برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ مریم دارابی
چکیده
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این ...
بیشتر
با شهرنشینی سریع در سراسر جهان و به دنبال تقاضای گسترده برای منابع انرژی پاک، شهرهای سبز نقش اساسی در ساختن آینده ای پایدار برای مردم ایفا می کنند. تهران از جمله شهرهایی است که در دهه های اخیر به دلیل تمرکز شدید، ازدهام ترافیک، آلودگی هوا و افزایش منابع آلودگی کننده محیط زیست، فشار اکولوژیکی گسترده ای بر طبیعت وارد کرده است. بر این اساس، هدف این پژوهش تحلیل کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهری در راستای توسعه شهرهای سبز در منطقه 7 تهران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی میباشد. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات و مبانی نظری، تدوین فرضیه ها و ارائه الگوی اولیه موضوع از روش های کتابخانه ای استفاده شد. در مرحله دوم با استفاده از تکنیک اثرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) و بر اساس نظرات کارشناسان و امتیازدهی در محیط نرم افزار میک مک چگونگی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل بر یکدیگر مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی در فضاهای عمومی شهر با تاکید بر توسعه شهرهای سبز ، استخراج شد.
بدین منظور، 24 عامل در 9 دسته مولفه دی اکسیدکربن؛ انرژی ؛ هوا ؛ آب ؛ ضایعات ؛ حمل و نقل ؛ کاربری زمین ؛ ساختمان ها و مدیریت زیست محیطی شناسایی شد و به صورت ماتریس 24 * 24 و با ابزار پرسشنامه و طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 30 نفر از کارشناسان و متخصصان قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان میدهد که 10 عامل به عنوان عوامل کلیدی میباشد. در این بین، مدیریت سبز نقش مهمتری در شاخص های شهر سبز منطقه 7 تهران دارد و ؛ تراکم جمعیت ؛ مشارکت های عمومی از سیاست های سبز و تعداد روزهای ناسالم به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارد.
برنامه ریزی شهری
احمد اسدی؛ محسن احدنژاد
چکیده
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با ...
بیشتر
امروزه، با توجه به رشد فزایندهی جمعیت شهرها، مسائل و مشکلات متعددی دامنگیر شهرها شده است. بدین منظور سازمان اسکان بشر بهمنظور مواجهه با این مسائل و مشکلات و تحقق پایداری شهرها، رویکرد شکوفایی شهری را با تأکید بر پنج بعد بهرهوری، توسعهی زیرساختها، کیفیت زندگی، برابری و مشارکت اجتماعی و پایداری محیطزیست مطرح کرده است. با توجه به تأثیر رابطهی شکوفایی شهری و توسعهی پایدار، هدف از تحقیق حاضر سنجش شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان میباشد. در این راستا، روش تحقیق آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی در نرمافزار Smart-pls استفاده شده است. همچنین جامعهی آماری تحقیق شامل مدیران شهری، نخبگان دانشگاهی و کارشناسان مسائل شهری زنجان است که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعهی آماری، با استفاده از روش کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، حجم نمونه 100 نفر تعیین گردیده که دسترسی به آنها بر مبنای الگوی غیرتصادفی هدفمند میباشد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیشترین مطلوبیت در بین شاخصهای شکوفایی شهری در شهر زنجان مربوط به شاخصهای بهرهوری و زیرساختها میباشد. همچنین از بین 25 متغیر مورد بررسی تنها 5 متغیر «دسترسی مناسب به انواع خدمات اساسی (آب، برق، گاز و تلفن)، امنیت پایدار فردی و اجتماعی برای تمامی گروههای سنی-جنسی، تراکم جمعیت مناسب در سطوح مختلف شهر، دسترسی به مساکن بادوام و جمعآوری و دفع مناسب زبالهها و فاضلاب شهری» دارای ارزش آمارهی بالاتری از 96/1 بوده و در وضعیت مطلوب قرار داشتهاند.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
مراد کاویانی؛ محمد یوسفی شاتوری؛ زکیه آفتابی
چکیده
امنیت، ثبات، توسعه و رفاه در دستور کار همه نظامهای سیاسی است که با منابع آب در دسترس پیوندی مستقیم، همافزا و فزایندهای یافتهاند. از اینرو، تامین آب کارویژه حاکمیتی است. طی یک سده گذشته، دسترسی واحدهای سیاسی- فضایی و جوامع، به منابع محدود آب شیرین درگیر تنگناهای بنیادی فراوانی شده است. حوضه آبریز زاینده رود طی دهههای اخیر ...
بیشتر
امنیت، ثبات، توسعه و رفاه در دستور کار همه نظامهای سیاسی است که با منابع آب در دسترس پیوندی مستقیم، همافزا و فزایندهای یافتهاند. از اینرو، تامین آب کارویژه حاکمیتی است. طی یک سده گذشته، دسترسی واحدهای سیاسی- فضایی و جوامع، به منابع محدود آب شیرین درگیر تنگناهای بنیادی فراوانی شده است. حوضه آبریز زاینده رود طی دهههای اخیر درگیر یک رشته مسائل با خاستگاه درون و برون حوضهای شده است که به خشکیدن بخش اعظم آن انجامیده و به همان نسبت نیز امنیت و توسعه جوامع ساکن را متاثر کرده است. مقاله حاضر که ماهیتی کاربردی دارد به تبیین بازتاب بحران آب بر سناریوهای هیدروپلیتیک محورِ فرارویِ حوضه آبریز زاینده رود پرداخته است. روششناسی حاکم بر پژوهش توصیفی-تحلیلی است. دادههای مورد نیاز پژوهش با روش کتابخانهای و میدانی( مصاحبه- پرسشنامه) گردآوری و با بهرهگیری از نرمافزارهای Micmac،Scenario Wizard و مدل آنتروپی شانون بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان داد که از 31 وضعیت احتمالی پیونددار با هفت سناریو با سازگاری قوی و محتمل، وضعیتهایی که سناریوهای هیدروپلیتیک محور فراروی حوضه آبریز زاینده رود را بحرانی بیان میکنند، بیشترین وضعیتهای احتمالی ممکن را در بر میگیرند. بنابراین، تاثیر بحران آب بر وضعیت هیدروپلیتیک محور فراروی حوضه آبریز زاینده رود بحرانی نمود یافت و راهکار مدیریت بهینه منابع آب در سطح ملی و متناسب با آن در سطح حوضه آبریز زاینده رود، مناسبترین راهکار برای جلوگیری از رخداد وضعیت بحرانی حوضه آبریز زاینده رود شناخته شد.
برنامه ریزی شهری
علی اکبر سالاری پور؛ ذبیح اله بهشتی زاده
چکیده
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه ...
بیشتر
از جمله ویژگیهای شهر پیاده مدار، داشتن مکانهای عمومی مناسب است تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خود را در آنجا سپری نمایند. خیابان چهارباغ عباسی با داشتن ویژگیهای مکانهای سوم از قبیل فضاهای سرسبز و درختان سایه دار، احساس تعلق و خاطره انگیزی، امروزه بصورت پیادهراه در اختیار عابرین پیاده قرار گرفتهاست. در این تحقیق ابتدا با مطالعه اسناد کتابخانه ای، مدل مفهومی ترسیم گردید. در این مدل ویژگیهای مکانهای سوم بعنوان متغییر مستقل در چهار شاخص تنوع و کاربری، دسترسی و پیوستگی، راحتی و منظر و نهایتا اجتماعپذیری دستهبندی گردید و با طراحی پرسشنامه در قالب طیف لیکرت پنج گزینهای، و توزیع آن طبق جدول مورگان در میان 384 نفر از شهروندان بالای 18 سال در پیادهراه چهارباغ و حوزه بلافصل آن، میزان تاثیرات آنها بر روی شاخص سرزندگی بعنوان متغیر وابسته از طریق نرم افزار Smart PLS با روش تایید عاملی دو مرحله ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه نشان داد هرچند متغیر دسترسی و پیوستگی تاثیر مستقیم بر روی متغیر سرزندگی ندارد اما بطور غیر مستقیم و از طریق تاثیرگذاری بر روی سایر متغیرها، نقش قابل ملاحظهای در سرزندگی فضای پیادهراه چهارباغ دارد. در این پژوهش 66 درصد تغییرات سرزندگی بعنوان متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل از قبیل راحتی و منظر، اجتماع پذیری ،کاربری و فعالیت در مدل ساختاری تبیین گردید. از آنجاییکه بیشتر شهروندان از فضای پیادهراه به عنوان پاتوق گفتگو و خوشگذرانی در کنار خانواده و دوستان استفاده میکنند، لذا فراهم کردن محیطی امن که بتواند فضای گفتگو را دلنشین نماید، بسیار حائز اهمیت میباشد. بدین منظور،کف سازی مناسب به همراه ایجاد فضای سایه دار و کیفیت بخشی به فضاها و کافه های روباز از جمله نکات بارزی است که مورد توجه عموم شهروندان بوده و احساس خاطرهانگیزی را بهبود بخشیده است.
برنامه ریزی شهری
سیده فریا آقایاری؛ رسول صمدزاده؛ محمدتقی معصومی
چکیده
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری ...
بیشتر
بسیاری از شهرها در معرض مخاطرات طبیعی ازجمله زمینلرزه هستند. یکی از اهداف مهم برنامهریزی شهری کاهش آسیبپذیری و تاب آور نمودن شهرها در برابر زمینلرزه است و اولین گام برای تحقق این هدف، شناخت و ارزیابی میزان آسیبپذیری شهر خلخال در مقابل زمینلرزۀ احتمالی است. هدف اصلی این پژوهش سنجش آسیبپذیری خطرات زمینلرزه با رویکرد تابآوری در شهر خلخال است.
پژوهش حاضر ازلحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت جزو پژوهشهای کاربردی است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای، عوامل مؤثر بر تابآوری شناسایی و پس از تهیه مدل مفهومی تحقیق، پرسشنامهای در راستای رسیدن به هدف موردنظر طراحی گردید. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران و روش نمونهگیری با استفاده از روش تصادفی ساده انجام شد. برای سنجش تابآوری از بین خانوارهای ساکن در شهر خلخال، تعداد ۳۸۰ نفر از شهروندان و ۱۵ نفر کارشناسان بهعنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از جمعآوری دادهها و اطلاعات میدانی در راستای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS و برای ترسیم نقشهها و پهنهبندیها در قالب نرمافزار ARCGIS استفاده شد.
با توجه به نتیجه خروجی مدل SPSS در قالب نقشه GIS میتوان بیان نمود که بخش مرکزی شهر خلخال در شرایط تابآوری پایینی قرار دارد و زلزلهخیز است و در حالت کلی نقاط زیادی از وسعت شهر خلخال در وضعیت تابآوری متوسط و نقاط کمی از شهر در وضعیت تابآوری بسیار نامناسب قرار دارد؛ همچنین با توجه به آزمون پارامتریکتی تک نمونهای نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در پیادهسازی تابآوری شهری، معیارهای اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبههای اول تا چهارم تابآوری شهر خلخال قرارگرفتهاند و نقش مؤثری بر کارآمدی تابآوری شهری در این شهر دارند.
ژئومورفولوژی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ الناز پیروزی
چکیده
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی ...
بیشتر
خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبرانناپذیری به این جوامع وارد میکند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیبپذیر و رفع آنها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسلهای متعدد، نقاط لرزهخیز، عدم رعایت استانداردها و غیره، از این قاعده مستثنی نمیباشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیبپذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، میباشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیرهای مستقل تهیه شد. ارزشگذاری و استانداردسازی لایهها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزندهی معیارها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدلسازی با استفاده از روشتصمیمگیری چند معیارۀ مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیرگذاری را در رخداد زمینلرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیبپذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیبپذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیبپذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط میباشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیبپذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنۀ آسیبپذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافتههای پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادیها و روستاهای شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیبپذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیبپذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیبپذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
حسین عزیزی؛ محمد رضا رضایی؛ حسن اروجی
چکیده
امروزه گردشگری بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا محسوب میشود که به مثابه منبع اصلی درآمد و اشتغال، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها دارد. سوانح و بحرانها نقش بازدارندگی توسعه گردشگری را بازی میکنند. در این بین اپیدمیها به این خاطر که معمولاً فراتر از مقیاس محلی کشورها را متأثر میکنند از سایر بحرانها متمایز میباشد. استراتژی ...
بیشتر
امروزه گردشگری بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا محسوب میشود که به مثابه منبع اصلی درآمد و اشتغال، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها دارد. سوانح و بحرانها نقش بازدارندگی توسعه گردشگری را بازی میکنند. در این بین اپیدمیها به این خاطر که معمولاً فراتر از مقیاس محلی کشورها را متأثر میکنند از سایر بحرانها متمایز میباشد. استراتژی تابآوری جهت بازیابی سریع مقاصد تحت تأثیر بحران معرفی شده است. بنابراین ضرورت انجام پژوهشی با هدف بررسی نقش تابآوری در بحران اپیدمی در شهرهای گردشگری ایجاب مینماید. روش تحقیق حاضر از نظر ماهیت تحلیلی-توصیفی میباشد و از نوع پیمایشی از طریق تکمیل پرسشنامه انجام شده است. در ابتدا برای مشخص کردن عوامل مؤثر بر تابآوری گردشگری شهر مورد مطالعه (شیراز) در زمان بحران اپیدمی، از مدل تحلیل مسیر استفاده شد. از همین رو و با توجه به تعداد معیارهای تحقیق، آزمون رگرسیون چندگانه اجرا شد که ابتدا اثرات مستقیم مدنظر قرار گرفته شد. اثرات ابعاد تابآوری(اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، زیرساختی و نهادی-مدیریتی) به عنوان متغیر مستقل بر گردشگری شیراز به عنوان متغیر وابسته محاسبه گردید. در مراحل بعدی اثرات غیرمستقیم در نظر گرفته شد. در مرحله اثرات مستقیم معلوم شد که معیارهای تحقیق 71 % از واریانس بحران اپیدمی را تبیین میکنندو اینکه تمام شاخصهای تحقیق بر متغیر وابسته تأثیر معناداری دارند و بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته رابطه خطی معناداری در سطح 95 درصد وجود دارد. در این خصوص بیشترین تأثیر مستقیم مربوط به شاخص اجتماعی-فرهنگی و بیشترین تأثیر غیرمستقیم متعلق به شاخص اقتصادی است. در مجموع شاخص فرهنگی-اجتماعی بیشترین ضریب همبستگی را در بین شاخصهایتابآوری داراست که نشانگر تأثیرگذارترین شاخص بر بحران اپیدمی در گردشگری شهر شیراز است. شاخص اقتصادی در درجه دوم قرار دارد. در نهایت شاخصهای زیرساخت و نهادی-سازمانی با فاصلههای کم در رتبههای بعدی قرار میگیرند.
برنامه ریزی شهری
محمد شالی؛ سید محمود محامد خسروشاهی؛ پویا جودی
چکیده
ازآنجاییکه جهان بهسرعت در حال شهرنشینی است، تمرکز زیادی روی دستیابی به توسعه پایدار در شهرها وجود دارد. تحقق این هدف نهتنها مستلزم تجسم شهرهای پایدار و اجرای راهبردها است، بلکه نیازمند ارزیابی پیشرفت در راستای توسعه پایدار شهری است. در این پژوهش به سنجش وضعیت شهر جدید سهند از نظر شاخصهای توسعه پایدار شهری پرداخته شده است. به ...
بیشتر
ازآنجاییکه جهان بهسرعت در حال شهرنشینی است، تمرکز زیادی روی دستیابی به توسعه پایدار در شهرها وجود دارد. تحقق این هدف نهتنها مستلزم تجسم شهرهای پایدار و اجرای راهبردها است، بلکه نیازمند ارزیابی پیشرفت در راستای توسعه پایدار شهری است. در این پژوهش به سنجش وضعیت شهر جدید سهند از نظر شاخصهای توسعه پایدار شهری پرداخته شده است. به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. شاخصهای پژوهش در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیستمحیطی و نهادی با استفاده از ادبیات نظری شناسایی و تعریف عملیاتی شد و به دو روش تحلیل ثانویه (از طریق دادههای ثبتی شامل مطالعات طرح جامع شهر جدید سهند و بلوکهای آماری سال 1395) و پیمایش میدانی (با ابزار پرسشنامه محقق ساخته به تعداد 383 پرسشنامه) جمعآوری شد. و با استفاده از آزمونهای آماری فریدمن، T تکنمونهای و مدل ویکور تجزیهوتحلیل شد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که وضعیت شهر جدید سهند از نظر شاخصهای توسعه پایدار در تمامی ابعاد پایین است و بین فازهای شهر جدید سهند در زمینه شاخصهای توسعه پایدار، تفاوت قابلتوجهی وجود دارد فازهای 1 و 2 به ترتیب در اولویت اول و دوم و فازهای 3 و 4 در اولویتهای بعدی قرار دارد. فازهای 1 و 2 شهر جدید سهند به دلیل قدمت بیشتر و شکلگیری زیرساختها، خدمات شهری، برخورداری از فعالیتهای اقتصادی و عملکرد بهینه مدیریت شهری در ارائه خدمات وضعیت مطلوبتری ازنظر شاخصهای پایداری نسبت به فازهای 3 و 4 دارند. برنامهریزی برای کاهش مشکلات شهر جدید سهند از طریق گسترش فضاهای جمعی، افزایش کمی و کیفی فضاهای خدماتی و مشارکت فعال شهروندان در اداره شهر میتواند در بهبود وضعیت شهر سهند مؤثر واقع شوند.
برنامه ریزی شهری
حمید صابری؛ هاجر ناصحی؛ مهدی علیزاده
چکیده
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای ...
بیشتر
سیمای بصری شهری به مثابه عنصری مهم و اساسی در محیطهای انسانساخت و بهویژه در فضاهای شهری، تأثیر بسزایی بر کارکردهای روانی و اجتماعی به همراه دارند. هدف از این پژوهش تبیین نقش سیمای بصری در رفتار شهروندان منطقه 8 شهر اصفهان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد. جامعه آماری کلیه افراد بالای 15 سال ساکن در این منطقه(239756 نفر) است، که 204 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص(نورپردازی، رنگ، خوانایی، خط آسمان، بو و صدا، جهتیابی، مبلمان شهری، امنیت اجتماعی، حس مکان، سرزندگی، تصویر ذهنی، نگرش فضایی، مشارکت اجتماعی) با استفاده از مبانی نظری استخراج شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای T تک نمونهای، رگرسیون چندگانه و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافتههای پژوهش حاکی از؛ معناداری کلیه شاخصهای بررسی شده در سطح 95 درصد اطمینان میباشد، در بین شاخصهای سیمای بصری شاخص، رنگ بییشترین ضریب و تأثیر را در سیمای بصری منطقه 8 اصفهان و شاخص حس مکان- هویت بیشترین ضریب و تأثیر را در رفتار شهروندان این منطقه دارند. نتایج نشان میدهد؛ با توجه به درهم آمیزی مؤلفهها و شاخصهای مفهوم سیمای بصری شهری، نقش آن بر جوانب مختلف رفتار شهروندان و بروز بحرانهای اخلاقی و انسانی انکارناپذیر میباشد.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
زیبا کدخدایی؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ مجتبی سلیمانی دامنه
چکیده
جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کردهاند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعتگردی استفاده نمودهاند. روش نمونهگیری به صورت تصادفی ساده میباشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه ...
بیشتر
جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کردهاند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعتگردی استفاده نمودهاند. روش نمونهگیری به صورت تصادفی ساده میباشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه سیستان و بلوچستان) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ در سطح 0.852 محاسبه و تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیهها از روشهای آمار استنباطی شامل آزمون اسمیرنف-کلموگروف، تیتک نمونه ای، فریدمن و معادلات ساختاری استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که فناوری اطلاعات و مؤلفههای آن مانند توسعه زیرساختهای فناوری اطلاعات، بازاریابی الکترونیکی و تجارت الکترونیک بر توسعه طبیعت گردی شهرستان کنارک تأثیر دارند. به گونه ای که معیار بوم گردی مجازی با میانگین 50/4 در رتبه اول و معیار بستر مخابراتی با میانگین 4۰/2 در رتبه آخر قرار گرفت. بدین ترتیب نوآوری پژوهش به این صورت میباشد که این پژوهش برای بار اول نقش همهجانبه و تمامی ابعاد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در توسعه طبیعت گردی در بین مناطق ساحلی جنوب ایران از جمله شهرستان کنارک مورد بررسی قرار میدهد در حالی که اکثر پژوهش ها به گردشگری الکترونیکی و بقیه ابعاد گردشگری از جمله سلامت و ورزش توجه کرده اند. به طور کلی برخی بسترها و زیر ساخت مناسب از جمله دکلهای تقویتکننده، تلفن و ایترنت و از طرفی عدم توجه به صنعت صنایع دستی بومی شهرستان مورد مغفول قرار گرفته است که توجه به تقویت خطوط ثابت و همراه تلفن و پوششدهی اینترنت مناسب، اجرای برنامههای تلویزیونی شهرستانی و استانی برای معرفی جاذبههای گردشگری شهرستان کنارک از جانب مدیریت شهری از جمله فرمانداری و شهرداری محقق خواهد شد.
ژئومورفولوژی
شیما وثوقی؛ رضا ذاکری نژاد؛ مژگان انتظاری
چکیده
فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، ...
بیشتر
فرسایش خندقی یکی از مخاطره آمیز ترین انواع فرسایش آبی است که موجب تخریب اراضی و برهم خوردن تعادل منابع زیستی و محیط زیست می شود. هدف این مطالعه عوامل موثر در فرسایش خندقی، پیش بینی و پهنه بندی فرسایش خندقی با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی در حوضه آبخیز علامرودشت در استان فارس پرداخته شد. ابتدا موقعیت خندق ها از طریق بررسی های میدانی، عکس های هوایی و با استفاده از تصاویر نرم افزار گوگل ارث تهیه گردید و سپس در محیط نرم افزار GIS لایه رقومی خندق ها نیز به صورت نقطه ای تهیه گردید، در مرحله بعدی شاخص های فیزیوگرافی حوضه در نرم افزار ARC GIS تهیه شد. در این تحقیق با عملیات میدانی در منطقه مورد مطالعه و نمونه برداری از خاک و انجام آزمایش نقشه بافت خاک در نرم افزار GIS تهیه شد و نقشه کاربری اراضی و تراکم پوشش گیاهی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست تهیه گردید و سپس هریک از شاخص ها در محیط GIS اضافه گردید. برای اجرای مدل حداکثر آنتروپی از 70 درصد داده ها برای آموزش مدل و 30 درصد برای آزمون مدل استفاده شده است. در این مطالعه با استفاده از آزمون جک نایف میزان تأثیر هر یک از شاخ ها بر دیگر شاخص ها مشخص شده که در نهایت تأثیرگذارترین شاخص ها معرفی شد. جهت اعتبار سنجی مدل جهت پهنه بندی فرسایش خندقی منطقه مورد مطالعه با استفاده از منحنی (ROC) و مساحت زیر منحنی (AUC)مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که شاخص های اقلیم، شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، جهت شیب و ارتفاع تأثیرگذارترین شاخص ها در ایجاد فرسایش خندقی است و میزان AUC=0.997 برای آموزش و اجرای مدل در سطح عالی است.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
نگار هوشنگی؛ حسن سجادزاده؛ محمد سعید ایزدی
چکیده
اهمیت ایجاد زمینههای حس تعلق خاطر به مکان و تقویت معیارهای مؤثر بر آن در جهت افزایش کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیررسمی، به ضرورت ارزیابی این موضوع و شناخت عوامل تقویت کننده آن میافزاید. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوههای مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و روش تحقیقی موردی، ...
بیشتر
اهمیت ایجاد زمینههای حس تعلق خاطر به مکان و تقویت معیارهای مؤثر بر آن در جهت افزایش کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیررسمی، به ضرورت ارزیابی این موضوع و شناخت عوامل تقویت کننده آن میافزاید. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوههای مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانهای و روش تحقیقی موردی، به بازشناسی عوامل دخیل در آفرینش حس تعلق خاطر در اینگونه سکونتگاهها میپردازد و نیز تأثیرات تغییرات پارامترهای پیکرهبندی فضایی در ارتقاء حس تعلق خاطر در محله نخودچر شهر رشت را با ابزار پرسشنامه بررسی مینماید. نتایج کمّی بدست آمده از توزیع 384 پرسشنامه به روش مدل ساختاری تحلیل شده است. این روش به منظور بررسی تأثیر رابطهای معنادار مابین عوامل حس تعلق خاطر در این محله بکار گرفته شده و رابطه همبستگی متغیرها که یکی از پیششرطهای انجام رگرسیون میباشد را بررسی مینماید. یافتههای پژوهش از پرسشنامه نشان میدهد مابین عوامل مؤثر در شکلگیری احساس تعلق خاطر شامل عوامل ادراکی-شناختی، محیطی-کالبدی و اجتماعی-فرهنگی، رابطه مثبت معناداری وجود دارد؛ بطوریکه با افزایش پارامترهای پیکرهبندی فضایی از قبیل طول معابر، هم پیوندی، عمق، اتصال و انتخاب، میزان کیفیت عوامل حس تعلق خاطر افزایش خواهد یافت. جمعبندی شرایط بدست آمده توسط نرمافزار دپس-مپ و شاخصههای چیدمان فضا نشان میدهد مقدار حداقلی شاخصه اتصال نیز در شبکه معابر بافت محله نخودچر نشان دهنده نفوذپذیری کمینه بافت و ارگانیک بودن آن است. بمنظور تقویت پویایی این منطقه، عمق میانگین ورودیهای محله میبایست در حالت کمینه قرار گیرد و کاربریهای مختلف در مجاورت محور اصلی استقرار یابند. همچنین همبستگی شاخصههای همپیوندی کلی و همپیوندی محلی، موجبات ارتباط مابین محورهای اصلی و فرعی را تامین نموده و میزان شاخصه هویت در مرکز محله نخودچر را افزایش میدهد.
برنامه ریزی شهری
مهدی محمدی سرین دیزج؛ ابوالفضل شهامت
چکیده
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات ...
بیشتر
بافتهای کهن و ناکارآمد شهری پهنههایی هستند که در مقایسه با سایر نقاط شهر از جریان توسعه عقبافتاده، از چرخۀ تکاملی حیات جدا گشته و به کانون مشکلات و نارساییها تبدیلشدهاند. این پژوهش باهدف امکان سنجی بازآفرینی بافت قدیمی و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر، از نوع کاربردی و به روش توصیفی ـ تحلیلی میباشد. اطلاعات بهصورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامۀ محقق ساخته بهدستآمده است. برای بکارگیری مدل SWOT، تعداد 25 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه شهرسازی و شهرداری انتخاب و پرسشنامه مدل در اختیار آنها قرار گرفت. برای تحلیل متغیرها و شاخصها از مدل تحلیل استراتژیک SWOT و ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی QSPM استفاده گردید. برای سنجش متغیّرها در پرسشنامه، از طیف لیکرت پنج سطحی استفاده شده است. یافتهها ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ براساس مدل SWOT، امتیاز عوامل داخلی IFE، 13/2 و امتیاز عوامل خارجی EFE، 58/2 به دست آمد. لذا عواملی داخلی با امتیاز کمتر از 5/2 نشانگر غلبه نقاط ضعف بر نقاط قوت و عوامل خارجی هم با امتیاز بیشتر از 5/2 نشاندهنده غلبه فرصتها بر تهدیدها است. بنابراین، راهبرد مناسب برای بازآفرینی محلات قدیمی تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر از نوع محافظهکارانه(wo) میباشد. نتیجه نشان داد که پس از اولویتبندی نتایج در ماتریس QSPM، استراتژی از بین بردن نامنظمی بافت ناکارآمد و فشردگی دانهبندی عناصر کالبدی با توجه به امکان تبدیلشدن این محلات به مرکزیت تجاری و گردشگری بهعنوان اولین اولویت برای بازآفرینی و مدیریت توسعه بافت فرسوده و ناکارآمد محلههای تپه و حمام کوچۀ شهر عجبشیر تعیین گردید.
برنامه ریزی شهری
شراره سعیدپور؛ فریدون بابایی اقدم؛ ایرج تیموری
چکیده
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی ...
بیشتر
امروزه بافتهای فرسوده و ناکارآمد قسمت عمدهای از بافتهای شهری را تشکیل دادهاند و با مشکلات و موانع ساختاری و عملکردی خاصی روبرو هستند که لازم است ضمن توجه به بازآفرینی بافتهای فرسوده و ناکارآمد، اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز مورد بررسی قرار گیرند. در این چارچوب تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری برپایه آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز؛ ضمن شناسایی و مشخصسازی بیشترین سطح خطر آسیبهای حاصل از بافتهای ناکارآمد به ارزیابی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهری نیز پرداخته است. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری داده توصیفی-تحلیلی بوده است و برای-جمعآوری اطلاعات از روش میدانی – کتابخانهای استفاده شده است. در این پژوهش در وهلۀ نخست از ارزیابی ریسک امنیتی زیرساخت(مدل FMEA)، جهت شناسایی آسیب های حاصل از بافتهای ناکارآمد شهر سقز، مشخصسازی اولویت و تعیین عملگرها استفادهشده است و در وهلۀ بعدی از مدل IPA برای بررسی اهمیت/عملکرد شاخصهای بازآفرینی شهر سقز استفادهشده است. بررسیهای صورت گرفته در قالب مدل FMEA نشان داده است که از 31آسیب مطرح شده در قالب 10 اثر بالقوه؛ 6 اثر بالقوه (در وهله اول آسیبپذیری در برابر زلزله، ناتوانی پولی- مالی، ضعف مدیریتی و در وهله بعدی افزایش ناهنجاری اجتماعی، کاهش تعلق خاطر و افزایش آلودگی) سطح خطر بارزی دارند و نتایج حاصل از مدل IPA نشان داده است که بین اهمیت و عملکرد شاخصهای بازآفرینی بافتهای ناکارآمد شهر سقز سازگاری وجود نداشته است و لازم است که توجه به شاخصهای مدیریت یکپارچه شهری، ساماندهی معابر کم عرض و دسترسی به شریانهای اصلی، سازگاری کاربریها، نظارت بر ساخت و ساز و کنترل بناهاو کیفیت ابنیه، اشتغال و درآمد، سرمایهگذاری در محله، بهبود مشارکت اجتماعی و بهبود تعلق مکانی به منظور کاهش آسیبهای بارز حاصل از بافتهای ناکارامد در اولویت نخست قرار گیرند.
برنامه ریزی شهری
امیر پورداداش؛ اکبر اصغری زمانی؛ ایرج تیموری
چکیده
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد ...
بیشتر
با توجه به چالش های پیش رو در نحوه و نوع مدیریت مناطق آزاد از جمله ساختار مدیریتی غیر دموکراتیک، درآمد ناپایدار، عدم شفافیت، پاسخگویی، پیچیدگی و تنوع الگوهای مدیریتی که از آن به عنوان روندها یاد می شود. جهت دستیابی به آینده ای روشن برای منطقه آزاد ارس، شناسایی و ترسیم پیشران های کلیدی ضروری است. پژوهش حاضر، با نگرش آینده پژوهی، درصدد شناسایی عوامل حیاتی موثر بر وضعیت حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و بررسی میزان اثرگذاری این عوامل بر یکدیگر می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از روش های کتابخانه ای، پیمایشی، ماهیت آن بر پایه روش های نو در آینده پژوهی با رویکرد تحلیلی و اکتشافی با بکارگیری مدل های کمی و کیفی و روش تحلیل و اثرات متقاطع ساختاری ماننده میک مک و روش دلفی بهره گرفته است. بر این اساس، طی جلسات متعدد بحث و اخذ نظر کارشناسان و گروه خبره و صاحب نظران منطقه آزاد ارس به تعداد 15 نفر به عنوان نمونه آماری جامعه هدف، 60 گویه یا متغیر در قالب 8 شاخص اصلی حکمروایی خوب شهری شناسایی گردید. سپس، متغیرهای فوق در قالب ماتریس60*60 اثرات متقاطع توسط گروه نخبه وزن دهی و در نرم افزار میک مک تعریف گردید. آنچه از وضعیت نقشه پراکندگی متغیرها قابل فهم می باشد، ناپایداری سیستم است. لذا با توجه به رتبهبندی تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها و امتیازدهی آنها، تعداد 21 متغیر که دارای وزن بیشتر در هر دو حالت بودند که به عنوان پیشران اصلی حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد شناسایی شدند. از بین متغیر ها اعتماد شهروندان و مسئولان به همدیگر بیشترین امتیاز و حیاتی ترین عامل موثر بر حکمروایی خوب شهری در منطقه آزاد ارس و پایبندی مدیران به قانون، بینش راهبردی، عدالت اجتماعی در رده های بعدی قرار گرفته اند.
سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور
منصوره صدری کیا؛ ندا کاظمی پور
چکیده
فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته میشود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجانشرقی میباشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخلسنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمتهای ...
بیشتر
فرونشست زمین یک پدیده زیست محیطی است و به نشست تدریجی یا ناگهانی زمین گفته میشود. هدف پژوهش حاضر، مطالعه فرونشست زمین در دشت شبستر استان آذربایجانشرقی میباشد. برای بررسی نرخ تغییر شکل سطح زمین، از روش تحلیل سری زمانی خط مبنای کوتاه مبتنی بر تداخلسنجی راداری در بازه زمانی 2018 تا 2021 استفاده شده است. بیشینه فرونشست، در قسمتهای جنوبی و جنوبشرقی دشت با حداکثر نرخ حدود 8 سانتیمتر در سال در جهت خط دید ماهواره دیده میشود. همچنین با روش تحلیل سلسله-مراتبی وزندهی معیارهای موثر بر فرونشست انجام شده و حساسیت به فرونشست، با استفاده از تحلیلهای مکانی مدلسازی شده است. بر این اساس دشت شبستر به پنج منطقه با احتمال وقوع فرونشست «خیلی زیاد»: 3% ، «زیاد»: %20، «متوسط»: 25%، «کم»: 33% و «خیلی کم»: 19 % مساحت کل دشت، طبقهبندی شد. برای صحتسنجی مدل پیشبینی فرونشست، از نقشه جابهجایی بهدست آمده از تداخلسنجی راداری استفاده شد. با توجه به سطح زیر منحنی مشخصه عملکرد 86 % ، صحت خوب پیشبینی مدل تایید شد. همچنین مدل پیشنهادی، با انجام تحلیل حساسیت نسبت به معیارهای با بیشترین اهمیت، مورد ارزیابی قرار گرفته و اهمیت بالای آنها در ایجاد فرونشست در منطقه، مورد تأیید قرار گرفت. مدل معرفی شده میتواند اطلاعات مفید و قابل اعتمادی برای مدیران و تصمیمگیرندگان منطقه، جهت برنامهریزیهای موثر و بهنگام پیشگیری و کاهش اثرات پدیده فرونشست با هزینه و زمان کم فراهم سازد.
سایر زمینه هایی مطالعاتی جغرافیایی و بین رشته ای
جواد حاجی علیزاده
چکیده
این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. ...
بیشتر
این پژوهش با این هدف انجام پذیرفت تا اثربخشی آموزش مبتنی بربازی را در تعلیم نقشه خوانی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان آموزش ابتدایی دربخش نقشه خوانی جغرافیایی در دانشگاه فرهنگیان بررسی نماید.چراکه اعتقاد براین است که هرقدرجذابیت وگیرایی آموزش بیشتر باشد تداوم اثرگذاری درعرصه علمی به خصوص حوزه های برنامه ریزی در جغرافیا بالاتر خواهدبود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش وکنترل می باشد. که در آن چهار کلاس(2کلاس ازپسران و2کلاس ازدختران) به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادقی در دو گروه آزمایش و کنترل جای گرفتند. برای گروه آزمایش 6جلسه بسته آموزشی مبتنی بربازی درنظرگرفته واجراشد و در این مدت گروه کنترل به روش سنتی آموزش دیدند. هر دو گروه قبل و بعد از مداخله با استفاده از آزمون محقق ساخته درس نقشه خوانی و پرسشنامه انگیزش تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های بدست آمده با استفاده از روش تحلیل کواریانس یکراهه و چندراهه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین گروه آزمایش و گروه کنترل در انگیزش تحصیلی (انگیزش درونی وبیرونی) تفاوت معنی دار وجود دارد. نتایج این تحقیق اثربخشی روش آموزش مبتنی بربازی را بر انگیزش تحصیلی دانشجومعلمان مورد تایید قرار داد.
برنامه ریزی شهری
مریم آزادبخت؛ مجتبی جهانی فر
چکیده
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس ...
بیشتر
احساس بیگانگی شکلگیری یک نوع وضعیت روحی برآمده از شهر است که در آن شهروندان نسبت به خود و محیطهای اجتماعی، فیزیکی، فرهنگی و تاریخی شهر احساس جدایی و عدم تعلق میکنند. فضاهای شهری و ویژگیهای آن شهروندان را دچار احساس بیگانگی میکند . این پژوهش با هدف ارائه مدل مفهومی به منظور تبیین شرایط علّی، زمینهای و مداخلهای که بر احساس بیگانگی در فضای شهری تاثیرگذار هستند انجام گرفت. در این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی) در مرحله کیفی با 32 نفر از شهروندان اهواز تا اشباع نظری مصاحبههای عمیقی صورت گرفت و با تحلیل مضامین مدل مفهومی برای تبیین و چگونگی تاثیر شرایط بر احساس بیگانگی ارائه شد. در مرحله کمی نیز به کمک مدل یابی معادلات ساختاری، ساختار علّی احساس بیگانگی در نمونه 310 نفری از شهروندان اهواز که به صورت تصادفی طبقهای انتخاب شدند بررسی گردید. یافتههای کیفی نشان داد که ناکارآمدی فضای شهر، ناامنی، سرزنده نبودن شهر، ساختارهای بیکیفیت کالبد شهر، دسترس ناپذیری و زیست ناپذیری شهر مهمترین علتهای بروز احساس بیگانگی در شهروندان هستند، و جنسیت افراد، خانواده، قومیت و فرهنگ آنها نیز زمینه را برای بروز این احساس فراهم میکنند. دسترس ناپذیری با ضریب مسیر علّی 65/0 بیشترین تاثیر، و پس از آن ناامنی فضای شهری با ضریب 60/0 قرار دارد. زیست ناپذیری شهر با ضریب مسیر علّی 51/0 کمترین تاثیر را بر احساس بیگانگی در فضای شهری اهواز داشتند. احساس بیگانگی در فضاهای شهری به شدت از مداخلههایی مثل سیاستگذاری و قانونگذاری، طراحیهای شهری، و تفکیک جنسیتی تاثیر میپذیرد. طراحی بهینه و هوشمند شهرها با توجه به تفاوتهای فردی و جنسیتی، نمادهای قومی و فرهنگی، و البته امنیت و دسترسپذیری شهر این امکان را فراهم میکند که شهروندان در یک فضای شهری زیستپذیر احساس بیگانگی کمتری با فضای شهری و محل سکونت خود داشته باشند.
برنامه ریزی شهری
هادی حکیمی؛ هادی نقیبی؛ اکبر اصغری زمانی؛ فریدون بابایی اقدم
چکیده
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند ...
بیشتر
امروزه سرعت توسعه شهری از ظرفیت و توانایی دولت ها در گسترش زیرساختها و ارائه خدمات و ایجاد اشتغال پیشی گرفته است، در نتیجه پدیده اسکان غیررسمی به سرعت و به صورتی بیقاعده گسترش یافته است. آمارها حکایت از آن دارند که جمعیتی از کلانشهرها و حتی بسیاری از شهرهای متوسط اندام در زیستگاههای نابسامان و در حاشیه شهرها اسکان گرفتهاند که جایگاه فقیرترین گروههای جمعیت شهری را تشکیل دادهاند، این امر ضرورت تلاش در جهت ایجاد شرایط بهتر در این سکونتگاهها را نمایان میسازد. امروزه یکی از شیوههای نوین برای واکاوی چالشهای فعلی و پیش رو، بهرهگیری از رویکرد آیندهنگاری و نگاه به حال از آینده است. شهر خوی به دلیل رشد سریع جمعیت و مهاجرت طی دهه های گذشته، نتوانسته شرایط مناسب برای سکونت بخشی از جمعیت را فراهم آورد. به همین دلیل جمعیتی که به شهر خوی روی آورده مجبور به سکونت در حاشیه شهر شده و پدیده ای به نام سکونتگاه های غیررسمی را به وجود آورده است. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر روند گسترش سکونتگاه های غیررسمی در شهر خوی به نگارش رسیده است. برای این منظور روش دلفی جهت شناسایی عوامل تاثیرگذار به کار گرفته شد که نتیجه آن شناسایی 72 عامل در 6 حوزه مختلف بود، سپس روش تحلیل اثرات متقابل جهت استخراج عوامل کلیدی تاثیرگذار به کار گرفته شد که در نتیجه آن از مجموع 72 عامل، تعداد 26 عامل به عنوان عوامل کلیدی شناسایی شدند.
برنامه ریزی شهری
گشتاسب کیانی؛ کوروش افضلی؛ کرامت الله زیاری
چکیده
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها ...
بیشتر
تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران (مورد مطالعه: شهر شهرکرد)چکیده: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعهای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده تدوین الگوی تحققپذیری طرحهای راهبردی ایران بر اساس تعیین میزان موفقیت تحققپذیری برنامهریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، مورد توجه است. از این رو هدف این پژوهش تدوین معیارها و شاخصهای تحققپذیری(با توجه به نظریه دادهبنیاد) به صورت پایلوت روی شهر شهرکرد میباشد، بدین صورت که این الگو اگر بخواهد در شهرکرد ارائه شود، باید چه مشخصههایی داشته باشد. در این قسمت با بهرهگیری از روش نظریه زمینهای نظاممند، گردآوری دادههای متنی، مصاحبهای از افراد مطلع در دو حوزه پژوهشی و اجرایی و تحلیل دادهها، طیف گستردهای از عوامل مؤثر در بکارگیری و تحقق این رویکرد در قالب 22 مقوله اصلی و 129 مقوله فرعی و روابط میان آنها شناسایی شده است. دستاورد این پژوهش شناسایی شاخصهای توسعه جهت تحققپذیری طرحهای شهری و همچنین سنجش، رتبهبندی، تحلیل و ارزیابی و ارائه الگویی مطلوب به طور خاص میباشد. با عنایت به یافتههای بدست آمده در خصوص پیامدهای تحققپذیری طرح الگوی بهینه (شهر شهرکرد) مشخص گردید که توسعه مشارکت، بهبود عملکرد شهرداری و توسعه پایدار شهری از جمله مؤلفههای تحققپذیری طرحهای توسعه شهری میباشند.
ژئوتوریسم، اکوتوریسم و گردشگری
مهدی مودودی ارخودی؛ سجاد فردوسی؛ نرگس رحیمی طاقانکی
چکیده
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه ...
بیشتر
گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از راهبردهای توسعه مناطق روستایی مطرح است. در این راستا، هدف از این تحقیق شناسایی عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری دادهها به روش میدانی و از طریق پرسشنامه ساختاریافته انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران روستایی در محدوده مورد مطالعه میباشد. در این میان، نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شده است. همچنین طبق روش کوکران، تعداد نمونه آماری برابر با 148 نفر محاسبه گردیده است. به منظور اطمینان از روایی پرسشنامه تحقیق، از روایی محتوا و برای بررسی پایایی نیز ضریب بارهای عاملی، پایایی ترکیبی و همچنین روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS و همچنین تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار Smartpls انجام شده است. نتایج حاکی از آن است که علیرغم اهمیت بالای مؤلفههای اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، امکانات و خدمات، محیطی و نهادی در مناطق روستایی شهرستان سامان، کیفیت عوامل مذکور پایینتر از حد متوسط بوده است. در این میان، مولفه نهادی نسبت به سایر مولفه ها شرایط نامطلوب تری داشته که ناشی از وجود ضعف های جدی در عواملی از جمله: طرح های تشویقی، مشارکت و حمایت دولت، سیستم های پشتیبانی، قوانین و آیین نامه های مشخص، در حوزه گردشگری کشاورزی است. لذا لازم است مطابق با عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی در مناطق روستایی، اقدامات لازم جهت بهبود وضعیت این نوع از گردشگری در دستور کار مسئولین قرار گیرد.
آب و هواشناسی
یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش اصل؛ اسما آزاده قره باغ
چکیده
در این مطالعه، مقادیر تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن-مانتیث برای شش ایستگاه در حاشیه جنوبی دریای خزر محاسبه شد. روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون من کندال تحلیل شد. آنگاه تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. برای این کار ماتریس همبستگی (R) بین هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ...
بیشتر
در این مطالعه، مقادیر تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن-مانتیث برای شش ایستگاه در حاشیه جنوبی دریای خزر محاسبه شد. روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون من کندال تحلیل شد. آنگاه تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. برای این کار ماتریس همبستگی (R) بین هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ماتریس مشابهت تشکیل شد. معنی داری ضرایب همبستگی آزمایش شد. نتایج روند تغییرات ET0 نشان داد که در همه ایستگاهها (بجز نوشهر) روند ET0 سالانه مثبت و معنیدار بود. شیب خط روند ET0ایستگاهها در همه آنها صعودی بود. تجزیه به عاملها نشان داد که مجموع واریانس توجیه شده توسط دو عامل اول از حداقل 5/56 درصد در رشت تا حداکثر 6/79 درصد در ساری تغییر میکند. بیشترین ضریب عامل اول در رشت ساعات آفتابی و در ایستگاههای دیگر حداکثر درجه حرارت بود. بیشترین ضریب عامل دوم، متعلق به سرعت باد (در ایستگاههای رشت، ساری، گرگان و نوشهر) و بارش (در ایستگاههای رامسر و آستارا) بودند. نتایج این مطالعه در مدیریت منابع آب منطقه میتواند مفید واقع شود.
ژئومورفولوژی
معصومه هداوند؛ مهران مقصودی
چکیده
فعالیت آفرود در محیطهای مختلف، بهویژه مناطق خشک و محیطهای بیابانی جهان بهطور قابلملاحظهای افزایش یافته است که میتواند، آثار منفی بر روی اکوسیستم و سطوح مختلف لند فرمهای مناطق بیابانی داشته باشد. این مطالعه مبتنی بر شیوه کیفی، توصیفی-تحلیلی و کمی میباشد که به بررسی و پایش پاکوب شدن سطوح لند فرمی مناطق بیابانی پرداخته ...
بیشتر
فعالیت آفرود در محیطهای مختلف، بهویژه مناطق خشک و محیطهای بیابانی جهان بهطور قابلملاحظهای افزایش یافته است که میتواند، آثار منفی بر روی اکوسیستم و سطوح مختلف لند فرمهای مناطق بیابانی داشته باشد. این مطالعه مبتنی بر شیوه کیفی، توصیفی-تحلیلی و کمی میباشد که به بررسی و پایش پاکوب شدن سطوح لند فرمی مناطق بیابانی پرداخته و تأکید آن بر ضرورت حفاظت از بیابان لوت بهعنوان یک میراث طبیعی و فرهنگی منحصربهفرد در مقابل عوامل آنتروپوژنیک میباشد. این پژوهش در دو سطح انجامشده که در سطح اول اثرات آفرود در سالهای مختلف موردبررسی و پایش قرار گرفت و در سطح دو، باد منطقه و ارتباط آن بر ماندگاری اثرات آفرود بر لند فرمهای بیابانی تجزیهوتحلیل شد. این مطالعه در منطقه شمال غربی کلوت های شهداد تا رود شور در فاصله سه هزار متری از جاده شهداد-نهبندان صورت گرفت. ابتدا آثار آفرود در تصاویر ماهوارهای رقومی شده و سپس تراکم آثار آفرود در فواصل معینی بهدستآمده و در دو طرف جاده نیز با یکدیگر مقایسه شد و طی سالهای مختلف نیز این آثار رقومی شده موردبررسی و پایش قرار گرفت. بر اساس نتایج بهدستآمده مشخص شد تراکم اثرات آفرود روند افزایشی داشته و نشان می دهد در سالهای اخیر آفرودسواری در بیابان لوت بیشتر موردتوجه گردشگران قرارگرفته است. در فاصله سه هزار متری از جاده تراکم اثرات آفرود حدود %14. و در فاصله دوهزارمتری %6. و در فاصله سه هزار متری %01. بهدستآمده که نشان میدهد بین فاصله از جاده و تراکم آفرود ارتباط مستقیم وجود دارد.
برنامه ریزی شهری
شهریور روستایی؛ رسول قربانی؛ حدیث بردبار
چکیده
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. ...
بیشتر
پژوهش حاضر سعی بر آن داشته است تا با مطالعه و بررسی مقالات علمی-پژوهشی داخلی به استخراج مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا بپردازد و سپس در گام بعدی یک اولویتبندی از عوامل مذکور ارائه نماید، ارائه چارچوبی مفهومی برای حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نیز به عنوان هدف فرعی این پژوهش به شمار میرود. پژوهش پیشرو از نوع اسنادی بوده و به لحاظ روششناسی یک پژوهش کیفی مروری به شمار میرود. جامعه آماری تحقیق شامل مقالات در دسترس چاپ شده در مجلات داخلی معتبر تا انتهای سال 1401 شمسی میباشد که برای نمونهگیری از پایگاههای داخلی استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر، در داشتن دیدگاهی کلنگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه حکمروایی شهری و نیز تحقیقات صورت گرفته در رابطه با حکمروایی شهری در دوران کرونا و پس از آن با استفاده از روش فراتحلیل کیفی میباشد تا با تکیه بر روش مذکور و تحلیل تحقیقات پیشین عوامل و مولفههای موثر شناسایی شده و نیز بر اساس میزان اهمیت اولویتبندی گردند، تا در نهایت پژوهش حاضر به عنوان راهنمای عمل به مدیران و پژوهشگران برای برخورداری از چشمانداز مناسب در حوزه حکمروایی شهری در دوران پساکرونا یاری رساند. در رابطه با مهمترین عوامل و مولفههای تاثیرگذار بر حکمروایی شهری در دوران پساکرونا نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که عامل ساختاری با سه مولفه موثر (شفافیت، قانونمندی و عدالتمحوری) و مجموع امتیاز مولفهها 21 در اولویت اول، عامل نهادی با یک مولفه موثر (مسئولیتپذیری و پاسخگویی) و مجموع امتیاز مولفهها 10 در اولویت دوم، عامل فردی با یک مولفه موثر (مشارکت شهروندان) و مجموع امتیاز مولفهها 6 در اولویت سوم، عامل فرهنگی بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 3 در اولویت چهارم و عامل فضایی نیز بدون داشتن مولفه موثر و با مجموع امتیاز مولفهها 2 در اولیت پنجم قرار میگیرند.
برنامه ریزی شهری
اکبر صمدی؛ رفعت شهماری اردجانی؛ علیرضا پورشیخیان؛ سیده صدیقه حسنیمهر؛ حسین اصغری
چکیده
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور ...
بیشتر
زلزله بهعنوان یکی از فاجعهبارترین و مخربترین انواع مخاطرات طبیعی محسوب میگردد که با خرابی ساختمانها و زیرساختهای شهری، خسارتهای گستردهای را به اموال و داراییها بهویژه در نواحی شهری وارد کرده و تلفات انسانی بسیاری را موجب میگردد. بنابراین اولین و اساسیترین مرحله در راستای برنامهریزی و مدیریت بحران بهمنظور کاهش اثرات زلزله، شناسایی سطوح آسیبپذیر در برابر این بحران میباشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح آسیبپذیری شهر اردبیل در برابر بحران زلزله نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعهی حاضر آمیخته (کمی و کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی و اکتشافی میباشد. جامعهی آماری تحقیق نیز شامل مدیران و نخبگان شهر اردبیل بوده که حجم نمونه از طریق روش دلفی خبرگان 20 تعیین گردیده است. همچنین در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک AHP در نرمافزار Expert Choice، روش Weighted Overlay در نرمافزار GIS و همچنین مدل تخمین خسارت RADIUS استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که با بررسی 15 معیار، معیارهای فاصله از گسل، همجواری با کاربریهای خطرزا و دسترسی به مراکز خدماترسان بیشترین اهمیت (تأثیر) را جهت ارزیابی آسیبپذیری در برابر زلزله داشتهاند. همچنین با توجه به ارزشگذاری معیارهای مورد بررسی و تلفیق آن در روش همپوشانی فازی مشخص گردید که حدود 13 درصد از بافت شهر اردبیل در پهنهی آسیبپذیری خیلیزیاد و حدود 18 درصد در پهنهی آسیبپذیری زیاد قرار دارند. از طرفی نتایج مدل RADIUS نشان میدهد که تعداد 13853 ساختمان در معرض تخریب قرار دارند که 36 درصد آنها در منطقه 1 و 29 درصد آنها در منطقه 4 میباشند. همچنین تعداد مجروحان در زلزلهی احتمالی 67117 و تعداد کشتهشدگان 3113 برآورد شده است.