرفتن نیازهای انسان و بروز ناهنجاریهای اجتماعی شده است. از اینرو با ارتقای کیفی محورهای پیاده در بستر طبیعت مانند جاده سلامت قزوین میتوان به بخشی از این نیازها پاسخ داد. بنابراین با توجه به مطالعات و تحقیقات اندک در این محدوده، پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی محور پیاده سلامت قزوین که حدفاصل شهر و طبیعت قراردارد، میباشد. در راستای تحقق این هدف، از روشهای کیفی و کمی استفاده شده است به طوری که با استفاده از روشهای کتابخانهای، مشاهده و مصاحبه با متخصصین، عوامل موثر بر مطلوبیت محورهای پیاده مشخص گردید و سپس براساس توزیع پرسشنامه میان کاربران فضا و کاربریهای سیار و مستقر در مسیر جاده سلامت پاسخها گردآوری و تجزیه و تحلیل به روش آزمون دو جملهای در نرمافزار SPSS صورت پذیرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که در عامل کالبدی معیارهای پیوستگی و عرض محور هر یک با 41 درصد، در عامل زیستمحیطی معیار نظافت و پاکیزگی با 41 درصد، در عامل آسایش و راحتی معیار عدم آلودگی صوتی و وضعیت کفپوش هریک با 46 درصد، در عامل کاربری و فعالیت نیز معیار قابلیت استفادههای متفاوت از مسیر با 53 درصد، بیشترین رضایتمندی شهروندان را در پی داشتهاند و در مقابل محوطهآرایی در عامل کالبدی با 25 درصد، معیار حفاظت از پیادهها در مقابل تغییرات جوی در عامل زیستمحیطی با 17 درصد، معیار تسهیلات در عامل آسایش و راحتی با 23 درصد و معیار تنوع عملکردی در عامل کاربری و فعالیت با 25 درصد، از کمترین رضایت برخوردار بودهاند. در پایان لازم به ذکر است که نتایج تحقیق و همچنین پیشنهاداتی که براساس آنها تعیین گردیدهاند، میتوانند مورد توجه تمامی سازمانهای اجرایی قرار گیرند و در نهایت منجر به ارتقای کیفی جاده سلامت قزوین و نمونههای مشابه آن در کشور گردند.
برنامه ریزی شهری
مریم آزادبخت؛ مجتبی جهانی فر
چکیده
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس ...
بیشتر
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبههای عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقهای انتخاب شدند بررسی گردید. یافتههای کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بیکیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهمترین علتهای بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آنها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم میکنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخلههایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحیهای شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر میپذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوتهای فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترسپذیری شهر این امکان را فراهم میکند که شهروندان در یک فضای شهری زیستپذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.
برنامه ریزی شهری
علی اکبر سالاری پور؛ ذبیح اله بهشتی زاده
چکیده
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه ...
بیشتر
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکانهای سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماعپذیری دستهبندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینهای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیادهراه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظهای در سرزندگی فضای پیادهراه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیادهراه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده میکنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت میباشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطرهانگیزی را بهبود بخشیده است.
برنامه ریزی شهری
اکبر رحیمی؛ رامین نقشبندی
چکیده
در دهههای اخیر، کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهری شدن و رشد روزافزون شهرنشینی روبهرو بوده، رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته است و باعث گردیده شهرها به شکل نسنجیده گسترش یابند. استفاده بیرویه از اراضی حاشیه شهرها موجب تحولاتی چشمگیری در سیمای حومه و ورودی شهرها گردیده ورودیهای امروز که تنها ...
بیشتر
در دهههای اخیر، کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهری شدن و رشد روزافزون شهرنشینی روبهرو بوده، رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته است و باعث گردیده شهرها به شکل نسنجیده گسترش یابند. استفاده بیرویه از اراضی حاشیه شهرها موجب تحولاتی چشمگیری در سیمای حومه و ورودی شهرها گردیده ورودیهای امروز که تنها بهعنوان عنصری جهت مشخص کردن محدوده شهر عمل میکنند، عناصری تزیینی هستند که در میانه میدان ورودی شهرها جای گرفتهاند. ورودی شهرها فارغ از زمینه شناختی آن، با فرمها و اشکالی مشابه یکدیگر ساخته میشوند که بار معنایی خاصی را به دنبال ندارند و میتوان گفت ورودیها فاقد هویت بوده است. نکته مهم اینجاست که این تغییر و تحولات به همسانی و یکنواختی اغلب ورودیها منجر و نقش منظر ورودی شهر تا حدودی به فراموشی سپردهشده است و همین موضوع، علت اصلی توجه به ورودیهاست. هدف این پژوهش بررسی منظر مناسب ورودی شهر سقز ، ارزیابی ترجیح کاربریهای مناسب در ورودی شهر و تأمین احتیاجات اولیه مسافرین و مردم بومی میباشد. نتایج حاصل از این بررسی براساس نظریات مردم نشان میدهد ترجیحات به پیاده راههای سبز، پارک یا تفرجگاههای تفریحی و مراکز درمانی در محور ورودیهای شهر سقز در اولویت اصلی قرار داشته است. همچنین نتایج پرسشنامه تصویری نشان میدهد دید به مناظر طبیعی، دید گسترده، وجود فضاهای سبز، المان و نشانههای شهری و کاربریهای خدماتی در مطلوبیت فضاها مؤثر بوده اند.
آب و هواشناسی
محمد رضا رفیقی؛ مهری اکبری؛ محمد حسن فخارنیا؛ محمد حسن وحیدنیا
چکیده
گرچه لایه هوای مجاور سطح زمین -لایه مرزی- کسر کوچکی از کل جو زمین است، با این حال فرآیندهایی که در مقیاس کوچک در آن روی می دهد برای حیات و فعالیت انسان بسیار مهم است. در بین موجودات زنده، گیاهان و علی الخصوص درختان تأثیرات انکارناپذیری بر دمای سطحی داشته و به ویژه در محیط های شهری دارای اثرات متعادل کنندة متعددی میباشند. در بزرگترین ...
بیشتر
گرچه لایه هوای مجاور سطح زمین -لایه مرزی- کسر کوچکی از کل جو زمین است، با این حال فرآیندهایی که در مقیاس کوچک در آن روی می دهد برای حیات و فعالیت انسان بسیار مهم است. در بین موجودات زنده، گیاهان و علی الخصوص درختان تأثیرات انکارناپذیری بر دمای سطحی داشته و به ویژه در محیط های شهری دارای اثرات متعادل کنندة متعددی میباشند. در بزرگترین چالش بشر در قرن حاضر یعنی گرمایش جهانی؛ اطلاع از واقعیتهای محلی و ارائه راه حلهای منطقهای برای کاهش دمای سطحی می تواند به حل معضل گرمایش جهانی کمک مؤثری نماید. این تحقیق با استفاده ازتصویر ماهواره ای لندست 8 و با نرم افزار آرک جی آی اس جهت مقایسه دمای سطحی زمین در دو منطقه با پوشش گیاهی درختان سوزنی برگ (پارک چیتگر) و درختان پهن برگ (پارک شهید چمران) انجام پذیرفت. مقادیر تابندگی، بازتابندگی، دمای روشنایی، شاخص نرمال پوشش گیاهی، نسبت سبزینه، گسیلمندی و سپس دمای سطح زمین محاسبه و تولید گردید. در مجموع 1700 نقطه از پارک چیتگر و 800 نقطه از پارک چمران برداشت شد. در نرم افزار SPSS از آماره آزمون لون (F) جهت اثبات همگنی وریانس های نمونه ها و از آزمـون های پارامتـریک (T با دو نمونه مستقل) جهت اثبات وجود تفاوت معنادار بین دمای سطحی زمین درمناطق مذکور استفاده شد. طبق آزمون لـون مقدار =0.409 Sig (P_value) شد،که مؤید همگنی و برابری واریانس نمونههای مورد مطالعه است. همچنین در آزمون T مقدار =0.000 Sig شد که از 0.05 کمتر می باشد، این یعنی تفاوت معنادار است که موید وجود تفاوت معنادار بین دادههای دمای سطحی دو پارک است. همچنین مقایسه نمودار های مقادیر LST در دو گروه نشان داد که پارک چیتگر نسبت به پارک چمران بین 6 تا 8 درجه سانتیگراد دارای میزان دمای سطحی بالاتری دارد.
ژئومورفولوژی
معصومه رجبی؛ شهرام روستایی؛ سیدمحمدرضا جوادی
چکیده
یکی از اثرات مهم فرونشست، ایجاد مخاطره در نواحی سکونتگاهی و زیرساختهای مناطق شهری است، با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به ارزیابی میزان فرونشست در شهرهای غربی استان همدان (همدان، بهار، صالحآباد و لالجین) پرداخته شده است. در این تحقیق متناسب با هداف مورد نظر از تصاویر راداری سنتنیل 1 (73 تصویر راداری در طی بازه زمانی ۱۶/۰۱/۲۰۱۵ ...
بیشتر
یکی از اثرات مهم فرونشست، ایجاد مخاطره در نواحی سکونتگاهی و زیرساختهای مناطق شهری است، با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق به ارزیابی میزان فرونشست در شهرهای غربی استان همدان (همدان، بهار، صالحآباد و لالجین) پرداخته شده است. در این تحقیق متناسب با هداف مورد نظر از تصاویر راداری سنتنیل 1 (73 تصویر راداری در طی بازه زمانی ۱۶/۰۱/۲۰۱۵ تا ۱۴/۰۱/۲۰۲۰)، اطلاعات چاههای پیزومتری منطقه (مربوط به سازمان آب و منطقهای استان همدان) و مدل رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM به عنوان دادههای تحقیق استفاده شده است. این تحقیق در دو مرحله انجام شده است، در مرحله اول با استفاده از تصاویر راداری، میزان فرونشست منطقه محاسبه شده است و در مرحله دوم با استفاده از اطلاعات مربوط به چاههای پیزومتری، میزان افت سطح آب زیرزمینی و ارتباط آن با فرونشست منطقه ارزیابی شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که میانگین سالانه فرونشست در شهرهای همدان، بهار، صالحآباد و لالجین به ترتیب 47، 23، 9 و 6 میلیمتر بوده است. همچنین نتایج ارزیابی عوامل موثر در فرونشست منطقه بیانگر این است که در دشت لالجین، افت سطح آب زیرزمینی عامل اصلی فرونشست بوده است اما در محدوده شهری همدان علاوه بر افت آب زیرزمینی، توسعه ساخت و سازها نیز نقش مهمی در میزان فرونشست این شهر داشته است.
برنامه ریزی شهری
عیسی پیری؛ لیلا هاشمی
چکیده
با ورود اندیشههای مدرنیته و نوگرایی، کالبد شهری شاهدی بر تجربه تلخِ مدرنیزاسیون نافرجام شد. این بیسرانجامی بخصوص در شهرهای جهان سوم نمود بیشتری یافته و منجر به افول کیفیت زیست انسانی در ابعاد گوناگونِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیباییشناختی گردید. پژوهش پیش رو تأثیرات روند رو به تزاید گونههای متنوعی از نو پردازیهای شهری ...
بیشتر
با ورود اندیشههای مدرنیته و نوگرایی، کالبد شهری شاهدی بر تجربه تلخِ مدرنیزاسیون نافرجام شد. این بیسرانجامی بخصوص در شهرهای جهان سوم نمود بیشتری یافته و منجر به افول کیفیت زیست انسانی در ابعاد گوناگونِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیباییشناختی گردید. پژوهش پیش رو تأثیرات روند رو به تزاید گونههای متنوعی از نو پردازیهای شهری را در بُعد اجتماعی به چالش میکشد همانطور که برجستهترین گونهی حیات انسانی در پرداختن به امور انسانی «شهر» است؛ بنابراین شهریتِ شهر ممکن است بهواسطهی هنجارها یا ناهنجاریهای انسانی تکریم یا شکسته شود. فضاهای شهری متأثر از ناهنجاریهای انسانساز غالباً گرفتار روح نا مدنی در کالبد مدنیت هستند. ازاینرو رنسانس در فضاهای شهری بخصوص خیابان که مهمترین عرصهی برخوردهای شهروندی است، در تلاش است تا ناهنجاریهای ناشی از مدرنیسم ناتمام ِمسلط بر فضاهای همگانی را با تولید فضاهای مدنی انسان مبنا برطرف سازد. درواقع رنسانس خیابانی پاسخی بر چگونگی کشف، تقویت و آشکارسازی روابط اجتماعی دریکی از مهمترین قرارگاههای رفتاری شهر است که بهعنوان ابزاری استراتژیک قادر به تولید و بازتولید فضاهای اجتماعی در شهر است. با عنایت بر اینکه سبزهمیدان هم بهعنوان یکی از اصلیترین قرارگاههای شهر زنجان تحت تأثیر مدرنیزاسیون نا اندیشیده قرارگرفته است، تجدید حیات و تولید فضاهای انسانی علاوه بر فضاهای تجاری اجتنابناپذیر مینماید. این مطالعه با تکیهبر اندیشهی تولید فضای لوفور تحلیلی کیفی در راستای تصدیق تأثیرگذاری شاخصهای اجتماعی بر محدوده بخش مرکزی شهر (سبزهمیدان) است که با ارائه مدلی کیفی با کمک نرمافزار Maxqda درنهایت وجود پتانسیلهای بالقوه اجتماعی در محدوده را تأیید میکند.
آمایش سرزمین
مسلم سواری؛ فرشاد رزم آور
چکیده
این پژوهش با هدف کلی تدوین راهبردهای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش کشاورزی در استان بوشهر انجام شد. در این پژوهش ابتدا با استفاده مطالعات تحلیلی و ادبیات موضوع نقاط چهارگانه SWOT یعنی قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شد و با استفاده از تکنیک AHP اولویتبندی شدند. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و متخصصان آگاه به موضوع در سازمانهای ...
بیشتر
این پژوهش با هدف کلی تدوین راهبردهای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش کشاورزی در استان بوشهر انجام شد. در این پژوهش ابتدا با استفاده مطالعات تحلیلی و ادبیات موضوع نقاط چهارگانه SWOT یعنی قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شد و با استفاده از تکنیک AHP اولویتبندی شدند. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و متخصصان آگاه به موضوع در سازمانهای ذیربط بودند که بهطور هدفمند برای مطالعه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل دادهها در قالب تکنیک SWOT-AHP با استفاده از نرمافزار Expert Choice انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که در ارزیابی معیارها، نقاط قوت، ضعف، تهدید، فرصت اولویتهای اول تا چهارم را به خود اختصاص دادند که وزنهای بدست آمده از برآیند این نقاط نشان دهنده غالب بودن فضای مخاطرهآمیز بر فضای مفید است. علاوه بر این در اولویتبندی نواحی استراتژیک نتایج نشان داد که راهبرد اول SO یعنی راهبرد تهاجمی (حداکثر – حداکثر)، راهبرد دوم راهبرد ST یعنی راهبرد اقتضایی (حداکثر – حداقل)، راهبرد سوم WO یعنی راهبرد انطباقی (راهبرد حداقل – حداکثر) و در نهایت آخرین راهبرد در موضوع مورد بررسی راهبرد WT یعنی راهبرد دفاعی (حداقل – حداقل) است. به طور کلی نتایج این پژوهش میتواند بینشهای جدیدی برای سیاستگذاران حوزه انرژی و محیط زیست را فراهم کند.
برنامه ریزی شهری
سیده فریا آقایاری؛ رسول صمدزاده؛ محمدتقی معصومی
چکیده
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری ...
بیشتر
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری در شهر خلخال است.پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهشهای کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای، عوامل مؤثر بر تابآوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامهای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونهگیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تابآوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان بهعنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و برای ترسیم نقشهها و پهنهبندیها در قالب نرمافزار ARCGIS استفاده شد.با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS میتوان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تابآوری پایینی قرار دارد و زلزلهخیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تابآوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تابآوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونهای نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در پیادهسازی تابآوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم تابآوری شهر خلخال قرارگرفتهاند و نقش مؤثری بر کارآمدی تابآوری شهری در این شهر دارند.
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ الناز پیروزی
چکیده
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی ...
بیشتر
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی نمیباشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیبپذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیرهای مستقل تهیه شد. ارزشگذاری و استانداردسازی لایهها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزندهی معیارها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدلسازی با استفاده از روشتصمیمگیری چند معیارۀ مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیرگذاری را در رخداد زمینلرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیبپذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیبپذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیبپذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط میباشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیبپذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنۀ آسیبپذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافتههای پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادیها و روستاهای شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیبپذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیبپذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیبپذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ مینا فرخی صومعه؛ رسول قربانی
چکیده
تنوع در انتخاب، ترجیح و رضایت از مسکن، تفاوتها و تغییراتی را در سبک زندگی مسکونی و به دنبال آن در الگوی سکونتی میتواند به همراه داشته باشد. از این نظر، توجه به ترجیح و انتخاب مسکن و تقاضاهای متنوع مردم با توجه به سبک زندگی، در ادراک و ارزیابی محیط مسکونی ضرورتی اجتنابناپذیر است. در همین راستا، ضمن مرور ادبیات و مفاهیم مربوط به سبک ...
بیشتر
تنوع در انتخاب، ترجیح و رضایت از مسکن، تفاوتها و تغییراتی را در سبک زندگی مسکونی و به دنبال آن در الگوی سکونتی میتواند به همراه داشته باشد. از این نظر، توجه به ترجیح و انتخاب مسکن و تقاضاهای متنوع مردم با توجه به سبک زندگی، در ادراک و ارزیابی محیط مسکونی ضرورتی اجتنابناپذیر است. در همین راستا، ضمن مرور ادبیات و مفاهیم مربوط به سبک زندگی و عوامل مؤثر، در جامعه آماری موردمطالعه پرسشنامهای با 125 گویه طراحی و تدوین گردیده است. هدف این پژوهش، شناسایی مفهوم سبک زندگی و تأثیر آن در انتخاب، ترجیح و رضایت مسکونی و درنهایت ارائه الگوی سکونتی با توجه به روابط بین متغیرها است که ویژگیهای الگویی ترجیح با تحلیل خوشهای، عوامل انتخاب مسکن با تحلیل عاملی و رضایت مسکونی و ارتباط درونی آنها با ترجیح مسکونی از طریق تحلیل عاملی و روش سلسله مراتبی و تحلیل واریانس موردبررسی قرارگرفته است. نتایج نشان میدهد در بین عوامل انتخاب عامل ایمنی، دسترسی و ویژگیهای کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با توجه به سطح معناداری کمتر از 05/0 با الگوهای چهارگانه سکونت تفاوت معناداری وجود دارد و تنها در عامل اوقات فراغت و تفریح تفاوت معناداری کمتر است. در ترجیح مسکن، خانوارها بر اساس تعداد خوشهها به چهار الگوی سکونتی (شهر محور، طبیعتمحور، اجتماعمحور و سودمحور) طبقهبندیشده و سطح معناداری واریانس در چهار خوشه در عاملهای 2، 3، 4، 5، 6، 8، 9، 11 خیلی زیاد و در عامل 6 زیاد، درحالیکه در عاملهای 1 و 10 چندان معنادار نیست. همچنین بین ویژگیهای جمعیت شناختی خانوارها با الگوهای سکونتی ترجیح مسکن رابطه معناداری وجود ندارد و بر اساس ترجیح مسکن، رضایت افراد از واحدهای سکونتیشان در حد متوسط به پایین ارزیابیشده است.
برنامه ریزی شهری
فرشته رضایی؛ جمیله توکلی نیا؛ مظفر صرافی
چکیده
نظام اداره امور شهر در طی صد سال گذشته به جهت ضعف نهادهای مدنی و محلی، نداشتن جایگاه تعریف شده تشکیلاتی در سلسه مراتب تشکیلاتی کشور و عدم مشارکت در برنامه ریزی به واسطه ماهیت برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین باز مانده است. امروزه کلانشهر تهران بعنوان کلانشهری که می بایست نقش بین المللی در سطح منطقه و نقشی ملی در داخل کشور ایفا کند، ...
بیشتر
نظام اداره امور شهر در طی صد سال گذشته به جهت ضعف نهادهای مدنی و محلی، نداشتن جایگاه تعریف شده تشکیلاتی در سلسه مراتب تشکیلاتی کشور و عدم مشارکت در برنامه ریزی به واسطه ماهیت برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین باز مانده است. امروزه کلانشهر تهران بعنوان کلانشهری که می بایست نقش بین المللی در سطح منطقه و نقشی ملی در داخل کشور ایفا کند، برخوردار از مسائل و مشکلات عدیده است، که عمدتا بواسطه عدم توسعه اجتماعات محلی و شکل گیری حکمروایی خوب شهری است.از این رو در این پژوهش سعی بر آن شده است که به نقش وجایگاه سازمان های مردم نهاد به عنوان یک ظرفیت نهادی در تحقق و بهبود فرآیند حکمروایی جهت افزایش مشارکت اجتماعات محلی پرداخته شود. پژوهش حاضر از منظر هدف ، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده توصیفی - پیمایشی است .برای دستیابی به این هدف ، نمونه ای از مسئولین و فعالین سازمان های مردم نهاد کلان شهر تهران ، انتخاب و مورد پیمایش قرار گرفته است. جامعه آماری شامل مدیران سازمان های مردم نهاد مناطق 22 گانه کلان شهر تهران (150 نفر)می باشندکه با استفاده از معادله کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 109 نفر ارزیابی شد. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری خوشه گیری، 109 نفر نمونه آماری از بیست و دو منطقه کلانشهر تهران انتخاب شدند و برای تحلیل دادهها از روش های آمار توصیفی و استنباطی از آزمون رگرسیون در نرمافزار SPSS استفاده شد. یافتهها نشان داد که به طور کلی سازمانهای مردم نهاد در تحققپذیری حکمروایی خوب شهری کلان شهر تهران نقش دارند،اما این سازمان ها با وجود آن که بر تحقق پذیری مولفههای مشارکت و پاسخگویی کلان شهر تهران مثمر ثمر می باشند، اما در برآورده ساختن مولفه های قابلیت اطمینان، شفافیت و همچنین کارآئی نقش قابل قبولی ندارند.
آب و هواشناسی
بهروز ساری صراف؛ هاشم رستم زاده؛ محمد دارند؛ امید اسکندری
چکیده
بارش از مهمترین و متغیرترین عنصر اقلیمی است که در بستر زمان و مکان تغییر میکند. بارشهای بحرانی در مقیاسهای مختلف زمانی بهویژه روزانه، خسارات سنگینی به جوامع انسانی مناطق پرجمعیت شهری و اکوسیستمهای طبیعی وارد میکنند و بسیاری از اقتصادهای مناطق خشک را تحت تاثیر قرار میدهد. تابش موج بلند خروجی زمین به عنوان پارامتری مهم ...
بیشتر
بارش از مهمترین و متغیرترین عنصر اقلیمی است که در بستر زمان و مکان تغییر میکند. بارشهای بحرانی در مقیاسهای مختلف زمانی بهویژه روزانه، خسارات سنگینی به جوامع انسانی مناطق پرجمعیت شهری و اکوسیستمهای طبیعی وارد میکنند و بسیاری از اقتصادهای مناطق خشک را تحت تاثیر قرار میدهد. تابش موج بلند خروجی زمین به عنوان پارامتری مهم جهت شناسایی ابرها و برآورد این نوع بارش، موردمطالعه قرار میگیرد. هدف از پژوهش حاضر این است که با استفاده از محصولات سنجنده (AIRS) ماهواره آکوا و ماهواره (GPM)، ارتباط و تحلیل متغیرهای تابش موج بلند زمینی و مقادیر بارش را در محیط نرمافزار Arc GIS برای چهار ماه سرد سال (دسامبر تا مارس) کشور ایران، به مدت 17 سال آماری بررسی نماید. از روشهای همبستگی، رگرسیون و برآورد سطح اطمینان بهمنظور ارتباط سنجی و نحوه تغییرات آن استفاده شد. با توجه به نتایج به دست آمده در تمام ماههای مورد مطالعه، کل کشور به جزء جنوب شرقی حوضه دریای خزر در ژانویه، قسمتهایی از فلات مرکزی و مرزی شرق ایران، همبستگی منفی از 10 تا 92 درصد وجود دارد که نشان از رطوبت دار بودن جو کشور میباشد و مانع خروج تابش موج بلند شده است. در مناطق بارشی غرب رشتهکوه زاگرس همبستگیهای منفی 60 درصد به بالا و تابش موج بلند خروجی کمتر از 260 وات بر مترمربع متر میباشد که دلیل آن ابرناکی و جو پر از رطوبت، همراه با بارش بوده است. در دسامبر و فوریه، مناطق بارشی حوضه دریای خزر در همبستگیهای منفی 40 درصد به بالا و تابش کمتر از 235 وات بر مترمربع بارش صورت میگیرد و دلیل مقدار عددی کمتر تابش موج بلند خروجی حوضه دریای خزر جهت پیشبینی، وجود رطوبت نسبی زیاد منطقه میباشد که عامل خروج کمتر آن میگردد.